Αναδρομική έκθεση του Νίκου Χουλιαρά στο Μπενάκη

"Νίκος Χουλιαράς: Τα πίσω δωμάτια του νου"

Εγκαίνια: 15 Νοεμβρίου 2011, ώρα 20.00

Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου

Τη ζωή μου μη διαβάζεις

Η συναυλία του Γιάννη Μαρκόπουλου στο "Ακροπόλ" μου θύμισε αυτό το σχετικά "ξεχασμένο" τραγούδι από το "Σεργιάνι στον Κόσμο". Στη συναυλία το τραγούδησε εξαιρετικά ο Κώστας Μακεδόνας, και μπράβο του. Για τον Μάνο Ελευθερίου και τις εικόνες του τι να πούμε... "χίλιους τόπους και γεφύρια πέρασα για να σε βρω / σαν να γέμιζα ποτήρια και χανόταν το νερό". Μπορεί να ζητά ο Ελευθερίου να μη διαβάζουμε τη ζωή του, αλλά τη δική μας ζωή ξέρει να τη διαβάζει μια χαρά. Πάντως, το συγκεκριμένο τραγούδι - στην ηχογραφημένη εκδοχή του - ξεχωρίζει και εξαιτίας ενός ασύλληπτου Γιώργου Νταλάρα σε μία από τις οριακές ερμηνείες της ζωής του. Διορθώστε με, αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ στο ρεπερτόριό του τραγούδι μεγαλύτερων ερμηνευτικών απαιτήσεων από αυτό - και έχει τραγουδήσει πολλά! Η φωνή του Νταλάρα σε πλήρη έκταση αλλά και σε πλήρη ένταση, υπενθυμίζει γιατί ο κάτοχός της θεωρείται δικαιολογημένα ένας εκ των κορυφαίων.
ηρ.οικ.

ΤΗ ΖΩΗ ΜΟΥ ΜΗ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ

Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Νταλάρας

Τη ζωή μου μη διαβάζεις, μην κοιτάς τα γράμματα
τα 'χουν κάψει, τα 'χουν λιώσει, στεναγμοί και κλάματα

Χίλιους τόπους και γεφύρια, πέρασα για να σε βρω
σαν να γέμιζα ποτήρια, και χανόταν το νερό

Βγήκες για να σεργιανίσεις, τη ζωή νωρίς νωρίς
μα ήταν τύχη να μ' αφήσεις, μεσονύχτι ώρα τρεις

Παρέλαση στον Καθρέφτη - 30 σπουδές στον Φοίβο Δεληβοριά (10)

"Παρέλαση στον Καθρέφτη" - Τριάντα σπουδές στον Φοίβο Δεληβοριά

Συναυλία στο Κηποθέατρο Παπάγου, 16 Σεπτεμβρίου 2009

Φωτογραφίες: Charlotte Luyckx

Τα υπόλοιπα μέρη της έκθεσης βρίσκονται ΕΔΩ

Ευχαριστούμε θερμά την Charlotte Luyckx για την ευγενική προσφορά των φωτογραφιών!

"Θέλω να αρρωστήσω!"

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

"ΘΕΛΩ ΝΑ ΑΡΡΩΣΤΗΣΩ"  
των Άγγελου Αγγέλου και Έμης Σίνη

Το ντεμπούτο τους στο χώρο του παιδικού βιβλίου πραγματοποιούν το δημιουργικό δίδυμο Άγγελου Αγγέλου και Έμης Σίνη. Έπειτα από τον πετυχημένο παιδικό δίσκο «Ο Κόσμος Ανάποδα», οι βραβευμένοι με Α΄Βραβείο από το ΥΠΠΟ, συγγραφείς Άγγελος Αγγέλου και Έμη Σίνη, μας παρουσιάζουν το πρώτο τους βιβλίο για παιδιά που έχει τίτλο «Θέλω να αρρωστήσω!» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός με εικονογράφηση της Ελίζας Βαβούρη.

Ήρωας του βιβλίου ο κύριος Πυρετός και η υπόθεση αρκετά πρωτότυπη: «Ο μικρός Αχιλλέας, προσπαθώντας να αποφύγει το σχολείο της επόμενης μέρας και το επικείμενο διαγώνισμα Γεωγραφίας, στέλνει τηλεγράφημα στον κύριο Πυρετό και τον παρακαλεί να τον βοηθήσει να αρρωστήσει. Λίγα λεπτά αργότερα, ο κύριος Πυρετός, με το ειδικό βαλιτσάκι του στο χέρι, κλειδώνει τον πύργο του και καβαλάει το ιπτάμενο θερμόμετρό του, με κατεύθυνση το σπίτι του μικρού Αχιλλέα...».

