Συνέντευξη με τον Αλέξη Καραβέργο

Αλέξης Καραβέργος:

"Τα τραγούδια μου είναι απαραίτητα για να βιώσω τα συναισθήματά μου"

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΔΙΦΩΝΟ, τεύχος 158, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2009)

φωτογραφίες: Μαρία Ξενίδου, Κώστας Μελετιάδης, Κωστής Δρυγιαννάκης

Ο Αλέξης Καραβέργος είναι ένας ταλαντούχος ροκ τραγουδοποιός που ζει στην Κατερίνη. Αν και μόλις πρόσφατα εκδόθηκε ο πρώτος προσωπικός του δίσκος, "Ο βασιλιάς σου να γίνω", ασχολείται με την τραγουδοποιία εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες. Έμπνευσή του; Οι άνθρωποι που δεν το βάζουν κάτω.

Πώς και γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την τραγουδοποιία;

Με την τραγουδοποιία ασχολούμαι πάνω από 20 χρόνια. Το "Τίποτα δεν είναι απλό" κυκλοφόρησε από το Γιάννη Γιοκαρίνη το 1987 στο δίσκο "Γεια σου και σένα". Θεωρώ τον εαυτό μου τραγουδοποιό-τραγουδιστή και όχι τραγουδοποιό-μουσικό. Στην καθημερινότητά μου είμαι πολύ πρακτικός και απλός. Στην έκφρασή μου όμως είμαι δύσκολος. Ανήκω σ' εκείνη την κατηγορία των ανθρώπων που, όπως λέει ο Καζαντζάκης, "αντί να φάω κατσίκι, γράφω κατσίκι στο χαρτί και τρώω το χαρτί". Τα τραγούδια μου είναι απαραίτητα για να βιώσω τα συναισθήματα μου, να επικοινωνήσω με τον εαυτό μου και να τον καταλάβω. Σημαντικά και δυνατά γεγονότα, δεν μπορώ να τα βιώσω με ακρίβεια μέσω της λογικής. Όταν τα μετουσιώσω όμως σε τραγούδι και τα τραγουδήσω, τότε μπορώ και τα βιώνω.

Ποια ακούσματα σημάδεψαν την καλλιτεχνική σας ανατροφή;

Τα ακούσματά μου προέρχονται, από το λαϊκό-έντεχνο τραγούδι, από τη διεθνή ροκ σκηνή εκείνης της εποχής - Dire Straits, Pink Floyd, Eric Clapton, Sting - και το δημοτικό-παραδοσιακό τραγούδι.

Τι αποκόμισες από τη συνεργασία σου με τον Γιοκαρίνη και τον Ρασούλη;

Με την φωνή του Γιάννη Γιοκαρίνη κυκλοφόρησε το "Τίποτα δεν είναι απλό", το πρώτο μου τραγούδι στη δισκογραφία. Για μένα είναι ο μεγάλος μου αδελφός καλλιτεχνικά, ο οποίος έδειξε πρώτος ενδιαφέρον για τα τραγούδια μου, πίστεψε σ' αυτά και με προστάτεψε από λάθη στα οποία θα μπορούσαν να με οδηγήσουν το πάθος και η απειρία. Για το Μανώλη Ρασούλη τι να πω; Ήταν μεγάλη μου τιμή που τραγούδησα πριν από αρκετά χρόνια ένα τραγούδι σε στίχους δικούς του και μουσική του Χάρη Παπαδόπουλου, με τίτλο "Είμαι", που περιλαμβάνεται στο δίσκο με γενικό τίτλο "Το τρένο φτάνει τελικά στην Κατερίνη". Από συνεργασίες όπως αυτές με τους παραπάνω δημιουργούς μόνο θετικά και σημαντικά πράγματα μπορείς να αποκομίσεις.

