Ο Ηλίας Ανδριόπουλος για τον Νίκο Ξυλούρη

Κυκλοφόρησε και ο καινούργιος «Μετρονόμος», με αφιέρωμα στον τόσο πρόωρα χαμένο Νίκο Ξυλούρη. Φέτος συμπληρώθηκαν είκοσι χρόνια από το θάνατό του. Ψάξτε το περιοδικό σε περίπτερα και δισκοπωλεία, δεν νοείται να λείπει από καμία μουσική βιβλιοθήκη. Κόντρα στους καιρούς, κάποιοι επιμένουν να μιλάνε για τα μεγάλα και να μας θυμίζουν όσους τα εκφράσανε. Ανάμεσα στους συντάκτες του αφιερώματος, συναντήσαμε και τις γνώριμες υπογραφές του Αλέξη Βάκη (σε μία πλούσια βιογραφία του Ξυλούρη) και του Σπύρου Αραβανή (σε μια αναφορά για τη σχέση Λεοντή-Ξυλούρη). Εκτός από το αφιέρωμα, η ύλη περιλαμβάνει ένα ενδιαφέρον άρθρο για τον «μύστη Γιάννη Χρήστου», με την υπογραφή του Αντώνη Περιβολάκη, συνέντευξη του Ηρακλή Κοντού στον Τάσο Καραντή, πορτρέτο του ακορντεονίστα Μιχάλη Τρίμη από τον Ηλία Βολιότη-Καπετανάκη, πρωτότυπο κείμενο του Θανάση Σκαμνάκη για τον Μανώλη Χιώτη, και φυσικά τις μόνιμες στήλες «Θούριος Ίππος» και «Ακροάσεις» της Στέλλας Βλαχογιάννη.

Από την πλούσια ύλη του αφιερώματος στον Νίκο Ξυλούρη, αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο του Ηλία Ανδριόπουλου για τον τραγουδιστή από τα Ανώγεια.

Νίκος Ξυλούρης ο Ραψωδός

Ο Νίκος Ξυλούρης υπήρξε ένας αυθεντικός αοιδός, όπως τον ορίζει η ελληνική λαϊκή παράδοση από τον Όμηρο και δώθε. Ο Δημόδοκος, ξακουστός αοιδός, μετά από παράκληση του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου, τραγούδησε μετά το δείπνο για να τιμήσει και να ευχαριστήσει τον εκλεκτό και σπουδαίο ξένο του, τον Οδυσσέα. Όλοι που μαζεύτηκαν γύρω από το τραπέζι, άρχοντες - δούλοι - υπηρέτες του παλατιού, μαγεύτηκαν από την θεϊκιά φωνή και με ό,τι αφηγείτο ο Δημόδοκος, ενώ τον Οδυσσέα τον πήραν τα δάκρυα, μας λέει ο Όμηρος.

Το αναφέρω αυτό για να δείξω το εξής: Πρώτο, τον βαθύ σεβασμό των αρχαίων Ελλήνων στην τέχνη του τραγουδιού, γιατί τους αοιδούς τους προίκιζαν με θείο ταλέντο οι Μούσες, και δεύτερον, πως το τραγούδι στον τόπο μας ξεπηδά από πολύ μακριά και τα θέματά του αγγίζουν με ποιητικό τρόπο, απόλυτα πνευματικό, τις πιο βαθιές ανθρώπινες αγωνίες και ευαισθησίες. Αν ανατρέξω στην δημοτική παράδοση, ακόμα και το τραγούδι του χορού, μέσα στην απλή και ευρηματική μουσική του, αφηγείται κάτι πολύ ενδιαφέρον, εν αντιθέσει με το βιομηχανοποιημένο τραγούδι των ημερών, που είναι χαρωπό, ανόητο και διασκεδαστικό με την πιο ελαφριά έννοια του όρου.

Τελικά ο Ξυλούρης, ο Μπιθικώτσης, η Μπέλλου κλείνουν τον κύκλο αυτής της λαϊκής παράδοσης, η οποία εμπλουτισμένη μέσα από τους αιώνες με επιρροές, προσμίξεις κλπ, έφτασε ως τις μέρες μας πριν επέλθει το χάσμα που άνοιξαν οι νέοι καιροί! Ειλικρινά δεν ξέρω τι να απαντήσω. Ελπίζω να μην συμβεί αυτό και να ξαναβρούμε το νήμα που μας δένει με το παρελθόν, όχι για να το αντιγράψουμε, αλλά για να το προχωρήσουμε μέσα από καινούργια δημιουργήματα. Άρα θα ήταν ευεργετικό με τα χρόνια να ξεπηδήσουν πάλι τέτοιες αξίες.

Ο Ξυλούρης λοιπόν, είναι θρέμμα και ζωντανό κύτταρο αυτής της ιδέας. Έτσι μεγάλωσε, αυτά διδάχτηκε από την λαϊκή μουσική της Κρήτης και με αυτά πορεύτηκε. Επειδή όμως υπήρξε αρκετά προικισμένος και προπαντός γνήσιος καλλιτέχνης, αντελήφθη αβίαστα με την διαίσθησή του καινούργια πράγματα στην τέχνη του τραγουδιού, όπου κατέθεσε μοναδικές ερμηνείες.

Ο Ξυλούρης είναι ο μόνος ερμηνευτής, δεν έχει συμβεί με άλλον, που το κρητικό ιδίωμα της τέχνης του, το έκανε πανελληνίως αναγνωρίσιμο και αποδεκτό.

Καταλήγουμε λοιπόν, πως οι ερμηνείες του σε αρκετά τραγούδια θα μείνουν για πάντα κλασικές μέσα στο χρόνο. Ακόμα και όταν περάσουν τα χρόνια, που δένουν εμάς τους παλιότερους με τις αναμνήσεις και την νοσταλγία μιας εποχής που πίστεψε και ονειρεύτηκε πολλά για την καινούργια ζωή και για τον τόπο, τα σινιάλα του θα εξακολουθήσουν να βρίσκουν τον στόχο τους.

Ηλίας Ανδριόπουλος