Κείμενο που ρέει ευχάριστα, γλώσσα προσεγμένη, ανατρεπτικό χιούμορ σε συνδυασμό με τις χειροποίητες ζωγραφιές της Βαβούρη, δίνουν στο σύνολό τους ένα υπέροχο βιβλίο για τους μικρούς μας φίλους!

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στην ιστοσελίδα των δυο δημιουργών στο www.kopernikos.gr

Η Θητεία στο Ακροπόλ

Απόψε και αύριο στο "Ακροπόλ", συναυλία του Γιάννη Μαρκόπουλου με Αλκίνοο Ιωαννίδη και Κώστα Μακεδόνα. Πρώτο μέρος με ολόκληρη τη "Θητεία" του Μάνου Ελευθερίου, δεύτερο μέρος με επιλογή τραγουδιών. Από τις βραδιές που δεν χάνονται.

Η Πηγή Λυκούδη στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

«Μουσική στην ποίηση με τα μάτια μιας γυναίκας»

Ένας μαγικός μουσικός περίπατος στους δρόμους της ποίησης με την συνθέτρια Πηγή Λυκούδη

Την Παρασκευή 4 και το Σαββάτο 5 Νοεμβρίου το Θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης θα γεμίσει με ποιητικές μελωδίες της Πηγής Λυκούδη.

Τη μουσική αυτή επικοινωνία της συνθέτριας με τους Έλληνες ποιητές θα γνωρίσουν στο κοινό μία από τις αυθεντικότερες γυναικείες φωνές, συνδεδεμένης ερμηνευτικά με την ποίηση, η Ρίτα Αντωνοπούλου και ο ταλαντούχος Νίκος Καρακαλπάκης.

Με την συνθέτρια στο πιάνο θα παρουσιαστεί η ενότητα αυτή των τραγουδιών της στο καταξιωμένο στη συνείδηση του κοινού Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Θα συμπράξουν οι σολίστες μουσικοί της «Ορχήστρας των στιγμών» Χρήστος Χουβαρδάς (έγχορδα), Δημήτρης Κουζής (βιολί), Νίκος Χατζόπουλος (μπάσο) και Γιάννης Νοταράς (κρουστά).

Όπως δηλώνει η ίδια: «Οι μουσικές αυτές παραστάσεις είναι η προσπάθειά μας να σταθούμε αντίθετα στο ρεύμα που δημιουργεί η πολιτική μιζέρια και η κοινωνική κατήφεια, σε μία περίοδο που θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη της αφύπνισης, επιτακτική την ανάγκη να ξαναβρούμε τις χαμένες ευαισθησίες μας και τα οράματά μας.

Στο δίωρο περίπου πρόγραμμά η Πηγή Λυκούδη, που τη χαρακτηρίζει η ιδιαίτερη αγάπη της για την ποίηση, θα μας οδηγήσει σε δρόμους μουσικούς. Θα συναντήσουμε μελοποιημένα ποιήματα των ποιητών Κωστή ΠΑΛΑΜΑ, Γεωργίου ΔΡΟΣΙΝΗ, Ζαχαρία ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, Λάμπρου ΠΟΡΦΥΡΑ, ΜυρτιώτισσαΣ, Κώστα ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ, Γεωργίου ΣΟΥΡΗ, Γιάννη ΡΙΤΣΟΥ, Νικηφόρου ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ, και των σύγχρονων Λευτέρη ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Φίλιππου ΓΡΑΨΑ, Μιχάλη Γκανά και Γιάννη Π. ΙΩΑΝΝΙΔΗ.

Το πρόγραμμα μεταξύ των άλλων περιλαμβάνει επιλογή τραγουδιών της από την ενότητα «Οίνος Άκρατος» που αναφέρεται σε ποιήματα για το κρασί.

Ώρα ενάρξεως 9:00 μμ.

Τιμή εισιτηρίου 15,00 €

Εισιτήρια προπωλούνται στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και τα απογεύματα μία ώρα πριν την παράσταση

Αγορά με πιστωτική κάρτα: Τηλεφωνικά στο 210 3418579, Δευ-Παρ 11:00 - 14:00 και στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος www.mcf.gr

Εισιτήρια επίσης προπωλούνται και σε όλα τα καταστήματα PUBLIC

Σεμινάρια πολυφωνικού τραγουδιού

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Από την πρώτη Πέμπτη του Οκτωβρίου και κάθε Πέμπτη σμίγουμε τις φωνές μας στα χνάρια της πιο παλιάς παράδοσης με τα πιο επίκαιρα χαρακτηριστικά. Φωνές και ψυχές που σμίγουν σε τραγούδια που μας θέλουν όλους μαζί, τον ένα μαζί με τον άλλο, τον ένα δίπλα στον άλλο, όπως και οι δύσκολοι καιροί μας. ΠΕΜΠΤΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΦΩΝΙΑΣ όπως 12 ολόκληρα χρόνια μέχρι τώρα, με τους πρωτεργάτες της "ΧΑΟΝΙΑΣ" και του ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΚΑΡΑΒΑΝΙΟΥ Αλέξανδρο Λαμπρίδη και Αντώνη Έξαρχο, με τη συνδρομή και άλλων παλαιών μελών του πολυφωνικού συνόλου που φέτος κλείνει 15 χρόνια ταξιδιού στην πολυφωνική παράδοση και έκφραση.

Τα σεμινάρια εμπλουτίζονται από την προβολή και την ακρόαση μονάκριβων επιτόπιων καταγραφών από το πλουσιότατο ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ που ίδρυσε η αστική μη κερδοσκοπική "ΑΠΕΙΡΟΣ" από το 2003. Έτσι, κι εδώ, στην καρδιά της πόλης, μπορούμε να κοινωνούμε μονάκριβες αισθήσεις από τον αυθεντικό φυσικό και κοινωνικό χώρο της ηπειρώτικης πολυφωνίας - την παραμεθόρια και τη Βόρεια Ήπειρο.

Το πρόγραμμα των σεμιναρίων επιμένει στην ανάδειξη και την εκμάθηση τραγουδιών από κάθε διαφορετική περιοχή, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την τεχνική τους. Πωγώνι, Άνω Πωγώνι, Παρακάλαμος, Δερόπολη, Μουργκάνα, Βουθρωτό και Χειμάρρα, οι βασικές περιοχές. Στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, το ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΠΟΛΥΦΩΝΙΑΣ ξανοίγεται και πέρα από την ηπειρώτικη πολυφωνία σε πολυφωνίες από το Βώλακα Δράμας και την ελληνόφωνη Κάτω Ιταλία, μελετώντας συγκριτικά συγγένειες και διαφορές.

Στη διάρκεια της χρονιάς οι συμμετέχοντες στα σεμινάρια έχουν πρόσβαση στην Ηχοθήκη και την Εικονοθήκη του ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ενώ μπορούν να συμμετέχουν, επίσης, σε ταξίδια καταγραφών που πραγματοποιούνται κάθε τρίμηνο με τα εποχιακά ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΑ ΚΑΡΑΒΑΝΙΑ που ταξιδεύουν και τις τέσσερις εποχές του χρόνου!

Πληροφορίες για το ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ και το ΚΑΡΑΒΑΝΙ όπως και για το ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΠΟΛΥΦΩΝΙΑΣ στο www.polyphonic.gr και  στο http://polyphonic.forumotion.com

Εγγραφές στο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων

Διογένους 1, Αέρηδες. Πλάκα

Πληροφορίες 2103250198

www.instruments-museum.gr

Η Ευσταθία στο Eliart

Θέατρο ELIART

ΕΥΣΤΑΘΙΑ 

«Το υγιές Βλάπτει Σοβαρά την Υγεία»

Μαζί της η Ανδρομάχη Μαρκοπούλου

Σάββατα 12- 19 – 26 Νοεμβρίου  & 3 – 10 Δεκεμβρίου 2011
ώρα 23.30

Μουσικοθεατρική παράσταση : «το υγιές βλάπτει σοβαρά την υγεία».

Κείμενα: Ευσταθία

Σκηνοθεσία: Αντώνης Καλογιάννης
Παίζουν και τραγουδούν: Ευσταθία, Ανδρομάχη Μαρκοπούλου

Μουσικοί:

Δημήτρης Χουντής: σαξόφωνο, ξύλινα πνευστά
Στράτος Σπηλιωτόπουλος: κιθάρα
Σπύρος Καραμήτσος: τύμπανα, κρουστά
Κωστής Πατσιώτης: κοντραμπάσσο

Φωτισμοί: Γιώργος Χαραλάμπους
Ενδυματολογική επιμέλεια : Νάσος Λουίζος

Όταν το πολιτικώς ορθό μας έχει τσακίσει τότε λέμε απλά ότι

«το υγιές βλάπτει σοβαρά την υγεία»…
και το κάνουμε μεταμεσονύκτια παράσταση …

Βέβαια από αυτή δε λείπει και ο έρωτας που μπορεί και γράφει πάντα τη δική του ιστορία ακόμα και σε ένα τόσο σκληρό αστικό τοπίο.

Μία ποπ παράσταση γεμάτη τραγούδια και κείμενα της τραγουδοποιού Ευσταθίας αλλά και αγαπημένες της διασκευές που επιδιώκουν  σε μία συναισθηματική και κοινωνική αφύπνιση. Η ηθοποιός Ανδρομάχη Μαρκοπούλου ερμηνεύει τους ρόλους και τραγουδάει όταν το απαιτεί η στιγμή.

Τα Σάββατα στο Eliart, Κωνσταντινουπόλεως 127.

