Ταγμένα στην προβολή της νέας δημιουργίας και του μουσικού πειραματισμού, τα Μ.Π. παρουσιάζουν το βίντεο από την εργασία του νέου συνθέτη Αναστάση Σαρακατσάνου, μαζί με ένα κείμενο που έγραψε ο ίδιος ειδικά για το ιστολόγιο επεξηγώντας το πρωτοποριακό αυτό project. Τον ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη, καθώς και το φίλο Δημήτρη Κρανιώτη που μας γνωστοποίησε το ..."Panigiri"! ηρ. οικ.
Συνέλαβα την ιδέα του project προσπαθώντας να απαντήσω σε διάφορα ερωτήματα περί τυχαιότητας στη δημιουργία, τα οποία με απασχολούσαν. Το σημείο έναρξης και το βασικό ερώτημα ήταν το εξής: Αν, υποθετικά μιλώντας, αυτή τη στιγμή στον πλανήτη παίζουν μουσική (σε ωδεία, γιορτές, στο δωμάτιό τους, σε παραλίες γύρω από φωτιές σε συναυλίες κτλ) ας πούμε 60 εκ. άνθρωποι. Και αν, με ένα τυχαίο ή λιγότερο τυχαίο κριτήριο (για παράδειγμα, να παίζουν όλοι στον ίδιο τόνο ή στον ίδιο ρυθμό), επιλέξω μόνο 10 από αυτούς και τους τοποθετήσω σε έναν κοινό, νοητό χώρο, θα επιτύχω κάτι μουσικά ενδιαφέρον;
Αν δεν προκύψει κάτι, τότε το πείραμά μου απέτυχε και η μουσική σύνθεση και επιτέλεση μπορεί να υπάρξει μόνο με τους τρόπους που ήδη γνωρίζουμε (συναυλία, ηχογράφηση και μετά αναπαραγωγή από το cd κτλ). Αν όμως προκύψει κάτι, τότε είμαι σε θέση να υποστηρίξω ότι η μουσική σύνθεση μπορεί να προκύψει μέσα από την επιτέλεση (όχι όμως χωρίς δομή και προετοιμασία) και μέσα από μια συνεργασία στην οποία ο μουσικός παίρνει μέρος στη σύνθεση (αν και σε μη συνειδητό επίπεδο). Μάλιστα, αυτή η συνεργασία ξεπερνά και τα όρια που θέτουν οι γεωγραφικοί, οικονομικοί, χρονικοί, πολιτικοί, θρησκευτικοί αλλά και οι λοιποί πολιτισμικοί παράγοντες. Στην περίπτωση του "Πανηγυριού" ο κοινός μας τόπος είναι ο εικονικός, εκείνος της οθόνης, το "τυχαίο" ή "λιγότερο τυχαίο" δείγμα μας είναι οι 18 συμμετέχοντες και το κριτήριο επιλογής τους είναι το τετράχορδο και το ρυθμικό μοτίβο - στοιχεία πάνω στα οποία κινείται ο αυτοσχεδιασμός του κάθε μουσικού.
Άλλο ένα θέμα που με απασχολούσε ήταν η σχέση της εικόνας και του ήχου σε αυτο το project. Τελειώνοντας το master στο πανεπιστήμιο ήξερα ότι ως τελικό μου project έπρεπε να κάνω κάτι που να έχει σχέση με εικόνα και ήχο αλλά οι δύο βασικές φόρμες (film music - music video) που είχα στο μυαλό μου δε με ικανοποιούσαν. Στην περίπτωση της κινηματογραφικής μουσικής, η μουσική έχει όχι ακριβώς δευτερεύοντα αλλά υποστηρικτικό ρόλο ενώ στην περίπτωση του videoclip η εικόνα έρχεται να υποστηρίξει τη μουσική. Σε καμία απο τις δύο περιπτώσεις τα δύο μέσα (μουσική και εικόνα) δεν έχουν απόλυτα ισότιμη σχέση.
Εκείνο που αποπειράθηκα να δημιουργήσω ήταν ένας τόπος συνάντησης των δύο μέσων όπου θα μπορούσε να προκύψει μια (ισότιμη) σχέση αλληλεξάρτησης. Ο πιο προφανής τρόπος κατ' εμέ και την περίοδο που το επεξεργαζόμουν, μου φάνηκε πως ήταν το να "ηχογραφήσω" πάνω στο φίλμ ούτως ώστε μοντάροντας το φίλμ να μοντάρω και τον ήχο. Αν το "περιεχόμενο" του φίλμ ήταν η μουσική, αν δηλαδή κινηματογραφούσα μουσικούς, τότε δε θα είχα παρά να διαχειριστώ ένα υλικό το οποίο θα περιείχε και τα δύο μέσα και ως εκ τούτου η σχέση αλληλεξάρτησης που αναζητούσα θα είχε επιτευχθεί. Φυσικά το επιχείρημά μου είναι ασταθές και "μπάζει" από πολλές μεριές αλλά γι αυτόν τον λόγο αποφάσισα να προχωρήσω αυτό το project σε διαδακτορικό επίπεδο, ώστε να έχω όλο το χρόνο μπροστά μου να το μελετήσω εις βάθος, να προχωρήσω τη σκέψη μου και - μέσα από μια σειρά τέτοιων project - να "στεγανοποιήσω" και να ισχυροποιήσω το επιχείρημά μου.
Σε επίπεδο δομής και οργάνωσης της σύνθεσης, η βασική ιδέα ήταν να δώσω σε κάθε μουσικό ένα στοιχείο πάνω στο οποίο θα αυτοσχεδιάσει, με σκοπό να συγκεντρώσω ένα υλικό αρκετά μεγάλο σε όγκο ώστε να έχω περιθώρια στη διαχείρισή του αλλά και αρκετά περιορισμένο για να μην αντιμετωπίσω το χάος. Το στοιχείο αυτό θα έπρεπε να αφήνει τον μουσικό ελεύθερο στην έκφρασή του αλλά και να τον "υποχρεώνει" να περάσει μέσα από μονοπάτια που θα μου έδιναν υλικό προς διαχείριση.
Χώρισα τους μουσικούς σε μελωδικούς και ρυθμικούς (*1) μάλλον από αδυναμία εύρεσης ενός κοινού στοιχείου και ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας. Το ελάχιστο δυνατό κύτταρο που μπορούσα δώσω σε ένα μελωδικό μουσικό για να το αναπτύξει θεώρησα πως ήταν το τετράχορδο (*2) και προχώρησα σε μια διερεύνηση όλων των πιθανών τετραχόρδων από 3 συγκεκριμένες βάσεις (Λα, Ρε και Μι) χρησιμοποιώντας τόσο πινακάκια πιθανοτήτων όσο και το προσωπικό μου αισθητήριο (αυτί) στην προσπάθειά μου να αποκλείσω συνδυασμούς τετραχόρδων που δημιουργούν "κακές" αρμονικές συνηχήσεις.
Την ίδια διαδικασία ακολούθησα και με τους ρυθμικούς μουσικούς, δοκιμάζοντας διαφορετικά ρυθμικά σχήματα, με κριτήρια αλληλοσυμπλήρωσης και αριθμητικής αντιστοιχίας (π.χ. 6 μέτρα των 10/8 χωρούν σε 5 μέτρα 12/8 κτλ). Μέσα από αυτή τη διαδικασία κατέληξα σε 12 τετράχορδα και 6 ρυθμικά σχήματα (κάθε 2 τετράχορδα αντιστοιχίστηκαν σε 1 ρυθμικό σχήμα). Κατόπιν, μοίρασα τα στοιχεία σε όργανα, φροντίζοντας να δημιουργήσω συχνοτικές "βάσεις" και "κορυφές", να καλύψω ένα ευρύ φάσμα (αποφεύγοντας τη συγκέντρωση οργάνων σε κοινές περιοχές) αλλά και να ενισχύσω τη γενικότερη αρμονική αίσθηση.
Κάθε μουσικός μαγνητοσκοπήθηκε (και ηχογραφήθηκε, ταυτόχρονα στην κάμερα) σε μέρος "κοινής" επιλογής, αυτοσχεδιάζοντας επί 12 λεπτά, ενώ άκουγε μέσω ενός iPod το ρυθμικό σχήμα (με μετρονόμο) που του αντιστοιχούσε. (<--- αποτελεί ίσως το μόνο σημείο επαφής μεταξύ των μουσικών). Κανείς (με ελάχιστες εκπτώσεις :) από τους 18 δεν γνώριζε τι παίζουν οι υπόλοιποι. (*3) Στη συνέχεια έκανα export τον ήχο από τα πλάνα που τράβηξα (Camera: Canon, HD Camcorder, HG10 - Microphone: Sony, ECMMS907.CE7) και τον πέρασα στο Logic Pro 9, όπου και έγινε η επιλογή των μουσικών φράσεων, η επεξεργασία του ήχου, η συρραφή και η διαμόρφωση της δομής.
Τελευταίο έγινε το μοντάζ των πλάνων στο Final Cut, με σκοπό να δημιουργηθεί ένας κοινός, εικονικός, χώρος συνεργασίας και αλληλεπίδρασης καθώς και να αποδωθεί οπτικά η επεξεργασία του ήχου (χρήση jump cut, φίλτρων, split screen, πλάνα backstage).
-----
-----
(*1) Ορισμός και κατά συνέπεια διαχωρισμός που μπορεί να χαρακτηριστεί αυθαίρετος, αστήρικτος ή ανεπαρκής καθώς αναγνωρίζονται στοιχεία άκρως ρυθμικά στο παίξιμο των κατά τ' άλλα "μελωδικών" μουσικών και το αντίστροφο. Πέρασμα αποτελεί η χρήση της marimba ως ένα κρουστό με έντονο το στοιχείο της μελωδικότητας.
(*2) Στην πραγματικότητα, θα μπορούσα να δώσω σε κάθε μουσικό, ως στοιχείο προς ανάπτυξη, ένα χρώμα, μια φωτογραφία, την περιγραφή ενός συναισθήματος ή μια εποχή του χρόνου. Η παραμετροποίηση της ηχητικής και οπτικής οργάνωσης είναι εκείνη που θα δημιουργήσει την απόσταση μεταξύ των μουσικών κόσμων αλλά και που θα κληθεί αργότερα να την καλύψει. Εκείνο που αποπειράθηκα να κατασκευάσω ήταν η προσομοίωση μιας τέτοιας πιθανής πραγματικότητας. Σε αυτήν, καταγράφεται η προσωπική επεξεργασία ενός στοιχείου, οι συμμετέχοντες, συνεργαζόμενοι, συμβάλλουν στην δημιουργία της μουσικής σύνθεσης, χωρίς να βιώνουν αυτή τη συνεργασία. Η συνείδηση της συνεργασίας έρχεται όταν όλα τα μουσικά στοιχεία συναντηθούν στον εικονικό χώρο της οθόνης.
(*3) Οι ελάχιστες εκπτώσεις στην αυστηρότητα με την οποία τήρησα τον όγκο πληροφορίας που διέθετα σε κάθε μουσικό, προέκυψαν από ανάγκες πρακτικής φύσεως. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειαζόταν να δώσω παραπάνω πληροφορίες σε ένα μουσικό, αν αυτό τον έκανε να αισθάνεται πιο "ασφαλής" στον τρόπο με τον οποίο θα αυτοσχεδίαζε. Συνάντησα περιπτώσεις όπου ο συμμετέχων δεν γνώριζε καν τον συνολικό αριθμό των μουσικών αλλά και περιπτώσεις όπου υπήρχαν συγγενικές ή φιλικές σχέσεις μεταξύ τους οπότε και μεγαλύτερη διάχυση πληροφορίας. Γεγονός παραμένει πως κανένας από τους 18 δεν άκουγε κάτι παραπάνω από τον μετρονόμο και ένα από τα 6 διαφορετικά ρυθμικά σχήματα που ηχογραφήθηκαν ειδικά για τη συγκεκριμένη χρήση.
* Το λινκ για το κανάλι μου στο youtube θα ανανεώνεται με την ολοκλήρωση κάθε επόμενου project και θα το βρείτε στο παρακάτω link:
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου