Συνέντευξη με τον κλαρινετίστα Διονύση Γραμμένο

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΡΑΜΜΕΝΟΣ:

"ΤΟ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ ΒΓΑΙΝΕΙ ΣΕ ΚΑΛΟ"

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΔΙΦΩΝΟ, Ιούνιος 2008, τεύχος 152, σελ. 140-141).

Κερδίζοντας το πρώτο βραβείο του 14ου Πανευρωπαϊκού Διαγωνισμού Νέων Μουσικών της Eurovision, ο κλαρινετίστας Διονύσης Γραμμένος έγραψε ιστορία. Με όπλα το ταλέντο, τη σκληρή δουλειά και το πάθος για μουσική, ο μόλις 19 χρονών μουσικός φαίνεται να αντιμετωπίζει ψύχραιμα και ώριμα τη μεγάλη αυτή διάκριση.

Διονύση, πώς σου φάνηκε η Βιέννη και ο διαγωνισμός;

Διονύσης Γραμμένος: Καταπληκτική η εμπειρία του διαγωνισμού, καταπληκτική και η Βιέννη σαν πόλη. Το επίπεδο του διαγωνισμού ήταν πολύ υψηλό. Εξίσου υψηλό είναι και το επίπεδο της κουλτούρας που υπάρχει στη Βιέννη, όπως και το επίπεδο της κλασικής μουσικής εκεί.


Πώς έφτασες μέχρι τον τελικό; Και ποια έργα έπαιξες σε κάθε φάση;

Καταρχάς, έγινε ο διαγωνισμός σε κάθε χώρα ξεχωριστά για να επιλεγεί ο εκπρόσωπος κάθε χώρας. Ο διαγωνισμός για την Ελλάδα έγινε στην Αθήνα, όπου έπαιξα το τρίτο μέρος από το Κονσέρτο Νο.4 του Λουίς Πώλ και το «Φαντασία ντι Κοντσέρτο», μια επιλογή και παραλλαγές από θέματα της όπερας ‘Ριγκολέτο’ του Βέρντι. Ο Ευρωπαϊκός διαγωνισμός είχε δύο στάδια: τον προκριματικό και τον τελικό. Στον προκριματικό έπαιξα τα τρία κομμάτια για σόλο κλαρινέτο του Στραβίνσκυ, καθώς και την επιλογή από το Ριγκολέτο. Στον τελικό επέλεξα το τέταρτο μέρος από το Κονσέρτο για κλαρινέτο και ορχήστρα του Ζαν Φρανσέ.


Για ποιο λόγο επέλεξες να αφοσιωθείς στο κλαρινέτο;

Από μικρός, με είχε συγκινήσει ιδιαίτερα ο ήχος του κλαρινέτου. Κατάγομαι από την Κέρκυρα, η οποία έχει μια μεγάλη παράδοση στη μουσική. Έτσι, ήταν φυσικό να έχω κι εγώ από μικρός μια επαφή με τη μουσική, με τις μπάντες, με διάφορα όργανα και ακούσματα. Και αυτό που με συγκίνησε περισσότερο σαν όργανο, από τα οχτώ μου χρόνια, ήταν το κλαρινέτο.


Ποια ακούσματα θυμάσαι από την Κέρκυρα;

Εγώ ξεκίνησα στη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, που είναι η παλαιότερη Φιλαρμονική στην Κέρκυρα αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Είναι έθιμο στην Κέρκυρα σε ότι γίνεται, σε λιτανείες, σε παρελάσεις, να ακολουθεί η μουσική. Παλαιότερα, η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα συνοδευόταν μουσικά από μια μπάντα από το εξωτερικό. Κάποια στιγμή, οι Κερκυραίοι αποφάσισαν να φτιάξουν μια δικιά τους μπάντα, αντί να φέρνουν τη μπάντα απ’ έξω. Αυτό έγινε χοντρικά το 1840, το έτος ίδρυσης της Φιλαρμονικής, η οποία ονομάζεται και «Άγιος Σπυρίδωνας». Από τότε, δημιουργήθηκαν κι άλλες μπάντες, και σήμερα η Κέρκυρα έχει φτάσει να έχει είκοσι φιλαρμονικές μπάντες. Έτσι ξεκίνησε αυτή η παράδοση και από μικρός είχα αυτό το άκουσμα. Η πρώτη μου επαφή με τη μουσική ήταν μέσα από τη συμμετοχή στην μπάντα.