θεάτρο ELIART

Κωνσταντινουπόλεως 127
Τηλ.: 2103477677
www.eliarttheater.gr
info@eliarttheater.gr

Γκαϊφύλλιας και Xanthis Brass στο διαδίκτυο

http://hotfile.com/dl/132989059/9b56a7c/gaifilias_2011.rar.html

Στον παραπάνω σύνδεσμο μπορείτε να «κατεβάσετε ελεύθερα, χωρίς φόβο και με πάθος» και ν' ακούσετε τα δώδεκα τραγούδια που ηχογράφησε ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας με τη δεκαμελή μπάντα «Xanthis Brass Band Project» τη Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2011 στην Ξάνθη, στο πλαίσιο των Γιορτών Παλιάς Πόλης.

Άδοξο τέλος (στίχοι-μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)

Θα σπείρω κήπους μαγικούς (στίχοι: Αντώνης Παπαϊωάννου, μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)

Homo 2000 (στίχοι: Αντώνης Παπαϊωάννου, μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)
Πρέβεζα (ποίηση: Κώστας Καρυωτάκης, μουσική: Γιάννης Γλέζος)
Stavento (στίχοι: Θανάσης Αβραμίδης, μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)
Επαγγελματικός προσανατολισμός (στίχοι-μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης)
Κόκκινη ιστορία (στίχοι: Παυλίνα Παμπούδη, μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)
Στον πόλεμο ο Τζο (στίχοι: Γιάννης Νεγρεπόντης, μουσική: Μάνος Λοΐζος)
Οδοιπορικό (στίχοι-μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)
Ο Ύμνος του Μάαστριχτ (στίχοι-μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)
Λίγο πριν τον τρίτο παγκόσμιο (στίχοι: Γιάννης Κακουλίδης, μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας)
Ατέλειωτη εκδρομή (στίχοι: Μάνος Ελευθερίου, μουσική: Θανάσης Γκαϊφύλλιας).

Στις κιθάρες ο Θανάσης και ο Κώστας Γκαϊφύλλιας

Οι «Xanthis Brass Band Project» είναι οι:
Γιώργος Ηλιάδης τρομπέτα
Λευτέρης Ηλιάδης τρομπέτα-beatboxer
Νεκταρία Ευστρατίου σαξόφωνο τενόρο
Ευκλείδης Ηλιάδης σαξόφωνο τενόρο
Παναγιώτης Ανδρέου σαξόφωνο άλτο
Διαμαντής Σιδεράς τρομπόνι
Δημήτρης Κανταρτζής τούμπα
Γιώργος Παναηλίδης κρουστά-latin percussions
Αγκόπ Γιαγκουπιάν ντραμς
Αντώνης Βαρβατσούλιας φωνή

Ηχογράφηση συναυλίας: Τάσος Καραπαπάζογλου

Για τον "Καθαρό Ουρανό" του Γιώργου Σταυριανού

Ο "Καθαρός Ουρανός" του Γιώργου Σταυριανού

«Ποιος θα περίμενε ποτέ να βρεθεί σ’ ένα δρόμο που να ονομάζεται ‘οδός της ερημιάς μου’;»

Θες, δε θες, τα βασικά των ελλήνων συνθετών τα μαθαίνεις. Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Σαββόπουλος, Μαρκόπουλος, Ξαρχάκος, Μικρούτσικος, Μούτσης, Λεοντής, Λοΐζος, δεν υπάρχει οδός διαφυγής από αυτούς. Θες, δε θες, σε πιάνουν και τα σκάγια: τραγουδοποιοί, στιχουργοί, συγκροτήματα, μεγάλοι ερμηνευτές, η ποίηση στο τραγούδι. Ο Γιώργος Σταυριανός ήταν και είναι μία παρέκκλιση, με την έννοια ότι το έργο του και η συνεισφορά του στο ελληνικό τραγούδι είναι αντιστρόφως ανάλογα προς την αναγνωρισιμότητά του, αλλά και με την έννοια ότι ποτέ και πουθενά δεν στάθηκε δυνατό να ενταχθεί το έργο του κάπου, σε μια ταμπέλα, έστω, σε μία αναδρομή, σε μία κατηγορία. Το ακόλουθο σεντόνι μπορεί να εκληφθεί και ως σιωπηλή διαμαρτυρία γι’ αυτή την αποσιώπηση, αλλά και ως ένα μικρό «ευχαριστώ». Αφορμή, ένας σταθμός από την πολύπλευρη δισκογραφία του.

