Καλλιόπη Βέττα:
"Μας πνίγουν οι μαύροι καπνοί των κερδοσκόπων και του νεοφιλελευθερισμού"
τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου
Η μουσική παράσταση «Λίγος καπνός ακόμα» που παρουσιάζεται στον ΙΑΝΟ, στην Αθήνα έχει ως θέμα «τον καπνό, το κάπνισμα, τα καπνογόνα, τα τσιγάρα, τις κάφτρες, τις στάχτες και τους περιορισμούς τους, και όχι μόνο...». Συντελεστές της είναι η Καλλιόπη Βέττα στην ερμηνεία, η Μάνια Παπαδημητρίου στα κείμενα και τη σκηνοθεσία, και ο Γιάννης Ιωάννου στη μουσική επιμέλεια. Οι παραστάσεις, κάθε Παρασκευή και Σάββατο, θα ολοκληρωθούν μέσα στον Απρίλιο. Με αυτή την αφορμή, κουβεντιάσαμε με τη γνωστή τραγουδίστρια Καλλιόπη Βέττα για την κάπνα που μας περιβάλλει, αλλά και τους τρόπους για να την αντιμετωπίσουμε.
Τι παρουσιάζετε στον Ιανό;
Είναι μια μουσικοθεατρική παράσταση, με κείμενα που έχει γράψει η Μάνια Παπαδημητρίου, που μιλάνε για τον καπνό, το κάπνισμα, αλλά και για τα καπνογόνα, Πέρυσι μιλήσαμε για τον έρωτα και την αθανασία. Είχε μεγάλη απήχηση, ο κόσμος το αγκάλιασε, και φέτος, διαλέξαμε τον καπνό εφ’ όλης της ύλης, μιας και η απόφασή μας πάρθηκε ταυτόχρονα με την απαγόρευση του καπνίσματος. Αποφασίσαμε να μιλήσουμε για τον καπνό της μόλυνσης αλλά και για το ότι συχνά αλλού είναι ο καπνός και αλλού η φωτιά… Πόσες φορές δεν αποσιωπούν τα ΜΜΕ τα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων σε πορείες και εστιάζουν στους καπνούς και τις φωτιές; Μιλάμε και για αυτούς τους καπνούς, όπως και για τους καπνούς του Δεκέμβρη του 2008.
Τι σας πνίγει στη σημερινή Ελλάδα;
Δεν μπορεί η εξέλιξη της ανθρωπότητας και του ανθρώπου να βασίζεται μόνο στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Μας πνίγουν οι μαύροι καπνοί των κερδοσκόπων και του νεοφιλελευθερισμού. Εμείς όλα αυτά πρέπει να τα μετουσιώσουμε σε ελπίδα. Με θυμώνει που προσπαθούν να μετατρέψουν την Ελλάδα σε ένα πειραματόζωο, και να δουν αν θα πιάσει αυτό το πείραμα ώστε να το εφαρμόσουν και αλλού. Με θυμώνει που καμία κυβέρνηση μέχρι τώρα δεν έδωσε την πρέπουσα σημασία στον πολιτισμό, στην παιδεία. Με θυμώνει που μια χώρα όπως η Ελλάδα, με τόσο δυναμικό σε καλλιτέχνες, δεν έχει βάλει τον πολιτισμό στη θέση που του αξίζει.
Παρόλα αυτά, ακούω ότι η παράσταση έχει επιτυχία…
Η παράσταση αρέσει. Ενώσαμε τις δύο τέχνες, και παρουσιάσαμε μια παράσταση που έχει και λόγο - εύστοχο - και μουσική και τραγούδι. Ο Λόγος της παράστασης δεν σε ωθεί μόνο να διασκεδάσεις και να ξεχαστείς για δύο ώρες, αλλά και να προβληματιστείς. Αγγίζουμε χορδές και προβληματισμούς που ήδη υπάρχουν στους ανθρώπους. Αυτός είναι και ο ρόλος της τέχνης. Είμαστε τρεις άνθρωποι έντονα πολιτικοποιημένοι, και μέσα από την παράσταση εκφράζουμε την άποψή μας για τα κοινωνικά ζητήματα, αλλά και για τις ανθρώπινες σχέσεις, για τη μοναξιά.
