Ο Γρηγόρης Ψαριανός για τον Θανάση Γκαϊφύλλια

ΖΩΝΤΑΝΑ ΣΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

Ήταν η «5^η Εποχή», μια μικρή μουσική σκηνή στην Πλάκα, τότε που μεσουρανούσε η δικτατορία, χώρος αντίστασης με όπλα τα τραγούδια και τα όνειρα των νέων για ελευθερία και δημοκρατία· χώρος παράλληλα δημιουργίας για την τέχνη και τον πολιτισμό, όπου πρωτοάκουσα αυτό τον τυπάκο με την κιθάρα του και το παράξενο όνομα. Γκαϊφύλλιας!... Τι είν’ αυτό; Τραγούδαγε κάτι δικά του παράξενα μαζί με Θεοδωράκη, Λοΐζο, μπαλάντες και επαναστατικά, με φωνή και άρθρωση που δε θύμιζε κανέναν και δεν την ξέχναγες ποτέ. Θυμάμαι, σαν τώρα, με μια κιθάρα να τραγουδάει «Στα περβόλια, μες στους ανθισμένους κήπους σαν άλλοτε θα στήσουμε χορό» σε μια ταράτσα στην Πλάκα, μαύρη χούντα μιλάμε, και οι μπάτσοι να εφορμούν για να πάψουν αυτοί οι παράξενοι, να βγάλουν το σκασμό.

Τον ξανασυνάντησα στην «11^η Εντολή», στο «Rodeo», στο «Κύτταρο». Ήταν κάτι πολύ πρωτοποριακό όσο και μυστήριο, και στις μουσικές και στα λόγια και στην εξαιρετικά έντονη αντίθεση με την εποχή και την ατμόσφαιρα, σαν φωτεινά μονοπατάκια στο σκοτάδι.

«Μ’ ωτοστόπ θα ξεκινήσω για ταξίδι μακρινό» ήταν το πρώτο τραγούδι που μάθαμε. «Ωτοστόπ» ήταν και ο πρώτος δίσκος που ηχογράφησε μαζί με τα «Ανάκαρα» του Νίκου Ζιώγαλα. Στην Πλάκα και στη Χέϋδεν με τον Νικόλα, τη Μαρίζα Κωχ, το Νίκο Ξυλούρη, τη Δέσποινα Γλέζου, τους Ζουγανέλη, Μπουλά, Ισιδώρα, Ανδριανό, Χαρβά ή με τον Σαββόπουλο. Στο Χολαργό, που έμενα, τον έβρισκα στην αυλή ή στο μπαλκόνι του Μάνου Λοΐζου να παίζουν τάβλι, να διηγούνται ή να τραγουδάνε με τους φίλους…

Λίγο μετά, πριν από τη μεταπολίτευση, ανοίξαμε με τον Τζίμη ένα δισκάδικο στη Φιλολάου, το Κύτταρο, μάλιστα εντελώς τυχαία στον αριθμό 114, που έκλεινε το μάτι στους περαστικούς και τους πελάτες. Ήμαστε πια φίλοι με τον Θανάση και εκεί πρωτακούσαμε σ’ ένα μπομπινόφωνο SONY τις μαγνητοταινίες με τα play back της «Ατέλειωτης εκδρομής»: Πρέβεζα, Γνωριμία με τον Μάνο Ελευθερίου στο τρένο για τη Χαλκίδα, Μπενερτζή του Ναζίμ Χικμέτ, Κιθάρες των νερών, Βαθιές οι ρίζες, Άδοξο τέλος. Και την Εκδρομή με τη Μαρίζα. Ήμαστε πολύ φίλοι πια και γινόμασταν όλο και πιο πολλοί. Στεναχωρήθηκα όταν τα μάζεψε και γύρισε στην Κομοτηνή, κοντά στην πατρίδα του, το Σουφλί, αλλά ταυτόχρονα ζήλευα, γιατί κι εγώ ήθελα να φύγω απ’ την Αθήνα, αλλά πού να πήγαινα;

Είχαμε περάσει πολλά, ξύλο μετά μουσικής, απογοητεύσεις, διωγμούς, καταλήψεις στις Νομικές και στα Πολυτεχνεία, πάντα τραγουδώντας και πάντα ελπίζοντας. Δε θα έρχονταν κάποτε αυτές οι γαμημένες καλύτερες μέρες; Έγραφα και στιχάκια για να του τα δώσω κάποια στιγμή να τα κάνει τραγούδια (όπως είχα δώσει στους Μάνους, τον Λοΐζο και τον Χατζιδάκι, και στον Τζίμη). Στον Θανάση δεν τα ’χω δώσει ακόμα, τα χρωστάω... Και κάθε που πήγαινα στην Κομοτηνή πάντα τα ξέχναγα πίσω, παρόλο που για τον Γκαϊφύλλια πήγαινα, στο δικό του δισκάδικο, στη Φιλικής Εταιρείας (κι άλλη συμβολική σύμπτωση), που κι αυτό το λέγαν Κύτταρο! Επίσης βρεθήκαμε μαζί στο Χαλάνδρι να τραγουδάμε στο «Μυστικό Τοπίο» του Νότη και του Τάσου, κάτι «σαν ραδιόφωνο», και με την υπόσχεση πως «θα βρεθούμε ξανά», που δε σήμαινε τίποτα για μας, γιατί ποτέ δε χαθήκαμε!

Ο κύκλος όσων σας περιγράφω κλείνει πάλι στο Κύτταρο, το αρχικό της οδού Ηπείρου, μ’ αυτό το διπλό δίσκο. Είναι μια εκδρομή 40 χρόνων που διατρέχει όλη την Ελλάδα και τη ζωή μας. Περιλαμβάνει τα παιδιά μας, τους φίλους μας, τις ελπίδες μας, τα πάθη και τα λάθη μας. Πάμε, Θανάση. Πάμε πάλι.

Γρηγόρης Ψαριανός

ΠΗΓΗ:

Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Αυτά που ρωτάς - Ζωντανά στο Κύτταρο (LYRA, 2010)