Για το "Αυτά που ρωτάς" του Θανάση Γκαϊφύλλια

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΚΑΪΦΥΛΛΙΑΣ

ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΡΩΤΑΣ - ΖΩΝΤΑΝΑ ΣΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ (2 CD)

LYRA

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΟΙ: ΕΛΕΝΗ & ΣΟΥΖΑΝΑ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗ, ΛΗΔΑ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ

Η περίπτωση Θανάση Γκαϊφύλλια αντανακλά την περίπτωση «ελληνικό τραγούδι» συνολικά: ήπιε από τους χυμούς του ’60, άκμασε το ’70, μεγαλούργησε «στα κρυφά» το ’80, συνέχισε με τη δύναμη της αδράνειας το ’90, και τα τελευταία χρόνια παρεμβαίνει επιλεκτικά και σιωπά με αξιοπρέπεια. Το Νοέμβριο του 2009, ο Γκαϊφύλλιας άφησε για λίγο την αγαπημένη του Κομοτηνή και επέστρεψε στο «Κύτταρο» της οδού Ηπείρου. Αυτό το live - αναδρομή αποτυπώνεται στο διπλό δίσκο ακτίνας «Αυτά που ρωτάς».

Δεν πρόκειται για ένα “best of” του δημιουργού. Εάν ήταν, θα έπρεπε να περιλαμβάνει και το Ωτοστόπ απ’ το ’71, και τις Κιθάρες των νερών απ’ το ’75, και τις Ματιές απ’ το ’91, αλλά και το Περνούν οι μέρες στο σκοτάδι, αυτήν την τρυφερή μπαλάντα από το «Φύλλο Πορείας» του ’85. Εάν ήταν, θα έπρεπε να μην περιλαμβάνει τη μάλλον αδιάφορη διασκευή του Blowin’ in the Wind, ούτε την Ωδή στον Διονύση, μία δασκαλίστικη και τετριμμένη κριτική εναντίον των μεταμορφώσεων του Σαββόπουλου από το «Τοπίο Μυστικό» του Νότη Μαυρουδή. Αυτή η κριτική γίνεται ακόμα πιο παράδοξη κοιτώντας την πολιτική διαδρομή του ίδιου του Μαυρουδή, ή του Γρηγόρη Ψαριανού που υπογράφει το κείμενο στο ένθετο. Τουλάχιστον, ο Σαββόπουλος απεκδύθηκε με ειλικρίνεια τον μανδύα της αριστεροσύνης που άλλοι επιμένουν να φέρουν. Προς τιμήν του, ο Γκαϊφύλλιας διατήρησε την αξιοπρέπεια και την ακεραιότητά του σε καιρούς δύσκολους, σε καιρούς πτώσης, κερδίζοντας έτσι το δικό του δικαίωμα να μιλά σήμερα και τη δική μας υποχρέωση να τον ακούσουμε.

Μακριά από τη λογική του best of, το «Αυτά που ρωτάς» παραμένει ένας εξαιρετικός δίσκος. Ο Γκαιφύλλιας κομίζει εδώ όλα όσα τον ανέδειξαν σε κορυφαίο εκπρόσωπο της πρώτης γενιάς ελλήνων τραγουδοποιών: την τραχιά όσο και αειθαλή φωνή του, το ήθος του που εκδηλώνεται και σ’ όσα λέει στις πολυάριθμες πρόζες, την εμπλοκή του με τον εκλεπτυσμένο στίχο και την υψηλή ποίηση, την καταιγιστική αίσθηση του ρυθμού, και την ευχέρεια παραγωγής διακριτών και πηγαίων μελωδιών. Μεγάλα τραγούδια όπως τα Εκδρομή, Πρέβεζα, Κομοτηνή, Stavento, Για τον Καββαδία και η μέγιστη Γνωριμία ακούγονται εδώ ζωντανά, με καλό ήχο, σε λιτές ενορχηστρώσεις με το πιάνο της Άλκηστης Ραυτοπούλου, το μπάσο του Φώτη Μυλωνά, τις κιθάρες του Γιάννη Ζερβού και τα κρουστά του Σωκράτη Γανιάρη. Το στοίχημα που κερδίζει η ενορχήστρωση είναι η μετάγγιση της ξέφρενης ρυθμικότητας του Γκαϊφύλλια, μιας αίσθησης του ρυθμού που τον κατέταξε μια για πάντα στο εικονοστάσι της εγχώριας ροκ σκηνής. Ακούστε τη Γνωριμία και το πώς ένα πιάνο και μία κιθάρα μεταφέρουν τη βασανιστική επαναληπτικότητα, τον υπόγειο ρυθμό των αναχωρήσεων και των επιστροφών. Σημειώστε επίσης την οριακή συνάντηση του Γκαϊφύλλια με την ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού - κάποτε θα τον ανακαλύψουμε κι αυτόν - στα Αντισταθείτε και Υστερόγραφο.

Οι διφωνίες της Ελένης και της Σουζάνας Βουγιουκλή εισάγουν ένα ξεχωριστό σύμπαν με τρία τραγούδια των λαών· η ερμηνεία τους στο Are mou rindineddha από την Κάτω Ιταλία συνταράσσει. Τιμώντας τη μνήμη του Γιάννη Ρίτσου, ο Γκαϊφύλλιας παρέα με τη Λήδα Χαλκιαδάκη κρατάνε για το τέλος δύο τραγούδια του ποιητή σε μουσική Μάριου Τόκα και Χρήστου Λεοντή. Το πρώτο (Δεν κλαίω) μιλάει για την απώλεια και τη μνήμη. Το δεύτερο (Και να αδερφέ μου) μιλάει για τη συντροφικότητα και την επανάσταση. Δεν επιλέχτηκαν τυχαία αυτά τα τραγούδια για το κλείσιμο. Στο σταυροδρόμι αυτών των δύο συγκοινωνούντων κόσμων, της μοναξιάς και της επανάστασης, βρέθηκε και δημιούργησε ο Γκαϊφύλλιας. Και σε μια εποχή ποτισμένη με μοναξιά και άνυδρη από επανάσταση, το έργο του ιδιοφυούς αυτού δημιουργού παραμένει επίκαιρο, διαχρονικό. Η ζωντανή ηχογράφηση από το Κύτταρο το επιβεβαιώνει.

Ηρακλής Οικονόμου

(Απόσπασμα δημοσιεύτηκε στις "Νέες κυκλοφορίες" - Περιοδικό ΔΙΦΩΝΟ)

Για περισσότερες παρουσιάσεις του δίσκου, επισκεφθείτε το blog του Θεοδόση Βαφειάδη:
http://theovaf.blogspot.com/2011/01/blog-post_20.html