«Προσήλωση στον λόγο»
του Μάνου Ελευθερίου
(Περιοδικό «Δίφωνο», τεύχος 23, Αύγουστος 1997)
Εκείνο που κάνει εντύπωση στην πορεία του Μίκη Θεοδωράκη είναι η θαυμαστή προσήλωσή του στον στίχο που μελοποιεί. Το είπα και το έγραψα και άλλοτε ότι είναι κάτι που δεν προσέχτηκε στις λογής αναλύσεις και κριτικές για τη μουσική του. Αυτός ο σεβασμός όμως προς τα κείμενα δεν πήγε χαμένος.
Μια ολόκληρη γενιά νέων συνθετών ακολούθησε ασυναίσθητα τον πρώτο διδάξαντα ιδίως όταν μελοποιούσαν ποιήματα. Ο σεβασμός όμως του Θεοδωράκη δεν εξαντλείται στα κείμενα των μεγάλων ποιητών· όταν έκανε, δηλαδή, τις μεγάλες του μουσικές τοιχογραφίες με το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου, το «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού. Ο σεβασμός του είναι ίδιος και για τους στίχους των απλών τραγουδιών αδιαφορώντας για το ειδικό βάρος που είχε ο κάθε στιχουργός στην υπόλοιπη πνευματική του περιπέτεια. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι και ο ίδιος έγραψε τραγούδια και δοκίμια για το τραγούδι και ξέρει από πρώτο χέρι με τι αγώνα και τι κόπους χτίζεται ένα τραγούδι.
Στα εκατό πάνω κάτω τραγούδια που γράψαμε μαζί μόνο μια φορά επενέβη, στο «Παλικάρι έχει καημό», και αυτή η επέμβαση ήταν τελικά σωτήρια για το τραγούδι όχι γιατί έγινε επιτυχία αλλά γιατί έπρεπε να πάρει άλλο ρυθμό. Η παιδεία του εξάλλου και η βαθιά γνώση της ελληνικής γλώσσας τον βοήθησε να κατανοεί περισσότερο τα ποιητικά τσαλίμια και τις λεκτικές υπερβάσεις των ποιητών και έτσι βλέπουμε καθαρά υπερρεαλιστικές εικόνες να ενσωματώνονται φυσικότατα στους ήχους της μουσικής του.
Αυτό το μικρό εγκώμιο δεν εξαντλεί διόλου ούτε την αγάπη μου ούτε τον θαυμασμό μου για τη μουσική του, πολύ δε περισσότερο δεν είναι καν αναγκαστικό αντίδωρο για όσα μου έκανε την τιμή να γράψει μαζί μου.
Μια ολόκληρη γενιά νέων συνθετών ακολούθησε ασυναίσθητα τον πρώτο διδάξαντα ιδίως όταν μελοποιούσαν ποιήματα. Ο σεβασμός όμως του Θεοδωράκη δεν εξαντλείται στα κείμενα των μεγάλων ποιητών· όταν έκανε, δηλαδή, τις μεγάλες του μουσικές τοιχογραφίες με το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου, το «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού. Ο σεβασμός του είναι ίδιος και για τους στίχους των απλών τραγουδιών αδιαφορώντας για το ειδικό βάρος που είχε ο κάθε στιχουργός στην υπόλοιπη πνευματική του περιπέτεια. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι και ο ίδιος έγραψε τραγούδια και δοκίμια για το τραγούδι και ξέρει από πρώτο χέρι με τι αγώνα και τι κόπους χτίζεται ένα τραγούδι.
Στα εκατό πάνω κάτω τραγούδια που γράψαμε μαζί μόνο μια φορά επενέβη, στο «Παλικάρι έχει καημό», και αυτή η επέμβαση ήταν τελικά σωτήρια για το τραγούδι όχι γιατί έγινε επιτυχία αλλά γιατί έπρεπε να πάρει άλλο ρυθμό. Η παιδεία του εξάλλου και η βαθιά γνώση της ελληνικής γλώσσας τον βοήθησε να κατανοεί περισσότερο τα ποιητικά τσαλίμια και τις λεκτικές υπερβάσεις των ποιητών και έτσι βλέπουμε καθαρά υπερρεαλιστικές εικόνες να ενσωματώνονται φυσικότατα στους ήχους της μουσικής του.
Αυτό το μικρό εγκώμιο δεν εξαντλεί διόλου ούτε την αγάπη μου ούτε τον θαυμασμό μου για τη μουσική του, πολύ δε περισσότερο δεν είναι καν αναγκαστικό αντίδωρο για όσα μου έκανε την τιμή να γράψει μαζί μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου