Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΡΙΒΙΖΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΟΝΕΤΑ ΤΟΥ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥ ΕΡΩΤΑ
Τα σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα άρχισαν να γράφονται το 1935 και αποτελούν μέρος ενός φιλόδοξου σχεδίου του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα για τη συγγραφή ενός βιβλίου που θα περιελάμβανε «εκατό σονέτα, όπως του Σαίξπηρ». Ενός βιβλίου που για τον ποιητή σήμαινε «την επιστροφή στις μορφές της αυστηρότητας έπειτα από την απλόχωρη και ηλιόλουστη περιδιάβαση στην ελευθερία του μέτρου της ρίμας». Φαίνεται πώς στις προθέσεις του Λόρκα ήταν να ενσωματώσει στο βιβλίο όλα τα σονέτα που είχε γράψει μέχρι τότε, καθώς και όσα σχεδίαζε να γράψει, ακόμα κι αν η θεματολογία τους δεν ήταν αμιγώς ερωτική. Ωστόσο, ο ισπανικός εμφύλιος και ο αδόκητος θάνατος του ποιητή τον επόμενο χρόνο δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση του σχεδίου. Τα σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα, τον ακριβή αριθμό των οποίων δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, χάθηκαν μέσα στη δίνη του πολέμου και η οικογένεια του Λόρκα, για τους δικούς της λόγους, προτίμησε να θάψει στα συρτάρια της όσα σώθηκαν για πενήντα ολόκληρα χρόνια. Τα σονέτα αυτά, με τη μορφή που τα γνωρίζουμε σήμερα, εμφανίστηκαν μόλις το 1984 στην ισπανική εφημερίδα ABC και από τότε αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των Απάντων του ποιητή.
Γύρω από τα σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα αναπτύχθηκε μια ολόκληρη φιλολογία. Με το επίθετο του τίτλου ο ποιητής υπαινίσσεται τον ομοφυλόφιλο έρωτα ή αποδίδει την μυστικιστική και ενίοτε τραγική πλευρά ενός οικουμενικού αισθήματος; Η μορφή με την οποία παραδίδονται σήμερα τα σονέτα είναι η τελική ή μήπως ο Λόρκα σκόπευε να προχωρήσει σε μια περαιτέρω επεξεργασία των ποιημάτων; Υπάρχουν αλλά χειρόγραφα που σώζονται και που η οικογένεια επιμένει να κρατάει μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα εξαιτίας της τολμηρής θεματικής τους; Οριστική απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα μάλλον δεν θα δοθεί ποτέ. Σημασία έχει πως τα σονέρα του Σκοτεινού Έρωτα, γραμμένα την εποχή της ωριμότητας του Φεδερικο Γκαρθία Λόρκα, είναι, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Πάμπλο Νερούδα, «ποιήματα απίστευτης ωραιότητας», το κύκνειο άσμα ενός από τους μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές του εικοστού αιώνα. Ποτέ άλλοτε στη νεότερη ποίηση ο έρωτας δεν αποδόθηκε με τόσο αιθέριους και ταυτοχρόνως τόσο γήινους τόνους, ποτέ άλλοτε δεν έσμιξαν τόσο ταιριαστά το πάθος με την απώλεια, η ευτυχία με το πένθος, η σάρκα με τον ουρανό. Με πρότυπο τον Σαίξπηρ, τον Κεβέδο και τον Γκόνγκορα, και μακρινούς απόηχους από τον Ιωάννη του Σταυρού, τα έντεκα σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα είναι «ένα θαύμα πάθους, ενθουσιασμού, ευτυχίας, βασάνων, καθαρό και φλογερό μνημείο υψωμένο στον έρωτα, που η πρώτη ύλη του είναι η σάρκα, η καρδιά, η ψυχή του ποιητή τη σταυρική στιγμή του αφανισμού του».
(…)
Σωτήρης Τριβιζάς
Δημήτρης Μαραμής - Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα»
Μικρή Άρκτος, 2004.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου