Γιώργος Τσαγκάρης, 1948 - 2008

Αποχαιρετώντας το 2008, μνημονεύουμε τον Γιώργο Τσαγκάρη που έφυγε για πάντα τον προηγούμενο Αύγουστο. Εκτός από συνθέτης εκατοντάδων μουσικών έργων για το θέατρο, ο Τσαγκάρης ήταν και δημιουργός του δίσκου "Φυσάει", μιας συγκλονιστικής συνάντησης της μουσικής του με την ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη και την ερμηνεία του Βασίλη Παπακωνσταντίνου.







Χρωματίζω πουλιά
Ποίηση: Τάσος Λειβαδίτης
Μουσική: Γιώργος Τσαγκάρης
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου

Τόσα άστρα κι εγώ να λιμοκτονώ

χρωματίζω πουλιά, χάρτινα πουλιά
και περιμένω να κελαηδήσουν
γιατί χειμώνιασε

Τόσα άστρα και εγώ να λιμοκτονώ
κάνε λοιπόν κύριε
να ‘χει κανείς ένα φίλο
δωσ' του ένα σκυλί
ή ένα φανάρι του δρόμου
γιατί χειμώνιασε.

Ο Φοίβος Δεληβοριάς για τις μέρες του Αλέξη Γρηγορόπουλου

"Πώς να μην παρακμάζει μια χώρα που ζει μόνο με τους Μύθους της; Ένα σωρό αρρωστημένοι με τον Ελληνορθόδοξο Μύθο εξέλεξαν την παρούσα εγκληματική κυβέρνηση επειδή υπέγραψε για τις ταυτότητες. Ένα σωρό επίσης άλλοι αρρωστημένοι με τους Μύθους του 114 και του Πολυτεχνείου ψηφίζουν το νεοφιλελεύθερο και επίσης σκανδαλογενές ΠΑΣΟΚ επειδή δεν βγάζει τη λέξη «σοσιαλιστικό» απ' την ονομασία του. Όσο για την Αριστερά μας, εκεί πια κι αν δεν βλέπει κανείς αδυναμία ξεκολλήματος από το παραμύθι. Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις θα δεις και μια μυθολογία. Τα ζεϊμπέκικα, οι παλιές ταινίες, οι celebrities, τα χρυσά όνειρα των ριάλιτι, όλα απειλητικοί Μύθοι που θέλουν να αλληλοσπαραχτούν. Οι μόνοι που είναι διωγμένοι απ' όλους αυτούς τους Μύθους είναι οι μετανάστες λόγω θέσης και οι 15χρονοι λόγω πληροφόρησης. Εγώ πιστεύω πως αυτοί θα μας σώσουν. Γκρεμίζοντας και ξαναχτίζοντας. Οι παλιοί θέλουν να συντηρήσουν τις μυθικές αυτοκρατορίες τους ή τις μίζερες ιδιοκτησίες τους. Είναι λοιπόν, εξ ορισμού, γκρεμισμένοι".

Φοίβος Δεληβοριάς
13-12-2008, Ο κόσμος του Επενδυτή

Φωτιά στα σαββατόβραδα

ΦΩΤΙΑ ΣΤΑ ΣΑΒΒΑΤΟΒΡΑΔΑ

(διασκευή: Άννα Goula)

Ήτανε Σαββατόβραδο την 6η του Δεκέμβρη
και το μικρό αγόρι μας στα Εξάρχεια τι γυρεύει;
Τα όργανα της τάξεως αρχίσαν φασαρία
πυροβολήσαν στο ψαχνό, στυγνή δολοφονία

Φωτιά στα Σαββατόβραδα
κόλαση κοινωνία
σκοτώνονται μικρά παιδιά
απ' την αστυνομία

Φωτιά στα Σαββατόβραδα
πουτάνα κοινωνία
σκοτώνονται τα νιάτα σου
απ' τη δημοκρατία

Αν είσαι μικροέμπορας στο κέντρο στην Αθήνα
εδώ σκοτώνονται παιδιά κι εσύ φυλάς βιτρίνα
δικάζονται μικρά παιδιά με νέο τρομονόμο
κι αφήνεις πάντα ελεύθερο παπάδες κι αστυνόμο

Φωτιά στα Σαββατόβραδα
κόλαση κοινωνία
σκοτώνονται μικρά παιδιά
απ' την αστυνομία

Φωτιά στα Σαββατόβραδα
πουτάνα κοινωνία
σκοτώνονται τα νιάτα σου
απ' τη δημοκρατία

(Το λαϊκό άσμα της Άντζελας Δημητρίου, ελαφρώς "πειραγμένο" από την ανεπανάληπτη Άννα Goula για τις ανάγκες της συναυλίας στα Προπύλαια, την Παρασκευή 19/12/2008).

Εκείνη την ημέρα, οι εξήντα-φεύγα καλλιτέχνες που έδωσαν το παρόν επί σκηνής, και οι χιλιάδες κόσμου που τους συντρόφεψαν στην Πανεπιστημίου, έγραψαν ιστορία. Τη βραδιά την πέρασα όπισθεν της σκηνής παρέα με μια από τις "ψυχές" της εκδήλωσης, τον φίλο Αντώνη Μποσκοΐτη, ο οποίος μέσα σε μια μέρα κινητοποίησε το μισό ελληνικό τραγούδι. Μακάρι να θυμόμαστε αυτή τη συναυλία όχι ως επίμετρο ενός σύντομου Δεκέμβρη, αλλά ως πρόλογο για τις καινούργιες ιστορίες και τα επόμενα τραγούδια της φωτιάς. Τραγούδια που γράφονται τώρα στους δρόμους και στις καρδιές μας.

ηρ.οικ.

Αλέξης Βάκης: "Τίνος είναι βρε γυναίκα τα παιδιά;"

Η θρυλική φωτογραφία από το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του Επιτάφιου σε δεκάϊντσο LP. Ο Μίκης Θεοδωράκης (στο πιάνο) περιβάλλεται από τον Μανώλη Χιώτη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.

ΤΙΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΒΡΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ;

Πνευματικοί δημιουργοί και συγγενικώς δικαιούχοι

του Αλέξη Βάκη

(δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ, τεύχος 21, Απρίλιος - Ιούνιος 2006)

Μου έχει τύχει πολλές φορές στους προθαλάμους των στούντιο να πέσω σε συζητήσεις που γίνονται μεταξύ των μουσικών. Όπου αρκετά συχνά οι συζητήσεις αυτές εκτρέπονται σε κουτσομπολιά που αφορούν ορισμένους συνθέτες, κυρίως για ότι έχει να κάνει με την τεχνική και θεωρητική τους επάρκεια. Έχω ακούσει δηλαδή πως την εισαγωγή στο τραγούδι του τάδε συνθέτη την έβαλε ο μπουζουξής (η ο πιανίστας) επί τόπου στο στούντιο, πως ο δείνα δεν ήταν σε θέση να βάλει τα σωστά ακόρντα, οπότε τη δουλειά αυτή την έκανε ο ενορχηστρωτής με τον κιθαρίστα, καθώς και διάφορα άλλα τέτοια. Και δεν δυσκολεύομαι να πιστέψω κάποια απ’ αυτά που ακούγονται, εκτός ίσως από τις περιπτώσεις που αυτός που τα διαδίδει είναι εμφανώς εμπαθής. Είναι μάλλον βαθιά μέσα στην ψυχολογία αυτών που αισθάνονται πως είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης στη μουσική βιομηχανία, να μιλάνε όχι σπάνια μ’ αυτό τον τρόπο για τους «ιεραρχικά ανωτέρους» τους. Έστω και αν –γενικά- οι συνθέτες στις μέρες μας δεν έχουν καμμιά εξουσία, υπολειπόμενοι αισθητά της συμμαχίας των τραγουδιστών με τους παραγωγούς, με όσα αυτή συνεπάγεται. Ανάλογες ιστορίες κυκλοφορούν και στο χώρο των κινηματογραφιστών, για ταινίες που σώθηκαν χάρη στον πατριωτισμό του οπερατέρ και του μοντέρ, εξ αιτίας του καλού σεναρίου, της ερμηνείας των ηθοποιών η της μουσικής επένδυσης. Μόνο που εκεί κανείς δεν βάλλει ευθέως κατά του σκηνοθέτη, μιας και όλοι συμφωνούν πως είναι «ο δημιουργός». Στη μουσική και στο τραγούδι, αντίθετα, όλο και περισσότερο ακούμε τη φράση «έλα μωρέ, ποιος είναι ο τάδε; Ας μην ήταν οι μουσικοί του και τα λέγαμε!» Που νομίζω ότι χρήζει συζήτησης.

Ο επιμήκης νέος εκ Παρισίων

Τα τελευταία χρόνια έχει ακουστεί κατά κόρον μια θεωρία. (1) Σύμφωνα μ’ αυτήν, ο παντελώς άγνωστος συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, που σπουδάζει στο Κονσερβατόριο του Παρισιού, καλείται εσπευσμένα το καλοκαίρι του 1960 στην Αθήνα από τον Τάκη Λαμπρόπουλο της Columbia, ως αντίπαλον δέος του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος εκείνη την εποχή γνωρίζει μεγάλη επιτυχία με τα τραγούδια που ερμηνεύει η Νάνα Μούσχουρη και που κυκλοφορούν από τη Fidelity του Αλέξανδρου Πατσιφά. Η Columbia διαθέτει στον Θεοδωράκη έναν τεράστιο διαφημιστικό μηχανισμό επί τούτου. Συν το βαρύ της πυροβολικό, τον Μανώλη Χιώτη στο μπουζούκι (επιφορτισμένο και με το καθήκον να «σουλουπώσει» τα τραγούδια, μιας και ο νέος συνθέτης δεν φαίνεται να πολυσκαμπάζει από λαϊκές μελωδίες και ρυθμούς), τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Μαίρη Λίντα και, λίγο αργότερα, τον Στέλιο Καζαντζίδη και την Μαρινέλλα. Με τη βοήθεια μάλιστα του κόμματος της ΕΔΑ, η οποία και θα συνέδραμε φυσικά ένα «δικό» της παιδί, η κατασκευασμένη επιτυχία ήταν εξασφαλισμένη. Όπερ και εγένετο τελικώς.

Δεν είναι του παρόντος να συζητηθεί ολόκληρη η –όχι και τόσο πειστική κατά τη γνώμη μου -παραπάνω άποψη. Θα μείνω λοιπόν στη φήμη που εμφανίζει τον Μανώλη Χιώτη ως εκείνον που έδωσε στα οκτώ τραγούδια του Επιτάφιου (ακολούθησαν το Αρχιπέλαγος, οι Λιποτάκτες και η πρώτη Πολιτεία, με τον ίδιο πάντα σολίστα στο μπουζούκι) την πρέπουσα μορφή ώστε να φτάσουν μέχρι το στούντιο και να ηχογραφηθούν. Αν βέβαια ίσχυε αυτό, τότε θα έπρεπε να υπάρχουν εμφανείς διαφορές στη δομή των τραγουδιών μεταξύ της εκτέλεσης με τους Θεοδωράκη- Χιώτη- Μπιθικώτση και αυτής που προηγήθηκε, με τη διεύθυνση του -υποτιθέμενου αντίπαλου- Μάνου Χατζιδάκι και ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη. Οποιοσδήποτε όμως αντιπαραβάλει τις δύο εκτελέσεις, θα διαπιστώσει πως οι διαφορές έγκεινται μόνο στην ενορχήστρωση. Η μία είναι λυρική και επιθαλάμια, η άλλη στιβαρή και λαϊκή, με τα τραγούδια να είναι τα ίδια, από πλευράς δομής, και στις δύο.

Τα εννέα όγδοα του ζεϊμπέκικου

Είναι αλήθεια πως η ελληνική λαϊκή ρυθμολογία είναι πολυποίκιλη, με χορούς όπως τον καλαματιανό στα 7/8, η το ζεϊμπέκικο, τον καρσιλαμά, το απτάλικο και το καμηλιέρικο στα 9/8, που δεν απαντώνται στην κεντροευρωπαϊκή παράδοση της συμφωνικής μουσικής. Είναι πολύ φυσικό λοιπόν για έναν μουσικό σαν τον Μίκη Θεοδωράκη, που ζυμώθηκε μέσα στο Ωδείο, να μπερδεύεται στο μέτρημα τέτοιων ρυθμών, όσο και αν γοητεύτηκε από τη δύναμή τους. Ιδού πως ο ίδιος, με αφοπλιστική ειλικρίνεια, αφηγείται το πώς κατάφερε τελικά να βρει τη ρυθμική αγωγή στις πρώτες του λαϊκές μελωδίες, Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, Βασίλεψες αστέρι μου κ.α.:

«…Έσπαγα επί χρόνια το κεφάλι μου να βρω τα σωστά μέτρα. Βάζοντας τις μελωδίες αυτές μέσα σε ένα ενιαίο μέτρο 2/8, πάντοτε κάτι περίσσευε. Είναι πολύ απλό, γι’ αυτό μπορώ να σας το εξηγήσω. Η κάθε μελωδική φράση μου έπαιρνε 4 μέτρα από 2/8. Δηλαδή 2/8 + 2/8 + 2/8 + 2/8, όμως η κατάληξη που έπεφτε στα τελευταία 2/8 ήταν σύντομη, μικρή, δεν είχε «αέρα». Αναγκαζόμουν λοιπόν να προσθέσω ένα πέμπτο μέτρο 2/8 για να μεγαλώσω την κατάληξη. Είχα δηλαδή για κάθε φράση το σχήμα 2/8 + 2/8 + 2/8 + [2/8 + 2/8]. Όμως τώρα αυτή η κατάληξη ήταν φανερά μεγαλύτερη απ’ όσο έπρεπε. Περίσσευε. Και ξαφνικά βρήκα τη λύση: η αλήθεια βρισκόταν ανάμεσα στο 2 και στο 4, δηλαδή στο 3. Ο αληθινός ρυθμός έπρεπε να είναι 2/8 + 2/8 + 2/8 +3/8. Δηλαδή ζεϊμπέκικος! Η μελωδία μου –επηρεασμένη από τη λαϊκή μας μουσική- έφερνε μέσα της οργανικά και το λαϊκό ρυθμό. Αυτή είναι η αλήθεια. Είπα παραπάνω ότι ξαφνικά βρήκα τη λύση. Προσθέτω ότι τη βρήκα με τη βοήθεια του Χιώτη και χαίρομαι να ομολογήσω δημόσια ότι σ’ αυτό το καινούργιο για μένα είδος υπήρξα και είμαι ακόμα ένας μαθητής». (2)

Σ’ εμάς τέτοιο θαύμα γλεντιού/ συνέβη μονάχα ’62-’66/ και τρώμε ακόμα εξ αυτού (3)

Είναι άδικο τελικά να επιμένει κανείς σε λεπτομέρειες δευτερεύουσας σημασίας. Αν δηλαδή (και σε ποιο βαθμό) χρειάστηκε η συνδρομή του Μανώλη Χιώτη για να εμπεδώσει τον ρυθμό του ζεϊμπέκικου ο Θεοδωράκης. Γιατί, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά τον Επιτάφιο, ο Μίκης ήταν που έγραψε και τα τραγούδια Σαββατόβραδο, Δραπετσώνα, Ένα δειλινό, Γωνιά- γωνιά, Στα Περβόλια, Το Όνειρο, Βρέχει στη φτωχογειτονιά, Το φεγγάρι κάνει βόλτα, Το τραγούδι της ξενιτιάς κλπ. Ζεϊμπέκικα που φέρουν 100% τη σφραγίδα μιας τεράστιας συνθετικής –και αναζωογονητικής για την ελληνική μουσική- φλέβας, είτε τα έπαιξε ο Χιώτης, είτε ο Καρνέζης με τον Παπαδόπουλο, είτε ο Ζαμπέτας με το Μακρυδάκη. Για να περιοριστώ δηλαδή στα λαϊκά του τραγούδια και να μην πάω στο Άξιον εστί, τα Επιφάνια, το Μαουτχάουζεν, τον Όμηρο, τις Μικρές Κυκλαδες η τη Ρωμιοσύνη, όπου δεν νομίζω πως τίθεται από κανέναν ζήτημα δημιουργικής πατρότητας, έστω και κατ’ ελάχιστον.

Ο Διονύσης Σαββόπουλος και ο Γιώργος Κοντογιώργος στο πάρκο Προμπονά, πίσω απο την COLUMBIA, την εποχή που ηχογραφούσαν το Περιβόλι του τρελλού.

Η ιδιαιτερότητα του Σαββόπουλου
Πολλές φορές από τότε που την πρωτοδιάβασα μου έρχεται στο μυαλό η συνέντευξη του -Πολωνού αν δεν κάνω λάθος- κιθαρίστα Γιάνος Λαμπίτσκι, σ’ ένα τεύχος του περιοδικού Μουσική των αρχών της δεκαετίας του ’80. Σ’ αυτή τη συνέντευξη είχε ερωτηθεί και για τη συνεργασία του με τον Διονύση Σαββόπουλο, μιας και μετείχε στα Μπουρμπούλια, το συγκρότημα (στο οποίο ήταν μέλη επίσης οι Βασίλης Ντάλλας, Νίκος Τσιλογιάννης και Σπύρος Καζιάνης) που έπαιξε στον Μπάλλο. Η απάντηση ήταν τελείως απρόσμενη. Ο Λαμπίτσκι θεωρούσε ως απαράδεκτο, από μουσικής πλευράς, το όλο εγχείρημα του Μπάλλου, ίσως και λόγω του ότι ο ίδιος είχε πια ολοκληρωτικά στραφεί στην τζαζ. Σε κάθε περίπτωση πάντως ισχυριζόταν πως ότι δημιουργικό υπήρχε στο δίσκο, αυτό οφειλόταν στους οργανοπαίκτες και όχι στο συνθέτη, τον οποίο παρουσίαζε ως περίπου άσχετο από μουσική. Δεν γνωρίζω φυσικά τι διημείφθη μεταξύ των δύο ανδρών. Έχω την εντύπωση όμως πως ακόμα κι αν είχαμε μέχρι σήμερα κλεισμένους στο στούντιο τα Μπουρμπούλια -η όποιους άλλους καλούς μουσικούς- χωρίς τον Σαββόπουλο, Μπάλλο δεν θα είχαμε. Γιατί στην τέχνη, η έχεις την πρωτογενή δημιουργική ιδέα η δεν την έχεις. Και εφόσον την έχεις, αν μεν είσαι αυτάρκης από πλευράς θεωρητικών και τεχνικών εφοδίων για να την φέρεις εις πέρας (όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, που λέγαμε και πιο πάνω, αλλά και πολλοί άλλοι) τόσο το καλύτερο. Ειδ’ άλλως, θα πρέπει να είσαι σε θέση να «εκμαιεύσεις» την υλοποίηση από τους συνεργάτες σου, η επιλογή των οποίων αποτελεί μέρος της εργασίας σου.

Το βιολοντσέλο στο απέναντι παράθυρο

Μου φαίνεται δηλαδή πως ανταποκρίνεται περισσότερο στην πραγματικότητα η αφήγηση του Γιώργου Κοντογιώργου (συνθέτη της Γύφτισσας μέρας, γιατρού ως προς την κύρια επαγγελματική ενασχόληση σήμερα και γλυκύτατου ανθρώπου), που ήταν αυτός που έγραψε τα μέρη των πνευστών στον Μπάλλο, αλλά και αυτός που υπογράφει ολόκληρη την ενορχήστρωση στο Περιβόλι του τρελλού:

«Με παρακολουθούσε βήμα- βήμα σε κάθε ενορχηστρωτική ιδέα που είχα. Τού’ παιζα μια μελωδία στο πιάνο, έπαιζε εκείνος μια άλλη μελωδία στην κιθάρα κλπ. Ήτανε μια μοναδική περίπτωση, διότι όχι μόνον ήταν ευφάνταστος, αλλά διήγειρε και τη δική μου τη φαντασία σε δημιουργικά και τολμηρά πεδία. Ο Διονύσης είναι «γεμάτος» μουσικός, χωρίς όμως τις σπουδές του μουσικού. Οπότε, υπήρχανε δυσκολίες στο να μεταφράσω τις ιδέες του σε νότες. Παράδειγμα το τραγούδι Είδα την Άννα κάποτε, όπου υπάρχει μια αντιστικτική μελωδία με βιολοντσέλο. Ο Διονύσης μού’ δωσε την ιδέα αυτή. Ας υποθέσουμε, μου είπε, πως είμαι ερωτευμένος με μια κοπέλλα στο απέναντι παράθυρο που παίζει βιολοντσέλο και εγώ δεν ακούω αυτό που παίζει, αλλά είμαι γοητευμένος μ’ αυτό που παίζει. Δηλαδή μου έδωσε την ιδέα ότι χρειάζονταν ένα κοντραπούντο, μια αντίστιξη». (4)

Υπέρ δημιουργού εγκώμιο
Σε καμμία περίπτωση φυσικά δεν είναι στην πρόθεσή μου να μειώσω τη συμβολή στην εδραίωση του νεοελληνικού ήχου μουσικών όπως ο Μανώλης Χιώτης, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Κώστας Παπαδόπουλος, ο Λάκης Καρνέζης, ο Στέλιος Ζαφειρίου, ο Δημήτρης Φάμπας, ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης, ο Τάσος Διακογιώργης, ο Σωτήρης Ταχιάτης, ο Ανδρέας Ροδουσάκης, ο Χάρης Καλέας και ενορχηστρωτών όπως ο Ανδρέας Αλεξανδράτος η ο Γιάννης Διδίλης, για να αναφερθώ μόνο σε ορισμένους εκ των κορυφαίων. Άλλωστε ποτέ δεν είχαμε έλλειμμα εκεί. Το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται σε ότι αφορά την πρωτότυπη μουσική δημιουργία που θα αντέξει στο χρόνο, είτε αυτή είναι γραμμένη νότα προς νότα στην παρτιτούρα, είτε χρειάζεται τη συνδρομή και τον πατριωτισμό όλων όσοι βρίσκονται στο στούντιο. Με τους συνθέτες να είναι είδος εν εξαφανίσει, με την αδυναμία των τραγουδοποιών να υψωθούν πάνω από τα τρία λεπτά που διαρκεί το καλύτερό τους τραγούδι, με τους τραγουδιστές να κάθονται αμήχανοι στο θρόνο τους, με τους μουσικούς να γκρινιάζουν επί δικαίων και αδίκων, αλλά και με την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική εξουσία να επιβάλλει κυνικά την προτεραιότητα της αγοράς. Σε μια τέτοια αντιπνευματική συγκυρία, δεν με κάνει πιο αισιόδοξο η περαιτέρω υποβάθμιση της οντότητας όσων παράγουν έργο, έστω κι αν κάποιοι την αξίζουν, σε μικρό η μεγαλύτερο βαθμό. Δεν μιλάω φυσικά για τα αθώα, από πικρία, αφέλεια η και προσωπική βεντέτα σχόλια που ακούγονται από δω κι από κει, αυτά υπήρχαν ακόμα και στις πιο ευτυχισμένες στιγμές. Αλλά για την συνειδητή και βίαιη απομυθοποίηση των πάντων, χωρίς από την άλλη να συντελούνται οι αντίρροπες μυθοποιητικές διαδικασίες, πλην των απολύτως ελεγχόμενων. Γιατί αν και βρισκόμαστε πάντα σε αναζήτηση των πνευματικών ταγών της εποχής μας και το ζητούμενο παραμένει η μεγάλη και αληθινή τέχνη, μπορούμε τουλάχιστον, ακόμα και από τον διαθέτοντα ένα μικρό ταλέντο δημιουργό, στο βαθμό που κινείται εξ ιδίων και όχι για λογαριασμό του συστήματος, να περιμένουμε κάτι που θα μας εκπλήξει και θα μας συγκινήσει. Κι αυτό δεν είναι λίγο μάλλον, αρκεί να φτάσει κάποτε στ’ αυτιά μας.

Παραπομπές

(1) Γιώργος Ζαμπέτας: Βίος και πολιτεία, επιμέλεια Ιωάννας Κλειάσιου, Εκδ. Ντέφι, Αθήνα 1997, σελ. 215-216.
(2) Απόσπασμα από επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη που γράφτηκε στις 21/10/1960 στο Παρίσι και δημοσιεύτηκε στην Επιθεώρηση Τέχνης, τεύχος 73-74, τόμος ΙΓ΄, σελ.75.
(3) Ορίστε ρωτούν που ανήκω, τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου που πρωτοακούστηκε στα ραδιοφωνικά Χειμερινά ηλιοστάσια από το Β΄ Πρόγραμμα της ΕΡΤ το Δεκέμβριο του 1981.
(4) Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Γιώργου Κοντογιώργου στα πλαίσια της έρευνας Συνθέτες που ενορχηστρώνουν άλλους συνθέτες, ΔΙΦΩΝΟ τεύχος 95, Αύγουστος 2003, σελ. 88.

Συναυλία αλληλεγγύης στα Προπύλαια

ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19/12 ΑΠΟ ΤΙΣ 15.ΟΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΣΤΑ ΠΡΟΠΥΛΑΙΑ

Δέκα μέρες συμπληρώθηκαν από την δολοφονία του 15χρονου μαθητή, Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό στο κέντρο της Αθήνας. Ο ελληνικός λαός, οι εργαζόμενοι και η νεολαία, καθημερινά βγαίνουν στον δρόμο και φωνάζουν ότι αυτό το έγκλημα δεν θα ξεχαστεί εύκολα. Αυτές τις μέρες, το δίκιο βρίσκεται στους δρόμους, στον αγώνα και την εξέγερση μιας ολόκληρης γενιάς. Οι μαθητές, οι φοιτητές, οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι και οι μετανάστες βγαίνουμε στον δρόμο ενάντια στην δολοφονία ενός νέου ανθρώπου, ενάντια σε τόσες άλλες που προηγήθηκαν (μετανάστης στην Πέτρου Ράλλη, γυναίκα στην Λευκίμη και άλλες) αλλά και ενάντια στην πολιτική που δολοφονεί εμάς και τα όνειρα μας καθημερινά: στα σχολεία – εξεταστικά κάτεργα, στα Πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ της Αγοράς, στον παρόν και το μέλλον της ανεργίας ή στην καλύτερη περίπτωση των μισθών πεινάς των 600 Ευρώ.

Δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε. Για τον Αλέξη, για όλους όσους «έφυγαν», αλλά και για μας που είμαστε εδώ. Σε κάθε γειτονία, σε κάθε σχολείο και σχολή σε κάθε χώρο δουλειάς. Για να τιμωρηθούν οι ένοχοι, για να ανοίξει ο δρόμος για την κατάκτηση όσων δικαιούμαστε.

Στα πλαίσια αυτά διοργανώνουμε μεγάλη συναυλία:

• ενάντια στην κρατική καταστολή

• αλληλεγγύης στην εξέγερση της νεολαίας

την Παρασκευή 19/12 από τις 13.00 και μετά στα Προπύλαια.

Καλούμε όποιον καλλιτέχνη επιθυμεί και βέβαια ερασιτεχνικά σχήματα που θέλουν να συμμετάσχουν να επικοινωνήσουν μαζί μας.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 6956161445, 6972779824, 6979672446, 6944740587, 6970463400

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:

1. ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΕΛΗΒΑΣΑΚΗ
2. PRODACTIVE
3. ΔΙΝΗ
4. ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΟΙ
5. ΑΕΡΑ ΠΑΤΕΡΑ
6. SEMEN OF THE SUN
7. ΑΝΑΦΛΕΞΗ
8. ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΠΕΠΛΑ
9. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΒΕΤΤΑ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ - ΜΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
10. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ
11. DENIAL WAITS
12. ΣΟΦΙΑ ΒΟΣΣΟΥ
13. ΔΩΡΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ
14. ΜΑΡΙΑ ΛΟΥΚΑ
15. ΑΛΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
16. ΛΑΥΡΕΝΤΗΣ ΜΑΧΑΙΡΙΤΣΑΣ
17. DOMENICA
18. ΝΑΤΑΣΣΑ ΜΠΟΦΙΛΙΟΥ - ΘΕΜΗΣ ΚΑΡΑΜΟΥΡΑΤΙΔΗΣ
19. MISUSE
20. MODREC
21. CINEKOD
22. ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ
23. TING/ TANG
24. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΗΤΑ
25. ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ
26. ΣΤΑΘΗΣ ΔΡΟΓΩΣΗΣ
27. ΔΡΑΜΑΜΙΝΗ
28. ΖΑΚ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
29. ΦΟΙΒΟΣ ΔΕΛΗΒΟΡΙΑΣ
30. ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ
31. ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ
32. ΑΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟΙ
33. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΥΛΙΚΑΚΟΣ
34. ΖΩΡΖ ΠΙΛΑΛΙ & ΕΛΕΛΕΥ
35. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ - ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
36. ΑΝΝΑ GOULA
37. THE EARTHBOUND
38. THE LOST BODIES
39. 3 WAY PLANE
40. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΧΑΛΟΣ - ΓΕΩΡΓΙΑ ΝΤΑΓΑΚΗ
41. CUBE
42. ΔΙΑΦΑΝΑ ΚΡΙΝΑ
43. ΑΛΚΙΝΟΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
44. FOOL IN THE BOY
45. BARCODE
46. DEUS X MACHINA
47. ΤΑΚΗΣ ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ & Ο ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΣ ΘΙΑΣΟΣ
48. ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΤΣΑΚΝΗΣ
49. ΧΑΪΝΗΔΕΣ
50. ΜΑΡΙΖΑ ΚΩΧ
51. ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ
52. ΧΡΗΣΤΟΣ ΘΗΒΑΙΟΣ
53. NIGHT ON EARTH
54. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΡΟΥΛΗΣ
55. ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΕΠΗΣ
56. LOCOMONDO
57. CHUCHO
58. Η ΟΜΑΔΑ ΚΡΟΥΣΤΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΕΤΣΟΒΕΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ
ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΣΙΛΑΤΟ
59. ZEN GARDEN
60. ΔΑΝΑΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
61. ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ
62. SKA BANGIES
63. MIΓMA
64. FUNBRA CAR

Συντονιστικό Γενικών Συνελεύσεων φοιτητικών και σπουδαστικών συλλόγων Αθήνας

Συντονιστικά Μαθητών Κατάληψη Νομικής -κέντρο αντιπληροφόρησης και δράσης

Ανοιχτή Συνέλευση μαθητών-φοιτητών-εργαζομένων Πολυτεχνείου

-----

Περισσότερες πληροφορίες:

http://bosko-hippydippy.blogspot.com/2008/12/blog-post_19.html

Παρουσίαση βιβλίου του Δημήτρη Λέντζου

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Το περιοδικό και οι εκδόσεις ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του στιχουργού και συγγραφέα Δημήτρη Λέντζου:

"Η μεγάλη διαδήλωση του Ενός"

(Οκτώ διηγήματα και ένα παραμύθι"
την Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2008 στις 8 μ.μ.

στο Μουσικό Σπίτι "Δίαυλος", Δράκου 9, Κουκάκι (στάση Μετρό Συγγρού-Φιξ).

Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι συνθέτες Χρήστος Λεοντής, Μιχάλης Τερζής και Νεοκλής Νεοφυτίδης.

Τη βραδιά θα κλείσει μουσικά η Σοφία Παπάζογλου ερμηνεύοντας τραγούδια σε στίχους του Δημήτρη Λέντζου.

Μια βδομάδα στον Πυρήνα

Δευτέρα 15/12: Μουσική παράσταση «Ελλάς Ελλήνων» (Εισ. 8€, έναρξη. 20:30)

Μια μουσική παράσταση του Σπύρου Κουρκουνάκη και του Γιάννη Σαμπά για την νεότερη ελληνική ιστορία μέσα από την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού.

Παίζουν: Κώστας Μάντζιος, Μαρία Κανελλοπούλου, Γεωργία Γρηγοριάδου, Κώστας Μιχαλάκης, Αρετή Κοκκίνου, Μαρία Νίττη, Κώστας Τρυφωνόπουλος, Σπύρος Κουρκουνάκης Επιμέλεια ήχου: Κώστας Παπανικολάου

Τρίτη 16/12: Pantiera Rossa (Εισ. 10€, έν. 22:30)
Οι Pantera Rosa δημιουργηθηκαν πριν 2 χρονια με σκοπο να μπορεσουν να βαλουν στην ελληνικη σκηνη την δικη τους μουσικη πινελια και να κατορθωσουν να αναπτυξουν μια καλυτερη επικοινωνια με τον κοσμο.Προκειται για μια μπαντα που συνδιαζει τη μουσικη με videos και θεατρικα κειμενα stand up ειναι μια μπαντα που λατρευει την ελληνικη ξενη ποπ ροκ σκηνη και σε συνδιασμο με τα υπολοιπα δημιουργουν μια παρασταση γεματη απροοπτες καταστασεις με πολλες δοσεις χιουμορ.Φετος προβαλλουν την ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ "EΦ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ".Παίζουν: Σταματης Mπιτσικος, Μανωλης Mπριμπος, Μιχαλης Σιτης, Δημητρης Αραβαντινος.

Τετάρτη 17/12: Ματ σε 2 υφέσεις (Εισ. 10€, έναρξη. 22:30)

Οι «Ματ σε δύο υφέσεις» ξεκινούν τις μουσικές τους εμφανίσεις αυτό το χειμώνα, παρουσιάζοντας παλιά τραγούδια και μουσικές από τους δύο προηγούμενους δίσκους τους (Ματ σε δύο υφέσεις, Ψέμα σαν αλήθεια) καθώς επίσης και απ’ τον ευρύτερο μεσογειακό χώρο. Με αφετηρία τον ιδιωματικό τους ηχητικό σχηματισμό, δίνουν το στίγμα τους και διασκευάζουν παλιές και νέες μουσικές δημιουργίες δημιουργώντας ένα παζλ τραγουδιών και μουσικών, σε μία ενιαία μουσική παράσταση. Παίζουν: Αλέξανδρος Καψοκαβάδης (Λαούτα Μεσογείου, Κιθάρα, Φωνή), Γιάννης Τσιουλάκης (Πιάνο, Φωνή), Κώστας Τσιουλάκης (Τύμπανα, πλήκτρα), Γιώργος Κοντογιάννης (Λύρες Μεσογείου, Κρουστά), Σπυριδούλα Μπάκα (Φωνή), Πέτρος Λαμπρίδης (Μπάσο), Δημήτρης Βαρελόπουλος (Λαούτα Μεσογείου, Κιθάρα, Φωνή).

Πέμπτη 18/12: Δανάη Παναγιωτοπούλου (Εισ. 8€, έναρξη. 22:30)

Από την Πέμπτη, 13 Νοεμβρίου και κάθε Πέμπτη μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου η Δανάη Παναγιωτοπούλου με τους συνεργάτες της θα βρίσκονται στη μουσική σκηνή “Πυρήνας”. Η παράσταση θα περιλαμβάνει τραγούδια του δίσκου της “Οίκος Αντοχής”, τραγούδια από τον επόμενο δίσκο της που θα ηχογραφείται παράλληλα με τις ζωντανές εμφανίσεις και επιλεγμένες διασκευές. Συμπράττουν οι μουσικοί: Άγγελος Αγγέλου, Παντελής Ραβδάς, Άγγελος Παπαδάτος, Αλέκος Χρηστίδης.

Παρασκευή 19/12: Κώστας Χρονόπουλος (Εισ.10€,έν.22:30)

Ο Κώστας έγινε γνωστός από το πρώτο του άλμπουμ, “Σαν Μια Φωτογραφία”, και επέστρεψε φέτος με τον δεύτερο δίσκο του, “Δεν Έχω ιδέα” λαμβάνοντας και πάλι εξαιρετικές κριτικές ενώ από το δεύτερο αυτό δίσκο βγήκε η ραδιοφωνική επιτυχία «Αυλαία». Ο Κώστας συνεργάζεται στο «Δεν Έχω Ιδέα» με φίλους μουσικούς (Νίκος Ζούδιαρης Βωξ, Marianne Rarity των In Vox,) μια πρακτική συνεργασιών η οποία υπήρχε και στο πρώτο δίσκο αλλά η οποία θα εξελιχθεί περισσότερο και στην επόμενη δισκογραφική δουλειά η οποία θα κυκλοφορήσει το 2009. Το πρόγραμμα της κάθε εμφάνισης του Κώστα Χρονόπουλου αποτελείται από κομμάτια του ίδιου από τους δύο δίσκους του αλλά και από αγαπημένες διασκευές (από Σιδηρόπουλο και Μάλαμα ως Placebo και James). Η παρέα μεγαλώνει με τον Δημήτρη Καρρά, πρώην μέλος των Πάζλ και των Βώξ, με αγαπημένα τραγούδια απο τη δισκογραφία των δυο συγκροτημάτων (Ήχος της Βροχης, Σ’ένα σύννεφο, Πως λοιπόν να σου μιλήσω) αλλα και απο την πρώτη του δισκογραφική δουλειά που κυκλοφορεί τέλη Νοέμβρη με τίτλο «ντέμο» με συμμετοχές του Πάνου Κατσιμίχα, του Χαράλαμπου Γαργανουράκη και της Αρετής Κετιμέ. Παίζουν: Νίκος Δέδες (Ντραμς), Κώστας Μαυριδάκης (Μπάσο), Μιχάλης Τσελεπής (Κιθάρες), Νίκος Φραγκούλης (Πλήκτρα).

Σάββατο 20/12: Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης-Μαρία Παπαγεωργίου (Εισ. 10€, έναρξη. 22:30)

Ο τραγουδοποιός Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης και η πρωτοεμφανιζόμενη τραγουδίστρια Μαρία Παπαγεωργίου, για 4 Σάββατα στον «ΠΥΡΗΝΑ». Από τον πρώτο δίσκο του δημιουργού και το «Ποτάμι μαύρο», ως τα καινούργια τραγούδια και από τον Θάνο Μικρούτσικο ως τον Μανόλη Χιώτη. Δύο νέες φωνές που ερμηνεύουν, διασκευάζουν αλλά και διασκεδάζουν.Παίζουν: Θανάσης Αρχανιώτης – τύμπανα, Θάνος Κολοκυθάς – Μπάσο, Γιάννης Μπούρας – ηλεκτρική κιθάρα, Χρήστος Τόλης – Πιάνο, πλήκτρα, μελόντικα.

Κυριακή 21/12 – Νικολέττα Αναστασίου (Εισ. 8€, έναρξη. 20:30)

DROM - Τραγούδια με τσιγγάνικο ίαμα και ιαματικά λαών τραγούδια, στη δική μας γλώσσα. Drom στα τσιγγάνικα σημαίνει δρόμος, πορεία, απεραντοσύνη. Και στην παράσταση drom θα ακούσουμε για τους δρόμους που παίρνουν μέσα στον κόσμο, τα φυλαχτά τραγούδια...Οι μουσικές των τραγουδιών που ακούγονται είναι παραδοσιακές του κόσμου, τσιγγάνων της Ευρώπης, αδέσποτες ελληνικές, καθώς και μία "ιαματική" μελωδία του Γ. Κιουρτσόγλου.Παίζουν: Jamie Smith, Κώστας Βαβίτσας, Βασίλης Ζιάκας, Γιώργος Φασόλης, Νίκος Σουλιώτης.

