Ανοιχτή επιστολή προς τον κύριο Γιώργο Ε. Παπαδάκη

Αθήνα & Γάνδη, 16 Ιουνίου 2008


Αγαπητέ κύριε Παπαδάκη,


όντας τακτικοί αναγνώστες της αρθρογραφίας σας, διαβάσαμε με ενδιαφέρον την κριτική σας στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία (4/6/2008) της κυκλοφορίας του γνωστού έργου «Προσανατολισμοί» σε μουσική Ηλία Ανδριόπουλου, ποίηση Οδυσσέα Ελυτη και ερμηνεία Νένας Βενετσάνου. Παρακολουθήσαμε επίσης την απάντηση του Ηλία Ανδριόπουλου καθώς και την ανταπάντησή σας (9/6/2009).


Δεν θα σταθούμε ούτε στο περιεχόμενο ούτε στο ύφος της κριτικής σας. Μια συζήτηση γύρω από το αν είναι δόκιμη μουσικά μια φράση ή ένα μέτρο, ή κι ένα ολόκληρο έργο, δεν μπορεί να εξαντληθεί σε δύο γραμμές μιας επιστολής (ή και μιας δισκοκριτικής...)


Θα θέλαμε όμως να σταθούμε στο ύφος και το περιεχόμενο της απάντησής σας στον Ανδριόπουλο. Την παραθέτουμε ολόκληρη, για τους αναγνώστες της ιστοσελίδας μας:


Η κριτική μου αναφέρεται σε συγκεκριμένα πράγματα, για τα οποία ο κ. Ανδριόπουλος δεν λέει τίποτε. Ισως κινδυνεύω να εκτεθώ όταν επισημαίνω κακοτεχνίες του τύπου "...γρηγοροσισκιοσπουλιών", ή άλλες παρόμοιες. Αλλά μάλλον εκτίθεμαι λιγότερο από εκείνον που τις διαπράττει. Και να σκεφτεί κανείς ότι αυτό δεν είναι καν ζήτημα γνώμης. Είναι έτσι και τίποτε δεν το γλιτώνει. Οσον αφορά τα θέματα γνώμης, εκεί είναι πια που ο κ. Ανδριόπουλος δεν μου επιτρέπει. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να κατανοεί ότι δεν χάλασε δα κι ο κόσμος αν το έργο του δεν αρέσει σε όλους ανεξαιρέτως τους ακροατές. Ούτε βέβαια είναι αλήθεια πως όποιος πει κάτι τέτοιο το λέει επειδή... τον φθονεί. Τι να φθονήσει άλλωστε;

Επίσης, παραθέτουμε το ακόλουθο κομμάτι της αρχικής κριτικής σας:


Παρά ταύτα, το έργο αυτό αξιώθηκε να παρουσιαστεί (μαζί με το Αξιον Εστί παρακαλώ) το 1996 στην Ολυμπία, αργότερα στο Λονδίνο, στις Πρέσπες και αλλού. Οταν όμως κόπηκε από τις εκδηλώσεις της Πάτρας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας το 2006 ο συνθέτης είπε πως ήταν πολιτική σκοπιμότητα. Ενώ οι προηγούμενες παρουσιάσεις δεν ήταν.

Επιτρέψτε μας να σας επισημάνουμε ότι με ειρωνείες εναντίον όχι απλά ενός έργου αλλά μιας ολόκληρης καλλιτεχνικής προσωπικότητας με εδραιωμένη θέση στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, κινδυνεύετε να εκτεθείτε, και πολύ μάλιστα. Διότι, άλλο πράγμα είναι η κριτική προς ένα συγκεκριμένο δίσκο, και άλλο η ισοπέδωση ενός έργου ζωής που έχει σημαδέψει την πορεία του ελληνικού τραγουδιού. Στην ερώτησή σας «τι να φθονήσει άλλωστε;», σας αντιπαραθέτουμε μια άλλη ερώτηση: Ακούγοντας τους δίσκους ‘Λαϊκά Προάστια’, ‘Γράμματα στον Μακρυγιάννη’, ‘Αργοναύτες’, ‘Ξένες Πόρτες’, και αυτούς ακόμα τους άμοιρους τους ‘Προσανατολισμούς’, δεν βρήκατε τίποτα για το οποίο θα μπορούσε ένας επίδοξος συνθέτης ή ακροατής ή δισκοκριτικός να «φθονήσει» τον δημιουργό τους; Επίσης, πιστεύετε ότι η προβολή τέτοιων έργων ανά την Ελλάδα είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα πολιτικών σκοπιμοτήτων και δεν ανταποκρίνεται σε καμία πραγματική καλλιτεχνική σκοπιμότητα;


Δεν φιλοδοξούμε να παίξουμε το ρόλο αυτόκλητων συνηγόρων του Ανδριόπουλου· προφανώς και δεν έχει ο ίδιος ανάγκη κάτι τέτοιο. Εκφράζουμε όμως την αγωνία μας, καθώς το κείμενό σας σπέρνει σύγχυση, ιδιαίτερα σε ένα νέο άνθρωπο που ίσως προσεγγίζει μέσω της κριτικής σας για πρώτη φορά το είδος της ελληνικής μουσικής που εκπροσωπεί ο Ανδριόπουλος. Η απαξιωτική (ηθικά και καλλιτεχνικά) λογική της γραφής σας ουσιαστικά ρίχνει νερό στο μύλο ενός συστήματος θεάματος και εμπορευματοποίησης που έχει προ πολλού θέσει στο περιθώριο την τέχνη δημιουργών σαν τον Ανδριόπουλο.


Η κριτική προς ένα συγκεκριμένο έργο μπορεί να είναι σκληρή κι επιπόλαια χωρίς πολλές απώλειες, με μόνο τίμημα την πρόκληση αντίστοιχης «κριτικής της κριτικής». Η αβάσιμη όμως κριτική προς μια ολόκληρη καλλιτεχνική διαδρομή και προσωπικότητα συνολικά, ειδικά αν γίνεται με όρους απαξίωσης, εκθέτει ανεπανόρθωτα τον συγγραφέα της κι επιστρέφει σε αυτόν. «Είναι έτσι και τίποτε δεν το γλιτώνει»...


Με εκτίμηση,
Ιστολόγιο «Μουσικά Προάστια»