New exhibition: Stefanos Rokos & Kleopatra Tsali at Kythera

 

«Τα πέντε ζωγραφικά έργα που θα παρουσιαστούν φέτος το καλοκαίρι στη γκαλερί της Γεωργίας Τσέρη στα Κύθηρα, δίπλα στα εξαιρετικά κεραμικά γλυπτά της εικαστικού Κλεοπάτρας Τσαλή, είναι μια επιλογή από τις πρόσφατες μεγάλες ενότητες έργων μου «50.000.000 τόνοι τοπίων» (2025) και «Οι δύο ναοί» (2022). Τα δύο «Ενθύμια» και τα δύο στιγμιότυπα από το ταξίδι μου στην Ιαπωνία το 2019 τα συνδέει εννοιολογικά και χρωματικά το «Είμαστε κλωστές Ι». Το έργο αυτό, που εκτίθεται για πρώτη φορά στο κοινό, δημιουργήθηκε αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ατομικής μου έκθεσης το 2022 και καθορίζει τη μεταβατική φάση από το πέρας της μιας θεματολογίας στην εύρεση της επόμενης, έχοντας τον ρόλο του συνδετικού κρίκου ανάμεσα σε δύο διαφορετικά σύνολα υπαρξιακών προβληματισμών.

 

Παρέα με τα γλυπτά της Κλεοπάτρας, δημιουργείται ένα συμπαγές περιβάλλον, το οποίο ως θεατής παρατηρώ με συγκίνηση ότι περικλείει μια κοινή αισθητική προσέγγιση και μια ιδιαίτερη ευαισθησία, σαν να είναι κομμάτια από το ίδιο δύσκολο παζλ».

 

Στέφανος Ρόκος

“The five paintings that will be presented this summer at Georgia Tseri’s gallery in Kythera, alongside the exceptional ceramic sculptures of the visual artist Kleopatra Tsali, are a selection from my recent major series 50,000,000 Tons of Landscapes (2025) and The Two Temples (2022). The two Keepshakes and the two snapshots from my trip to Japan in 2019 are conceptually and chromatically connected by We Are Threads I. This work, which is being shown to the public for the first time, was created immediately after the completion of my solo exhibition in 2022 and marks the transitional phase from the conclusion of one thematic cycle to the discovery of the next, acting as a bridge between two different sets of existential concerns.

Together with Kleopatra’s sculptures, they form a cohesive environment, which, as a viewer, I observe with emotion, noticing that it encloses a shared aesthetic approach and a distinct sensitivity, as if they are pieces of the same difficult puzzle.”

Stefanos Rokos

Συνέντευξη με τον Γιώργο Σταθόπουλο (με αφορμή την αναδρομική έκθεσή του στην Ερμούπολη)

 

Γιώργος Σταθόπουλος:

«Πάντα υπάρχουν άνθρωποι άξιοι στην τέχνη – αλλά σήμερα ο κόσμος δεν τους χρειάζεται»

 

Ξεκινήσαμε να κουβεντιάζουμε όταν ήμουνα στο Δίφωνο, 16-17 χρόνια πίσω. Συνεχίσαμε τον διάλογο παρέα με τον Μάκη Γκαρτζόπουλο, αυτή τη φορά για τα blogs μας, το Άρωμα του Τραγουδιού και τα Μουσικά Προάστια. Τελευταία φορά, αν θυμάμαι καλά, τα είπαμε για τις ανάγκες της ραδιοφωνικής εκπομπής Greek Music Express στη Φωνή της Ελλάδας. Η «Ατλαντίδα», η αναδρομική έκθεσή του στην Ερμούπολη από τις 2 έως τις 24 Αυγούστου, έδωσε την αφορμή που έψαχνα για άλλη μια συζήτηση. Είναι προφανές ότι δεν ξεμπλέκεις εύκολα από τα χρώματα, τις φιγούρες, τα μοτίβα και, εν τέλει, τα συναισθήματα των έργων ενός εκ των μεγαλύτερων εν ζωή Ελλήνων ζωγράφων. Και είναι τεράστια χαρά που η επανεκκίνηση των Μ.Π. μετά από δύο χρόνια επιβεβλημένου σιωπητηρίου συμπίπτει με άλλη μια συνέντευξη μαζί του. Ο κύριος Γιώργος Σταθόπουλος!

 

Τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

 

Με τέτοια καριέρα πίσω σας, πώς και δεν θελήσατε να γίνετε καθηγητής; Δεν γουστάρετε να είστε …γκουρού;

 

Μα εγώ δεν μπορώ να είμαι δάσκαλος για τον εαυτό μου… θα διδάξω άλλους;

 

Υπήρξαν δάσκαλοι στη δική σας ζωή; Υπήρξαν άνθρωποι που φώτισαν κάποιους δρόμους;

 

Υπήρξαν και τους θαύμαζα και τους θαυμάζω. Εγώ μπορεί να μην γράφω, να μην είμαι ποιητής, αλλά γνώρισα τον μεγαλύτερο – μια τεράστια προσωπικότητα και έναν σοφό άνθρωπο. Γνώρισα τον Νίκο Γκάτσο. Λοιπόν, αυτός ήταν από άλλο πλανήτη. Ήταν μια ξεχωριστή φυσιογνωμία. Κι αυτός δεν πήγαινε πουθενά! Όχι μόνο δεν πήγαινε αλλά και από το σπίτι του στο καφενείο όπου πήγαινε, στο Φλόκα που συναντούσε τους φίλους του εκεί, τον Χατζιδάκι και τον Ελύτη και όλους αυτούς, δεν άλλαζε ούτε δρόμο! Από τον ίδιο δρόμο πήγαινε! Ξέρεις τι θα πει αυτό; Από την Κυψέλη που έμενε σε μια μονοκατοικία, πήγαινε από το σπίτι αυτό στην Πανεπιστημίου, στου Φλόκα, από τον ίδιο δρόμο.

 

Γιατί ξεχωρίζετε τον Νίκο Γκάτσο;

 

Ε, τι να σου πω τώρα; Μου λέει ένας «εντάξει, έγραψε πολύ ωραία τραγούδια». Όχι, δεν ήταν ποιητής, ήταν θεός. Μια θεότητα ήταν ο Γκάτσος, δεν ήταν ένας κοινός άνθρωπος. Γι’ αυτό και όλοι στον Γκάτσο αναφερόντουσαν. Από τον Σεφέρη μέχρι τον Χατζιδάκι και τον Ελύτη, όλοι ερχόντουσαν στο Γκάτσο. Για τον Γκάτσο ρωτούσανε.

 

Πάρα πολύ ενδιαφέρον. Όπως πολύ ενδιαφέρουσα είναι η συνύπαρξή σας με αυτούς τους ανθρώπους στους δίσκους του ελληνικού τραγουδιού, τους δίσκους του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου. Δεν είναι μικρό πράγμα το να σας επιλέγουν όλοι αυτοί για να φιλοτεχνήσετε τα εξώφυλλα των δημιουργιών τους.

 

Κοίτα, με τιμάει αυτό, αλλά το εξώφυλλο δεν είναι τίποτε. Είναι απλά ένα εξώφυλλο, μια εικόνα. Για να μην είναι σκέτο το βιβλίο ή ο δίσκος, έχει μια ζωγραφιά. Δεν σημαίνει τίποτα αυτό, μην το μεγαλοποιούμε.

 

Ναι, αλλά εκτός από το εξώφυλλο υπήρξε και μια συνύπαρξη σε επίπεδο καθημερινής ζωής, διαλόγου, επικοινωνίας.

 

Είχα την τύχη να με συμπαθεί ο Γκάτσος και μου είπε «όποτε θες μπορείς να έρχεσαι στου Φλόκα χωρίς να τηλεφωνείς». Και το θυμάμαι αυτό. Τότε πρέπει να είχα μόλις τελειώσει τη Σχολή Καλών Τεχνών.

 

Βλέπετε στις μέρες μας να υπάρχει μια αντίστοιχη παρέα, ένας αντίστοιχος κύκλος που να μπορεί να εμπνεύσει, να μπορεί να τροφοδοτήσει μια δημιουργία;

 

Θα σου πω κάτι και άμα θες κράτησέ το. Πάντα υπάρχουν άνθρωποι άξιοι και σπουδαίοι στην τέχνη, σε όλα τα επίπεδα. Και στην ζωγραφική και στη γλυπτική και στη μουσική. Παντού. Αλλά σήμερα ο κόσμος δεν τους χρειάζεται. Ο λαός, οι πολίτες δεν τους χρειάζονται, και γι’ αυτό δεν βγαίνουν ούτε δίσκοι, ούτε βιβλία. Κι αν βγει ένα βιβλίο, το πληρώνει ο ίδιος ο ποιητής.

 

Ποια αλλαγή συνέβη στο κοινό, στον κόσμο, για να μην χρειάζεται τους ποιητές, τους ζωγράφους και τους άλλους μεγάλους δημιουργούς; Τι έγινε;

 

Αυτά δεν μπορώ να σου τα πω. Εκείνο που ξέρω είναι ότι δεν ενδιαφέρεται ο κόσμος. Δεν ενδιαφέρονται οι πολίτες, δεν ενδιαφέρονται οι νέοι, ούτε οι σπουδαστές, ούτε οι διανοούμενοι, ούτε οι μορφωμένοι, ούτε οι εκπαιδευμένοι. Δεν ενδιαφέρονται. Και γι’ αυτό δεν υπάρχουν τα ονόματα… τα ονόματα τα κάνει ο πολίτης, ο λαός τα κάνει. Τα ονόματα δεν γίνονται μόνα τους. Δεν βγαίνει ένας Χατζιδάκις και παίζει ένα ωραίο πιάνο, γράφει ένα σπουδαίο τραγούδι στο σπίτι του και τ’ ακούνε πέντε φίλοι… Αυτοί οι πέντε φίλοι που τ’ ακούνε, το ακούνε και το μεταδίδουν. Αλλά σήμερα η φάση είναι στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα. Τώρα υπάρχουν και σημαντικοί ζωγράφοι, πιο σημαντικοί από αυτούς που δοξάσαμε μετά την απελευθέρωση, το ‘40, το ‘50, το ‘60, που είχαμε ζωγράφους που ήταν σπουδαίοι και φτιάξανε την νεότερη φυσιογνωμία της Ελλάδος. Και σήμερα υπάρχουν πιο σημαντικοί.

 

Πότε είδατε να αλλάζει το κοινό και να πηγαίνει προς την κατεύθυνση της αδιαφορίας, της έλλειψης ανάγκης για τέχνη;

 

Τι να σου πω… αυτό δεν γίνεται μέσα σε μια βδομάδα. Έχει αρχίσει να γίνεται εδώ και χρόνια, πολλά χρόνια, και θα συνεχίσει να γίνεται. Περιμένεις κάτι από τους νέους ανθρώπους. Κι όταν λέω νέους δεν εννοώ δεκαπέντε χρονών παιδιά, εννοώ νέους τριάντα, σαράντα, πενήντα χρονών που είναι εν δράσει. Ε, η αγωνία τους είναι τα χρήματα, η μόδα γενικά, τα ταξίδια, όλα αυτά, να κάνουν εντύπωση με υλικά αγαθά. Αυτό είναι το όραμά τους, ένα ακριβό αυτοκίνητο, και όσο πιο ακριβό αυτοκίνητο τόσο το καλύτερο. Να πάει ένα ταξίδι για να κάνει εντύπωση. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι τοπικό, είναι παγκόσμιο. Και αυτά τα ονόματα που ζουν ακόμα ζουν επειδή υπάρχει ένα κοινό μικρό που ακόμα θα βάλει να ακούσει το Χαμόγελο της Τζοκόντας του Χατζιδάκι, αλλά αυτό το κοινό είναι πολύ λίγο.

 

Ευτυχώς, εκτός από αυτά τα άσχημα, έχουμε την ομορφιά της επερχόμενης έκθεσής σας στη Σύρο.

