Τρύπιες σημαίες

Τρύπιες σημαίες

Αυτές τις ημέρες πολλά ξένα έντυπα αλλά ακόμα και οι ομφαλοσκοπούσες συνήθως ελληνικές εφημερίδες κάνουν αφιερώματα και εκδίδουν ειδικά ένθετα για την ιστορική πολιτική αλλαγή που άλλαξε το χάρτη -και όχι μόνο- της Ευρώπης είκοσι χρόνια πριν. Η Γερμανία γιόρτασε πρόσφατα τα 19 χρόνια της επανένωσής της και σε λίγες μέρες θα θυμηθεί ξανά όπως και όλοι οι ανατολικοευρωπαίοι την πτώση του Τείχους που χώριζε την ήπειρο στα δύο, σε δύο ξεχωριστούς κόσμους.

Αφού μου προσφέρεται το φιλόξενο και ανεκτικό βήμα των Μ.Π. θα ήθελα να θυμίσω ένα «μοναδικό» τραγούδι. Ασφαλώς όλα μοναδικά είναι –στο είδος τουλάχιστον που αγαπάμε- αλλά νομίζω ότι κάποια αξίζουν και με το παραπάνω αυτό τον χαρακτηρισμό. Αυτό που έχω στο νου μου είναι οι «Τρύπιες σημαίες» από τον ομώνυμο δίσκο των Κατσιμιχαίων που κυκλοφόρησε τέτοια εποχή περίπου, το 2000. Το τραγούδι γράφτηκε τον καιρό που φυσούσε στην Ευρώπη ο άνεμος της αλλαγής. Το «wind of change» ήταν το σάουντρακ της εποχής. Όμως πόσο πιο εύστοχες ήταν οι «τρύπιες σημαίες», πόσο πιο διεισδυτική ήταν η ματιά των Κατσιμιχαίων που τον ίδιο χειμώνα μας «αποχαιρέτησαν» ως καλλιτεχνικό δίδυμο.

Οι νέες σημαίες ήταν όντως τρύπιες. Το σφυροδρέπανο ή τα αστέρια που θύμιζαν το «σοσιαλιστικό» παρελθόν κάθε χώρας είχαν αρχίσει να αφαιρούνται με σπουδή από τα εθνικά σύμβολα όμως τη θέση τους πήρε, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, το υπαρξιακό κενό που έφερε μαζί του ο καπιταλισμός. Τρύπιες λοιπόν οι σημαίες, άδειες και παγωμένες οι καρδιές των ανθρώπων. Σε αυτό το καταθλιπτικό σκηνικό οι άνθρωποι, όπως τουλάχιστον τους βλέπουν οι τραγουδοποιοί, φορούν «γκρίζα, λυπημένα παλτά» αλλά τα όνειρά τους παραμένουν «πολύχρωμα και απλοϊκά». Σε αυτή την αντίθεση ή τουλάχιστον και σε αυτή συμπυκνώνεται με τον καλύτερο τρόπο το πολιτικό σχόλιο των συνθετών για το τέλος του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην Ευρώπη.

Στην τελευταία στροφή οι Κατσιμιχαίοι δικαιώνουν, ορθώς κατά την άποψή μου, ακόμα πιο ξεκάθαρα την εξέγερση των λαών κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων. Απευθύνονται ευγενικά στον Μάρξ και του λένε ότι «δεν φταίνε αυτοί» αλλά ούτε και ο ίδιος ή θεωρία του για ό,τι έγινε. Η αιτία ήταν πως η υπεραξία και μαζί της ολόκληρο το θεωρητικό οικοδόμημα ήταν «γράμματα ψιλά μπροστά στη λέξη ελευθερία». Νομίζω πως ελάχιστα ενδιαφέρει τους δημιουργούς του τραγουδιού αν θα θεωρηθούν «ρεφορμιστές» όμως οι ίδιοι ξεκαθαρίζουν τη θέση τους με μια ακόμα περιεκτική και παραστατική αντίθεση. Μιλούν για «τις αιτίες τις τρυφερές μιας άγριας επανάστασης, που θα ξανασυμβεί […] όσο θα υπάρχουν οι αιτίες οι παλιές, εκείνες που ανάψανε του Οκτώβρη τις φωτιές».

Δεν χρειάζεται πολλά σχόλια ούτε το τραγούδι, ούτε και ο υπόλοιπος δίσκος που ήταν σίγουρα ο πιο «πολιτικός» των Κατσιμιχαίων. Τον ακούω πολύ συχνά και διαπιστώνω κάθε φορά δύο πράγματα. Πόσο άρτιος είναι από κάθε άποψη (νομίζω ότι το «κύκνειο άσμα» ήταν απολύτως αντάξιο της έως τότε πορείας τους) και πόσο πολύ «χαντακώθηκε» από τους ίδιους τους δημιουργούς του αφού έπαψαν έκτοτε να εμφανίζονται μαζί και στην ουσία τα υπέροχα αυτά τραγούδια δεν τραγουδήθηκαν σχεδόν ποτέ σε συναυλιακούς χώρους.

Κωνσταντίνος Μαργιόλης