Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη

Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης:

«Έχουμε μια ευκαιρία να δούμε από απόσταση την τρέλα της κατανάλωσης»

τη συνέντευξε έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ)

Με τη Δεύτερη Ακρόαση της Μικρής Άρκτου και το δίσκο «Φυσάει αλλιώς εδώ ο αέρας» έκανε δυναμική είσοδο στα μουσικά μας πράγματα. Με το νέο δίσκο «Όμορφοι και ηττημένοι» επικυρώνει τη θέση του στην εμπροσθοφυλακή των νέων τραγουδοποιών. Μαζί με την ερμηνεύτρια Μαρία Παπαγεωργίου, έχουν σχηματίσει ένα αναγνωρίσιμο και δημιουργικό δίδυμο. Ο κύριος Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης!

«Όμορφοι και Ηττημένοι». Σε τι έγκειται η ομορφιά, και σε τι η ήττα μας;

Αν το ανάγουμε στην γενιά μας για την οποία πολύ κουβέντα έχει γίνει, η ομορφιά έγκειται στο γεγονός ότι ακόμα δεν έχει αναλωθεί και ότι όπως κάθε καινούργια γενιά εγκυμονεί ελπίδα για αλλαγή. Είμαστε σ’ ένα κομβικό σημείο χρονικά που αν δεν αλλάξει τώρα ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την πολιτική και τα κοινωνικά ζητήματα, δεν ξέρω πότε θα αλλάξει. Αν ισχύουν οι λόγοι της ομορφιάς μας, τότε η ήττα είναι πρόσκαιρη και προέρχεται από τα απόνερα προηγούμενων γενεών. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να την γιορτάσουμε μ’ ωραία γιορτή, να την ξορκίσουμε και να προχωρήσουμε παρακάτω.

Η Μαρία Παπαγεωργίου αναδεικνύεται σε μούσα των τραγουδιών σας. Τι ανακαλύψατε στην καλλιτεχνική της προσωπικότητα;

Είναι πραγματικά πολλά! Πρώτον είναι μια φωνή εξαιρετική τεχνικά. Είναι και η ίδια πολύ καλή μουσικός, πράγμα που την βοηθάει πάρα πολύ να μπει στο κάθε κομμάτι. Έχει μια φοβερή δυναμική στο live, πράγμα που ήταν πολύ δελεαστικό για μένα ως δημιουργό. Φανταζόμουν τα κομμάτια να τα τραγουδάει η Μαρία ζωντανά και κάποιες φορές αυτό ήταν καθοδηγητικό. Ένα ακόμα πολύ σημαντικό ήταν ότι είχε μια απόσταση από τις ερμηνείες που έχουμε συνηθίσει στο έντεχνο τραγούδι. Μπορεί κάποιες φορές να θυμίζει πράγματα η χροιά της, ο τρόπος της όμως είναι αρκετά διαφορετικός. Έχει πολλά στοιχεία από το ξένο τραγούδι και αυτό ήταν φοβερά απελευθερωτικό για μένα. Προσπάθησα να συνδυάσω τα ακούσματα της και το στυλ το δικό της με την δικιά μου αγάπη για το καλό ελληνικό τραγούδι.

Ο δίσκος περιφερόταν επί δύο χρόνια από εταιρεία σε εταιρεία. Τελικά οι παραγωγοί μας τελείωσαν;

Νομίζω ότι οι περισσότεροι πλέον αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα. Αν δεν πάρεις απόφαση να κάνεις μόνος σου την παραγωγή και να παρουσιάσεις πλήρως έτοιμο το υλικό σου στην εταιρία, είναι πολύ δύσκολο να ενδιαφερθεί κάποιος. Πρώτον γιατί δεν υπάρχει περίπτωση να πληρώσουνε και δεύτερον γιατί δεν υπάρχουνε πλέον άνθρωποι που να έχουν όρεξη, χρόνο, ένστικτο και ταλέντο να καθοδηγήσουν έναν νέο άνθρωπο, από το στάδιο που τα τραγούδια είναι μόνο με μια κιθάρα. Έχω μια κρυφή ελπίδα ότι αυτό θα αλλάξει σιγά –σιγά και θα στραφούμε πάλι στους δημιουργούς και στις ολοκληρωμένες δουλειές, γιατί βλέπω ανθρώπους της γενιάς μου που είναι ικανοί να το κάνουν αυτό, αλλά και ένα κοινό που μπορεί να ακολουθήσει.

Η νεότερη γενιά τραγουδοποιών κερδίζει το στοίχημα της δημιουργίας, φαίνεται όμως ότι χάνει το στοίχημα της αποδοχής, της λαϊκότητας. Τι φταίει;

Αυτό θα το κρίνουμε μετά από κάποια χρόνια. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε ότι χάθηκε κάποιο στοίχημα. Υπάρχουν εκπρόσωποι της γενιάς που έχουν μεγάλο και ισχυρό κοινό. Γενικώς θεωρώ ότι χρειάζεται αρκετός χρόνος για να συμβεί κάτι τέτοιο. Από την μια έχουμε το προνόμιο της ταχύτητας λόγω διαδικτύου, από την άλλη έχουμε μια τεράστια υπερπαραγωγή καινούργιων προσώπων στο τραγούδι. Αυτός που είναι άξιος να προχωρήσει, πρέπει να βρει τρόπο να ξεχωρίσει μέσα σε όλο αυτό και από την άλλη και ο ακροατής πρέπει να βρει τον χρόνο να ξεσκαρτάρει όσα φτάνουν στα αυτιά του. Μπορεί το κοινό του Θεοδωράκη ας πούμε να μην το φτάσουμε ποτέ γιατί ο κόσμος είναι λιγότερο ανοιχτός και πιο μοναχικός. Δεν θα συρρεύσει εύκολα στα μεγάλα στάδια, αλλά θεωρώ ότι μια σχετικά ευρεία αποδοχή θα μπορέσουμε να την αποκτήσουμε. Εκτός αυτού πιστεύω ότι οι εποχές από ‘δω και μπρος θα μας «χαρίσουν» αρκετούς λόγους για συστράτευση.

Ένα πολύ όμορφο κομμάτι του δίσκου είναι και οι Θεατρίνοι του Σεφέρη. Υπάρχουν στιγμές που ο λόγος του τραγουδοποιού δεν επαρκεί;

Όσο ολοκληρωμένος και να είναι ο δημιουργός, υπάρχουνε πράγματα που κάποιος άλλος τα έχει πει καλύτερα. Μου έκανε τρομερή εντύπωση ο τρόπος που χρησιμοποίησε ο Σεφέρης τις λέξεις στο συγκεκριμένο ποίημα και ο έντονος ρυθμός του. Γενικά δεν είμαι φανατικός αναγνώστης, αλλά αν βρω κάτι που μ’ αρέσει, θα ασχοληθώ με μεγάλη επιμονή. Δεν μπορώ να προσδιορίσω αυτό που με συγκινεί. Άλλοτε είναι η έξυπνη χρήση της γλώσσας, άλλοτε το νόημα του κειμένου, άλλοτε μια φράση. Στους Θεατρίνους νομίζω τα βρήκα όλα.

Το «700 Ευρώ το μήνα» καταγράφεται ως ένα από τα καυστικότερα κοινωνικά τραγούδια σήμερα. Πώς ερμηνεύετε την απουσία αυτού του είδους τραγουδιού από τα μουσικά μας πράγματα;

Δεν νομίζω ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Υπάρχουνε καυστικά τραγούδια. Οι δίσκοι της Δανάης Παναγιωτοπούλου είναι γεμάτοι. Απλά συνήθως βγαίνουνε από μικρότερες εταιρίες και δεν έχουν την ιδανική προώθηση. Στην δικιά μας περίπτωση έτυχε να είναι ένα πολύ άμεσο κομμάτι, πολύ επίκαιρο και να υπάρχει σε έναν δίσκο αρκετά πλήρη σε θεματολογία. Αν το ίδιο κομμάτι ήταν σε έναν αμιγώς πολιτικοποιημένο δίσκο, ίσως να μην είχε την ίδια τύχη και ίσως να μην ενδιέφερε και την ίδια την εταιρία. Τώρα, γιατί αφού υπάρχουνε δεν τα ακούμε στο ραδιόφωνο, αυτό είναι άλλο θέμα. Δεν μ’ αρέσουνε τα σενάρια περί εσκεμμένης απόκρυψης τέτοιων καλλιτεχνικών έργων. Ίσως να είχε κορεστεί και λίγο ο χώρος από το πολιτικό τραγούδι και να χρειαζόταν ένα διάλειμμα, ίσως να αλλάζει σιγά-σιγά μορφή ο πολιτικός στίχος και να είμαστε απλά σε ένα μεταβατικό στάδιο, ίσως πάλι να φταίμε κι εμείς που δεν έχουμε βρει την κατάλληλη αναλογία πολιτικού λόγου αλλά και λαϊκότητας. Να γράψεις δηλαδή το «Πάγωσε η τσιμινιέρα» και στο καπάκι την «Τζαμάικα». Δεν το θεωρώ καθόλου κακό. Πρέπει να χρησιμοποιούμε κάποιους «Δούρειους ίππους» για να περνάμε και κάποια άλλα πράγματα.