Πολλή μοναξιά, ε; Τι φταίει;
Για τη μοναξιά φταίει η κάθετη δόμηση. Μαζεύτηκαν πολλοί άνθρωποι στα αστικά κέντρα. Και η τεχνολογία μας φέρνει κοντά, αλλά την ίδια στιγμή μας απομακρύνει. Βλέπω πολλά παιδιά που ασχολούνται με το facebook όλη τη μέρα. Θα προτιμούσα ένα παιδί να μη μιλάει για πέντε ώρες στο facebook αλλά να πάει να πιει ένα καφέ με ένα φίλο του, και κοιτώντας τον στα μάτια να εκφράσει μια άποψη και να διασκεδάσει. Βέβαια, το ίντερνετ με έχει βοηθήσει στη δουλειά μου. Έχω μια έντονη παρουσία στο ίντερνετ και είμαι από τους πρώτους καλλιτέχνες που απέκτησε ιστοσελίδα, από το 1997 (www.kalliopivetta.gr). Δεν είμαι ενάντια στις νέες τεχνολογίες. Απλά, πρέπει να έχουμε την παιδεία να τις χρησιμοποιούμε σωστά.
Πώς έγινε η συνάντησή σας με την Μάνια Παπαδημητρίου;
Με τη Μάνια Παπαδημητρίου πρωτογνωριστήκαμε σε μια πορεία, στο δρόμο. Η ερμηνεία της στο «Γάλα» ήταν μια αποκάλυψη για μένα, σε μια πάρα πολύ όμορφη παράσταση. Η Μάνια είναι ένα πολύ ταλαντούχο πλάσμα, και ως ηθοποιός αλλά και ως κειμενογράφος. Αφού την είδα στη σκηνή, της πρότεινα να συνεργαστούμε, να ενώσουμε την υποκριτική με τη μουσική και το τραγούδι. Έτσι μας προέκυψαν οι περσινές και οι φετινές παραστάσεις
Εκφράζετε μέσω της παράστασης και μια δική σας θεατρικότητα;
Δεν έχω σπουδάσει θέατρο, δεν είμαι ούτε θεωρώ τον εαυτό μου ηθοποιό. Παρόλα αυτά, συμμετείχα σε παραστάσεις, τραγουδώντας πάντα, αρχίζοντας το 2000 στο ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης με το «Τραγούδι του έρωτα», μια σύνθεση πέντε έργων του Λόρκα. Συμμετείχα επίσης στις συναυλίες για το Μίκη Θεοδωράκη, «Μια ζωή Ελλάδα» και σε μια παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη στο Μέγαρο Μουσικής, που τη διοργάνωσε η Διεθνής Αμνηστία. Πάντα, θέλω να αντιμετωπίζω το τραγούδι σαν ένα μικρό μονόπρακτο. Αυτή είναι η δική μου ανησυχία. Δεν με νοιάζει αν φαίνεται η φωνή μου, αν ακούγεται καλά. Δεν με απασχολεί η ωραιοπάθεια, αλλά η ερμηνεία.
Δισκογραφικά ετοιμάζετε κάτι;
Με τον Γιάννη Ιωάννου συνεργαζόμαστε πολλά χρόνια ως παραγωγός και ενορχηστρωτής, αλλά έχω πει μόνο 8 τραγούδια δικά του. Τώρα ετοιμάζουμε ένα δίσκο με προοπτική να εκδοθεί αρχές καλοκαιριού. Οι μουσικές είναι όλες του Γιάννη Ιωάννου. Οι στίχοι είναι διαφόρων ποιητών και στιχουργών, και πρέπει καταρχήν να αναφέρουμε τον Μάνο Ελευθερίου που συμμετέχει με δύο τραγούδια. Στην παράσταση λέμε 3-4 καινούργια τραγούδια που ταιριάζουν, και χαίρομαι γιατί ο κόσμος τα αντιμετωπίζει θετικά.
