Εισαγωγή, "Εδώ είναι του Ρασούλη"

Με το παρόν σημείωμα εγκαινιάζουμε τη "Βιβλιοθήκη", τη νέα μόνιμη στήλη των Μουσικών Προαστίων αφιερωμένη σε εκδόσεις βιβλίων που σχετίζονται με το ελληνικό τραγούδι. Η πρώτη μας επιλογή είναι μάλλον δεδομένη, καθώς πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ το βιβλίο του αγαπημένου μας δημιουργού Μανώλη Ρασούλη με τίτλο «Εδώ είναι του Ρασούλη». Τρεις ενότητες περιέχονται στον τόμο αυτό των 576 (!) σελίδων: α) κείμενα του Ρασούλη για άλλους καλλιτέχνες και για τα μουσικά μας πράγματα γενικώς, β) οι στίχοι από όλα τα δισκογραφημένα τραγούδια του, και γ) δύο κείμενα που έχουν γραφτεί για τον Ρασούλη από τον Θωμά Κοροβίνη και τον Γιώργο Κοντογιάννη.

Ποιος είναι όμως για τους μη μυημένους ο Μανώλης Ρασούλης; Διαβάζουμε στο εσώφυλλο του βιβλίου:
«Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, στις 28 Σεπτεμβρίου του 1945. Σπουδάζει σκηνοθεσία κινηματογράφου, στη Σχολή Σταυράκου, γράφει ποιήματα, σενάρια, τραγουδάει ερασιτεχνικά στις μπουάτ της Πλάκας, δουλεύει στην εφημερίδα της αριστεράς «Δημοκρατική Αλλαγή», παίρνει μέρος στους αγώνες του 114, περπατάει όλες τις πορείες ειρήνης. Στο Λονδίνο γράφει τα πρώτα του βιβλία και γίνεται συνεκδότης της εφημερίδας «Σοσιαλιστική Αλλαγή», στην οποία γράφει άρθρα και επιφυλλίδες, παίρνει μαθήματα πολιτικής οικονομίας και φιλοσοφίας. Τον Μάη του ’68 παίρνει μέρος στη μεγάλη εξέγερση των φοιτητών στο Παρίσι και τραυματίζεται από τους SRS. Το ’74, λίγο μετά το Πολυτεχνείο, κατεβαίνει στην Αθήνα, όπου συνεχίζει τον πολιτικό αγώνα και την καλλιτεχνική ποικίλη δραστηριότητα. Γράφει και εκδίδει το περιοδικό «Αυγό», γράφει τραγούδια, νουβέλες, διαλογίζεται, αυτοπαρατηρείται, παλινδρομεί, ορμά, ωριμάζει, ανοίγεται, ρισκάρει, πληρώνει το τίμημα έως σήμερα».

Από το πολύ ενδιαφέρον αυτό έργο, αναδημοσιεύουμε εδώ την Εισαγωγή. Είναι φυσικά γραμμένη από τον ίδιο τον κύριο Ρασούλη, τον οποίον και ευχαριστούμε για την παραχώρηση της άδειας αναδημοσίευσης.

Εισαγωγή – Εξαγωγή

"Επουδενί το βιβλίο τούτο δεν συμπεριφέρεται ως επικήδειος για έναν στιχουργό. Έπεται η συνέχεια ως την τελική πτώση μου. Και δεν είμαι από πέτρα ούτε αθάνατος που ’λεγε κι ο αείμνηστος φίλος μου Άκης Πάνου. Σπεύδω δε να πω ότι ό,τι γράφω για συνεργάτες φίλους και έξοχους δημιουργούς –με αυστηρότητα ομολογουμένως κάπου-κάπου- δεν είναι μια τελική κρίση. Ουδεμία σχέση έχει με τον κ. Καιάδα. Γράφω τα κειμενάκια-πορτρετάκια γι’ αυτούς που γνώρισα, χαιρέτησα δια χειραψίας και ποσώς εννοώ ότι αγνοώ όλους τους άλλους εξαίρετους συναδέλφους οι οποίοι έτσι κι αλλιώς συγκροτούν δια θεϊκής ή προσωπικής θελήσεως το υπέροχο παζλ του μοναδικού φαινομένου που λέγεται ελληνικό τραγούδι.