Πώς έγινε η συνάντηση με τον Γιάννη Μήτση και τον Σωτήρη Νούκα, τους ενορχηστρωτές του δίσκου;

Με το Γιάννη Μήτση γνωριστήκαμε στο "Καφωδείο Ελληνικό", μια μουσική σκηνή της Θεσσαλονίκης όπου εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια μαζί με τον Ευγένιο Δερμιτάσογλου. Με το Σωτήρη Νούκα γνωριστήκαμε αργότερα όταν αποφασίσαμε να γίνει η παραγωγή στο studio Underground, του οποίου είναι ιδιοκτήτης. Με τον Γιάννη, τον Σωτήρη και τους μουσικούς φτιάξαμε μια καταπληκτική ομάδα με διακριτούς ρόλους, και περάσαμε καταπληκτικά σε όλη τη διάρκεια της παραγωγής του δίσκου.

Ποιός είναι ο πιτσιρίκος στο εξώφυλλο του δίσκου;

Είναι ο γιος μου, και το όνομα αυτού Στέφανος. Ο ερχομός του στη ζωή ήταν περιπετειώδης, με προβλήματα που ευτυχώς ξεπεράστηκαν. Το γεγονός αυτό ήταν πολύ ισχυρό, τάραξε δυνατά τα λιμνάζοντα ύδατα της ψυχής μου, και άλλαξε όλη τη ζωή μου. Ήταν η στιγμή που η τραγουδοποιία μου από περιγραφική έγινε βιωματική και η μόνη διέξοδος έκφρασης και ισορροπίας ταυτόχρονα. Μέσα σε αυτή την αλλαγή, προέκυψε και ο δίσκος.

Και ο τίτλος πώς προέκυψε;

Ο αρχικός τίτλος που είχα δώσει στο cd ήταν "Πριν η ζωή να μας γεράσει". Όταν όμως ο δίσκος έφτασε στα χέρια της Impact, μου πρότειναν ανεπιφύλακτα να αλλάξει ο τίτλος, όπως και έγινε. Ήταν μια ευχάριστη και θετική αλλαγή, γιατί ταίριαζε πολύ περισσότερο στο υλικό μου. Βρισκόταν μπροστά μου ο τίτλος και δεν τον έβλεπα: πώς να τελειώσει η αγάπη / η καρδιά μου είναι γεμάτη / σε σένα όλη τη δίνω / ο βασιλιάς σου να γίνω και αναφέρομαι στο γιο μου φυσικά.

Στον δίσκο διακρίνονται κάποια επαναλαμβανόμενα θρησκευτικά μοτίβα. Είναι μεταφορική η χρήση τους, ή αποτελεί η θρησκεία πηγή έμπνευσης για σας;

Η θρησκεία δεν αποτέλεσε πηγή έμπνευσης ούτε όμως είναι μεταφορική η χρήση των θρησκευτικών μοτίβων. Υπάρχουν αυτά μέσα στις ιστορίες που περιγράφουν οι στίχοι. Αναφέρομαι στο Θεό, στον οποίο απευθυνόμαστε και ζητούμε τη βοήθειά του, όταν τα συμβάντα ξεπερνούν την ανθρώπινή μας ικανότητα να τα χειριστούμε. Οι παλιοί λέγανε ότι η πίστη κινεί βουνά.

Η στιχουργική σας περιέχει αναφορές στη μοναξιά, σε ενοχές, σε λάθη. Λειτούργησε ως κάθαρση σε προσωπικό επίπεδο η ετοιμασία του δίσκου; Έχει γενικότερα η τέχνη έναν τέτοιο ρόλο;

Η στιχουργική μου είναι συγκεντρωμένη και παρακολουθεί μια κόκκινη γραμμή, - υπάρχει και στο artwork του εξωφύλλου - που συμβολίζει την πορεία ενός ανθρώπου, ο οποίος αναζητά το δρόμο του μια ολόκληρη ζωή. Η στιχουργική μου λειτουργεί ως αυτοκάθαρση αλλά και ως αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους, με σκοπό την επικοινωνία και τη γνώση. Η τέχνη σαφώς και έχει ρόλο κάθαρσης, αρκεί να είναι έτοιμος ο δημιουργός να εκτεθεί, να τσαλακωθεί. Αν αυτό που θέλεις να πεις, ταυτίζεται με αυτό που θέλει να ακούσει ο ακροατής και είναι η αλήθεια ταυτόχρονα, τότε έχουμε κάθαρση όλων των εμπλεκομένων και δημιουργία στην οποία συμβάλλουν όλοι.