Πώς εξελίχθηκαν οι σπουδές σου από εκεί και μετά;

Σε ένα ανώτερο επίπεδο, πέρα από το επίπεδο της μπάντας, οι σπουδές μου εξελίχθηκαν όταν γνώρισα τον σημερινό καθηγητή μου, τον κύριο Σπύρο Μουρίκη. Τον κύριο Μουρίκη τον γνώρισα στην Κέρκυρα, αρχικά με πρόθεση να με ακούσει και να μου δώσει κάποιες συμβουλές. Μετά συνέχισα μαζί του μαθήματα στην Κέρκυρα και στο Ωδείο Αθηνών.


Τι είναι για σένα ο δάσκαλός σου;

Ο δάσκαλός μου είναι για μένα το πρότυπό μου στη μουσική, σε πολλά πράγματα. Μου έχει εμφυσήσει πάρα πολλά χαρακτηριστικά του παιξίματός του και του στησίματός του σαν μουσικός. Ο ίδιος είναι ένας παγκοσμίου φήμης σολίστ, και εγώ πραγματικά τον θαυμάζω τόσο σαν σολίστ αλλά και σαν καθηγητή. Το μάθημά μαζί του είναι μεγάλη χαρά, και παίρνω πολλά πράγματα από αυτό. Του χρωστάω πάρα πολλά πράγματα, γιατί με έφτασε σε αυτό το επίπεδο.


Σαν μαθητής, ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός δασκάλου που εκτιμάς ιδιαίτερα;

Θα μιλήσω με βάση την εμπειρία μου από τον συγκεκριμένο δάσκαλο. Ένας καθηγητής μουσικής πρέπει να μπορεί να παίζει μουσική στο μάθημα, για να ακούς τον πραγματικό ήχο του οργάνου δίπλα σου. Δεν είναι το ίδιο να ακούς το κλαρινέτο σε ένα cd, από μια ηχογράφηση, με το να παίζει ο καθηγητής δίπλα σου και να καταλαβαίνεις πώς πρέπει να ακούγεται αυτό το όργανο, πώς πρέπει να το φυσήξεις. Επίσης, ο καθηγητής πρέπει να καταλαβαίνει ότι κάθε παιδί είναι μια ξεχωριστή πραγματικότητα. Πρέπει συνεπώς να μπαίνει στο μυαλό του μαθητή, να του δίνει τη σκέψη που χρειάζεται για να επιτυγχάνεται το σωστό αποτέλεσμα στο παίξιμό του.


Απαιτήθηκε κάποιο τίμημα, κάποια θυσία για να φτάσεις τόσο ψηλά;

Αυτό που απαιτήθηκε ήταν να υπάρχει πρόγραμμα μελέτης και πειθαρχία στο παίξιμο. Απαιτήθηκε κόπος, αλλά δεν ήταν κάτι που έκανα παρά τη θέλησή μου. Ήταν κάτι που ήθελα να το κάνω για την εξέλιξή μου, για το καλό μου. Το να διαβάζεις βγαίνει σε καλό. Δεν μπορώ να πω όμως ότι στερήθηκα κάτι σαν παιδί. Η μουσική δίνει περιθώρια να ασχοληθείς και με άλλα πράγματα, δεν σε απομονώνει.


