Η "Αυγή" για τον Μάνο Ελευθερίου: "Παραλογοτεχνία" και παρακριτική
Κρίνουν οι κομματικές επιλογές ενός καλλιτέχνη την αξία του έργου του; Αυτό, μόνο μία σταλινική αντίληψη περί τέχνης θα μπορούσε να υποστηρίξει. Και φαντάζομαι ότι ο κ. Κ. Βούλγαρης που υπογράφει ένα λιβελογράφημα εναντίον του Μάνου Ελευθερίου ("Αυγή", 21 Νοεμβρίου 2010), ως συντάκτης της Αυγής, εφημερίδας της αυτοαποκαλούμενης "ανανεωτικής και ριζοσπαστικής" αριστεράς, το γνωρίζει καλά. Ή μήπως όχι;
Στην εν λόγω δημοσίευση με τίτλο "Η αριστοκρατικότητα της τέχνης και της αριστεράς" (http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=582529), ο κ. Βούλγαρης θίγει την υποστήριξη που ο Μάνος Ελευθερίου και η Κική Δημουλά προσέφεραν προεκλογικά στον Ηλία Ψινάκη. Όχι, δεν με εκφράζει ο Ψινάκης, και κανένας άλλος εκπρόσωπος της πολιτιστικής παρακμής που πλημμυρίζει τον καπιταλισμό της κρίσης. Ούτε φυσικά ο Κακλαμάνης, ή ο οποιοσδήποτε πολιτικός εκπρόσωπος της μπλε και πράσινης δεξιάς, με όποιο μανδύα κι αν προβάλλεται. Και προφανώς είναι δικαίωμα του καθενός να στηλιτεύει τις δημόσιες πολιτικές τοποθετήσεις καλλιτεχνών, όταν αυτές στηρίζουν πρόσωπα του lifestyle, των MME, των δημοσίων σχέσεων και της κακογουστιάς, όπως ο Ψινάκης. Ευκόλως εννοούμενα όλα αυτά.
Όμως, τον κ. Βούλγαρη φαίνεται ότι δεν τον ικανοποιεί μία απλή κριτική της στήριξης Ψινάκη στις δημοτικές εκλογές. Όχι. Και τι μας λέει; Ότι επειδή ο Ελευθερίου στήριξε τον Ψινάκη, είναι κακός καλλιτέχνης. Ναι, καλά διαβάζετε: μεγάλος καλλιτέχνης είσαι μόνο όταν στηρίζεις τον δημοτικό σύμβουλο που επιθυμεί ο κ. Κ. Βούλγαρης. Αν στηρίζεις λάθος υποψήφιο, την πάτησες. Δεν είσαι δημιουργός, αλλά παραλογοτέχνης. Και όχι μόνο! Είσαι και καιροσκόπος, και δημοσιοσχεσίτης, και υπεριμημένος. Γιατί, βλέπετε, ο καλλιτέχνης "πρέπει να έχει σαφή πολιτική τοποθέτηση, ακόμα και στις δημοτικές εκλογές".
Για ποια ακριβώς σαφή πολιτική τοποθέτηση μας μιλά ο κ. Βούλγαρης; Μήπως υπέρ του κ. Καμίνη που στήριξε σύσσωμη η "Ανοιχτή Πόλη", εμμέσως βέβαια, αρνούμενη να δώσει εντολή καταψήφισης των υποψηφίων ΠΑΣΟΚ-ΝΔ στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών; Μήπως υπέρ του κ. Ψαριανού, που ο ΣΥΡΙΖΑ φιλοξενούσε στην κοινοβουλευτική του ομάδα μέχρι πρότινος; Μήπως υπέρ του κ. Μητρόπουλου, του μέλους του ΠΑΣΟΚ που ο Τσίπρας ενθέρμως προέβαλλε ως τον ηγέτη της πάλης κατά του μνημονίου; Δηλώνω άγνοια. Καλό είναι όμως ο κ. Βούλγαρης να μας πει ποιον υποψήφιο στήριξε ο ίδιος, ώστε οι επίδοξοι μεγάλοι καλλιτέχνες να μιμηθούν το λαμπρό του παράδειγμα και να αναγνωριστούν ως τέτοιοι.
Έτσι, με τον πιο αφελή και μηχανιστικό τρόπο, η παρακριτική του κ. Βούλγαρη "θάβει" το έργο ενός δημιουργού επειδή αυτός τυγχάνει να υποστηρίζει τον λάθος υποψήφιο στις εκλογές. Τι μας δίδασκει η συγκεκριμένη παρακριτική; Ότι ο Ελευθερίου γράφει "παραλογοτεχνία" και "πολυτραγουδισμένα στιχάκια". Ω, ναι! Στιχάκια τα "Μαλαματένια λόγια" και η "Δίκοπη ζωή". Και παραλογοτεχνία ο "Καιρός των Χρυσανθέμων" και "Η μελαγχολία της πατρίδας". Τι κι αν μιλάμε για ποίηση, για μυθιστορήματα και διηγήματα, και όχι για βίπερ, αστρολογία ή χειρομαντία; Τέλος πάντων, ξεχάστε τα τραγούδια και τα βιβλία του Ελευθερίου. Εδώ ανακαλύψαμε ποια είναι η ουσία της τέχνης: οι δημοτικές εκλογές.
Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι ο αρχισυντάκτης των λογοτεχνικών σελίδων της "Αυγής", επιδεικνύοντας μία απίστευτη νοοτροπία λογοκριτή, πανηγυρίζει που εδώ και οχτώ χρόνια δεν έχει επιτρέψει να δημοσιευτεί τίποτα για τα έργα του Ελευθερίου στις "Αναγνώσεις". Ούτε λέξη! Από πότε έγινε τσιφλίκι του κύριου Βούλγαρη η "Αυγή"; Έχει ιδέα ποια είναι η τεράστια ιστορία της, το μέγεθός της; Τον όρισε κάποιος αστυφύλακα των ιδεών και της τέχνης; Μπάτσο της λογοτεχνίας; Πριν από μερικές δεκαετίες, οι μπαμπάδες μας δεν μπορούσαν να διαβάσουν την "Αυγή" από το περίπτερο γιατί παραφύλαγε ο χωροφύλακας της Δεξιάς. Τώρα, δεν μπορούμε να διαβάσουμε για τον Ελευθερίου γιατί παραφυλάει ο χωροφύλακας της "Αυγής". Αυτό, μάλιστα, είναι πρόοδος.
ηρ. οικ.
ΥΓ: Δεν μιλάνε για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου. Δεν μιλάνε για καιροσκοπισμό στο ναό του πολιτικού οπορτουνισμού που πότε φλερτάρει με το ΚΚΕ και πότε με τον Κουβέλη, πότε με τους Οικολόγους, πότε με τον Αλαβάνο, και πότε με τον Γιωργάκη. Δεν γίνεται να παραδίδουν μαθήματα πολιτικής αγωγής όσοι νόμισαν ότι στο σοσιαλισμό φτάνεις με Αλέξη Μητρόπουλο. Και σίγουρα δεν γίνεται να παραδίδουν μαθήματα αντι-κομφορμισμού αυτοί που έχουν ανάγει σε τέχνη την κατάληψη των θέσεων εξουσίας, πάντα στο όνομα της αριστεροφροσύνης. ΟΧΙ στον Ψινάκη, ΟΧΙ όμως και στους χωροφύλακες της λογοτεχνικής παρακριτικής.
ΥΓ2: Σας πείραξε κύριε Βούλγαρη που ο Μάνος Ελευθερίου τάχθηκε υπέρ της Δημοκρατικής Αριστεράς; Και εμένα, επίσης. Σοβαρά μιλάω. Πολύ. Περίεργο όμως, που δεν σας πείραξε ότι μέχρι πρότινος, το κόμμα-εργοδότης σας, ο Συνασπισμός, φιλοξενούσε το σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας της Δημοκρατικής Αριστεράς στους κόλπους του. Και ακόμα, δεν σας πείραξε που ο ηγέτης του κόμματος-εργοδότη σας παρακαλά τώρα τον κ. Κουβέλη και τους άλλους "συντρόφους" για αντιμνημονιακή - ήμαρτον - συνεργασία. Δεν σας πείραξε που η εφημερίδα που φιλοξενεί τα κείμενά σας ήταν και είναι άοκνο όχημα προβολής των θέσεων και των προσώπων της Δημοκρατικής Αριστεράς. Σας καταλαβαίνω. Η αυτοκατάργηση είναι δύσκολο πράγμα.
6 σχόλια:
πόσο δίκιο έχεις! για όλα.
Μπερδεύτηκα.
Ο Μάνος Ελευθερίου υποστήριξε τον Ψινάκη ή τη Δημοκρατική Αριστερά; Είναι βέβαια ιδιόρυθμος (άνευ αρνητικού φορτίου ο χαρακτηρισμός), θυμάμαι συνέντευξή του στην οποία αποκήρυσσε το σύνολο σχεδόν του έργου του! Αποκηρύσσονται όμως τα "Τροπάρια για φονιάδες"; (Και πως στην ευχή συνάδουν με τον Ψινάκη;)
Ισχύει λοιπόν η διάκριση ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το έργο του, το έργο είναι αυθυπόστατο, όχι βέβαια ορφανό, ακόμα κι αν το αποκυρήσσει ο πατέρας του το υιοθετεί ο λαός. Στο κάτω κάτω το έργο του Ελευθερίου έχει κατά την άποψή μου τα πάνω του και τα κάτω του.
Ζητώ συγνώμη που γίνομαι αδιάκριτος, είχα την εντύπωση ότι στηρίζεις τον ΣΥΝ και εντυπωσιάστηκα με αυτό το "ναό του πολιτικού οπορτουνισμού". Βέβαια θα μου πεις κάποιες αρχές είναι υπεράνω κομμάτων.
Κ. Μαργιόλης:
Γεια σου Κωνσταντίνε, σε ευχαριστώ. Για όλα είναι δύσκολο να έχω δίκιο. Όμως, ότι άλλο το έργο τέχνης και το καλλιτεχνικό μέγεθος, και άλλο η κομματική ή πολιτική προτίμηση, αυτό ναι, είναι αδιαπραγμάτευτο!