Μήπως όμως μέσω αυτών των αναφορών ελλοχεύει ο κίνδυνος του διδακτισμού; Του μελό;

Όντως ελλοχεύει ο κίνδυνος του μελό, του διδακτισμού, ακόμα και του λαϊκισμού. Προσπάθησα να κρατήσω το μέτρο με τη βοήθεια και συμβολή των δασκάλων-συνεργατών μου σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής κι νομίζω ότι τα κατάφερα σε μεγάλο βαθμό. Η πιθανή καχυποψία ως προς τις καλλιτεχνικές μου προθέσεις, αποτελεί κίνητρο ώστε να είμαι προσεκτικός και να μην παρασύρομαι. Όπως λέει ο Καζαντζάκης: "μη με κρίνεται από αυτό που πέτυχα, αλλά από αυτό που ήθελα να πετύχω".

Ποια καλλιτεχνική σκοπιμότητα υπηρετεί το μοντέλο του "τραγουδοποιού" που τείνει να κυριαρχήσει στο ελληνικό τραγούδι εδώ και δύο περίπου δεκαετίες;

Για μένα καμία. Αν κάποιος θέλει, μπορεί να προστατέψει τη δημιουργία του με πολλούς τρόπους. Δεν είναι απαραίτητο δηλαδή να ερμηνεύουμε οι ίδιοι τα τραγούδια μας ώστε αυτά να μην "κακοπέσουν". Ούτε είμαστε σίγουρα καλύτεροι ερμηνευτές από κάποιους άλλους τραγουδιστές. Γενικά πιστεύω ότι για να τραγουδήσει κάποιος πρέπει να νοιώσει την ίδια ανάγκη που ένοιωσε κάποτε ο πρώτος άνθρωπος που επέλεξε το τραγούδι ως έκφρασή του. Όταν αυτή η ανάγκη παρέρχεται πρέπει να έχουμε το σθένος να αποτραβηχτούμε.

Στο δελτίο τύπου, η μουσική σας προσδιορίζεται ως ροκ. Υπάρχει τελικά ελληνική ροκ σκηνή; Πώς βλέπετε την τωρινή της παραγωγή;

Το μουσικό ύφος με το οποίο επιλέξαμε να "ντύσουμε" τα τραγούδια, ακολουθεί ένα οριζόντιο ελιγμό, ανάμεσα σε πολλά μουσικά είδη, ένα από τα οποία είναι και το ροκ. Όταν ξεκίνησε η παραγωγή αυτού του δίσκου, ο Γιάννης Μήτσης μού έλεγε: "ροκ δεν είσαι, έντεχνος δεν είσαι, πόπ δεν είσαι, λαϊκός δεν είσαι, electro δεν είσαι, ε, τι είσαι; Πρέπει να κάνουμε το δίσκο με όλα αυτά που δεν είσαι". Υπάρχει ροκ σκηνή στη χώρα μας και έχω την αίσθηση ότι εξελίσσεται. Βέβαια ρόκ στοιχεία ακούς παντού, ακόμα και σε παραγωγές που δεν περιμένεις να υπάρχουν τέτοια στοιχεία.

Σύμφωνα με την κριτική, είστε "ένας λαϊκός συνθέτης που μεταφέρει τα παραδοσιακά του ακούσματα". Πόσο αναγκαίο είναι το ηλεκτρισμένο ηχόχρωμα στον δίσκο;

Για μένα. κυρίαρχη θέση σ' ένα τραγούδι έχει ο στίχος και η μελωδία. Μετά ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα. Η επιλογή των ηχοχρωμάτων έγινε τόσο αβίαστα και ενστικτωδώς, μετά από πολλές ώρες δουλειάς στο studio και δοκιμών, που δεν μπορώ να καταλάβω πόσο αναγκαίο ή όχι ήταν το ηλεκτρικό ηχόχρωμα. Ούτε ήταν κάτι που είχε προαποφασιστεί. Ο τίτλος που μου προσάπτει η κριτική που αναφέρετε με προβληματίζει ως προς τον ορισμό του λαϊκού συνθέτη και πόσο ανοιχτός πρέπει να είναι ένας δημιουργός σε οτιδήποτε πέρα από το προφανές.