Στο ένθετο γράφετε: «Γεννιούνται παιδιά-τέρατα που μπορεί να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά και παιδιά που επιβιώνουν με 700 ευρώ». Αποκλείετε ανάμεσα στα παιδιά που επιβιώνουν με 700 Ευρώ να βρίσκονται και αυτοί που θα αλλάξουν τον κόσμο;

Το ένθετο του δίσκου ήταν μια προσπάθεια να δημιουργηθεί με μια ποιητική διάθεση, μια ιστορία που να περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια. Δεν είναι πολιτική δήλωση, ούτε μανιφέστο. Φυσικά και αν αλλάξει κάτι από αυτή τη γενιά, θα αλλάξει από τους 700αρηδες αφού αυτοί αποτελούν τον κύριο όγκο της. Τα παιδιά-τέρατα της «τερατογένεσης» είναι ο οποιοσδήποτε έχει την διάθεση να έρθει σε ρήξη με σκουριασμένες λογικές αιώνων και να φέρει τα πάνω κάτω στην καθημερινότητα. Αν αυτοί δεν είναι οι νέοι των 700 ευρώ, των 12ώρων εργασίας, των απολύσεων, τότε ποιος είναι.

Πιστεύετε ότι η σημερινή κρίση θα γεννήσει νέους τρόπους έκφρασης και ζωής; Βλέπετε στην κρίση και μια ευκαιρία;

Είναι αυτό που λέγαμε και για την ήττα. Αν είναι μια μάχη και όχι ο πόλεμος τότε μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη. Μετράς τα λάθη σου, ανασυντάσσεσαι και βελτιώνεις τα όπλα σου. Με την κρίση έχουμε την ευκαιρία να δούμε από μια απόσταση την τρέλα της κατανάλωσης και να εστιάσουμε στα πιο ουσιώδη. Επίσης έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να κρίνουμε αυστηρά όλους αυτούς που καθορίζουν τις ζωές μας εδώ και 30 χρόνια. Ελπίζω να το κάνουμε, και να βελτιώσουμε το πολιτικό σκηνικό. Μακάρι όλα αυτά να έρχονταν από συνειδητοποίηση δική μας και να μην χρειαζότανε αυτή η κρίση, αλλά τέλος πάντων ακόμα και έτσι θα πρέπει να το εκμεταλλευτούμε.

Ο καλλιτέχνης είναι δέκτης των πιο υπόγειων μηνυμάτων μιας κοινωνίας. Πώς βλέπετε το ρόλο της τέχνης στην εποχή του ΔΝΤ;

Η τέχνη είναι συνήθως παρατηρητής, ενίοτε προφήτης και καμιά φορά κρυφός υποκινητής καταστάσεων. Δεν μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις και να προκαλέσει κοινωνικές αλλαγές. Αυτό που οφείλει να κάνει είναι να παρατηρεί τον άνθρωπο και την καθημερινότητά του και να αναζητά τα πιο βαθειά του συναισθήματα, προσπαθώντας να τα φέρει λίγο πιο έξω. Όταν το καταφέρνει αυτό αποτελεί η ίδια πηγή έμπνευσης και αρωγός στους αγώνες του.

Τι περιλαμβάνεται στα άμεσα σχέδιά σας;

Θέλουμε να προγραμματίσουμε τον χειμώνα μας και να κάνουμε κάποια βήματα παραπάνω, παίζοντας σε λίγο μεγαλύτερους χώρους. Ακόμα τίποτα δεν είναι βέβαιο. Όσο για το καλοκαίρι μας, είναι σχετικά χαλαρό!