 

Μην κοροϊδεύεσαι. Θα γίνει η έκθεση. Θα περάσουν ορισμένοι κάποια στιγμή που δεν έχουν τι να κάνουν το απόγευμα πριν πάνε σε ένα εστιατόριο βραδινό σε μία παραλία. Θα κάνουν μια βόλτα. Θα περάσουν 50, 100 άνθρωποι σε ένα μήνα. Θα κοιτάξουν τα έργα όπως τα κοιτάνε όλοι και μετά θα πάνε να πιούν μπύρες, να πιούν τσίπουρα, ό,τι προσφέρει η παρέα τους. Μην έχετε ψευδαισθήσεις! Η έκθεση θα επηρεάσει μόνον αυτούς που το έχουν μέσα τους και δεν το χρειάζονται κιόλας. Δεν το χρειάζονται, το έχουνε ήδη. Ένας μεγάλος σοφός ξέρεις τι είχε πει μία φορά; Ο Κομφούκιος νομίζω. «Μπορείς να γνωρίσεις όλο τον κόσμο χωρίς να βγεις από την πόρτα του σπιτιού σου». Όλα αυτά που λες δεν διορθώνουν τον κόσμο. Μην έχεις ψευδαισθήσεις! Και ο Χατζιδάκις, που ήταν σοφός άνθρωπος, έλεγε «κι ένας άνθρωπος να καταλάβει αυτό που έχω κάνει, θα είμαι ευτυχής. Δικαιώθηκε η ζωή μου». Καταλαβαίνεις;

 

Έχω κολλήσει σε αυτό που είπατε πριν… ποιες είναι οι αιτίες που οι άνθρωποι δεν χρειάζονται πια τους δημιουργούς;

 

Οι πολίτες σήμερα δεν ενδιαφέρονται για αυτά, για την τέχνη. Δεν χρειάζεται να πούμε τις αιτίες. Το ποτάμι έτσι κυλάει. Αυτοί που είναι 30-40 χρονών… το όραμά τους είναι η απόκτηση εύκολου χρήματος και η καλοπέραση. Δίνουν το βάρος σε αυτό που κάνει εντύπωση. Δεν τους ενδιαφέρει τίποτα άλλο.

 

Αισθανθήκατε δηλαδή εσείς σε δεκαετίες και σε εποχές που ήταν πολύ πιο δύσκολα τα πράγματα, ότι η σχέση των ανθρώπων με την τέχνη ήταν διαφορετική;

 

Ε, βέβαια. Το βλέπω κάθε μέρα και το έβλεπα και πριν. Ήταν πιο σεμνός ο άνθρωπος απέναντι στα προβλήματα του, απέναντι στη ζωή. Τώρα δεν υπάρχει κανένας σεβασμός. Υπάρχει μια αναίδεια διάχυτη. Εξαιρέσεις υπάρχουν, αλλά οι εξαιρέσεις θα υπάρχουν πάντα.

 

Υπάρχει τρόπος να ανέβει το μέσο πολιτιστικό επίπεδο σε αντιπαράθεση προς αυτή την υλική ευμάρεια και την κυριαρχία αυτών των αξιών;

 

Τώρα με ρωτάς εμένα πράγματα τα οποία δεν μπορώ να στα πω. Δεν το συμμερίζομαι αυτό. Ο κόσμος έτσι πρέπει να πηγαίνει, όπως πάει. Δεν αλλάζει. Αν ήμουν εγώ προφήτης… κανείς δεν είναι προφήτης. Και όσοι κάνουν τους προφήτες ψέματα λένε στον κόσμο.

 

Αλλά ως καλλιτέχνης δεν γίνεται να μην σας απασχολεί η κατάσταση του κοινού σας, η κατάσταση της κοινωνίας στην οποία απευθύνεστε.

 

Όχι, δεν με απασχολεί καθόλου. Εγώ έχω ανθρώπους που κάνω παρέα, που είναι σε άλλο επίπεδο. Αυτά που σου είπα πριν είναι σαν να μην τα άκουσες και αυτό με ανησυχεί!

 

Τα άκουσα όλα με προσοχή!

 

Τίποτα δεν άκουσες! Δεν είναι στο χέρι σου… σε κανενός δεν είναι στο χέρι να αλλάξει την κοινωνία. Αυτά είναι ψεύδη. Αυτοί που κοροϊδεύουν τον κόσμο λένε ότι είναι στο χέρι τους. Στη Βουλή μπορεί να ακούσεις αυτές τις ανοησίες. Δεν αλλάζει κανείς τον κόσμο. Ούτε ο Χριστός άλλαξε τον κόσμο, ούτε κανένας, ούτε ο Σωκράτης, ούτε ο Πλάτωνας - μιλούσαν σε ανθρώπους που τους καταλάβαιναν. «Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω». Γι’ αυτό σου είπα, τίποτα δεν άκουσες! Κανείς δεν είναι σε θέση να αλλάξει τον κόσμο. Προφήτες δεν υπάρχουν, ούτε υπήρξαν ποτέ. Και ευτυχώς που δεν υπάρχουν, για μας τουλάχιστον. Για τους αφελείς υπάρχουν. Άλλος σταυροκοπιέται, άλλος προσκυνάει… Τι άλλη απορία έχεις;

 

Πώς βλέπετε την κατάσταση της ελληνικής ζωγραφικής;

 

Οι καλοί ζωγράφοι πάντα υπήρχαν και υπάρχουν. Τότε που δοξάστηκαν ο Μόραλης, ο Τσαρούχης, ο Εγγονόπουλος, τους χρειαζόταν η κοινωνία και τους δόξασε. Σήμερα έχουμε καλύτερους ζωγράφους από αυτούς. Είναι νέοι. Δεν ενδιαφέρεσαι ούτε εσύ ούτε κανένας να τους δοξάσει.

Σωτήρης Κακίσης: Καθόλου μέσα σε όνειρο (τρία ποιήματα)

 

1. μα τόσα όνειρα κι η Σελήνη τόσο νεκρή! μόνο τόσα βλέμματα αν πάνω της μένανε, μόνο τόσα μάτια τη ματιά τους χιλιάδες χρόνια κι εκατομμύρια, δισεκατομμύρια, δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων φορές εκεί ακουμπώντας, με τόση όλων των πλανητών, όλου του Σύμπαντος νοσταλγία για εκείνη, θα έφταναν για να γυρίσει ο χρόνος ανάποδα, από το τέλος να ξαναρχίσει προς την αρχή, να ανασταίνονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι, σε μια βραδιά μέσα στην αρχαία Αθήνα τραγούδια σαν τα σημερινά να ξαναρχίσουν να ξανακούγονται, τα κορίτσια στις ταράτσες με φωνές υπέροχες, οι καλύτερες ίσως κι απ’ όλες τις γενιές τους ως σήμερα.

 

2. από τη Σελήνη στη Γη, τι ωραίο κι αυτό το παράξενο ταξίδι, εγώ στο διαστημόπλοιο με τον Ιούλιο Βερν μαζί μου, με τις μορφές μας να μοιάζουν, γενειοφόροι, εγώ Γάλλος, εκείνος Έλληνας, να βλέπουμε τη Μεσόγειο να σχηματίζεται, να λάμπει ολόκληρη χωρίς το Αιγαίο σε πόλεμο, τη Μασσαλία πρωτεύουσα κι από τις Συρακούσες, την Κατάνια διπλοτυπία στην Αθήνα πάνω για μια στιγμή. κι ήρωες, ήρωες πολλοί, χιλιάδες σιλουέτες, κι από τα έργα του κάποιοι, μα προπαντός από την Ελλάδα οι συγγενείς μου όλοι. ως τον Αρίμνηστο.