ΠΥΡΗΝΑΣ - Μιχαλακοπούλου και Διοχάρους 11, περιοχή Χίλτον

www.pirinas.com - Τηλέφωνο κρατήσεων: 210 72 37 150

Συνέντευξη με την Αθηνά Ανδρεάδη

 

Αθηνά Ανδρεάδη

Με δύναμη από το Λονδίνο

του Αργύρη Παπαστάθη

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BHMAgazino, 14 Οκτωβρίου 2007)

Ζει στο Λονδίνο, τραγουδάει στα αγγλικά και γράφει η ίδια τη μουσική και τους στίχους στα περισσότερα τραγούδια της. Και οι βρετανοί τη λατρεύουν: «την τοποθετεί ανάμεσα στους νέους μεγάλους σταρ αυτής της χρονιάς», έγραψε το έγκυρο αγγλικό μουσικό περιοδικό Mojo κρίνοντας το δισκογραφικό της ντεμπούτο στη Βρετανία τον περασμένο Φερβουάριο. Την συμπαραγωγή του άλμπουμ «Breathe With Me» ανέλαβε ο Γιώργος Ανδρέου, με τη συνδρομή του πρώην συνεργάτη των Pink Floyd Joe Boyd. Η Αθηνά Ανδρεάδη γεννήθηκε στο Λονδίνο αλλά μεγάλωσε στην Ελλάδα. Σπούδασε οικονομικά και διοίκηση επιχειρήσεων στην Αγγλία αλλά γρήγορα στράφηκε στη μουσική. Συνέχισε με δυο μεταπτυχιακά στην περίφημη σχολή Trinity College of Music του Λονδίνου και ξεκίνησε την καριέρα της τραγουδώντας σε μικρά κλαμπ και φεστιβάλ. Με βάση τις sold-out ζωντανές ζωντανές εμφανίσεις της στην Αγγλία το 2006, η ελληνίδα περφόρμερ απέσπασε τα ομόφωνα εγκωμιαστικά σχόλια του βρετανικού Τύπου. Τoν περασμένο Ιούλιο βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική για τις ανάγκες των γυρισμάτων ενός αφιερώματος που ετοιμάζει για εκείνη το βρετανικό Channel Five.



Ποια ιδιότητα «προτιμάτε»; Συνθέτρια, τραγουδίστρια η τραγουδοποιός;

Ολες οι ιδιότητες είναι εξίσου σημαντικές και ουσιαστικά ένα πράγμα, αφού πηγάζουν από την ίδια ανάγκη για έκφραση και δημιουργία. Ο συνδυασμός μελωδίας, στίχου και αρμονίας δημιουργούν το τραγούδι, ενώ η φωνή του δίνει νέα ζωή ερμηνεύοντάς το. Γιατί όταν γεννιέται ένα τραγούδι έχει μια άλλη, πρώτη ζωή, πριν αρχίσει να ωριμάζει μέσα μου ερμηνευτικά.

Πως θα περιγράφατε τα τραγούδια σας σε κάποιον που δεν τα έχει ακούσει;

Είναι πάντα δύσκολο. Πολλοί θέλουν να κατηγοριοποιούν τη μουσική, και ως ένα βαθμό είναι λογικό γιατί είναι μια πρακτική ευκολία. Νομίζω όμως ότι αυτό κάνει κακό και στους καλλιτέχνες και στους ακροατές. Γιατί αν πεις σε κάποιον να ακούσει π.χ. ένα τζαζ κομμάτι, θα το ακούσει «μέσα» από τις προκαταλήψεις που ίσως να έχει για την τζαζ. Και ίσως να διαμορφώσει μια εντελώς διαφορετική αντίληψη από ότι αν το άκουγε με ανοιχτό μυαλό. Εμένα πάντως μου συμβαίνει συχνά: όταν θέλει κάποιος να μου εξηγήσει το είδος μιας μουσικής που θέλει να ακούσω, προσπαθώ να τον προλάβω. Να μη μου πει τίποτα, απλώς να μου βάλει ν’ ακούσω.

Ποια θέματα σας απασχολούν στους στίχους που γράφετε;

Ο έρωτας και η απογοήτευση, η ζωή και ο θάνατος, όλα τ’ ανθρώπινα συναισθήματα, όλες οι αποχρώσεις της ζωής. Πολλοί στίχοι μου λειτουργούν σε δυο επίπεδα, έχουν δυο έννοιες. Κάποιες φορές ούτε εγώ μπορώ να δω και να καταλάβω άμεσα όλες τις πλευρές ενός τραγουδιού μου. Μου έχει τύχει να μου αποκαλυφθεί μια από αυτές μερικούς μήνες αφού έγραψα το τραγούδι. Καθένας μπορεί να ερμηνεύσει το στίχο με τον δικό του τρόπο κι έτσι πολλές φορές ανακαλύπτω από τους ακροατές μου νέες ερμηνείες.

Γιατί γράφετε αποκλειστικά αγγλικούς στίχους;

Η μουσική μου είναι επηρεασμένη και από τις δυο κουλτούρες. Οι στίχοι είναι στα αγγλικά αλλά υπάρχουν ελληνικά στοιχεία στη μουσική και γενικότερα στην ατμόσφαιρα του δίσκου. Μεγάλωσα δίγλωσση οπότε νιώθω τυχερή που μπορώ και εκφράζομαι και στις δυο γλώσσες μέσα από την τέχνη μου. Ο στίχος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τους Έλληνες, συχνά πιο σημαντικός και από τη μουσική και αυτό σίγουρα έχει καταγραφεί μέσα μου από μικρή ηλικία. Αυτό που ήθελα να πω σ’ αυτή τη δουλειά, τουλάχιστον σ’ αυτή τη φάση, νομίζω πως εκφράζεται καλύτερα μέσω της αγγλικής γλώσσας. Επίσης, ήθελα να υπάρχει συνοχή ανάμεσα στα τραγούδια, να διηγούνται μια ιστορία. Ο δίσκος έχει ένα concept, μια συνολική άποψη. Προτιμώ να κυκλοφορήσω έναν ξεχωριστό δίσκο στα ελληνικά.

Πως καταλήγει κανείς από σπουδές οικονομικών και διοίκησης επιχειρήσεων στην σύνθεση και στο τραγούδι;

Τραγουδάω από πολύ μικρή και γύρω στα επτά μου χρόνια αποφάσισα ότι αυτό ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Οπότε ουσιαστικά δεν ήταν το τραγούδι η στροφή στη ζωή μου αλλά οι σπουδές διοίκησης επιχειρήσεων.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σας έλληνας συνθέτης;

Υπάρχουν πολλοί που θαυμάζω, αλλά αν πρέπει να διαλέξω έναν θα πω τον Μάνο Χατζιδάκι. Μεγάλωσα ακούγοντας τη μουσική του.

Πως προέκυψε ο συνδυασμός του κοντραμπάσου με το λαούτο και το μαντολίνο στα τραγούδια του δίσκου;

Ο ήχος του δίσκου είναι ανοιχτός και φυσικός και ουσιαστικά ξεκινάει από αυτό που κάναμε στις συναυλίες μας. Οι βασικοί μουσικοί που έπαιξαν στο δίσκο ήταν άλλωστε οι συνεργάτες μου στις ζωντανές εμφανίσεις: o Τομ Μέισον (κοντραμπάσο, βιολί), ο Βέρνερ Κρίστιανσεν(ακουστική κιθάρα), και ο Μπεν Μπράιαντ (ντράμς, βιμπράφωνο), ενώ εγώ τραγουδάω και παίζω πιάνο. Νιώθω όμως τυχερή που είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ και με άλλους μουσικούς που θαυμάζω πολύ αλλά και με καταπληκτικούς Ελληνες δεξιοτέχνες που παρακολουθώ και θαυμάζω. Επαιξαν λαούτο, μαντολίνο, κλαρίνο, ακορντίνα, μπαγιάν, ντουντούκ, νέι και άλλα ακουστικά κυρίως όργανα.

Ποια είναι η γνώμη σας για την κρίση της μουσικής βιομηχανίας; Υπάρχουν και θετικά συμπεράσματα από την εξάπλωση της μουσικής στο διαδίκτυο;

Ναι, βέβαια υπάρχουν και θετικά. Καταρχάς μπορούν πλέον όλοι οι καλλιτέχνες να παρουσιάζουν τη δουλειά τους δωρεάν μέσω του MySpace (για παράδειγμα) το οποίο είναι δίκαιο και δημοκρατικό. Επίσης με το YouTube και τα διάφορα blogs μπορεί κανείς να επικοινωνεί άμεσα με το κοινό του. Ολο και περισσότεροι καλλιτέχνες κάνουν ανεξάρτητες δουλειές, αν και αυτό έχει φυσικά τις δυσκολίες και τα προβλήματά του. Η κρίση της μουσικής βιομηχανίας είναι όμως αποτέλεσμα μιας γενικότερης κρίσης. Ζούμε σε μια εποχή που κυριαρχεί το γρήγορο κέρδος, η επιφανειακή αντιμετώπιση των πραγμάτων, οι άδειες υποσχέσεις των διαφημίσεων και γενικά η κακή εκπαίδευση και η έλλειψη καλής καθοδήγησης. Ο,τι είναι σημαντικό στη ζωή, η διαύγεια, το φως, η αγάπη, η αλήθεια θάβονται όλο και περισσότερο κάτω από τη καθημερινή σαβούρα αλλά και την πολύ πραγματική αγωνία για επιβίωση.

Τι θεωρείτε επιτυχία;

Αν έστω κι ένας άνθρωπος συγκινηθεί ακούγοντας ένα τραγούδι μου - είτε γιατί έχει περάσει κάτι παρόμοιο ο ίδιος, είτε γιατί η μουσική του μιλήσει σ’ένα βαθύτερο επίπεδο, όποιος και να είναι ο λόγος - θα θεωρήσω ότι ο δίσκος μου είναι πετυχημένος.

Eχετε παίξει ζωντανά στην Ελλάδα; Τι χώρο θα επιλέγατε;

Οχι μέχρι σήμερα. Πολύ σύντομα όμως θα βρεθώ στην Ελλάδα για συναυλίες και το περιμένω με αγωνία. Θα μου άρεσε ένας χώρος ζεστός, με ωραία ατμόσφαιρα, αλλά ουσιαστικά ο κόσμος είναι που το δημιουργεί αυτό.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης στο Χαμάμ

Στη μουσική σκηνή ΄ΧΑΜΑΜ΄, θα συνεχίσει τις χειμερινές του εμφανίσεις, ο Νίκος Ανδρουλάκης.

Ο τραγουδιστής που έχει διανύσει ήδη μια εικοσαετία στο "μονοπάτι" του τραγουδιού και της δισκογραφίας (Ένα φεγγάρι δρόμος, Μυθικά καράβια, Τα τιμαλφή, Ένα κομμάτι ουρανό και Λαλήματα ονείρου), έχει συγκεντρώσει τα καλύτερα από τους παραπάνω δίσκους, τα σπουδαιότερα της παράδοσης, αλλά και αρκετά από αυτά που μας χάρισαν οι σπουδαίοι συνθέτες και στιχουργοί, για να τα παρουσιάσει στους φίλους του.

Μαζί του οι Μιχάλης Τρανουδάκης πιάνο, Νίκος Κιάκος βιολί, Δημήτρης Βαρελόπουλος κιθάρα - μαντολίνο, Πέτρος Τσολάκης μπουζούκι - λαούτο, και η ξεχωριστή φωνή της Ντίνας Γιακουμάκου.

Κάθε Παρασκευή & Σάββατο, ώρα:22.30

ΧΑΜΑΜ

Δημοφώντος 97, Άνω Πετράλωνα, Τηλ. 210-3421212

Ο Σταύρος Καρτσωνάκης για τον Δήμο Μούτση

ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΤΣΗΣ
ΜΙΑ ΦΥΣΑΡΜΟΝΙΚΑ ΠΟΥ ΚΛΑΙΕΙ
Εκδόσεις ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ (www.metronomos.gr)
Σελίδες: 83, Τιμή: 12,50 ευρώ

Το βιβλίο περιέχει άπαντες τους στίχους του γνωστού τραγουδοποιού και συνθέτη Δήμου Μούτση. Στην καλαίσθητη έκδοση, ο αναγνώστης θα βρει συγκεντρωμένα τους στίχους των δίσκων "Ενέχυρο" (1983), "Να!" (1987), "Ταξιδιώτης" (1990) και "Για πούλημα λοιπόν" (1994), μαζί με φωτογραφικό υλικό και χειρόγραφα του δημιουργού. Ο λόγος του Μούτση, φορτισμένος ιδεολογικά και ποιητικά, λειτουργεί σαφώς και έξω από τη μουσική του, ως αυτοτελές ποιητικό έργο. Σε μια εποχή όπου η ελληνική στιχουργική περνάει βαθιά κρίση, θα ήταν χρήσιμο σε κάθε ακροατή και ειδικά στους νέους και τις νέες να προσεγγίσουν αυτά τα κείμενα. Τα τραγούδια του Μούτση που περιλαμβάνονται στη συλλογή αποτελούν κορυφαία δείγματα ευαισθησίας ενός μεγάλου δημιουργού της Αριστεράς.

Από το βιβλίο "Μια φυσαρμόνικα που κλαίει", αναδημοσιεύουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον Πρόλογο του Σταύρου Καρτσωνάκη:
-----

Τελευταία στριφογυρίζει στο μυαλό μου διαρκώς μια στροφή του Δήμου Μούτση: "Κι ειν' οι φωνές μας στον αέρα. Αλήθεια:-Ποια 'ναι η αλήθεια. / Έτσι που ζεις από συνήθεια, μια μέρ' ακόμα και μια μέρα". Οι στίχοι του Μούτση υπήρξαν πάντα τυπωμένοι στα εσώφυλλα των τριών τελευταίων του έργων, των απολύτως "προσωπικών" του. Δείγμα ασφαλώς του πόσο ο ίδιος θεωρεί τους στίχους αυτούς απαραίτητους και αλληλένδετους με τη μουσική του. Ασφαλώς μπορούν να λειτουργήσουν πλήρως αυτονομημένοι, ως ποιητικά δηλαδή κείμενα. Νομίζω ότι θα ήταν χρήσιμο για κάθε ακροατή, σήμερα που ο στίχος στο ελληνικό τραγούδι δεινοπαθεί, να σκύψει πάνω σ' αυτά τα κείμενα και οπωσδήποτε θα βγει πολλαπλά κερδισμένος. Οι πρώτες λέξεις που έρχονται αμέσως στο νου και στην καρδιά όταν ακούς ή διαβάζεις αυτούς τους στίχους (δηλαδή τη σκέψη) του Μούτση είναι: λιτότητα, ελληνικότητα, ευαισθησία, αξιοπρέπεια, δηκτικότητα, μοναχικότητα, τρυφερότητα, άμυνα, ευγένεια και απογύμνωση. Αυτό δηλαδή που αποπνέουν και τα τραγούδια του αγαπημένου του Μάρκου. Είμαι ευτυχής που θα έχουμε τη χαρά να (ξανα)διαβάσουμε συγκεντρωμένους στην έκδοση αυτή τους στίχους ενός τόσο σημαντικού δημιουργού. Μακάρι να ακολουθήσουν κι άλλοι στίχοι, κι άλλα τραγούδια, κι άλλα έργα. Μακάρι το βιβλίο αυτό να γίνει κάποτε λίγο μεγαλύτερο. Δήμο Μούτση, όπως κάποτε έγραψες στους στίχους σου "Ο απέναντι μ' ακούει, με κοιτάζει και μετά / μου θυμίζει κάτι λόγια - κάτι λόγια γνωστά - ωραία κι αληθινά". Τα δικά σου τα λόγια...

Σταύρος Γ. Καρτσωνάκης

Γνωστοί-άγνωστοι και άλλα παραμύθια

Το μπλογκ έχει ξεφύγει από τη γνωστή θεματολογία του λόγω της κρισιμότητας των ημερών. Επειδή όμως τα μουσικά πράγματα μου έλειψαν, κλείνω τον μη μουσικό κύκλο αναρτήσεων με δυο φωτογραφίες αλιευμένες από την ιστοσελίδα www.athens.indymedia.org

Μπα; Πώς; Αυτοί οι κύριοι με τα μπλε πίσω από τους κυρίους με τα ρόπαλα και τις μαύρες κουκούλες είναι αστυνομικοί, ή έχω παραισθήσεις; Οι κύριοι με τα μπλε χαριεντίζονται με τους κυρίους με τα ρόπαλα, ή τα βλέπω όλα διπλά; Δύο φωτογραφιούλες αφιερωμένες σε όλους όσους μέρες τώρα παίζουν το παιχνίδι αυτών τους οποίους υποτίθεται ότι αντιμάχονται...

ηρ.οικ.

Η τρομοκρατία δεν θα περάσει

ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ

από "άρωμα του τραγουδιού":

"Έχω φυλάξει κάτι αποκόμματα
με κάποιον που λέγανε πως είσαι εσύ.
Ξέρω πως λένε ψέματα οι εφημερίδες,
γιατί γράψανε ότι σου ρίξανε στα πόδια.
Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια.
Στο μυαλό είναι ο Στόχος
το νου σου ε;"

Κατερίνα Γώγου

Αλέξης Γρηγορόπουλος - Νεκρός ετών 15

Φυσάει
Ποίηση: Τάσος Λειβαδίτης
Μουσική: Γιώργος Τσαγκάρης
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου

Το έθνος μας απειλείται
Υπέρ βωμών και εστιών
Μα πρέπει να συντομεύουμε, εξοχότατε
μας περιμένουν για το τσάι
Εν θα ουκ εστί πόνος ου λύπη

Ένας ζητιάνος ξύνει τ' αχαμνά του
Ο άγνωστος στρατιώτης κρυώνει στο χιονόνερο
Ο υπουργός χειρονομεί, μια γριά σταυροκοπιέται
Κύριε των δυνάμεων
των δυτικών, βέβαια, δυνάμεων

Σκασμός, σκασμός λοιπόν μιλάει ο υπουργός
Τα γάντια χειροκροτούν
Οι φαντάροι παρουσιάζουν όπλα
οι τράπεζες χωνεύουν τη λεία τουςδυο αστυνόμοι τρέχουν
Ποιος είναι
τίποτα, τίποτα
Ποιος είναι
Ένας άνεργος λιποθύμησε, τίποταΜπορεί και να πέθανε, τίποταΣκασμός, σκασμός λοιπόν μιλάει ο υπουργός

Πρέπει να εξοπλισθώμεν δια να διασφαλίσουμε
την ασφάλεια του έθνους
Μακάριοι οι πεινώντες και οι διψώντες
Ω σόρυ, ε, με συγχωρείτε
Η ελευθερία της πατρίδας ήθελα να πω

S.O.S.

Φυσάει, φυσάει απόψε, φυσάει
Τρέχουν οι δρόμοι λαχανιασμένοι, φυσάει
κάτω από τις γέφυρες φυσάει
μες τις κιθάρες φυσάει

S.O.S

Δως μου το χέρι σου φυσάει
Δως μου το χέρι σου

-----

από saltatempo:

Θέλω να ζήσω όπως τα αστέρια που ξεψύχησαν

Μέσα στο φως κάποιου αφιλόξενου και μακρινού ουρανού

Γιατί πατρίδα μου είναι εκεί που μίσησα

Και με μισήσαν περισσότερο απ' οπουδήποτε αλλού

Να ξενυχτήσω συντροφιά με όσους θρήνησαν

Το πτώμα ενός ασήκωτου, θλιβερού γυρισμού

Γιατί πατρίδα μου είναι εκεί που μίσησα

Και με μισήσαν περισσότερο απ' οπουδήποτε αλλού

ΤΡΥΠΕΣ

Συνέντευξη της Σαβίνας Γιαννάτου στον Σωτήρη Κακίση

Σαβίνα Γιαννάτου:
«Πού αρχίζει και πού τελειώνει ένας τραγουδιστής;»


του Σωτήρη Κακίση

Ο τρόπος της είναι εσωτερικός, χαμηλόφωνος, ευγενικός πάντα. Από τη «Λιλιπούπολη» μια φορά κι έναν καιρό, ως το δικός της «Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος;», από τον Χατζιδάκι ως τη δική της, σημερινή «Μήδεια», η Σαβίνα Γιαννάτου με τη φωνή της όλο και πιο βαθιά προχωράει, όλο και πιο συγκινητικά δείχνει να αντιστέκεται. Μια τραγουδίστρια ουσιαστική, ενήμερη θα παραμένει, είτε τραγουδάει δικά της, είτε ερμηνεύει υποδειγματικά έργα άλλων. Γιατί, λέει, η τέχνη της μουσικής δεν είναι χωριστή, δεν μπορεί να είναι χωρισμένη. Γιατί η Μουσική είναι υπόθεση ολόκληρη, και θέλει, και χρειάζεται, και απαιτεί ολόκληρους ανθρώπους. Ολόκληρους, πλήρεις, και συναισθηματικά, και ψυχικά. Την ίδια στιγμή πολιτισμένους, αλλά και πρωτόγονους.


Σωτήρης Κακίσης: Καθιερώνεται πια και ως συνθέτις η Σαβίνα Γιαννάτου, Σαβίνα;

Σαβίνα Γιαννάτου: Ελάτε τώρα, Σωτήρη! Γιατί μου το κάνετε αυτό;

Μα φαίνεται πως συνεχίζει να …«Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος» μέσα σας. Ως …Μήδεια όμως πια!

Δεν έπρεπε να σας το πω δηλαδή; Έπρεπε να σας το κρύψω, για να μη μου κάνετε ερωτήσεις τέτοιες;

Δεν κρύβεται ολόκληρη Επίδαυρος, ολόκληρο Ηρώδειο, ολόκληρη …Καραμπέτη! Οπότε, ήσασταν …χαμένη από χέρι. Πείτε μου, λοιπόν: Πάει πολύ πιο βαθιά στη μουσική ένας τραγουδιστής που ασχολείται πια σοβαρά και με τη σύνθεση;

Αυτό που οφείλω πριν απ’ όλα να σας πω, άρα, είναι πως εγώ όταν ξεκινούσα με τη μουσική, καμία μα καμία πρόθεση δεν είχα να γίνω τραγουδίστρια. Γιατί βρέθηκα στο χώρο μάλλον τυχαία, μπορώ να πω.

Με ήρωα αυτού του …τυχαίου σας ποιον; Τον Μάνο Χατζιδάκι μήπως;

Όχι. Τη Λένα. Τη Λένα Πλάτωνος. Γιατί εγώ μικρή, έφηβος ας πούμε, έκανα κιθάρα, μετά τη σταμάταγα, μετά έλεγα «Α, πόσο θα ’θελα να συνθέσω! Ξέρετε, σαν …παιδί κι εγώ. Η τάση μου, δηλαδή, ήταν μάλλον συνθετική. Ήθελα να φτιάξω, να δημιουργήσω εξ’ αρχής πράγματα. Μουσική. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μ’ άρεσε και να τραγουδάω παράλληλα. Αλλά ν’ ασχοληθώ σαν τραγουδίστρια …επίσημα με το θέμα, ομολογώ πως μου …διέφευγε. Η Λένα μου πρωτοζήτησε να τραγουδήσω.

Μια φορά κι έναν καιρό…

Ακριβώς! Στη «Λιλιπούπολη»! Κι αυτό θα της το χρωστάω πάντα. Που με ξανάβαλε από μιαν άλλη πόρτα σ’ ένα χώρο που μ’ ενδιέφερε, και από τον οποίο εγώ είχα φύγει για κάποιους λόγους …άλφα και βήτα, τότε.

Τα παιδιά όμως σήμερα, πρώτα τραγουδιστές και τραγουδίστριες ονειρεύονται να γίνουν, και σπάνια συνθέτες, δημιουργοί, άνθρωποι πίσω από τα φώτα…

Ανέκαθεν. Όχι μόνο σήμερα. Ηθοποιοί και τραγουδιστές θέλουν πιο πολύ όλοι να γίνουν.

Γιατί είναι και …πολλά τα λεφτά! Μεγάλη η δόξα των μικροφώνων και των …μικροφωνών τους!

Εγώ δεν ξέρω πάλι πως το ’χα πάρει. Δεν τολμούσα ίσως να το σκεφτώ. Δεν ήταν κάτι που φανταζόμουνα πως μπορώ να το κάνω. Άσε που δεν θεωρούσα πως έχω και καμιά σπουδαία φωνή…

Ναι. Κι ο Κάουντ Μπέισυ …βιολί ήθελε, τελικά, να παίξει!

Ήξερα πως τραγουδάω σωστά. Αλλά δεν αισθανόμουνα πως θα μπορούσα ποτέ να βγω μπροστά και να …κάνω διάφορα. Παραήμουν εσωστρεφής, άλλωστε, τότε για να τρέφω τέτοιες φιλοδοξίες.

Δεν περνούσε από το μυαλό σας πως κάποτε θα θριαμβεύατε κι εσείς, πάλι στο Ηρώδειο, όπως πέρυσι σ’ εκείνη την καταπληκτική συναυλία, σε Χατζιδάκι;

Ήσασταν κι εσείς;

Ήμουνα. Και θεωρώ πως παραήσασταν καλή σ’ αυτή τη συναυλία…

Ευχαριστώ, αλλά καλύτερα να μην τα γράψετε κι όλα αυτά που λέτε, μην παρεξηγηθούμε!

Το θάρρος της γνώμης μου ευτυχώς ακόμα κάπως το …αντέχω. Λοιπόν, λοιπόν;

Δεν ξέρω, λοιπόν, γιατί, αλλά ήμουνα πάρα πολύ, όπως σας είπα, μια φορά κι έναν καιρό εσωστρεφής άνθρωπος. Μου άρεσε πάντως να παίρνω την κιθάρα και κάπως να αυτοσχεδιάζω, παίζοντας κάτι, τραγουδώντας κάνα τραγουδάκι τολμώντας κι εγώ να φτιάχνω. Αυτό ήταν όλο. Και σκεφτόμουνα πως ίσως κάποτε όλο αυτό θα μπορούσα να το κάνω κάπως πιο οργανωμένα. Αυτό όμως ποτέ δεν έγινε. Γιατί, κάποια στιγμή…

Γίνατε σκέτη τραγουδίστρια;

Όχι. Γιατί μετά την Μεταπολίτευση πίστευα πως, για να κάνει κανείς κάτι τέτοιο, πρέπει να είναι και …χρήσιμος κοινωνικά. Κι εγώ αισθανόμουνα πως μόνον έτσι δεν θα μπορούσα να είμαι χρήσιμη. Οπότε, γι’ αλλού τελείως πια τράβαγα. Ευτυχώς, όμως, με τη Λένα την Πλάτωνος τα πράγματα άλλαξαν. Άρχισα να τραγουδάω και μ’ άρεσε, και σας βεβαιώνω, μ’ αρέσει πάντα.

Και ο καλός τραγουδιστής, άλλωστε, δημιουργός δεν είναι; Δεν μπορεί να «φτιάχνει» αυτός ένα τραγούδι πιο πολύ κι από τον συνθέτη, κι από τον στιχουργό του τον ίδιο;

Εγώ μέσα μου δεν τους έχω και τόσο ξεκάθαρα όλους αυτούς τους διαχωρισμούς, ξέρετε. Πού αρχίζει και πού τελειώνει ο συνθέτης, και πού αρχίζει και πού τελειώνει ένας τραγουδιστής; Αυτά είναι μάλλον …επίκτητα ταμπού, νεώτερα κόμπλεξ του χώρου μας. Κι αυτό γιατί, με την επικράτηση των ονομάτων των τραγουδιστών, ξεχνιέται συχνά ο συνθέτης. Μένει στην αφάνεια, ενώ μπορεί να ’χει γράψει εκπληκτικά τραγούδια.

Κι ο στιχουργός το ίδιο, συχνά. Από Άκη Πάνου σε Κώστα Βίρβο, ας πούμε, από Γκάτσο σε Παπαγιαννοπούλου…

Αυτό κάποια στιγμή «τσάντισε» πράγματι τους συνθέτες, κι έγινε εκείνη η γνωστή επίθεσή τους στο σύνολο σχεδόν των τραγουδιστών που ήταν σχετική με τα λεφτά επίσης. Γιατί πολλοί τραγουδιστές, ανάλογα με το είδος που τραγουδάνε, μπορούν να βγάλουν τις μέρες μας τρομερά λεφτά. Τα ξέρετε.

Τα ξέρω. Από τα …πανωτόκια μόνο της τέχνης ενός δημιουργού, που τους στηρίζει με το έργο του …αφιλοκερδώς!

Κι έτσι βγήκε αυτή η κόντρα. Εγώ όμως πιστεύω πως, τελικά, την ίδια ακριβώς δουλειά κάνουν όλοι τους. Όλοι μας. Γιατί ένα ηχόχρωμα και μια φωνή μπορεί να είναι ξαφνικά το παν για τη ζωή ενός τραγουδιού, για την πορεία του. Η στιγμή. Η ώρα. Κι ένας τραγουδιστής μπορεί να μεταδώσει χίλια συναισθήματα. Ή, ένας άλλος, τίποτα. Απολύτως τίποτα. Κι ένα τραγούδι ωραίο να χαθεί κυριολεκτικά από μια κακή ερμηνεία.

Ενώ ένα άλλο να αναδειχθεί απίστευτα, χάρη στον τραγουδιστή του και μόνο.

Θυμάμαι ένα τραγούδι του Νίνο Ρότα, από τον «Καζανόβα» του Φελίνι, που ήταν το αγαπημένο μου μια εποχή ολόκληρη. Και τ’ άκουσα κάποτε σε επανεκτέλεση, κι ούτε καν το αναγνώρισα! Αν το είχα ακούσει το ίδιο αυτό τραγούδι έτσι, είμαι βέβαιη πως δεν θα μου είχε αρέσει καθόλου. Μα καθόλου!

Άρα;

Άρα, δεν είναι το γραπτό κείμενο. Αν ξέραμε όλοι πολύ καλά μουσική, και διαβάζαμε μια παρτιτούρα το ίδιο άνετα που διαβάζουμε κι ένα βιβλίο, θα μπορούσε ίσως να ισχύει το ίδιο μέτρο για όλες τις μουσικές. Αλλά είναι όπως με τα παραμύθια: Αν ο παραμυθάς το πει άσχημα το παραμύθι, το παραμύθι αυτό χάνεται, δεν υπάρχει. Ή ακόμα κι ένα ανέκδοτο, πεζό: Έχει κανένα νόημα, αν κάποιος το πει άσχημα; Δεν θα γελάσει κανείς τότε.

Σήμερα όμως πια, θριαμβεύουν και τραγούδια απίστευτα κακά, μέσω ενός τραγουδιστή της μόδας, του …συρμού. Και επ’ αυτού μπορείτε να είστε το ίδιο διαλλακτική, το ίδιος συγκαταβατική;

Δεν είμαι συγκαταβατική. Σαφής είμαι: Μετρώντας και τις δύο όψεις, λέω πως τα πράγματα είναι αλληλένδετα, και η μια πλευρά μπορεί άνετα να καταστρέψει την άλλη. Γι’ αυτό δεν μπορώ να δεχτώ πως η δουλειά του τραγουδιστή δεν είναι επίσης δημιουργική. Κι η ερμηνεία, θέλω να πω, καλώς ή κακώς, δημιουργία πάντα θα είναι. Είναι μια επιπλέον ψυχή, που σημαδεύει επίσης το χρόνο. Που συνοδεύει ως μέσα-μέσα την ύπαρξη του κάθε τραγουδιού.

Εντάξει, ας συμφωνήσουμε: Η Μπέλλου και ο Μπιθικώτσης τα καθορίσανε όσα τραγούδια είπανε, στάθηκαν δίπλα στον Τσιτσάνη ισάξια, συγκινητικά. Όμως, με αυτά και μ’ αυτά, εγώ επιμένω: Πώς καταφέραμε να φτάσουμε εδώ; Σ’ αυτή την άσωτη ηχορύπανση, στην επιβολή όλου αυτού του τόσο Μεγάλου Τίποτα;

Δεν ξέρω. Επ’ αυτού εσείς οι δημοσιογράφοι τι λέτε;

Θα σας έλεγα τώρα, Σαβίνα!

Ο μπαμπάς μου ήτανε δημοσιογράφος, μην πείτε τίποτα, παρακαλώ. Τι να πω κι εγώ; Κοινωνικά θα εξηγείται, δεν μπορεί, όλη αυτή η κατάσταση. Ύστερα, …εταιρικά: Άμα κάτι βλέπει κανείς να πουλάει, το ξαναπαράγει. Και το ξαναπαράγει. Και το ξαναπαράγει.

Μέχρι τελικής …πτώσεως!

Δεν φταίει μετά σε τίποτα ο άλλος που τ’ ακούει. Πάνε και τ’ αγοράζουν, άλλωστε. Χορεύουν μ’ αυτά, χαίρονται, διασκεδάζουν οι άνθρωποι σήμερα μ’ αυτά που λέτε.

Πώς; Ποιοι είναι, επιτέλους, όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Που τόσα χρόνια τους εκπαίδευαν ο Βαμβακάρης κι ο Παπαϊωάννου, ο Χατζιδάκις κι ο Λοΐζος. Πώς τόσο γρήγορα, τόσο εύκολα, βρέθηκαν εκεί που τώρα βρίσκονται;

Δεν υπήρχε κακό τραγούδι και παλιά, λέτε;

Για τόσο κακό, αμφιβάλλω. Τόσο πολύ κακό, όχι.

Εγώ, παρ’ όλ’ αυτά, δεν ξέρω. Κανένας, μάλλον, δεν μπορεί να ξέρει. Πρέπει να βρεθείς μετά από κάποια χρόνια, από κάποια απόσταση, για να καταλάβεις τι είναι όλη αυτή η σαβούρα, και τι, μέσα σ’ όλη αυτή τη σαβούρα, επιμένει να είναι αυθεντικό. Γιατί σίγουρα κάτι θα υπάρχει καλό ακόμα και μες στο κακό.

Ουδέν κακόν αμιγές καλού, και τέτοια;

Εδώ δεν καθόμαστε όλοι και βλέπουμε τηλεόραση; Κι ας μη συγκρίνεται καθόλου η τηλεόραση με το σινεμά. Ας μην έχει καμία απολύτως σχέση η λογική, ο τρόπος της. Παρ’ όλ’ αυτά, εσύ γυρνάς σπίτι σου, κι αμέσως την ανοίγεις. Δεν ξέρω για σας ατομικά, αλλά αυτό κάνει ο πιο πολύς ο κόσμος…

Κι εγώ μαζί, την πολυ-ανοίγω μάλιστα, και δεν την …πολυ-κλείνω!

Και, σε μια στιγμή που νοιώθει κανείς κούραση, ή μοναξιά, ή δεν ξέρω κι εγώ τι, βλέπει ό,τι θέλει μπροστά του…

Παράθυρα επί παραθύρων, σχιζοφρένεια επί σχιζοφρένειας!

Από κωμικά σήριαλ ελληνικά, ως τα …πάντα. Που δεν βλέπονται, όλ’ αυτά τα πράγματα. Κι όμως: Εμείς εκεί. Και ξαφνικά ξεχνάς πως υπάρχει κινηματογράφος. Και πας ένα σινεμά, και λες: «Για δες»! Γιατί έχεις να πας σε αίθουσα πέντε μήνες…

Ή πέντε χρόνια! Γιατί βλέπεις και στο σινεμά παρόμοια κατασκευάσματα, αμερικάνικες …βαλακίες.

Όχι. Εγώ λέω για έργα-έργα. Γκρήναγουαίυ, ας πούμε, που εμένα μ’ αρέσει πολύ.

Και που εγώ τον …σιχαίνομαι!

Σοβαρά; Εγώ με τον «Μάγειρα, τη Γυναίκα του και τον Εραστή της» πολύ συγκινήθηκα. Είναι φιλμ πολύ…

Ψεύτικο!

Τρυφερό!

Ας είναι: Η διαφωνία είναι η βάση της συζήτησης. Ας γυρίσουμε σ’ εσάς, καλύτερα. Ολοκληρώστε μας τα περί την …απαγωγή σας.

Από τους Ρωμαίους;

Από τους …συνθέτες. Από τη σύνθεση.

Είπαμε: Δεν μπορώ να πω πως είμαι συνθέτις. Όμως κι εγώ συνθέτω. Τη «Μήδεια» δε, αποδείχτηκε πως ήθελα πολύ να την κάνω. Αν και είχα ξανακάνει και θεατρική μουσική, για παντομίμα …όμως.

Μουσική …σιωπηλή;

Επικαλυπτική της σιωπής, ας πούμε. Με την Ασπασία Κράλη τότε, δύο έργα. Το ένα μάλιστα λεγόταν «Μήδεια από Σιωπή»!

Το πέτυχα!

Το πετύχατε, όντως. «Άδης Δωματίου» λεγόταν το άλλο έργο. Κι είχε να κάνει με τον Ορφέα και την Ευρυδίκη. Μ’ αρέσει πολύ να κάνω μουσική για θέαμα. Εμπνέομαι πολύ από την εικόνα. Η πρόταση από τη «Μήδεια» την άλλη τώρα, πάντως, στην αρχή ήταν για να κάνω μόνο φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς.

Να είστε και παρούσα ως τραγουδίστρια.

Ναι. Και η Νικαίτη Κοντούρη πρώτα-πρώτα ενδιαφερότανε για την τεχνική μου στα φωνητικά. Γιατί έχουν να κάνουν με ήχους εμπνεόμενους από διάφορους πολιτισμούς. Από τις γυναίκες, π.χ., των Βεδουίνων, που κάπως φωνάζουνε. Που θυμίζουνε…

Αθήνα σήμερα;

Και Αθήνα! Ή Εσκιμώους. Ή Θιβέτ! Κι η Νικαίτη το πρωτόγονο, το πρωταρχικό στοιχείο, είχε κατά νου, των ήχων. Γιατί στον αυτοσχεδιασμό ο στόχος σου είναι να προσπαθήσεις να μην σκέφτεσαι.

Και τελικά τα κάνατε όλα, αναγκαστικά, απ’ ότι κατάλαβα. Και επιτυχώς. Η Καρυοφιλιά η Καραμπέτη πώς πήγε;

Η Καρυοφιλιά ήταν πολύ καλή και φωνητικά, πιστεύω εγώ. Γιατί κι αυτή, μέσα από όλες αυτές τις «ασκήσεις» έψαχνε τον ήχο της Μήδειας, τον ακραίο μάλλον, στιγμές-στιγμές.

Και η Κάλλας το ίδιο, με Κερουμπίνι πρώτα, και Παζολίνι προς το τέλος…

Μα η Κάλλας στον Παζολίνι δεν τραγουδάει. Η ίδια η σιωπή σαν να ’ναι. Τι μεγάλη ταινία κι αυτή!

Σχεδόν Γκρηναγουαίυ!

Μα τι λέτε πάλι; Κοροϊδεύετε;

Όχι. Αστειεύομαι πάλι…Κι από ’δω και πέρα; …Σκέτη τραγουδίστρια δεν θα μπορέσετε ποτέ, άραγε, να ξανά’ στε;

Πάντα θα είμαι τραγουδίστρια. Μάλιστα, τώρα ακόμα πιο πολύ τραγουδάω. Κι αισθάνομαι επίσης ένα σωρό πράγματα επιπλέον. Πολύ πιο όμορφα. Πολύ πιο ελεύθερα Πολύ πιο ανοιχτά!

Δημοσιεύτηκε στο “Symbol”, Σεπτέμβριος 1998
Οι φωτογραφίες της Σαβίνας Γιαννάτου και του Σωτήρη Κακίση είναι από την τηλεοπτική εκπομπή "Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι" - Αρχείο ΕΡΤ.