Με αγάπη πιστεύω και σύνεση, μέσα από την πολλαπλή εμπειρία μου θέλησα κατ’ αρχάς να κάνω ένα βιβλίο όχι μόνο με τους στίχους μου [αυτό θα ήταν 0x0=0] αλλά να μνημειώσω τα κύρια χαρακτηριστικά και στοιχεία του εν λόγω φαινομένου, να μνημειώσω τα κύρια χαρακτηριστικά και στοιχεία του εν λόγω φαινομένου, να μνημειώσω την αιχμή του νεοελληνικού πολιτισμού στο κλείσιμο του βασικού του κύκλου που τυχαίνει -κι όχι τυχαία- να κλείνει μαζί με τον βασικό κύκλο του νεοελληνικού έθνους.

Κάποιος έλλην ποιητής γράφει: «Πιότερο κι απ’ τους ανθρώπους το τραγούδι τους αγάπησα». Εγώ να προσθέσω ότι πιότερο κι απ’ το τραγούδι τους, τους ανθρώπους αγάπησα.

Αγάπησα το τραγούδι, μ’ αγάπησε, μα η τέχνη είναι έκφανση της ζωής. Δεν έχει να κάνει με τον πυρήνα της, την ουσία της, που είναι το Ζεν, το Ταό, η Νιρβάνα, η φώτιση, η πραγμάτωση του εαυτού, το γνώθι σαυτόν. Η τέχνη είναι ένας απ’ τους τρεις δρόμους προς εκεί. Η βία είναι η γυναίκα του βίου και του γρανίτη η γρανίτα. Μικρά παράδοξα σαν τις πυγολαμπίδες στο σκότος. Το φως που καίει, το περίλαμπρο σκότος. Η συνειδητή άγνοια. Οι μεγάλες αξίες. Πώς αλληλουχούνται με τις τρέχουσες εμπειρίες της καθημερινότητας, πώς διασταυρώνονται, πώς έλκονται και απωθούνται, πώς τελικά συνθέτονται στο απόλυτο γίγνεσθαι της ύπαρξης. Πότε Βούδας, πότε Κούδας. Το κάλλιστο με το ταπεινό. Τα που είδα μαρτυρώ.

Ειλικρινά νιώθω πως η Ελλάδα δεν παρέχει πια κανένα υλικό, κανένα κραδασμό που να πάρει ο δημιουργός και να πλάσει. Επομένως νοώ πως η Ελλάδα, ένα μικρό έθνος μέσα στο πουθενά της παγκοσμιοποίησης, αυτοκαταργείται και βγάζει τα προικιά της στα γιουσουρούμ του διεθνούς πάρε-δώσε που κι αυτό περνά βαθιά κρίση. Μεταλλάσσει το είναι της νομίζοντας ότι έτσι θα επιβιώσει. Βεβαίως η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει κ.λπ. όμως όλοι παραδέχονται ότι ζούμε πια στις moneyland: το χρήμα κυβερνά, δεν έχει σύνορα και πατρίδα, κι ως εκ τούτου τρέχα γύρευε.

Κι εγώ που το ένστικτό μου δεν έχει υποστεί λοβοτομή από τους παροξυσμούς και δεν με κατάπιε η σειρήνα κι η μαρμάγκα, στη έξω από την Ελλάδα δρω και «δημιουργώ» για την Ελλάδα ρε γαμώτο. Κλείνει ο κύκλος, συνέλληνές μου, και είμαι εγώ ο νεωκόρος που θα κλείσει την πόρτα του ναού πίσω του. Αυτό υπαινίσσομαι με το παρόν βιβλίο. Προσπάθησα και προσπαθώ να συμπυκνώνω νοήματα κι αλήθειες κατανοήσιμες για τον απλό άνθρωπο. Γιατί το τραγούδι εν πρώτοις πηγάζει, οδυσσεύεται και επιστρέφει στον απλό άνθρωπο. Πάντα θαύμαζα τους σπουδαίους ανθρώπους και προσπαθούσα να τους έχω δασκάλους, όμως ποτέ δεν υποτίμησα τον απλό καθημερινό άνθρωπο μα δεν τον εξιδανίκευσα χάνοντας έτσι την πεμπτουσία. Γράφοντας τραγούδια, ανίχνευσα πρωτίστως το είναι μου και το είναι του κόσμου. Στην αρχή νόμιζα πως ήμουν το κέντρο του σύμπαντος, μετά ανακάλυψα πως υπάρχουν άπειρα κέντρα στο σύμπαν, όμως στο φινάλε οίδα [με όμικρον γιώτα] ότι δεν υπάρχει κέντρο στο σύμπαν και τρέφω στην υπόνοια πως δεν υπάρχει καν σύμπαν. Μόνο μια άγια, υπέροχη αυταπάτη. Άντε κι απάτη.

Καθ’ οδόν συνάντησα πολλούς και διάφορους, πολλά και διάφορα. Κάτι κακά κι άχαρα τ’ αποσιώπησα, δεν ήταν μόνο τραυματικά αλλά και επικίνδυνα να τα δημοσιοποιήσω, δίνοντας σε κάποιους κι άλλα εχέγγυα να πεταχτούν από την σκοτεινή πλευρά της δύναμης και να αποζητήσουν εξουσιαστικότητα και εωσφορικά περιτυλιγμένη καριέρα.

Ναρκισσεύτηκα ότι ήμουν ένας, κατά κάποιο τρόπο, ιεροφάντης φυλάττων θερμοπύλες όμως κι αυτά τα είδα με προσοχή, με αυξημένη αυτοπαρατήρηση, και δεν επέστρεψα να υπερισχύσουν και να πρυτανεύσουν.

Η πορεία μου προς το γνώθι σαυτόν συνεχίζεται. Δεν νομίζω ότι έζησα στη γυάλα ούτε γεννήθηκα άγγελος. Περιέπεσα σε ολισθήματα κι έφτιαξα μηχανισμούς μέσα μου προκαλώντας και προσκαλώντας τις νοήσεις και τις μετανοήσεις. Ο αγώνας [κι η αγωνία] ακόμη συνεχίζεται και τα μεθύστερα θα καταγραφούν στο τυχόν συμπλήρωμα –υπολογίζω μετά από 2 χρόνια- με τα τραγούδια που ήδη υπάρχουν- γύρω στα 150 αλλά λόγω συνθηκών δεν συμπεριελήφθησαν- και όσα θα υπάρξουν. Η έμφασή μου πλέον είναι δεδομένη στις παγκόσμιες δυναμικές που μαγειρεύουν τα κάλλιστα και τα κάκιστα της οριακής μας και μοιραίας συγκυρίας.

Αυτό άλλωστε φαίνεται στα λεγόμενα και τα γραφόμενά μου.

Όσο γι’ αυτούς με των οποίων τις ατασθαλίες, τους εκτροχιασμούς και τους εγωκεντρισμούς τους φτάσαμε εδώ που φθάσαμε θέλω να πω ότι δεν φταίνε ολοκληρωτικά για το σημερινό αδιέξοδο. Το αδιέξοδο ήθελε να ’ρθει και ζήτησε τη συνεργία του Matrix.
So was written so was to be done.

Τελειώνω την εισαγωγή αυτή και χαιρετώ σας και φιλώ σας κι ο θεός βοηθός".

Μανώλης Ρασούλης
«Εδώ είναι του Ρασούλη», Αθήνα: Εκδόσεις ΙΑΝΟΣ, 2007, σελ. 33-35.