Ο Πάνος Γεραμάνης για τον Στέλιο Καζαντζίδη

Ο ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΕΛΙΟ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗ (ΑΠΟ ΤΟ «ΝΤΕΦΙ»)

(δημοσιεύτηκε στο 'Musicpaper' www.musicpaper.gr)

Στέλιος Καζαντζίδης, Πάνος Γεραμάνης… οι συστάσεις είναι μάλλον περιττές για δύο ογκόλιθούς που υπηρέτησαν με συνέπεια - από διαφορετικές θέσεις ο καθένας - το ελληνικό τραγούδι. Ο Πάνος Γεραμάνης υπήρξε ένας διακεκριμένος μελετητής του λαϊκού τραγουδιού, η γραφή  του οποίου διατηρεί στο ακέραιο τη διαχρονικότητά της. Ο Στέλιος Καζαντζίδης σημάδεψε με τη φωνή του τους πόθους και τα βάσανα μιας ολόκληρης εποχής. Σήμερα παρουσιάζουμε εκτενή αποσπάσματα από δύο βαρυσήμαντα σημειώματα του Γεραμάνη για τον Καζαντζίδη. Δημοσιεύτηκαν στο μουσικό περιοδικό «Ντέφι», τεύχος 5, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1983, σελ. 21-22, 33. Αφορμή για το αφιέρωμα του περιοδικού στον Καζαντζίδη ήταν μία σειρά δύο εκπομπών των «Ρεπόρτερς» (Γιάννης Δημαράς, Γιώργος Λιάνης, Κώστας Χαρδαβέλλας) για το ζήτημα του συμβολαίου του Καζαντζίδη με τη MINOS. Όσο για το «Ντέφι», εκεί θα επιστρέψουμε στο άμεσο μέλλον με ένα αφιέρωμα στην πορεία του ιστορικού αυτού περιοδικού.

ηρ.οικ.

-----

ΟΙ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΔΕΝ ΕΘΙΞΑΝ ΣΩΣΤΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗ

του Πάνου Γεραμάνη

Τώρα που σταμάτησε, κάπως, ο θόρυβος, γύρω από την υπόθεση του Στέλιου Καζαντζίδη, πιστεύουμε πως είναι καιρός να γραφτούν ορισμένα πράγματα, για την εκστρατεία ενάντια στο μεγαλύτερο λαϊκό τραγουδιστή μας.

Θα προσπαθήσουμε, με κάθε αντικειμενικότητα, να δώσουμε κάποιες ερμηνείες, για το πώς ξεκίνησε, πού έφτασε και ποιους στόχους είχε όλος αυτός ο θόρυβος γύρω από την υπόθεση του Καζαντζίδη. Φυσικά μπορεί να υπάρξει ερώτημα ή ερωτήματα γι’ αυτούς που θα διαβάσουν τούτο το θέμα. Και να πουν:

- Είναι δυνατό να μη μεροληπτήσετε υπέρ του Καζαντζίδη όταν από την πρώτη, κιόλας, παράγραφο τον αποκαλείτε «τον μεγαλύτερο»; Πριν όμως προχωρήσει σ’ αυτό το ερώτημα ο οποιοσδήποτε αναγνώστης, επιβάλλεται να του πούμε ότι υπάρχει εδώ και 25 (το λιγότερο) χρόνια μια γενική παραδοχή:

Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας τραγουδιστής, σ’ όλες τις εποχές. Κι αν δεν αρέσουν τα πολλά τραγούδια του, η φωνή του δεν ξαναβγαίνει. Είναι ανεπανάληπτη. Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι ο πρώτος λαϊκός καλλιτέχνης. Απόδειξη: Δεν βγαίνει στο πάλκο απ’ το 1965, δεν τραγουδά σε δίσκους απ’ το 1976. Η δημοτικότητά του, όμως, αντί να πέσει ανεβαίνει.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης στα χιλιάδες τραγούδια που ερμήνευσε είπε και μερικά ταξικά τραγούδια. Μπορεί τα τραγούδια του να μην είχαν πολιτικές ανησυχίες και οραματισμούς. Είχαν όμως άμεσους προβληματισμούς. Μπορεί να μην τα ’γραψαν μεγάλοι ποιητές ή «αναγνωρισμένοι» συνθέτες. Τα ’γραψαν όμως απλοί άνθρωποι του λαού.

Αυτά είναι μερικά από τα αποδεικτικά στοιχεία για την αξία του Στέλιου Καζαντζίδη. Αλλά και πάλι θα υπάρξουν δύσπιστοι που θα πουν: «Δεν πα’ να λέτε ό,τι θέλετε, ο Καζαντζίδης δεν αρέσει γιατί κλαψουρίζει και μας κουράζει…»

Υπάρχει κι εδώ απάντηση: Αν ο Καζαντζίδης λέει με πόνο τα περισσότερα λαϊκά τραγούδια του, αυτό είναι το στυλ του για τις συγκεκριμένες ερμηνείες. Έτσι καταλαβαίνει τα τραγουδιστικά του θέματα ο Στέλιος κι έτσι ο πολύς κόσμος νοιώθει το Στέλιο.

Εξάλλου δεν «κλαψουρίζει» πάντα ο Καζαντζίδης. Όσοι έχουν αντίθετη γνώμη και δεν τους αρέσει το είδος αυτό, ν’ ακούσουν τα κομμάτια των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Λοΐζου, Λεοντή, Κατσαρού και Ξαρχάκου, που έχει ερμηνεύσει ο Καζαντζίδης. Η φωνή του είναι αυτό που ζητά ο κάθε συνθέτης. Δυνατή, καθαρή, με σπάνια και ανεπανάληπτα ανεβοκατεβάσματα.

(…)

Ο Καζαντζίδης είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει πει ταξικά τραγούδια. Όταν λέει ότι τραγουδάει τους καημούς του κοσμάκη και τις πίκρες του και τις αδικίες του, είναι ταγμένος με την εργατική τάξη.

Τα «Μουντζουρωμένα χέρια» δεν τα ’πε για κανένα κουλτουριάρη. Τις «φάμπρικές», «Στον Καναδά, στη Βραζιλία, «Το ψωμί της ξενητειάς», δεν τα τραγούδησε ούτε για βιομήχανους ούτε για επιχειρηματίες. Τα τραγούδησε γι’ αυτούς που μοχθούν καθημερινά για το μεροκάματο, γι’ αυτούς που τους διώχνει ο κάθε άπληστος επιχειρηματίας και τραβάνε… για του Βελγίου τις στοές.

Ο κόσμος λοιπόν που απευθύνεται το λαϊκό έργο του Καζαντζίδη είναι οι εργάτες και γενικά οι εργαζόμενοι. Αυτοί πιάνουν τα μηνύματά του. Απ’ αυτό τον κόσμο αναβλύζει μια τρομακτική δημοτικότητα που δεν σβήνει.

(…)

Ο χαμένος της υπόθεσης είναι το γνήσιο λαϊκό τραγούδι. Γιατί όπως και να το κάνουμε ο Καζαντζίδης είναι μια αρχή και μια συνέχεια για το λαϊκό τραγούδι.

Αυτή τη στιγμή χαίρονται μόνο οι εχθροί του λαϊκού τραγουδιού, που προσπαθούν να το εξαφανίσουν και να ποτίσουν τον ελληνικό λαό μ’ ένα ψωρο-ευρωπαϊκό στυλ.

Όσα ειπώθηκαν, ό,τι κι αν έγινε, πρέπει να λησμονηθούν. Μπορεί να ’κανε κάποια λάθη ο Καζαντζίδης. Να είπε κάτι παραπάνω. Είπαν κι άλλοι όμως. Και στο κάτω-κάτω η φωνή του Καζαντζίδη σκεπάζει τα πάντα.

«Ντέφι», τεύχος 5, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1983, σελ. 21-22.

-----

Ο ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ ΣΤΙΣ 33 ΣΤΡΟΦΕΣ

του Πάνου Γεραμάνη

Ο Στέλιος Καζαντζίδης αποτελεί μοναδικό φαινόμενο για την ελληνική δισκογραφία. Είναι ο μόνος τραγουδιστής που στα 30 χρόνια της καριέρας του, ερμήνευσε πάνω από 3.000 τραγούδια.

Ο μέγιστος λαϊκός τραγουδιστής απόδοσε με ιδιαίτερη επιτυχία δεκάδες συνθέσεις των μεγαλύτερων ελλήνων δημιουργών του ρεμπέτικου, λαϊκού, δημοτικού, έντεχνου λαϊκού κι ακόμη του ελαφρού τραγουδιού.

Δίνουμε τώρα, παρακάτω, έναν αναλυτικό κατάλογο με τραγουδοποιούς που εμπιστεύθηκαν τα τραγούδια τους στο Στέλιο Καζαντζίδη, κι έγιναν μεγάλα λαϊκά σουξέ. Αυτοί είναι:

Τσιτσάνης, Παπαϊωάννου, Μητσάκης, Καλδάρας, Δερβενιώτης, Μπακάλης, Λαύκας, Χρυσίνης, Κολοκοτρώνης, Ζαμπέτας, Χιώτης, Κλουβάτος, Άκης Πάνου, Καραπατάκης, Καρανικόλας, Δαλιάνης, Π. Τριανταφυλλίδης, Μανισαλής, Β. Βασιλειάδης, Νάκης Πετρίδης, Χρ. Νικολόπουλος, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος, Λοΐζος, Λεοντής, Κατσαρός, Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Νίκος Γκάτσος, Κώστας Βίρβος, Λευτ. Παπαδόπουλος, Πυθαγόρας, Δ. Χριστοδούλου, Τ. Λειβαδίτης, Δ. Γκούτης, Ε. Ατραΐδης, Ι. Βασιλόπουλος, Κ. Δελαγραμμάτης, Κ. Ψυχογιός, Σταθ. Τσαγκλής κ.ά.

Επίσης κοντά στο Στέλιο Καζαντζίδη, έχουν παίξει οι πιο καλοί έλληνες λαϊκοί οργανοπαίχτες: Παπαδόπουλος, Καρνέζης, Μακρυδάκης, Ζαμπέτας, Ποτοσίδης, Νικολόπουλος, Αγγέλου, Σταματίου, Λεμονόπουλος, Πολυκανδριώτης, Παλαιολόγου, Σαλέας, Κόρος, Γ. Κοινούσης, Β. Βασιλειάδης, Λαζ. Κουλαξίζης, Κ. Σταματάκης, Ευαγγελία Μαργαρώνη, κ.α.

Από το 1961 μέχρι τώρα μερικά μόνο απ’ τα χιλιάδες τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη κυκλοφόρησαν συγκεντρωμένα σε 37-40 δίσκους μακράς διαρκείας…

(…)

«Ντέφι», τεύχος 5, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1983, σελ. 33.

(Πάνος Γεραμάνης, Θόδωρος Δερβενιώτης, Στέλιος Καζαντζίδης)