Ποιο καλλιτεχνικό αιτούμενο, ποιο πρόταγμα, θα θέλατε να προβάλλετε στο μέλλον; Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας;

Θα μπορούσα να απαντήσω ο έρωτας και οι ανθρώπινες σχέσεις. Στην πραγματικότητα όμως δε γνωρίζω. Πώς να προβλέψω ποια άγνωστη και δυνατή αφορμή - γιατί αιτίες

υπάρχουν - θα ανατινάξει ξανά το ηφαίστειο με αποτέλεσμα να ξεπηδήσει η λάβα της δημιουργίας; Αυτό το διάστημα ασκούμαι στην υπομονή και στην ψυχραιμία. Περιμένω την κατάλληλη στιγμή για να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου στις ζωντανές εμφανίσεις.

"Οι Κυριακές στην Κατερίνη", "Το τρένο φεύγει στις οχτώ"...αλήθεια, γιατί η Κατερίνη έχει τέτοια περίοπτη θέση στο τραγούδι;

Τα συγκεκριμένα τραγούδια δε γνωρίζω πώς γράφτηκαν και τι σχέση είχαν οι δημιουργοί τους με την Κατερίνη αλλά δε μεταφέρουν και τις καλύτερες εικόνες. Πολλή μοναξιά και θλίψη. Έχουν γραφτεί δυο τουλάχιστον ακόμη τραγούδια για την Κατερίνη, ένα από τον Μανώλη Ρασούλη σε μουσική του Χάρη Παπαδόπουλου με τίτλο "Το τρένο φτάνει τελικά στην Κατερίνη" και ένα από τον Μάνο Ελευθερίου σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη με τίτλο "Το τρένο δεν ξεκίνησε ποτέ για Κατερίνη".

Τι γεύση σας άφησαν η δολοφονία του 15χρονου Αλέξη και το επακόλουθο ξεσπασμα οργής; Πιστεύετε ότι ένας καλλιτέχνης πρέπει να παίρνει θέση απέναντι σε τέτοια γεγονότα;

Λυπάμαι γιατί ανήκω σε ένα κοινωνικό σύνολο που πυροβολεί ένα παιδί. Την επόμενη μέρα θλίβομαι περισσότερο γιατί παίρνω το μήνυμα της μεγάλης οργής που έχει φωλιάσει στις ψυχές των νέων ανθρώπων. Μάλλον έχουμε δημιουργήσει στρεβλή εικόνα για τη ζωή. Μοιάζουμε με εκείνες τις οικογένειες που προσπαθούν οι γονείς να υποκαταστήσουν την ελλιπή παρουσία τους με υλικά αγαθά. Ξεχάσαμε ότι τα παιδιά μεγαλώνουν με αγάπη και θυσίες. Έχουμε πείσει τους νέους ότι υπάρχουν κάποια πολύ σημαντικά πράγματα στη ζωή, τα οποία καταλαβαίνουν από νωρίς ότι με τίποτα ή πολύ δύσκολα θα τα αποκτήσουν. Μόνη ελπίδα ο δανεισμός σε όλα τα επίπεδα. Δανεικά όνειρα, δανεική ευτυχία, δάνεια για διακοπές, για γιορτές, για αυτοκίνητο, για όλα, και μια ζωή χρεωμένοι. Αυτό ένας νέος άνθρωπος δε μπορεί να το δεχτεί εύκολα. Θα μου πεις βέβαια αν εξασφαλίζαμε υψηλούς μισθούς και όλα τα συναφή υλικά αγαθά το πρόβλημα θα λυνόταν; Όλα θα ήταν καλά;