Συνέντευξη του Βασίλη Δήμα για το "Όασις"

Βασίλης Δήμας:

«Το μινόρε σήμερα δηλώνει υποταγή»

τη συνέντευξη έλαβαν οι Δημήτρης Κατσιάνος και Ηρακλής Οικονομου
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "ΟΑΣΙΣ", Δεκέμβριος 2008.
Φωτογραφίες: Δημήτρης Ράμος

Στον νέο τραγουδιστή, μουσικοσυνθέτη και στιχουργό Βασίλη Δήμα πήγαμε με έντονη περιέργεια, για να γνωρίσουμε τον 25χρονο του οποίου το όνομα έγινε γνωστό όταν ο Νότης Σφακιανάκης ερμήνευσε καταγγελτικά τραγούδια του που εναντιώνονται στο «σύστημα». Εκτός από έναν ταλαντούχο δημιουργό, συναντήσαμε και έναν καταρτισμένο νέο άνθρωπο με μεταπτυχιακές σπουδές στα θεωρητικά μαθηματικά, χάρις στον οποίον αιχμηρά μηνύματα βρέθηκαν απρόσμενα στις μεγάλες πίστες.

Βασίλη, πώς βρέθηκες στη δισκογραφία σε τόσο νέα ηλικία;

Μόλις τέλειωσα το Λύκειο έγραψα σ’ ένα κασετοφωνάκι με μια κιθάρα κάποια τραγούδια μου και τα πήγα στη Universal. Όλοι μου μιλούσαν για κυκλώματα, αλλά εγώ δεν μεμψιμοιρούσα, θεωρώντας ότι θα υπήρχε κάποια ανταπόκριση. Πράγματι, μετά από έξι μήνες, χτύπησε το τηλέφωνο και ήταν ο πρόεδρος της Universal. Μου είπε ότι ο Στέλιος Ρόκκος είχε ακούσει ένα τραγούδι μου, το ζεϊμπέκικο με τίτλο «Πέρνα», και ήθελε να το βάλει στον δίσκο του. Έτσι πήγα στην εταιρεία σε ηλικία 19 ετών και υπέγραψα το πρώτο μου αποκλειστικό συμβόλαιο. Στη συνέχεια συνεργάστηκα δισκογραφικά με πολλούς καλλιτέχνες, όπως: Νότης Σφακιανάκης, Σταμάτης Γονίδης, Νίκος Μακρόπουλος, Διονύσης Σχοινάς, Καίτη Γαρμπή, Γιώργος Αλκαίος, Λίτσα Γιαγκούση, Χρήστος Μενιδιάτης, Ανέστης Μάντας, Νίκος Κουρκούλης, Πέγκυ Ζήνα, Νατάσα Θεοδωρίδου, Χρύσπα και άλλους.

Πώς ήρθε η συνάντηση με τον Σφακιανάκη;

H συνάντηση ήρθε μέσω των τραγουδιών μου, διότι τα τραγούδια είναι αυτά που κάνουν έναν τραγουδιστή να συναντήσει έναν δημιουργό κι αντιστρόφως. Δίαυλος επικοινωνίας ήταν η εταιρεία.

Και ποια ήταν η υποδοχή;

Δέχθηκα καλές κριτικές για το κομμάτι «Έννοια σου», γιατί όντως λαϊκό με τα μέτρα της eποχής. Ξέρεις, η λαϊκή μουσική έχει χάσει την αυθεντικότητά της και αποδίδεται κακότεχνα. Έχουν χαθεί οι λαϊκοί δρόμοι, όπως χιτζάζ, χουζάμ και σαμπάχ. Η εισαγωγή του «Έννοια σου» είναι σαμπάχ, γιατί αυτό διέταξε η ψυχή μου. Πάσχουμε πλέον από την κατάσταση που λέγεται καθαρό μινόρε. Το μινόρε σήμερα δηλώνει υποταγή. Το ματζόρε τελείωσε. Οι μουσικοί πηγαίνουν ένας-ένας στο στούντιο. Έτσι χάθηκε η συντροφικότητα, η παρέα, η αλήθεια που είχε π.χ. ο Ζαμπέτας με τον Ζαφειρίου, και το παίξιμο είναι υπολογιστικό. Πλέον, υπάρχουν ψηφιακές λούπες, δηλαδή επαναλαμβανόμενες φράσεις, τις οποίες βάζει ένας ενορχηστρωτής και λέει ότι έγραψε μουσική. Δεν υπάρχει καθαρόαιμο λαϊκό τραγούδι. Παρατηρώ βέβαια ότι υπάρχουν ραδιοφωνικοί σταθμοί που παίζουν λαϊκό τραγούδι όπως ο Όασις και ο Ντέρτι. Ο Όασις, πολύ σωστά, αναφέρει και τους δημιουργούς κάθε τραγουδιού.

Που αποδίδεις αυτή τη μετάβαση από τον Ζαμπέτα στις λούπες;

Κάποιοι αποκαλούν αυτή τη μετάβαση εξέλιξη, δεν είναι όμως ούτε εξέλιξη ούτε πρόοδος. Δεν είναι καν οπισθοδρόμηση· αν ήταν, θα πηγαίναμε τουλάχιστον πίσω, θα ακούγαμε και θα γράφαμε καλύτερα τραγούδια. Στην εποχή μας το ήθος κι η αισθητική έχουν κατακρεουργηθεί.

Αυτό ήρθε αυτόματα;

Όχι. Υπήρξαν κάποιοι καλλιτέχνες και συνθέτες που έκαναν μεγάλο κακό. Και αυτοί που έχουν στα χέρια τους τα Μέσα Μαζικού Επηρεασμού-Εθισμού καθορίζουν το 90% της ζωής στη χώρα. Εκεί οφείλεται το κακό, ότι υπήρξαν λάθος άνθρωποι σε λάθος θέσεις. Αλλά για μην είμαστε μόνο κατήγοροι, δεν είναι εύκολο να υπάρξουν ξανά τραγουδιστές όπως ο Καζαντζίδης, ο Αγγελόπουλος, ο Διονυσίου κ.α. Σήμερα πολλοί ατάλαντοι θεωρούνται ταλαντούχοι και εν γένει η μετριότητα έχει αναχθεί σε τελειότητα.

Πόσο εύκολη είναι, μέσα σε συνθήκες κυριαρχίας του χρήματος, η διατήρηση της λαϊκής ψυχής ενός καλλιτέχνη;

Το να αλλάζεις είναι στοιχειώδες συστατικό του χαρακτήρα κάθε ανθρώπου. Αν όμως γίνεις αλαζόνας ή επιρρεπής στην εποχή, ο κόσμος που σ’ έμαθε θα σ’ αφήσει. Δυο στοιχεία που δεν υπάρχουν πια είναι η σεμνότητα και η ταπεινοφροσύνη. Αυτές οι δυο λέξεις όμως συνιστούν το εφαλτήριο για να γίνεις σπουδαίος καλλιτέχνης. Εγώ όσους μεγάλους καλλιτέχνες έχω γνωρίσει είναι σεμνοί και ταπεινοί. Αντιτίθεται στον χαρακτήρα μου να επαίρομαι. Εξάλλου ό,τι λιγότερο από το καλύτερο ποτέ δεν είναι αρκετό.

Ποια είναι η τυπική σου εκπαίδευση;

Έχω τελειώσει το Αττικό Ωδείο, σχολή εγχόρδων οργάνων. Το 2000 μπήκα στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών και αποφοίτησα το 2004. Στη συνέχεια, γράφτηκα στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στα Θεωρητικά Μαθηματικά και δίδαξα στη μέση εκπαίδευση.

Σε βοήθησαν οι μαθηματικές σπουδές στη μουσική;

Προφανώς, η θεωρία της μουσικής έχει άμεση σχέση με τα Μαθηματικά αφού υπάρχουν κλάσματα, οι αξίες. Όλα μπορούν να μεταφραστούν μαθηματικά και μουσικά. Η μουσική και τα μαθηματικά είναι έννοιες αλληλένδετες και αποτελούν τις δυο μοναδικές διεθνείς γλώσσες. Τα μαθηματικά, επίσης, παίζουν ρόλο και στο στίχο· μου έμαθαν τη λέξη συμμετρία. Οι στίχοι πρέπει να έχουν συμμετρία και λογική, να βγάζουν νόημα και να μην είναι προβλέψιμοι. Όταν είσαι προβλέψιμος, δεν προκαλείς τίποτα στον ακροατή. Μπορείς να πεις το "σ’ αγαπώ" με το φιλί δύο καναρινιών…

Όταν είχε επανεκτελέσει ο Σφακιανάκης τη «Δημοσθένους Λέξις» με τις δεύτερες φωνές και τα συνθεσάιζερ, κάποιοι είχαν διαμαρτυρηθεί, ξεχνώντας ότι ο Νταλάρας είχε κάνει ακριβώς το ίδιο μερικά χρόνια πριν. Θεωρείς ότι κολλάμε σε ένα στερεότυπο περί έντεχνου τραγουδιού;

Οι μη γνωρίζοντες καλά την ελληνική γλώσσα έχουν ταυτίσει το «έντεχνος» με το «ποιοτικός». Λάθος. Έντεχνος είναι αυτός που ενυπάρχει στην τέχνη. Τα νησιώτικα του Πάριου είναι άτεχνα; Έντεχνο για μένα είναι αυτό που μιλάει στην ψυχή σου.

Πρόσφατα είχαμε και μια δημόσια συζήτηση ως προς το αν τραγουδάει η Πέγκυ Ζήνα σκυλάδικο τραγούδι…

Η Πέγκυ Ζήνα τραγουδάει τον μεγαλύτερο συνθέτη της γενιάς του, τον Γιώργο Μουκίδη, δηλαδή τραγούδι σοβαρό, καθολικό και διαχρονικό. Σε αυτούς που κάνουν δημόσιες συζητήσεις περί σκυλάδικου με περισπούδαστο ύφος να πείτε ότι μόνο τον εαυτό τους μπορούν να κρίνουν, προκειμένου να γίνουν καλύτεροι.

Τι κάνει ένα τραγούδι σκυλάδικο;

Δεν κατανοώ τον όρο «σκυλάδικο». Για μένα υπάρχει καλό και κακό τραγούδι.

Που τραγουδάς φέτος;

Εμφανίζομαι στο «Έναστρον» με τον Νότη Σφακιανάκη και την Καίτη Γαρμπή.

Σε εκφράζει καλλιτεχνικά ένας τέτοιος αχανής χώρος μαζικής διασκέδασης;

Η διασκέδαση δεν χαρακτηρίζεται από τα τετραγωνικά αλλά από το είδος των τραγουδιών με τα οποία ψυχαγωγείσαι.

Πρόσφατα έδωσες στον Σφακιανάκη ένα «αντι-συστημικό» τραγούδι. Δεν είναι παράδοξο ένας άνθρωπος που βγήκε μέσα από το σύστημα και κέρδισε απ’ αυτό, να καταφέρεται εναντίον του;

Είπες τη λέξη κλειδί: κέρδισε. Μόνος του κέρδισε.. Σε κάθε του δίσκο ο Νότης είχε ένα τραγούδι κοινωνικού περιεχομένου, π.χ. τα «Ναυάγια» από τον πρώτο του δίσκο. Είναι γνωστό ότι τον έχουν πολεμήσει τον Νότη. Δεν τον συμφέρει τον κύριο «Χ» να υπάρχει σήμερα Σφακιανάκης.

Γιατί;

Διότι δεν μπορεί να κάνει κουμάντο σε έναν άνθρωπο που έχει τόσο κόσμο πίσω του, τόση αποδοχή και τόση ιστορία. Ενώ, στον μικρό που θα βγει από ένα τηλεοπτικό παιχνίδι, μπορεί. Βασικά γεννιέσαι, δεν γίνεσαι καλλιτέχνης. Δεν μπορώ να σε μάθω να κλαις με την «Λίμνη των Κύκνων». Ή το ’χεις, ή δεν το ’χεις.

Τι σε ώθησε να γράψεις το «Σύστημα»;

Πολύ απλά: μία βόλτα στην Αθήνα πριν ξεκινήσουν τα μεγάλα σχήματα, βλέποντας τις αφίσες, και ένα πάτημα στο κουμπί της τηλεόρασης. Δεν κρίνω τους ανθρώπους, αλλά το σύστημα που τους κάνει μαριονέτες. Είχε γίνει τότε ένα θέμα με τη λέξη «κίναιδος». Θέλω να πω στους μη γνωρίζοντες την ελληνική γλώσσα ότι η λέξη κίναιδος δεν σημαίνει «ομοφυλόφιλος», αλλά αυτός που κινεί την αιδώ, ο ξεδιάντροπος, ο ξετσίπωτος. Και είναι πραγματικά ξεδιάντροπος όποιος δεν σέβεται τους παλαιότερους και χαμηλώνει τον πήχη που έχουν βάλει.

Στην Πειραιώς οι λιμουζίνες κάνουν ουρά έξω από τα μαγαζιά. Μπορεί να βγει αυθεντικά λαϊκό τραγούδι όταν ένα μεγάλο μέρος του κοινού ζει σε συνθήκες που δεν είναι λαϊκές;

Ο δημιουργός πρέπει να ζει σε συνθήκες λαϊκές. Ο ακροατής το μόνο που χρειάζεται είναι να έχει δύο αυτιά και μια ψυχή.

Είσαι τραγουδιστής αλλά έχεις διατελέσει και μέλος ορχήστρας. Πώς σου φαίνεται το τεράστιο χάσμα στις αμοιβές των δύο κατηγοριών;

Σαφώς υπάρχει μεγάλη οικονομική διαφορά. Είναι τυχαίο; Ο κόσμος πάει να δει τον τραγουδιστή, αυτός είναι που μαζεύει τον κόσμο και εκτίθεται σε αυτόν κατά κύριο λόγο. Όμως, και ο καλός μουσικός είναι καλλιτέχνης, σου δίνει μια ταυτότητα, έναν ήχο δικό του, και πρέπει να τον ανταμείψεις αναλόγως.

Ποια είναι τα δισκογραφικά σου σχέδια;

Η πρώτη μου δισκογραφική δουλειά ως ερμηνευτής θα είναι σε παραγωγή του Ηλία Μπενέτου, από το καινούργιο label “7”. Ο δίσκος θα έχει σίγουρα τραγούδια δικά μου, ένα εκ των οποίων τραγουδώ και στο Έναστρον με τίτλο «Το κέντρο του σύμπαντος». Επίσης με χαρά δέχτηκα τραγούδια από τους Γιώργο Μουκίδη, Σταμάτη Γονίδη, Τάκη Μπουγά, Βίκυ Γεροθόδωρου και άλλους. Στον δίσκο θα υπάρχει και ένα ντουέτο έκπληξη.

Σε ευχαριστούμε, και καλή συνέχεια.

Ευχαριστώ πολύ.