 

3. όλο νυχτώνει πιο νωρίς, μερικές φορές κι από πριν την ανατολή του ήλιου. παράξενο μοιάζει, αλλά δεν είναι. γιατί το μέσα πια είναι πολύ πιο δυνατό από το έξω, οι λαβύρινθοι των σκέψεών μου πολύ πιο σκοτεινοί, ανακατεμένοι με αισθήματα που το φως ανάγκη ποτέ δεν το είχαν, ανακατεμένοι με εικόνες που χωρίς φως το ίδιο έντονες στην ψυχή μου πάνω στέκονται, την προστατεύουν, με προστατεύουν από των πολλών τη σύγχρονη αδιακρισία, σε σκοτάδι μέσα ωραίο πολύ με κρατάνε, μου συμπαραστέκονται.

 

Τα ποιήματα είναι από την ανέκδοτη ποιητική συλλογή του Σωτήρη Κακίση «Καθόλου μέσα σε όνειρο» και περιλαμβάνονται στο νέο Ημερολόγιο για το 2025 με πίνακες του Χρήστου Κεχαγιόγλου των εκδόσεων Εν Πλω.

Πηγή: https://www.andro.gr/empneusi/sotiris-kakisis-katholou-mesa-se-oneiro/ 

 

Μια κουβέντα με την Χρυσούλα Κεχαγιόγλου

Χρυσούλα Κεχαγιόγλου: "Η κέλτικη μουσική είναι πολύ γοητευτική και πολύ κοντινή σε εμάς"

Ξεκινώντας το Σάββατο, 9 Νοεμβρίου, η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου γιορτάζει τα 30 χρόνια παρουσίας της στο τραγούδι, μέσα από πέντε μουσικές παραστάσεις που επιχειρούν να συνθέσουν τον πολύπλευρο χαρακτήρα της καλλιτεχνικής της πορείας. Πρώτο κομμάτι αυτού του μουσικού puzzle αποτελεί το μακροβιότερο σχήμα κέλτικης μουσικής στην Ελλάδα, οι Ιέρνις. Με αφορμή αυτή την παράσταση, είχαμε μια σύντομη κουβέντα με την εκφραστική ερμηνεύτρια.

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

- The Puzzle Project, μαζί με τους Iernis, στο Aθηνά live, το Σάββατο 9 Νοεμβρίου. Τι ακριβώς θα ακούσουμε εκεί;

The Puzzle Project όντως, αλλά όχι μόνο με τους Iernis! Όπως προδίδει το όνομά του, το project θα αποτελείται από μικρά κομμάτια – εμφανίζομαι στη μουσική σκηνή Αθηνά Live με τα σχήματα με τα οποία συνεργάζομαι αυτόν τον τριακοστό τραγουδιστικό χρόνο. Το Puzzle είναι μια αποτύπωση της μουσικής μου πραγματικότητας την περίοδο που διανύουμε. Σε αυτήν την πρώτη παρουσίαση, το κοινό θα ακούσει παραδοσιακή κέλτικη μουσική. Τραγούδια και σκοπούς από την Ιρλανδία, τη Σκωτία, τη Βρετάνη, ακόμα και από τα Απαλάχια Όρη των ΗΠΑ.

- Για τους μη …μυημένους, μιλήστε μας για τους Iernis και για τη συνεργασία σας μαζί τους.

Οι Iernis είναι δημιούργημα δύο αδερφών που έχουν μοιράσει τη ζωή τους ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αυστραλία, των αδερφών Γαλιάτσων από τα Χανιά. Η γνωριμία τους με Ιρλανδούς και Σκωτσέζους μετανάστες στη Μελβούρνη, τους έφερε σε επαφή με αυτή τη θαυμάσια μουσική. Έφερε, επίσης, σε επαφή τους Κέλτες ακροατές με την ελληνική κουλτούρα, καθώς για χρόνια άκουγαν οι μεν τους δε στα μουσικά μαγαζιά της Μελβούρνης. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, οι Γαλιάτσοι ζουν στην Αθήνα, όπου είχα την τύχη να συναντηθώ μαζί τους για να ηχογραφήσω δυο τραγούδια ρεμπέτικα, για ένα άλλο τους σχήμα, την Απόδημη Κομπανία. Θεώρησαν ότι η φωνή μου θα ταιριάζει στα κέλτικα και είπαμε να το προσπαθήσουμε. Αυτό το ραντεβού στα τυφλά εξελίχθηκε σε μεγάλο έρωτα, τόσο με τη μουσική όσο και με τους ανθρώπους του σχήματος. Πάνε πια σχεδόν 15 χρόνια που συνεργαζόμαστε.

- Αλήθεια, πώς έγινε η πρώτη σας συνάντηση με την παραδοσιακή κέλτικη μουσική; Και ποιοι είναι οι βασικοί σταθμοί αυτής της …συμπόρευσης;

Οι πρώτες μου συναντήσεις έγιναν μέσω… Αμερικής! Οι γονείς μου ήταν μετανάστες στον Καναδά τα χρόνια της δικτατορίας. Επέστρεψαν με δυο παιδιά και πάρα πολλούς δίσκους βινυλίου! Ανάμεσά σε άλλες μουσικές, υπήρχαν δίσκοι folk καλλιτεχνών, όπως η Joan Baez, ο Bob Dylan και άλλοι τραγουδοποιοί της γενιάς τους. Η αμερικάνικη folk ήταν τότε επηρεασμένη κυρίως από την κέλτικη μουσική, οπότε η πρώτη επαφή έγινε έμμεσα. Αργότερα, συνεργαζόμενη με τους Iernis, ήρθα σε πιο άμεση επαφή με το παραδοσιακό τραγούδι των Κελτών και τα τελευταία χρόνια το ζω καθώς εξελίσσεται, μέσω της συνεργασίας μου με Ιρλανδούς κυρίως καλλιτέχνες που είναι τώρα στα πράγματα. Είναι μια πολύ γοητευτική κουλτούρα και πολύ κοντινή σε εμάς!

- Αν δεν κάνω λάθος, έχετε καιρό να εμφανιστείτε στην Αθήνα σε δικό σας live. Πώς νοιώθετε; Και πώς προέκυψε η ανάγκη για επανένωση με το αθηναϊκό σας κοινό;

Έχω πράγματι καιρό να εμφανιστώ στην Αθήνα σε εμφάνιση όπου εγώ είμαι το κεντρικό πρόσωπο. Νομίζω ότι μόνη μου δε θα το σκεφτόμουν καν, ζω στη Σύρο τα τελευταία 3 χρόνια και το κεφάλαιο της μεγαλούπολης φαινόταν να έχει κάνει κάπως «τον κύκλο του» για μένα. Η πρόταση ήρθε από τον ραδιοφωνικό παραγωγό Μπάμπη Χριστόγλου, που δραστηριοποιείται στο χώρο του Αθηνά Live και με τον οποίο γνωριστήκαμε όταν οργανώθηκε εκεί το 6ο Φεστιβάλ Κέλτικης Μουσικής Αθηνών το 2023. Ήταν μια θαυμάσια συνεργασία την οποία θέλησε να συνεχίσει, αν ήμουν κι εγώ σύμφωνη. Ο χώρος είναι όαση για τους μουσικούς, έχει καλό ήχο, φωτισμό, είναι φτιαγμένος για να φιλοξενεί μουσικές παραστάσεις – κάτι που συναντάμε όλο και πιο σπάνια! Αποφάσισα να το κάνω με αφορμή τα 30 μου χρόνια στο τραγούδι. Σκέφτηκα ότι είναι μια ευκαιρία να ευχαριστήσω επί σκηνής όλους αυτούς τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζομαι εδώ και καιρό και οι οποίοι είναι για μένα μια οικογένεια. Αν είναι να αποτύχεις, καλύτερα να αποτύχεις με τους φίλους σου, γιατί έτσι μετριάζεται η αποτυχία. Αν επιτύχεις μαζί με τους φίλους σου, η επιτυχία πολλαπλασιάζεται. Και στις δύο περιπτώσεις, βγαίνεις κερδισμένος!

- Με τις αθηναϊκές συναυλίες σας γιορτάζετε 30 χρόνια παρουσίας σας στο τραγούδι. Κοιτώντας πίσω, ποιες είναι οι πιο φορτισμένες στιγμές αυτής της πορείας; Και ποια είναι τα όνειρά σας, τα «απωθημένα» σας για τα επόμενα 30;

Όσοι ασχολούνται με το χώρο, ξέρουν ότι στα 30 χρόνια πιθανότατα είναι φορτισμένα τα… 29! Είναι ένας χώρος δύσκολος, ανασφαλής, επαγγελματικά είσαι μονίμως ξεκρέμαστος, οικονομικά περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου αγωνιώντας για τα …πάγια. Δεν έχω διάθεση να παραπονεθώ όμως γιατί υπάρχει μια τεράστια ανατροπή της πλοκής στη δική μου περίπτωση. Μέσα από τη συνεργασία μου με τους Γαλιάτσους (Iernis – Απόδημη Κομπανία), ταξίδεψα στην Αυστραλία για πρώτη φορά, το 2013. Εμφανιστήκαμε σε φεστιβάλ με ομογενείς, αλλά και σε φεστιβάλ όπου δεν υπήρχαν Έλληνες επί σκηνής ή στο κοινό. Στα διεθνή φεστιβάλ πολλοί από τους συμμετέχοντες ήταν Ιρλανδοί, με συνεργάτες από όλον τον κόσμο και με ενδιαφέρον για άλλες κουλτούρες. Τους άρεσε ο τρόπος που τραγουδάω, ταίριαξε και η ιδιοσυγκρασία μας και ξαφνικά βρέθηκα μέσα σε ένα κύκλο ανθρώπων από διάφορα μέρη της γης που ήθελαν να συνεργαστούμε. Αυτό ήταν ένα σημείο καμπής για εμένα. Μου έδωσε αυτοπεποίθηση, με ενέταξε σε κύκλους με καλύτερη συμπεριφορά και σεβασμό για αυτό που είμαι και μου έδωσε ένα στόχο: Να ζω στην Ελλάδα και να δουλεύω ως τραγουδίστρια κυρίως εκτός. Είμαι πολύ μεγάλη για να ξενιτευτώ, αλλά πολύ νέα για να περιοριστώ στον μικρόκοσμο των νυχτερινών μαγαζιών.

Δέσποινα Ραφαήλ: «Το σμυρνέικο τραγούδι είναι η κλασική μας μουσική»

Δέσποινα Ραφαήλ: «Το σμυρνέικο τραγούδι είναι η κλασική μας μουσική»

 

Μια κουβέντα με τη νέα ερμηνεύτρια με αφορμή τη συμμετοχή της στη συναυλία «Σμύρνη μου αγαπημένη».

 

Τι σημαίνει για σας η συνεργασία με τον Ανδρέα Κατσιγιάννη και με μια ορχήστρα όπως η Εστουδιαντίνα;

 

Η συνεργασία μου με την Εστουδιαντίνα είναι ένα από τα όνειρα, που είχα την ευλογία, να γίνει πραγματικότητα. Θεωρώ, μάλιστα, ότι ειδικά για έναν νέο καλλιτέχνη, είναι παράσημο και μεγάλο μάθημα, το να συμπράττει με μία τόσο σπουδαία ορχήστρα. Εκτιμώ πολύ και θαυμάζω τον Ανδρέα Κατσιγιάννη για τον επαγγελματισμό του, τα τραγούδια του και συνολικά το έργο του στη μουσική. Κατά την άποψη μου, ο ίδιος αποτελεί έμπνευση για πολλούς και παράδειγμα καλλιτέχνη, ο οποίος δημιούργησε κάτι μοναδικό μέσα από πολλή δουλειά και επιμονή, κατάφερε να γράψει και συνεχίζει να γράφει ιστορία.

 

Με καλλιτεχνικούς όρους, γιατί το σμυρνέικο τραγούδι συνεχίζει να μας αφορά και να μας συγκινεί;

 

Γιατί είναι αληθινό, ανθρώπινο και περήφανο. Φέρει μέσα του όλον εκείνο τον πόνο του έρωτα, του πολέμου και του ξεριζωμού, τις εικόνες μιας Ελλάδας διαφορετικής από αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Είναι η παράδοσή μας, η ιστορία μας. Μέσα από τα σμυρνέικα τραγούδια, το αίμα και οι ρίζες μας βρίσκουν ξανά τη μνήμη τους και την φωνή τους, οι τόποι και τα πρόσωπα ζωντανεύουν για να μας αφηγηθούν τις μικρές, καθημερινές τους ιστορίες∙ τις χαρές, τις πίκρες και τα βάσανα. Κι έτσι, ουσιαστικά, δεν ξεχνάμε ποτέ!

 

Και πόσο σημαντική θεωρείτε την κληρονομιά του σμυρνέικου για την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού συνολικά;

 

Θεωρώ ότι το σμυρνέικο τραγούδι και εν γένει το παραδοσιακό, είναι η «κλασική μας μουσική». Η βάση πάνω στην οποία χτίστηκε το ελληνικό τραγούδι από την πιο πρώιμη περίοδό του μέχρι και σήμερα. Ο στίχος, η θεματολογία, οι κλίμακες, τα γλωσσικά και τα μουσικά μοτίβα του, αποτέλεσαν για τους μετέπειτα δημιουργούς μία πολύ πλούσια πηγή έμπνευσης και υλικού. Και φυσικά, δεν μπορούμε να παραλείψουμε να αναφέρουμε τον ζωτικό ρόλο που έπαιξαν οι σπουδαίοι τραγουδιστές-δάσκαλοι του είδους στην εξέλιξη των διαδόχων τους, όσον αφορά στην τεχνική, την ερμηνεία και την έκφραση. Δημιούργησαν ένα μοναδικό στυλ και ύφος, το οποίο, κατά τη γνώμη μου, θα αποτελεί πάντα σπουδή για τις σύγχρονες και τις επόμενες γενιές. Χρωστάμε πολλά στο σμυρνέικο τραγούδι, αλλά και στον πολιτισμό της Σμύρνης γενικότερα. Αν δεν υπήρχε αυτός, δε θα μπορούσαμε να μιλάμε με τους ίδιους όρους για την μουσική και την παράδοσή μας. Θα ήμασταν άλλη χώρα, άλλη κουλτούρα, άλλοι άνθρωποι.

 

Πώς είναι να κάνεις πρόβες και να τραγουδάς πλάι στην παγκόσμια πρέσβειρα της ελληνικής μουσικής, τη Γλυκερία; Σας έχει πει κάτι για σας, για το σμυρνέικο ή για την τέχνη του τραγουδιού που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

 

Είναι μία εμπειρία που δε συγκρίνεται με τίποτα στον κόσμο. Να τραγουδάς, δηλαδή, πλάι στο πρότυπό σου, να παρατηρείς πώς δουλεύει, πόσο αγαπά και σέβεται αυτό που κάνει. Η Γλυκερία, δεν είναι μόνο πρότυπο ερμηνεύτριας και επαγγελματία. Είναι επίσης παράδειγμα ανθρώπου, ευγένειας και ανοιχτοσύνης∙ στοιχεία που σπάνια συναντάς. Σπάνια βρίσκεις άτομα στον χώρο αυτό, που σε κάνουν να νιώθεις τόσο ζεστά και οικεία, που σου μιλούν με τόσο ενθαρρυντικά και υποστηρικτικά λόγια.

 

Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μία συμβουλή της, η οποία ήταν πολύ σημαντική και πολύ διαφωτιστική για μένα. Ένα βράδυ, μετά τη συναυλία μας, συζητούσαμε και τη ρώτησα: «Ο αμανές διδάσκεται;» (ποια άλλη θα ήταν η καταλληλότερη άλλωστε για να λύσει την απορία μου…). Μου απαντά: «Όχι. Για να τραγουδήσεις αμανέ, πρέπει αρχικά να έχεις αυτά τα ακούσματα, να έχεις ακούσει πολλή μουσική τέτοιου είδους. Με τον καιρό, λοιπόν, δοκιμάζεις, ξεσηκώνεις κάποια μοτίβα, μαθαίνεις να πατάς στους μουσικούς δρόμους κι έπειτα προσπαθείς όλα αυτά που έχεις αποκομίσει, να τα κάνεις δικά σου, ώστε να μπορείς να αυτοσχεδιάζεις. Το σημαντικό στον αμανέ είναι να μιλάει η ψυχή. Κι αυτό το αποκτάς σταδιακά. Γι’ αυτό, αν σε ενδιαφέρει να τραγουδάς αμανέ, αρχικά άκου και παρατήρησε, έπειτα, νιώσε».

 

Όπως επισημαίνει ορθά και το δελτίο τύπου της συναυλίας, η Σμύρνη είναι συνδεδεμένη με την μικρασιατική καταστροφή αλλά παράλληλα το σμυρνέικο τραγούδι γεννήθηκε από την ειρηνική συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών κοινοτήτων. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτή η συνύπαρξη στις κοινωνίες μας σήμερα, σε μια εποχή όξυνσης του ρατσισμού και της βίας;

 

Βία, φυλετικές διακρίσεις και ρατσισμός υπήρχαν πάντα. Μπορεί στη Σμύρνη οι διάφορες εθνότητες να ζούσαν αρμονικά μεταξύ τους, αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι κατά καιρούς δεν εμφανίζονταν συγκρούσεις και εντάσεις∙ κάτι που προφανώς συνέβαινε, γιατί δεν είχαν όλοι την ίδια, ενωτική νοοτροπία. Και σήμερα ακόμα, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι κοινωνίες μας είναι πολυπολιτισμικές και ότι οι άνθρωποι μπορούν να συνυπάρχουν ειρηνικά. Υπάρχουν, για παράδειγμα, περιοχές της Αθήνας, όπως η Κυψέλη, όπου η πολυπολιτισμικότητα είναι ολοφάνερη και μάλιστα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά της που την κάνουν ξεχωριστή και πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Και πάλι, ωστόσο, τα περιστατικά βίας και ρατσιστικών επιθέσεων δε λείπουν.

 

Γενικώς, είμαι της άποψης, ότι οι λαοί από μόνοι τους δεν είχαν και δεν έχουν να μοιράσουν τίποτα. Ξέρουμε ότι στη Σμύρνη, Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι, ζούσαν χρόνια μαζί, αγαπημένοι και μεγαλουργούσαν. Είχε μάθει ο ένας τον άλλον, εκτιμούσε ο ένας τον άλλον, σεβόταν ο ένας τα ήθη και τα έθιμα του άλλου. Πότε κομματιάστηκε όλο αυτό; Όταν κάποιοι αποφάσισαν να ρίξουν τον σπόρο του διχασμού. Κι αυτός ο σπόρος, δυστυχώς, βρίσκει πάντα έδαφος να ανθίσει, διότι υπάρχουν μέσα στις κοινωνίες και εκείνοι οι άνθρωποι, που δεν αγαπούν τον άνθρωπο και που θεωρούν τη διαφορετικότητα κατωτερότητα.

 

Δεν είμαι σίγουρη, αν τελικά, έχουν αλλάξει και πολλά από τότε. Αυτό που πιστεύω, όμως, είναι ότι η σωστή παιδεία και η έμφαση στον σεβασμό της διαφορετικότητας, οποιουδήποτε είδους , μπορεί να ενισχύσει την ανθρωπιά στις κοινωνίες και να εξαλείψει σε μεγάλο βαθμό τις νοσηρές, ρατσιστικές και διχαστικές ιδεολογίες. Ελπίζουμε πάντα στο καλύτερο!

ΣΩΤήΡΗΣ ΚΑΚίΣΗΣ | ΒίΟΙ ΠΑΡάΛΛΗΛΟΙ Ι

Ο Μανόλης Χατζηγιακουμής (φωτ. Σ.Κ.)

ΒίΟΙ ΠΑΡάΛΛΗΛΟΙ Ι

Όταν πέθανε ο Στέφανος Κουμανούδης κάπως ξαφνικά, ήταν καλοκαίρι, Αύγουστος, νομίζω. Πήρα για την κηδεία να του το πω μόνο τον Μανόλη τον Χατζηγιακουμή.

Στο Πρώτο Νεκροταφείο ήταν ελάχιστος ο κόσμος, κι ο Χατζηγιακουμής μου είπε: —Πεθαίνει ένας Κουμανούδης κι είναι ο κόσμος τόσο λίγος… Του είπα: —Σημασία έχει πως είσαι εσύ εδώ.

(Αργότερα, θυμάμαι την κηδεία του μέγιστου βαρύτονού μας, του Κώστα Πασχάλη, πάλι στο Πρώτο Νεκροταφείο, που ο τότε Πρωθυπουργός δεν παρέστη, αλλά ήρθε μισή ώρα μετά, για την κηδεία που ακολουθούσε ενός κομματικού του στελέχους. Όταν το σχολίασα αυτό δημόσια στην Αγνή Μπάλτσα, εκείνη μου απάντησε: —Νομίζετε, κύριε Κακίση, πως είχε ανάγκη ο Πασχάλης από κανένα πρωθυπουργό;).

Ο Κουμανούδης με τον Χατζηγιακουμή δεν γνωρίζονταν προσωπικά ιδιαίτερα, δεν κάνανε παρέα. Όμως, ο ένας μου έλεγε για τον άλλον την ίδια φράση: —Λαμπρός επιστήμων!

Ο Χατζηγιακουμής, όπως κι ο Κουμανούδης, είχαν επιλέξει μετά λόγου γνώσεως την Ιδιωτική Οδό, μακριά από της Ελλάδας τα εχθροπολεμικά ιδρύματα, στο έργο τους δίνοντας σημασία μόνο, ο Στέφανος και στην Επιγραφική Εταιρεία, ο Μανόλης και στη γιγαντιαία μουσική κιβωτό του, ακόμα και στου Ασφενδιού του την ανάσταση.

Πεθαίνοντας ο Μανόλης Χατζηγιακουμής φέτος κατευοδώθηκε από τους μαθητές του, αλλά και από των πραγματικά ουσιαστικών συναδέλφων του τον πραγματικά ουσιαστικό λόγο.

( Από το ανέκδοτο βιβλίο Νουάρ στιγμές )

Σωτήρης Κακίσης

Πηγή: Χάρτης #69, Σεπτέμβριος 2024.

https://www.hartismag.gr/hartis-69/stigmata/vioi-paralliloi-i

ΣΩΤήΡΗΣ ΚΑΚίΣΗΣ | ΠόΤΕ Θ' ΑΡΧίΣΕΙ ΤΟ έΡΓΟ ?

Ο Γιώργος Πανουσόπουλος με τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο (φωτ. Σ.Κ.)

—Πότε θ' αρχίσει το έργο;

Θυμάμαι σαν τώρα να βρισκόμαστε με τον Γιώργο Πανουσόπουλο σ’ ένα θεωρείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με τον Ταχτσή ανάμεσά μας, να παίζεται μια ταινία από τις γνωστές τότε πολλές πολύ αργές και πολύ κουλτουριάρικες, να έχει προχωρήσει σχεδόν μισή ώρα, και να στρεφόμαστε κι οι τρεις ταυτόχρονα και να λέμε την ίδια ακριβώς φράση: —Πότε θ' αρχίσει το έργο;

Οπωσδήποτε ο Πανουσόπουλος με τον Περάκη και τον Τσεμπερόπουλο, από τον Αβδελιώδη ακολουθούμενοι, είναι από εκείνους που δεν «οδήγησαν μια γενιά σε βαθιά χασμουρητά». Αντίθετα, αντιθέτως. Κατάφεραν να κάνουν κινηματογράφο ζωντανό, ταινίες με αρχή, μέση και τέλος, με το ύφος του καθενός τους ευδιάκριτο και πάντα παρόν, με την αξία τους, με τις αξίες τους.

Ο Πανουσόπουλος, μάλιστα, που μαζί του κι εγώ έγραψα δύο σενάρια, για το «Μ’ αγαπάς;» και για το «Μια μέρα τη νύχτα», είχε πάντα, και στη διάρκεια των γυρισμάτων, το μυαλό του ανοιχτό στης ζωής τον συχνά ανώτερο από τα σχέδια των ανθρώπων τρόπο, ώστε να μη νοιώθει ποτέ κανείς στις ταινίες του τις καλές πράγματα αφύσικα κι από τη ζωή λιγότερα να υπάρχουν.

Θυμάμαι τώρα και κάτι άλλο: όταν γύριζε το «Μ’ αγαπάς;» —το έχω άραγε κι αυτό ξαναγράψει; —, στο επεισόδιο με τον Αργύρη Μπακιρτζή οδηγό, στην κηδεία με τον έρωτα στο λεωφορείο, με πήρε μια μέρα από ’κει στο τηλέφωνο να μου πει: —Σωτήρη, έκανα ένα ζουμ στα χωράφια στο τέλος να σβήσω τη σκηνή, και, χωρίς να το ’χω δει από πριν, η κάμερα έδειξε ένα τάφο έξω από το νεκροταφείο, μόνο του στα χωράφια! Τι κάνουμε τώρα, το κρατάμε, ή θα φανεί φτιαχτό, ψεύτικο;

Του είπα τη γνώμη μου. Να το κρατήσει. Γιατί τ’ αληθινά πράγματα και στο σινεμά, πιστεύω κι εγώ, αληθινά μοιάζουν.

(Από το ανέκδοτο βιβλίο Νουάρ στιγμές )

Σωτήρης Κακίσης

Πηγή: Χάρτης, #69

https://www.hartismag.gr/hartis-/stigmata/pote-th-arkhisei-to-ergho

ΣΩΤήΡΗΣ ΚΑΚίΣΗΣ | ΜΙΣή ΠΑΤΡίΔΑ

Βάσος Φτωχόπουλλος, Κύριλλος Σαρρής, Σωτήρης Κακίσης (ανέκδοτη φωτογραφία της Έλενας Κωνσταντινίδου, αρχείο Σ. Κ.)

ΣΩΤήΡΗΣ ΚΑΚίΣΗΣ | ΜΙΣή ΠΑΤΡίΔΑ

 

Αν χανόταν η μισή Ελλάδα ξαφνικά, μέσα σε λίγες μέρες, κι ο ελλαδικός χώρος έφτανε πια —όπως μια φορά κι έναν καιρό— ως τη Λάρισα, αν όπως χάθηκε η μισή Κύπρος πριν πενήντα χρόνια —κι ας πολέμησες κι εσύ, κι ας έκανες ό,τι μπορούσες—, αν το σπίτι σου, το ιατρείο του πατέρα σου κοβόταν στη μέση, πάνω ακριβώς στην πράσινη μετά γραμμή, αν τόσων φίλων σου γκαρδιακών οι τόποι ήσαν πια αλλού, αιχμάλωτοι, με τι κουράγιο θα μπορούσες να συνεχίσεις, να υπάρχεις;

 

Κι όμως. Γιατρός πια στην Αθήνα, σώζοντας εκατοντάδες ασθενείς από την ασθένεια που κι εσύ θα έφευγες μια μέρα, ταυτόχρονα ζωγράφος ιδιαίτερος, απόρρητος, συγκινητικός, στα βιβλία, στην τέχνη, στην ένωση όλων των τρόπων τους αφιερωμένος, θα έβρισκες τη δύναμη να συνεχίσεις, να υπάρξεις στην πρώτη πάλι γραμμή αυτού του άλλου πολέμου, με τον εαυτό σου όπλο πάντα πανίσχυρο, τρομερό.

 

Κι η μισή πατρίδα έτσι διπλή, πολύ παραπάνω από γεωγραφικά όρια και φρικτά κόκκινα σύνορα, πολύ πιο στέρεη, πολύ πιο φωτεινή, πολύ πιο πλήρης.

Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,
     κανένας δεν ηβρέθηκεν για να την ιξηλείψει [...]
     Η Ρωμιοσύνη εν να χαθεί όντας ο κόσμος λείψει.                             

Κύριλλος Σαρρής (1950-2024)

 

(Από το ανέκδοτο βιβλίο Νουάρ Στιγμές)

 

Πηγή: Χάρτης, #67, Ιούλιος 2024.

https://www.hartismag.gr/hartis-67/stigmata/kyrillos-sarris-1950-2024

Πέθανε ο σημαντικός συνθέτης Σπύρος Βλασσόπουλος

 

ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΣ & ΑΛΕΚΑ ΚΑΝΕΛΛΙΔΟΥ

GRACIAS ALA VIDA-ΑΓΑΠΗ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ- ΑΝΑΚΤΟΡΙΑ

Σωτήρης Κακίσης - Χρήστος Κεχαγιόγλου: Η γεωγραφία των ονείρων (Ημερολόγιο 2024)

 

ΚΡΟΝΟΣ (ΧΡήΣΤΟΣ ΚΕΧΑΓΙόΓΛΟΥ)

Σωτήρης Κακίσης

Η γεωγραφία των ονείρων

1.

εδώ το απόγευμα το δάσος χάνει το χρώμα του. φαίνεται κάπως κι απέξω σαν να ’ναι μέσα του, τα δέντρα γίνονται πολύ πιο επίσημα, πολύ πιο απειλητικά. δεν τα φοβάμαι ούτε το βράδυ, ούτε αργά τη νύχτα, ομολογώ. χωρίς να μπαίνω μέσα του, στο δάσος και τη νύχτα υπέροχα βλέπω και κυκλοφορώ, πρωϊνές σκιές άλλων παραμένουν παντού, όμως στα δέντρα από πίσω κρύβονται, προσπαθούν να εξαφανιστούν. όσοι δεν βλέπουν και το σκοτάδι σαν φως, θέλω να πω.

2.

έχει παράξενο καιρό. σαν σε ταινία. σαν κάπως έξω από τη ζωή, από τη ζωή μου. ο καιρός αυτός όταν βρέχει, το νερό του πουθενά δεν ακουμπάει, δεν βρέχει, δεν βρίσκεται. όταν χιονίζει, το χιόνι από μέσα εδώ φαίνεται σκοτεινό, καθόλου άσπρο, καθόλου ευτυχισμένο όπως παλιά. προς τα κάτω το νερό και το χιόνι, το βλέπω, κατευθύνονται, αλλά όχι πουθενά κοντά εδώ, κάπου πολύ μακριά, σε πολύ άγνωστα μέρη, τελικά, βρίσκονται. σαν σε ταινία σε κάθε μέρα της προηγούμενής μου ζωής.

3.

νυχτώνει ωραία τώρα πια, σχεδόν ιδανικά. μ’ ένα φως ήρεμο, φιλικό, τρυφερό σχεδόν. σαν στο Σούνιο όλη η Αθήνα κάθε απόγευμα να κυκλοφορεί, να στέκεται και να θαυμάζει, να μη χορταίνει της ζωής τα ωραία, της θάλασσας δίπλα της το βλέμμα, τα μάτια τα μαγικά. στο Σούνιο μπορεί κι άλλων πολλών πόλεων ο κόσμος κάθε μέρα πια να πλησιάζει, να βρίσκεται, να σταματάει. να κολυμπάει αν θέλει κιόλας, να είναι όλοι εκεί.

[Από την ανέκδοτη ποιητική συλλογή του Σωτήρη Κακίση «Ο αετός σηκώνει τον αέρα». Περιλαμβάνονται στο Ημερολόγιο 2024 με έργα του Χρήστου Κεχαγιόγλου (εκδ. Εν Πλω)].

Η ΓΕΩΓΡΑΦίΑ ΤΩΝ ΟΝΕίΡΩΝ