Στρατολάτης:
Αγαπητέ Στρατολάτη, στάσου να σε ξεμπερδέψω! Ο κ. Ελευθερίου έχει κατά καιρούς στηρίξει και την ίδρυση της Δημοκρατικής Αριστεράς, και την υποψηφιότητα Ψινάκη. Τόσο απλά. Τι να κάνουμε; Δεν συμφωνώ με κανένα από τα δύο, όπως δεν συμφωνώ με την αφιέρωση έργου του Μάνου Χατζιδάκι προς τιμήν του Κ. Καραμανή ή τους παλαιότερους ύμνους Θεοδωράκη και Σαββόπουλου για τον Μητσοτάκη. Ε, και; Τους κάνει αυτό μικρούς καλλιτέχνες;
Συμφωνώ 100% με την αντίληψή σου για τη σχέση καλλιτέχνη και έργου τέχνης, το εκφράζεις θαυμάσια.
Όσο για τις κομματικές μου προτιμήσεις, ποιόν ενδιαφέρουν άραγε; Κανέναν. Το θέμα δεν είναι τι στηρίζω, αλλά πώς ο κομματικά ορφανός αριστερός κόσμος, οι πλατιές μάζες των εργατικών τάξεων, θα στηρίξουν τον εαυτό τους. Και αυτό, με τα τωρινά κομματικά σχήματα, είτε είναι ΣΥΝ και ΣΥΡΙΖΑ, είτε είναι ΚΚΕ, είτε είναι ΑΝΤΑΡΣΥΑ, φαντάζει αδύνατο. Υγιείς, υγιέστατες δυνάμεις υπάρχουν και στους τρεις αυτούς χώρους, αλλά δεν τις βλέπω να συναντώνται σε κάτι διαλεκτικά ανώτερο. Πάντως, αν ανατρέξεις στο blog, θα βρεις ανακοινώσεις και αναγγελίες εκδηλώσεων όλων των κομματικών φορέων της αριστεράς.
Όσο για την Αυγή και τον οπορτουνισμό, απλώς ας αναφέρω ότι από χθες οι "Οικολόγοι-Πράσινοι" απέκτησαν τη δική τους σελίδα στην εφημερίδα! Άντε, να παίρνει σειρά και η Μπακογιάννη, με το καλό. Εξαιρώ όμως από την κριτική τα "ΕΝΘΕΜΑΤΑ", το ένθετο πολιτικής και ιδεολογίας της Κυριακάτικης Αυγής. Αυτή αποτελεί την πιο ανοιχτή και εκλεπτυσμένη ίσως πλατφόρμα πολιτικής σκέψης οποιασδήποτε εφημερίδας, πραγματική όαση μέσα και έξω από την εφημερίδα. Φιλικά, ηρ.οικ.
Ηρακλή, με συγχωρείς, δεν θέλησα να σε "ψαρέψω", ασφαλώς δεν έχουν σημασία οι κομματικές προτιμήσεις, η ουσία είναι στην πολιτική στάση και πολύ λιγότερο στον "οπαδισμό". Απλώς ξαφνιάστηκα απ' τη χρήση του όρου "οπορτουνισμός" προς την Αυγή. Δε φαντάζομαι πάντως ότι θα πάρει σειρά η Μπακογιάννη!
Πάντως αν μη τι άλλο, συμφωνούμε στην αναγκαιότητα της σύγκλισης της αριστεράς στο βαθμό που αυτή είναι εφικτή.
Πάντως πολύ συχνά μου προκαλεί αμηχανία αυτή η συζήτηση μεταξύ φίλων. Είναι, άραγε, υπερασπίσιμος ένας καλλιτέχνης μιας κάποιας, ας τη χαρακηρίσουμε για την οικονομία του χώρου «εγνωσμένης αξίας», όταν με δηλώσεις ή εξω-καλλιτεχνικές πράξεις του ακυρώνει εν μέρει αυτή την αξία; Ασφαλώς δεν μπορείς να πεις ότι μου αρέσει ένας καλλιτέχνης μόνο όταν ταυτίζονται οι κομματικές ταυτότητες (αν υπάρχουν). Από την άλλη, για να έρθουμε και στο συγκεκριμένο και πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, πόσο εύκολα διαχωρίζεται ο ποιητής Ελευθερίου από τον άνθρωπο Μ.Ε που υπερασπίζεται τον Ψινάκη; Το ίδιο ισχύει και για τη Δημουλά. Ποιος είναι αυτός που θα πει «σιγά την ποιήτρια»; Αλλά δεν μπορώ να πω ότι μου είναι αδιάφορες οι κρίσεις της για άτομα με δημόσια συμπεριφορά, λόγο και αισθητική όμοια με του Ψινάκη. Εντέλει χωρίζεται ο άνθρωπος από την καλλιτεχνική του φύση και τα «ποιήματά» του, εν τη ευρεία έννοια;
Ετσι ακριβώς. Ούτε λέξη δεν πετάς.
Μπράβο κύριε Οικονόμου.
Σπύρος
Δημοσίευση σχολίου