Και ποιες είναι οι μεγάλες απολαύσεις που σου δίνει η μουσική;

Η μουσική μου δίνει την ικανοποίηση να παίξω σε συναυλίες, να κάνω ρεσιτάλ, να συνεργαστώ με άλλα άτομα σε μουσική δωματίου. Είναι σημαντικό να παίζεις και να βρίσκεσαι μαζί με άλλους ανθρώπους. Η μουσική μου δίνει τη δυνατότητα να κάνω πολλές γνωριμίες. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ σημαντικά.

Κάποιοι άνθρωποι θεωρούν την κλασική μουσική «δύσκολη», «ξεπερασμένη». Τι θα έλεγες σε κάποιον για να τον προσελκύσεις στον κόσμο της κλασικής μουσικής;

Για να κρίνεις κάτι πρέπει να το γνωρίζεις και να το έχεις ακούσει. Άρα, για μένα δεν μετράει η άποψη κάποιου που λέει ότι δεν του αρέσει η κλασική μουσική, χωρίς να έχει ακούσει ποτέ κλασική μουσική. Για να μετράει η γνώμη σου για την κλασική μουσική, πρέπει να αποκτήσεις πρώτα ακούσματα κλασικής μουσικής. Και σίγουρα είναι στο γούστο του καθενός να ακούει κλασική, ή ποπ, ή dance, ή οτιδήποτε. Πάντως, υπάρχουν πολλά αξιόλογα άτομα, μουσικοί, καθηγητές, που κάνουν πολύ καλή δουλειά, και αυτό κάνει την κλασική μουσική πιο αποδεκτή στον κόσμο.


Ποιος είναι ο επόμενος μεγάλος στόχος σου;

Θα σου πω κάτι που άκουσα παλιότερα: «Για να φτάσεις ψηλά, κάνε μικρά βήματα». Δεν έχω βάλει κάποιο στόχο μεγάλο και απραγματοποίητο. Προσπαθώ κάθε στόχος μου να βρίσκεται πιο ψηλά από τον προηγούμενο, και να εκπληρώνεται σταδιακά, όχι απότομα. Είμαι ακόμα μαθητής. Θέλω συνεπώς το παίξιμό μου να γίνει πιο σωστό και να εξελιχθεί ακόμα περισσότερο. Ως πρώτο στόχο βλέπω το να αποφοιτήσω από το ωδείο και να αποκτήσω ένα καλό δίπλωμα. Αυτός ο στόχος, να ολοκληρώσεις κάποιες σπουδές, να αποφοιτήσεις από το ωδείο σου, είναι πολύ ουσιαστικός. Μετά, θα ήθελα να ακολουθήσω μια καριέρα ως σολίστ, και να κάνω κάποιες συναυλίες.


Σου έγινε και μια πρόταση να γίνεις μέλος της Ορχήστρας Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ. Σκοπεύεις να ανταποκριθείς στην πρόσκληση;

Δεν μπορώ να δώσω μια απάντηση απερίσκεπτη τώρα. Η πρόταση αυτή με τιμά ιδιαίτερα, και θα ήταν σίγουρα χαρά μου να παίξω σε μια τέτοια ορχήστρα. Απλώς, αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλές υποχρεώσεις, και θα πρέπει πρώτα να σκεφτώ και μετά να απαντήσω.


Ποια είναι η δικιά σου dream team συνθετών που θαυμάζεις και θα ήθελες να ηχογραφήσεις ως σολίστ;

Υπάρχουν συνθέτες που έχουν γράψει εξαιρετικά έργα για κλαρινέτο, για κλαρινέτο και ορχήστρα, για κλαρινέτο και πιάνο, για κλαρινέτο και μουσική δωματίου. Από τους αγαπημένους μου συνθέτες είναι ο Μότσαρτ, ο οποίος έχει γράψει ένα αριστουργηματικό κονσέρτο για κλαρινέτο και ορχήστρα, όπως και οι Βέμπερ, Νίλσεν, Μπραμς και άλλοι. Ταυτόχρονα, έχουν γραφτεί αρκετά και πολύ ωραία έργα για κλαρινέτο από Έλληνες συνθέτες, και επιδιώκω να τα παίζω σε ρεσιτάλ.


Τι χαρακτηρίζει το κλαρινέτο ώστε να μπορεί να συγκινεί με τόσους διαφορετικούς τρόπους, από τον Διονύση Γραμμένο στη Βιέννη μέχρι τον Γούντυ Άλεν της τζαζ και τους Έλληνες παραδοσιακούς κλαρινετίστες;

Αυτό που με συγκίνησε στο κλαρινέτο είναι ότι μπορεί να πάρει διάφορα χρώματα. Μπορεί να παράγει διάφορους ήχους, είτε χαρούμενους, είτε μουντούς και κλειστούς. Έχει μια σπιρτάδα σαν όργανο, είναι ιδιαίτερα σολιστικό, και μπορεί να αλλάζει απότομα. Το κλαρινέτο είναι ένα εντυπωσιακό όργανο.


Στη συνέντευξη τύπου ανέφερες ότι όνειρό σου είναι «να χαρίζεις χαρά με τη μουσική σου στον κόσμο». Η μουσική μπορεί να δώσει χαρά στον κόσμο;

Η χαρά είναι ένα συναίσθημα, και ο μουσικός μεταφέρει συναισθήματα μέσα από το παίξιμό του. Μπορεί να είναι χαρά, μπορεί να είναι λύπη, ή κάτι άλλο. Ρόλος του καλλιτέχνη είναι να ψυχαγωγεί, να παίζει για τους άλλους, γι’ αυτό και γίνονται οι συναυλίες. Ταυτόχρονα, ο μουσικός πρέπει να υπηρετεί την τέχνη και να αναδεικνύει ένα έργο με το παίξιμό του.


Πώς ένιωσες όταν κέρδισες το διαγωνισμό;

Στο μυαλό μου δεν είχα ποτέ το βραβείο του διαγωνισμού. Η μεγαλύτερη χαρά που πήρα ήταν όταν έμαθα ότι πέρασα στον τελικό και ότι θα έπαιζα με τη Συμφωνική της Βιέννης, μία από τις μεγαλύτερες ορχήστρες παγκοσμίως. Στο νου μου είχα μόνο αυτό, και όχι να πάρω κάποιο βραβείο. Το βραβείο ήταν κάπως απρόσμενο.


Αλήθεια, παρακολουθείς τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision; Πώς σου φαίνεται;

Ναι, βέβαια, παρακολουθώ το διαγωνισμό και μου αρέσει και το φετινό τραγούδι. Στο διαγωνισμό εμφανίζονται μερικές φορές και κάποια αρκετά αξιόλογα τραγούδια.


Θα ήθελες να ευχαριστήσεις κάποια άτομα που στάθηκαν πλάι σου σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια;

Καταρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, εκεί που ξεκίνησα, πήρα τις βάσεις και τα πρώτα μου μαθήματα. Έπειτα, την οικογένειά μου που με στηρίζει στα βήματά μου. Τα μέλη της επιτροπής του Πανελλήνιου Διαγωνισμού που με εμπιστεύτηκε και μου έδωσε την ευκαιρία να συμμετέχω στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό της Eurovision και να ζήσω αυτή τη μεγάλη εμπειρία, να συναγωνιστώ με άλλους συνομήλικούς μου σολίστ. Τέλος, και προπάντων, να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου για όλα αυτά που μου έχει προσφέρει στο μάθημα. Είναι μεγάλη μου τιμή που έχω αυτό τον καθηγητή, ο οποίος εκτός από μεγάλος μουσικός είναι και καταπληκτικός δάσκαλος.


Διονύση, θερμά συγχαρητήρια, και καλή συνέχεια στην καριέρα σου.

Ευχαριστώ πολύ.