Διονύσης Σαββόπουλος: "Ο μόνος αριστερός σήμερα είναι ο αυτοσεβασμός"

Διονύσης Σαββόπουλος: "Ο μόνος αριστερός σήμερα είναι ο αυτοσεβασμός"

Συνέντευξη στον Αργύρη Παπαστάθη

(Περιοδικό Vmen, Αύγουστος 2008)

Πότε βεβαιωθήκατε ότι αυτό που θέλατε να κάνετε στη ζωή σας ήταν να γράφετε τραγούδια και να τα τραγουδάτε στον κόσμο;

Σαν τώρα, Αύγουστο του 67, ήμουν στα κρατητήρια της Μπουμπουλίνας. Δεν περνούσαν οι μέρες, δεν περνούσαν οι ώρες, άκουγα και τα ουρλιαχτά. Δεν ξέρω πως έφτιαξα το «κι αν βγω απ' αυτή τη φυλακή». Εννοείται χωρίς χαρτί, χωρίς μολύβι. Κάθισα και το τραγούδησα μόνος μου. Ε, άμα μπορείς να φτιάχνεις τραγούδια μέσα στο ζόφο θα πει πως αυτή είναι η καλύτερη δουλειά για σένα. Είχα κυκλοφορήσει ήδη το «Φορτηγό» αλλά δεν ήξερα αν και πώς θα συνεχίσω. Σκεφτόμουν να γίνω ναυτικός, να ταξιδέψω, να το ψάξω. Αλλά εκεί, στην πηγάδα της Μπουμπουλίνας το βρήκα και βεβαιώθηκα.

Τι απολαμβάνετε; Τι σας δίνει μεγάλη χαρά;
Τρια πράγματα χαίρομαι. Το πρώτο είναι η σκηνή. Είτε παίζοντας είτε παρακολουθώντας κάτι άλλο ως θεατής, μου 'χει συμβεί να νιώσω αυτήν ολοκληρωτική ένωση που ούτε στον έρωτα που λέει ο λόγος δεν βρίσκεις. Φεύγεις απ’ τον εαυτό σου, γίνεσαι ένα με όλα. Η σκηνή είναι μυστήρια μπαταρία. Το άλλο είναι το σπίτι. Οσο κι αν με βάρυνε, μου δωσε μεγάλη χαρά. Η γυναίκα, τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας προπαντός. Εκει μέσα, στο σπίτι, το ανοίκειο κουρνιάζει μέσα στο οικείο. Η οικογένειά μου είναι οι μόνοι άνθρωποι στον κόσμο που τους δέχομαι πλάι μου ακόμα κι όταν βαριέμαι, ακόμη κι όταν δεν είμαι καλά. Τέλος χαίρομαι να βλέπω στο δρόμο τις γυναίκες της Αθήνας. Μικρές ή μεγάλες, πρωί βράδυ περιποιημένες. Θαυμάζω που χουν πάντα τα νυχάκια τους βαμμένα, που προσέχουν τη δίαιτα, το βήμα, το ντύσιμό τους. Ενώ οι άνδρες έχουμε αφεθεί τελείως. Το 'γραφε τις προάλες η Αννα Δαμιαννίδη στα «Νέα», ότι πρέπει να ανακηρύξουμε τις ελληνίδες εθνικές ευεργέτριες. Ωραία το είπε.

Πιστέψατε ποτέ ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο;
Υποτίθεται πως η τέχνη κάνει τον άνθρωπο ανθρωπινότερο. Αρα ικανότερο να συνυπάρχει με τους άλλους, τους διαφορετικούς. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο. Τα ες ες αγαπούσαν τον Μπαχ και τον Σούμπερτ, αυτό δεν τους εμπόδισε καθόλου στην κτηνωδία τους. Δυστυχώς σε αυτόν τον κόσμο τα πράγματα δεν είναι ειδυλλιακά. Εμένα η τέχνη με άλλαξε. Και πιστεύω ότι χωρίς την τέχνη και τα ξαδέρφια της, την παιδεία και την αγάπη, ο κόσμος θα ήταν ένας αθεράπευτος φασίστας.

Ποια είναι η σχέση σας με το χρήμα;
Είμαι σχεδόν 64. Δε φρόντισα. Αν σταματήσω τα live το κομπόδεμά μου φτάνει δε φτάνει για 24 μήνες. Το χρήμα θέλει να ξοδέψεις χρόνο επί τούτου, κι εγώ τέτοιο χρόνο ποτέ μου δεν είχα. Είχα δε και την ατυχία να γίνω διάσημος από μικρός, οι αμοιβές ήταν ικανοποιητικές και δυστυχώς έρχονταν σαν από μόνες τους. Ετσι δεν λογάριασα το χρήμα, δεν το πονούσα και το ξόδευα. Τώρα η σύζυγός μου που σ’ αυτά υπήρξε χειρότερη από μένα, δείχνει μια φροντίδα να συμμαζευτούμε. Να κάνουμε κάποιο κουμάντο επιτέλους. Είναι η μόνη μου ελπίδα. Πόσο θα τραγουδάω ακόμα; Τι θα γίνει μετά; Τι να μας κάνει το ΙΚΑ; Θα τρέχω στον Λιάπη να ζητάω τιμητική σύνταξη; Δεν θέλω να το σκέπτομαι.

Τι κάνει ένα τραγούδι να αντέχει στο χρόνο;
Στίχος και μελωδία να γίνονται ένα. Αυτό θέλω. Αλλά είναι σπάνιο. Τις περισσότερες φορές μπορείς να πεις την ίδια μελωδία με άλλο στίχο και το αντίστροφο. Δεν παθαίνουν τίποτα. Για δοκίμασε όμως να το κάνεις στα μεγάλα τραγούδια του Αττίκ, του Τσιτσάνη, του Χατζιδάκι. Δεν μπορείς να πειράξεις τίποτε. Τέτοια τραγούδια μόνο αντέχουν στο χρόνο. Χωρίς το τραγούδι ο κόσμος θα ήταν πολύ χειρότερος. Βέβαια τα τελευταία χρόνια το τραγούδι λειτούργησε ενίοτε σαν απλή εκτόνωση. Από το συναίσθημα που «έβαλε» ο Ελληνας στο τραγούδι ούτε το ένα δέκατο δεν έδωσε στη γυναίκα του ή στα παιδιά του. Και στην πολιτική πολλές φορές υπήρξε φανατικός και ισοπεδωτικός με την τραγουδοποιϊα να σιγοντάρει. Πολύ τραγουδήσαμε στην Ελλάδα, πρέπει να πέσει λίγη δίαιτα.

Γιατί παντρευτήκατε σε τόσο μικρή ηλικία;
Μικρός παντρεύτηκα. Ούτε 23. Η Ασπα ήταν 18. Μόλις έγινε δικτατορία έτρεχαν όλοι να παντρευτούν. Δεν ήξερες τι σου ξημερώνει, ήθελες έναν άνθρωπο δικό σου πλάι. Γι αυτό μετά στη μεταπολίτευση έπεφταν βροχή τα διαζύγια. Εμείς ευτυχώς κρατηθήκαμε. Πραγματικά δεν ξέρω πως… Γιατί δεν υπάρχει πιο εξευτελιστικό πράγμα από τον γάμο. Ανέχεσαι συμπεριφορές που σε ελεύθερη σχέση ουδέποτε θα ανεχόσουν. Κι όμως ο γάμος μας, κράτησε. Είμαστε σαν τα τραγούδια της Βέμπο, που στο κουπλέ όλοι είναι έτοιμοι να αυτοκτονήσουν αλλά στο ρεφρέν: «μα δεν θα χωρίσουμε ποτέ/ θα’ μαστε πάντοτε ερασταί» κτλ.. Πράγματι, ο γάμος είναι ένα μυστήριο.

Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα αριστερός;

Ο μόνος αριστερός σήμερα είναι ο αυτοσεβασμός. Ακούω που λένε: "χάθηκαν οι αξίες". Μα χάθηκαν επειδή εξέλιπε ο αυτοσεβασμός. Αν κρέμεσαι από τη γνώμη των άλλων και ακολουθείς τις συνταγές της επιτυχίας τους, αργά η γρήγορα θα λαδωθείς κι εσύ. Θα τα πιάσεις.

Θυμάστε κάποιον που σας ενθάρρυνε να κάνετε αυτή τη δουλειά;
Οταν ήμουν στο γυμνάσιο μου έκανε ιδιαίτερα ένας… νάνος. Ενας ιδιοφυής καμπούρης και ασθματικός νάνος. Ημουν σκράπας στα μαθηματικά κι ο νάνος όχι απλώς με έσωσε, με έκανε πρώτο, από εκεί που σίγουρα θα έμενα στην ίδια τάξη. Μπαίνει μια μέρα σπίτι ενώ είχα βάλει στο πικάπ Σούμπερτ κι ήμουν απορροφημένος. «Θες να γίνεις μουσικός;» ρώτησε. Έγνεψα ναι. «Και βλέπεις τον εαυτό σου στην κορυφή;». Ξανακούνησα το κεφάλι σιωπηλά: ναι. «Τότε αυτό θα κάνεις». Πως το κατάλαβε; Εγώ δεν το ξερα. Δεκατεσσάρων χρονών ήμουνα. Ισως από τον τρόπο που ήμουν προσηλωμένος στον δίσκο; Και τι θα πει άραγε «βλέπεις τον εαυτό σου στην κορυφή»; Ποια είναι η κορυφή; Το να ακολουθήσεις τον δρόμο της καρδιάς σου. Νομίζω ότι ο δρόμος της καρδιάς καθεαυτός είναι η ίδια η κορυφή.