Ταυτόχρονα, επιμένετε πολύ στην ερμηνεία παραδοσιακών τραγουδιών. Γιατί;
Τα παραδοσιακά τραγούδια είναι τα πρώτα μου ακούσματα, τα λατρεύω. Παραδοσιακά τραγούδησα πάλι σε μια καταγραφή μικρασιάτικων τραγουδιών που έχει κάνει ο αδερφός μου, ο Βαγγέλης Βέττας. «Από την Πόλη στην Καλλίπολη». Οι δύο αυτοί δίσκοι είναι μια σπουδαία δουλειά, αλλά δυστυχώς δεν κυκλοφορούν στο εμπόριο. Εκδόθηκαν και διατίθενται από το Σύλλογο Θρακιωτών και Μικρασιατών του Δήμου Ελλησπόντου Νομού Κοζάνης. Τα τραγούδησαν στον αδερφό μου άνθρωποι που ήρθαν από τη Μικρά Ασία κουβαλώντας στην καρδιά τους αυτά τα τραγούδια. Και αυτός με πολύ σεβασμό έκανε την καταγραφή, έβαλε εισαγωγές, επιμελήθηκε τις ενορχηστρώσεις, έπαιξε τα περισσότερα όργανα στο δίσκο.
Πόσο εύκολο είναι για σας να βρίσκετε νέα τραγούδια αντάξια των προσδοκιών σας;
Κάποια στιγμή θα ήθελα να τραγουδήσω κοινωνικό στίχο. Με εκφράζει το ερωτικό τραγούδι, ο έρωτας είναι μια διαχρονική υπόθεση. Όμως, θα ήθελα να τραγουδήσω και για πράγματα που με απασχολούν τώρα. Δεν υπάρχει κοινωνικός στίχος στο έντεχνο τραγούδι αυτή τη στιγμή, τον συναντάμε σε άλλους χώρους. Γεννιούνται ωραία τραγούδια, αν και δεν είμαστε στο ’60 και το ’70 στην εποχή των μεγάλων συνθετών. Υπάρχει πληθώρα πληροφοριών και χάνουν το δρόμο τους κάποια τραγούδια.
Και ποια είναι η ευθύνη της μουσικής βιομηχανίας γι’ αυτή την κατάληξη;
Μα την κρίση που βιώνουμε στο τραγούδι την προξένησε πρώτα απ’ όλα η μουσική βιομηχανία. Απαξίωσε τους δημιουργούς, είχε σκοπό μόνο το κέδρος, όπως κάθε βιομηχανία και κάθε εταιρεία. Αλλά το τραγούδι δεν είναι μόνο προϊόν προς πώληση. Έβγαζαν σουξέ, μετά έβγαζαν άλλα δέκα που ήταν μίμηση του πρώτου. Δεν τους απασχολούσε η δημιουργία, δεν τους απασχολούσε να επενδύσουν μακροπρόθεσμα σε κάτι. Έκαναν το τραγούδι ένα fast food. Παλαιότερα οι εταιρείες σέβονταν την άποψη του δημιουργού, και έτσι φτιάχτηκαν τα μεγάλα έργα. Από τη στιγμή που υποβιβάστηκε αυτό, δυσκόλεψαν τα πράγματα.
Τι θεωρείτε επιτυχία;
Επιτυχία δεν είναι η αναγνωρισιμότητα. Επιτυχία είναι να μπορώ να λέω τραγούδια που με εκφράζουνε, που αντέχουν στο χρόνο, που ξυπνούν στον άλλον αισθήματα, που συγκινούν.
Πόσο εύκολη είναι η επιτυχία σε μια εποχή κυριαρχίας των «βαμπίρ»; Εννοώ τα ίδια και τα ίδια ονόματα που κυριαρχούν στο τραγούδι εδώ και σαράντα χρόνια.
Είναι πολύ δύσκολο να καθιερωθεί ένας καλλιτέχνης που θέλει να παίξει το παιχνίδι με άλλους όρους, που δεν θέλει να παίξει το παιχνίδι των ΜΜΕ. Δεν ξέρω αν φταίνε οι παλιότεροι… απ’ τη στιγμή που τους αγαπάει ο κόσμος, εγώ δεν μπορώ να πω τίποτα.
Ναι, αλλά δεν είναι αστείο εσύ με 5-6 προσωπικούς δίσκους και δεκατρία χρόνια δισκογραφίας μια τραγουδίστρια όπως εσείς να θεωρείστε «νέα» παρουσία;
Από τη μία χαίρομαι που ενθουσιάζεται ένας κόσμος που με ακούει για πρώτη φορά, και από την άλλη λυπάμαι που τόσα χρόνια δεν έφτασε το μήνυμα. Πόσα χρόνια θέλει για να φτάσει το μήνυμα σε κάποιους ανθρώπους; Δεν μπορώ να πω ότι φταίει ο ένας ή ο άλλος τραγουδιστής που δεν αφήνει θέσεις, δεν φταίει μόνο αυτός. Αλλά αναρωτιέμαι, πρέπει να περάσουν είκοσι-τριάντα χρόνια για να καθιερωθεί ένας τραγουδιστής;
Σας έχουν αποκαλέσει Ελληνίδα Enya, αντάξια της Loreena McΚennitt, κλπ. Τι περιεχόμενο δίνετε στον όρο “world music”?
Η παγκοσμιοποίηση σημαίνει περισσότερα κέρδη για κάποιους και περισσότερη φτώχεια για κάποιους άλλους. Παράλληλα όμως, έφερε τους πολιτισμούς πιο κοντά τον έναν με τον άλλον. Υπήρξε μια ζύμωση, χωρίς να χαθεί ο χαρακτήρας κάθε πολιτισμού. Αυτό βγήκε στη world music, που είχε πραγματικά ωραία στοιχεία, όπως τη μίξη της Ανατολής και της Δύσης. Κυκλοφορούν πολλά τραγούδια μου σε συλλογές στο εξωτερικό, και χαίρομαι γι’ αυτό. Ο δίσκος Horizon πήρε καλές κριτικές στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Αλλά πιο σημαντικό θεωρώ ότι φέτος συμμετείχα στο φεστιβάλ Μουσικής και Πολιτικής του Βερολίνου, σε μία συναυλία αφιερωμένη στον Μίκη Θεοδωράκη. Πήρα μεγάλη χαρά τραγουδώντας τα τραγούδια του στο γερμανικό κοινό και βλέποντας την ανταπόκριση αυτού του κοινού.
Συμμετείχατε και στη συναυλία της εκστρατείας «Ένα καράβι για τη Γάζα». Γιατί;
Αυτή η εκστρατεία ξεκίνησε πέρυσι κάπως δειλά, με λίγα καράβια, ένα εκ των οποίων το καταποντίσανε οι Ισραηλινοί. Τώρα ξεκίνησε μια παγκόσμια προσπάθεια ώστε να πάει ένας ολόκληρος στόλος, για να σπάσουμε αυτό το έγκλημα που γίνεται τώρα στη Γάζα.
Θεωρείτε κομμάτι της καλλιτεχνικής σας ιδιότητας την πολιτική έκφραση;
Πάντα ήμουν ανήσυχη για θέματα κοινωνικά, θέματα πολιτικής και οικολογίας. Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να προσφέρω το τραγούδι μου για τέτοιους σκοπούς που με βρίσκουν σύμφωνη. Συμμετέχω αφιλοκερδώς και εκφράζω τη συμπαράστασή μου σε κάθε προσπάθεια που με εκφράζει.
Τελικά, πώς θα καθαρίσει η κάπνα που μας περιβάλλει;
Ο άνθρωπος πρέπει να έχει όραμα και όνειρα. Μπορεί τα όνειρα που κάναμε παλιά να μην πραγματοποιήθηκαν όπως θέλαμε, μπορεί εμείς οι Αριστεροί να απογοητευτήκαμε από κάποια πράγματα. Όμως, ο άνθρωπος πρέπει να ελπίζει σε έναν καλύτερο κόσμο. Και δεν θα μας σώσει μόνο το όραμα ενός καλύτερου κόσμου, αλλά και ο αγώνας για έναν καλύτερο κόσμο. Είναι απαράδεκτο στον 21ο αιώνα να υπάρχουν παιδιά που πεινάνε. Είναι απαράδεκτο να μολύνουμε το περιβάλλον χωρίς να σκεφτόμαστε το αύριο. Είναι απαράδεκτο να υπάρχουν τα κέρδη πάνω από τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Είναι απαράδεκτο ο παγκόσμιος πλούτος να συσσωρεύεται σε λίγα μόνο πρόσωπα και μία Αφρική ολόκληρη να πεινάει. Το μόνο που μας σώζει είναι ο αγώνας για ένα καλύτερο αύριο.