Βρισκόμαστε στο 1993. Η δεκαετία του ’90 έχει βγει πλέον για τα καλά στο δρόμο, με τον χαρακτηριστικό ήχο των τραγουδοποιών, με την επέλαση των έθνικ πινελιών, με το de facto τέλος των μεγάλων αφηγήσεων και των συνεκτικών έργων. Στην εργογραφία του Σταυριανού έχει προηγηθεί η επιβλητική «Έρημη πόλη», οι οργιαστικής μελωδικότητας "Δέκα παιδικοί καημοί", οι λυρικοί «Φόβοι του μεσημεριού» αλλά και ο πρόσφατος (1990) «Άνεμος είναι». Μέσα στη δίνη της έκρηξης του «έντεχνου», ο «Καθαρός ουρανός» εμφανίζεται τότε ως απλώς ένας ακόμα δίσκος της εποχής. Δύο δεκαετίες μετά, ακούγεται απολύτως σύγχρονος και καινοτόμος, ως προς το μελωδικό πλούτο, την ερμηνευτική αρτιότητα (ένας στιβαρός Κώστας Μάντζιος, μία εύθραυστη Ισιδώρα Σιδέρη) και το στιχουργικό συναίσθημα που αναβλύζει με ένταση. Ναι, είναι αντιπροσωπευτικός της εποχής του και του μουσικού σώματος που ανήκει, αλλά και όχι, ξεφεύγει απ' όλα αυτά, διεκδικεί επίμονα τη μοναδικότητά του. Και όσο απομακρυνόμαστε από την ημερομηνία γέννησης του «Καθαρού ουρανού», τόσο περισσότερο βιώνεται η έκπληξη, το απρόσμενο που παραμονεύει στις ατόφιες και απολύτως κινηματογραφικές, λυρικές μελωδίες του Σταυριανού. Αυτό δεν σημαίνει να κατακτά κάποιος και κάτι τη διαχρονικότητα; 

Στην ενορχήστρωση βρίσκεται ο Γιάννης Παπαζαχαριάκης και στον ήχο ο Κώστας Παρίσης. Η ορχήστρα έχει Τσιαμούλη στο ούτι, Ιωάννου στο πιάνο, Σαρικό στα ντραμς, Μεταλλίδη και Μποτίνη στο μπάσο, Βοριά στο βιολί, Παπαγιάννη στο όμποε, Λέκκα στο σαξόφωνο, Μαριολά στο μπουζούκι, και Παπαζαχαριάκη στις κιθάρες. Ιστορία ολόκληρη είναι ο καθένας από τους σολίστες, ιστορία είναι και αυτό που γράφει ο Παπαζαχαριάκης στο ελληνικό τραγούδι με την ενορχηστρωτική του σχολή.

Αλλά τι ακριβώς συμβαίνει εδώ; Έχουμε και λέμε: 

1. Στα ξανθά σου μαλλιά

http://www.youtube.com/watch?v=upC8ZJPt0qg 

Ύμνος στη νιότη και στον έρωτα, τόσο υγιής, τόσο φιλοσοφημένος και τόσο μελαγχολικός που σε κάνει να αναρωτιέσαι πώς χώρεσαν τόσες αντιφατικές καταστάσεις σε ένα τραγούδι. Ο Τσιαμούλης κλαίει ή γελάει; Θυμάται ή ξεχνά; Θα σας γελάσω. «Πως περνά σα γιορτή / που τη βρίσκει ο ήλιος το ξημέρωμα». Στιγμή χαράς και δικαίωσης, σαν ανοίγεις τα μάτια σου στο πρώτο φως της μέρας, πλάι στη θάλασσα, πάντα, με μία αγαπημένη μορφή πλάι σου, πάντα. «Πάντα», δηλαδή μία μόνο φορά, γιατί μια φορά είναι η ευτυχία· δύο ίσον καμία. Ο Αργύρης Μπακιρτζής έχει πει την ατάκα την τελευταία, και τον πιστεύω.

2. Καθαρός ουρανός

http://www.youtube.com/watch?v=oag5eId2Kyg

Δεν είναι τραγούδι, είναι προσευχή. Προσευχή προς τον ουρανό και τον αντικατοπτρισμό του πάνω σου. Ή μήπως είναι ο δικός σου αντικατοπτρισμός πάνω του; «Βαθύς και σιωπηλός / τρέχει ολοταχώς / μας κουβαλάει και πίσω δε γυρνάει». Τι στο καλό είναι αυτό, το φως, ή μήπως ο θάνατος; Η αντίφαση της ύπαρξης υπενθυμίζεται ξανά, όπως στα ιερά βιβλία των λαών. Είπαμε, προσευχή έχουμε εδώ, όχι τραγούδι, και η μαμά της Ελεονόρας Ζουγανέλη ψιθυρίζει το «πιστεύω» ενός ανοιχτού δρόμου και ενός καθαρού ουρανού.

3. Ζεις πια μακρυά μου

http://www.youtube.com/watch?v=Ki1vWnNAFmc

Η φράση «και η αγάπη γίνεται σιωπή / σαν μια στιγμή παθητική» είναι το κλειδί του τραγουδιού. Συμπυκνώνει το αίσθημα του τέλους με τρόπο συγκλονιστικό, ως προς την ακρίβεια του. Το επίθετο «παθητική» ακούγεται περίεργα, το αυτί κλωτσάει, δεν το έχει ξανακούσει αλλά νοιώθει ότι του θυμίζει ακριβώς τις στιγμές του χωρισμού και του αποχαιρετισμού. Η Ισιδώρα Σιδέρη καταθέτει όχι την ερμηνεία αλλά την ανάσα της· δεν χρειάζεται να τραγουδήσει, απλά υπονοεί και αναπνέει. Την κινηματογραφική εισαγωγή διαδέχεται μία τρυφερή μελωδική γραμμή που κορυφώνεται ως σιωπή, ως έλλειψη, ως μη εκπλήρωση. Το ούτι του Τσιαμούλη σπάει αυτή τη σιωπή, απλά και μόνο για να την επικυρώσει. Ένα τραγούδι - αριστούργημα, κι αν δεν σου σηκωθεί η τρίχα κάγκελο ακούγοντάς το, να πας να κοιταχτείς.

4. Ώρες μου χρωματιστές

http://www.youtube.com/watch?v=tJUaHRYMbi0

Τι κι αν έγινε το «σουξέ» του δίσκου; Μιλάμε για έναν τέτοιο ασύλληπτο δίσκο που είκοσι χρόνια μετά, το «σουξέ» γίνεται απλώς ένα τραγούδι μέσα στα υπόλοιπα. Ο Κώστας Μάντζιος κερδίζει ένα επιστέγασμα αναγνωρισιμότητας και δημοφιλίας για την καριέρα και τη θαυμάσια φωνή του, ο δίσκος κερδίζει το εμπορικό του σημείο αναφοράς, εμείς κερδίζουμε μία απολύτως διακριτή μελωδία, και μάλλον αυτά είναι όλα. Μια ανάμνηση του τραγουδιού, ως προς τη μελωδική του γραμμή, συναντάται εφτά χρόνια μετά στο «Η αγάπη αν είναι αυτό» του Νίκου Ζιώγαλα. Πάμε, όμως, παρακάτω γιατί…

5. Όλη η ζωή μας

http://www.youtube.com/watch?v=M1v4lwVL2Ok

…εδώ έχουμε ένα από τα πιο συγκλονιστικά, όσο και ιδιόμορφα, δημιουργήματα της ελληνικής τραγουδοποιίας. Ο στίχος «περάσαμε Μονεμβασιά και πιάσαμε την Πύλο» παραπέμπει σε μία ατέλειωτη εκδρομή που κρατάει χρόνια, φυσικά ξεκινώντας από την Εκδρομή του Ελευθερίου και του Γκαϊφύλλια, περνώντας στο Τρένο για την Κατερίνη, ξανά του Ελευθερίου, και καταλήγοντας στο αστικό λεωφορείο από το Ψες το βράδυ των Χειμερινών Κολυμβητών. Περισσότερο όμως, το τραγούδι μου θυμίζει την Επιστροφή της Αθηναϊκής Κομπανίας, ως προς τη ροή του δρόμου, τα χιλιόμετρα που φεύγουν κι έρχονται. Εδώ δεν έχουμε επιστροφή αλλά πορεία, ατέλειωτη πορεία προς και από τη μοναξιά. «Όλη η ζωή μας μια σταλιά / στου φεγγαριού το μύλο / γυρίζει και φεγγοβολά/ και γίνεται ουρανός». Η κατά Σταυριανό διαλεκτική κίνηση και μεταβολή των πάντων εμφανίζεται ξανά, με μία ασύλληπτη ισχύ εικόνων και αισθημάτων.

6. Ξημέρωμα στο Ρέθυμνο 

Ορχηστρική εισαγωγή στο Ρέθυμνο· αφετηρία, προσδεθείτε, και υπομονή μέχρι την έκρηξη της επιστροφής (βλ. #11). Ξημέρωμα στο Ρέθυμνο, ή μήπως στις Βρυξέλλες και σε ένα μικρό συννεφιασμένο καφέ; Ανοίγεις την πόρτα, βγαίνεις έξω, η πόλη αρχίζει να τίθεται σε λειτουργία και να βάζει τάξη στη νυχτερινή της παραφωνία. Μαζί της, προσπαθείς να βάλεις τάξη κι εσύ, στα δικά σου παράφωνα. Το βαλς των χαμένων προσδοκιών; Ή μήπως το βαλς της καινούργιας ημέρας; Εσείς διαλέγετε τον τίτλο, ο Σταυριανός το ρυθμό και τη χειμαρρώδη ροή του συναισθήματος. 

7. Μου ’πες πως θα με βρεις 

Φτάσαμε στα μέσα της διαδρομής του δίσκου, καιρός για ένα μικρό διάλειμμα και μία υπενθύμιση των περασμένων υποσχέσεων. Ευχάριστο αλλά όχι ιδιαίτερα περιπετειώδες άκουσμα, με κυρίαρχη τη διάψευση και το παράπονο των στίχων. 

8. Τα παιδιά

http://www.youtube.com/watch?v=z1eMRy4K6M4

Ένα τραγούδι που παραπέμπει στον Χατζιδάκι, και με το οποίο ο Σταυριανός συνειδητά ή ασυνείδητα εκπληρώνει το χρέος του απέναντι στον ομότεχνό του. Παράλληλα, λύνει και τους λογαριασμούς του συνολικότερα με το παρελθόν, και με τον πατέρα του, και με τα παραμύθια, και με όλο το στοιχειωμένο σύμπαν της παιδικής του ηλικίας. Σε αυτό το πεδίο του βασανιστικά προσωπικού, ο σχολιαστής παίρνει τα μπογαλάκια του και φεύγει, σκύβοντας με σεβασμό το κεφάλι του στον τρόπο με το οποίο ο καλλιτέχνης μεταλλάσσει αυτό το βασανιστικά προσωπικό σε κοινό αίτημα και μνήμη. 

9. Η χθεσινή ημέρα

http://www.youtube.com/watch?v=G8ukqYp1-ak 

Έντονα θεατρικό τραγούδι, με μία αναγεννησιακή αύρα. Σκέφτομαι ένα παράθυρο να ανοίγει σε ένα βρώμικο στενό της Γένοβας, και ξάφνου να φωτίζεται όλη η πόλη. Εκεί που σταματά το τραγούδι, συνεχίζει και υπονοείται η πιο τρελή ταραντέλα και ο σφοδρότατα παθιασμένος έρωτας. Τραγούδι φωτεινό και θερινό, με αποχρώσεις από Βιβάλντι και μία έντονη αίσθηση γαλήνης και καθαρότητας. Τίποτε το περιττό, τίποτε το επαναλαμβανόμενο. Αλλά και τίποτε που θα ήταν το ίδιο, δίχως τη φωνή της Ισιδώρας Σιδέρη· σε μια μικρή στιγμούλα, η φωνή κομπιάζει, δεν βγαίνει σαν ερμηνεία, βραχνιάζει, βραχυκυκλώνει· ευτυχώς! Καλοκαίρι και χθεσινή ημέρα, γιορτή και λυγμός, ξανά και ξανά η διαλεκτική των αντιθέσεων του Σταυριανού που δεν λέει να εγκαταλείψει το δίσκο. «Μακριά πολύ μακριά μου / το καλοκαίρι εκείνο το ζεστό / μοιάζει με τα όνειρά μου / της νιότης παραλήρημα / κι αυτό». Η ξεκούραση του παραληρηματικού, που λίγο μόνο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς τη διονυσιακή γιορτή τραβά. Δόξα δεν υπάρχει, το ξέρετε ήδη αυτό.

10. Έλα απόψε 

Εξίσου σύντομο τραγούδι, σαν μία δήλωση, σαν ορθός-κοφτός ισχυρισμός. Δεν χρειάζονται και πολλά, εξάλλου, σαν μιλάει το μαντολίνο του Παπαζαχαριάκη πλάι στη φωνή του Μάντζιου. Το μαντολίνο μαρτυρά παιχνιδίσματα σε νυχτερινά δρομάκια, και προσκλήσεις προς ανεκπλήρωτους έρωτες. «Ποτάμι αφρισμένο / η νιότη που κυλά / αγόρι μεθυσμένο / την πόρτα σου χτυπά / έλα απόψε / για να πάρει η νύχτα φωτιά / δεν θα φύγω / προτού σου κλέψω την καρδιά». Αυτή είναι η διαολεμένη στιχουργική απλότητα του Σταυριανού που λέει λίγα, λέει τα βασικά και συνάμα τα λέει όλα. Όμως, πάνω απ’ όλα αντηχεί το μαντολίνο.

11. Επιστροφή στο Ρέθυμνο

http://www.youtube.com/watch?v=IldzstAPrnc 

Παβλωφική η αντίδραση. Ακούς το τραγούδι, θολώνει η ματιά, το ξανακούς, ξαναθολώνει, και άμα λάχει, περνάς και μία νύχτα ολάκερη ακούγοντας και θολώνοντας. Τέλος πάντων, αυτό το τραγούδι για να εκτιμηθεί δεόντως ίσως απαιτεί χιλιάδες χιλιόμετρα στην πλάτη σου, ίσως απαιτεί να έχεις «αλλάξει τις πόλεις πιο συχνά κι από τα πουκάμισα», που λέει σε ένα ποίημα κι ο Μπρεχτ. Ίσως απαιτεί να έχεις γευτεί από την καλή κι από την ανάποδη αυτό το πανέμορφο τέρας που λέγεται Βόρεια Ευρώπη. Ίσως, πάλι, και όχι. «Σε λίγο είχες χαθεί». Η απώλεια ίδια είναι, σε όποιο σημείο του χάρτη κι αν βιώνεται. Στο τραγούδι, τα ονόματα των πόλεων αλλάζουν καταιγιστικά, αλλά δεν είναι υποχρεωτική η μνημόνευσή τους. Εσείς βάλτε τα δικά σας ονόματα, τις δικές σας πόλεις και τα σώματα των δικών σας ανθρώπων. Γάνδη, Αμβέρσα, Κοπεγχάγη, Άμστερνταμ, συμπλήρωσε εσύ ό,τι λείπει, αλλά μην περιμένεις να κερδίσεις τίποτα. Μόνο χασούρα έχουν αυτές οι λέξεις κι αυτά τα ονόματα, τη χασούρα της περασμένης σου ζωής, του χρόνου που έφυγε και που δεν ξαναγυρνά, και τη φθορά της ίδιας σου της απουσίας. Το Ρέθυμνο θα το ακούσετε, αλλά μάλλον δεν υπάρχει στο τραγούδι· μην παρασυρθείτε από το άκουσμά του, λοιπόν. Υπάρχει μόνο το ταξίδι, και το Ρέθυμνο υπάρχει μόνο ως αφετηρία και ως τερματισμός. Θα ήθελα πάντως μια μέρα να πάω στα Ανώγεια, στο χωριό της γιαγιάς μου και των άλλων Καλλέργηδων - τσαμπουκαλεμένοι και εξεγερμένοι όλοι τους, όχι σκατο-δωσίλογοι -, και θα ήθελα να ζήσω αυτή την επιστροφή στο Ρέθυμνο που δεν έχω γνωρίσει ποτέ παρά μόνο ως αίτημα αυτού εδώ του τραγουδιού, δηλαδή ως φαντασιακό ουρανό που «θα με ακολουθούσε για πάντα». Και ύστερα, αν γινόταν το ταξίδι να ξανάρχιζε…

12. Τρέχουν τ’ άλογα

Τραγούδι-ντοκουμέντο, με τις φωνές του Γιώργου Σταυριανού και του Γιάννη Παπαζαχαριάκη. Αν δεν το είχες ακούσει, θα ήσουν λειψός. Ψάξτε το ίντερνετ, δανειστείτε το δίσκο από το φίλο σας, αγοράστε το cd από κάνα πλανόδιο στο Μοναστηράκι, κάντε κάτι τέλος πάντων. Δεν υπάρχουν λόγια γι’ αυτή τη σύντομη αποτύπωση της συνεργασίας συνθέτη και ενορχηστρωτή. Κι αν δεν τρελαθείτε με το τραγούδι, θα τρελαθείτε με μία σπαρακτική διφωνία: «μια φωνή μέσα από τ’ αστέρια / μου ’παιρνε το νου».

13. Κόλαση με παραδείσου κλειδιά

http://www.youtube.com/watch?v=ES7LdEhN8Nk 

Λαϊκό τραγούδι. Λα-ϊ-κό τρα-γού-δι. Σας θυμίζει τίποτα ο όρος; Αν ναι, ακούστε το για να ευφρανθείτε. Αν όχι, ακούστε το για να θυμηθείτε. Με τους «Οπισθοδρομικούς» και τον Κώστα Γανωτή στην ερμηνεία.

14. Ώρες χρωματιστές

Ορχηστρική εκδοχή του γνωστού τραγουδιού, κι εδώ κάπου τελειώνει ο δίσκος, κι ύστερα πάλι απ’ την αρχή.

Ηρακλής Οικονόμου

περάσαμε Μονεβασιά και πιάσαμε την Πύλο

Αφιερωμένο στον Δημήτρη, με την υπενθύμιση ότι το "Όλη η ζωή μας" αξίζει να προστεθεί πλάι σε "Επιστροφή" και "Η ζωή μας τελειώνει", πλάι σε "Παγασητικό" και "Στο Καφέ-Αμάν". Καλή επιστροφή.
ηρ.οικ.

ΟΛΗ Η ΖΩΗ ΜΑΣ
Στίχοι-Μουσική: Γιώργος Σταυριανός
Ερμηνεία: Κώστας Μάντζιος
Δίσκος: "Καθαρός Ουρανός"


Όλη η ζωή μας μια σταλιά
στου φεγγαριού τον μύλο
γυρίζει και φεγγοβολά
και γίνεται ουρανός


Μα πιο πολύ μια ερημιά
κι ένας χαμένος ήλιος
που κάθε μέρα που περνά
γίνεται πιο θαμπός.

Στου κόσμου την ανηφοριά
εσύ είσαι ο μόνος ήλιος
και στης ζωής την παγωνιά
ακοίμητος φρουρός


Περάσαμε Μονεμβασιά
και πιάσαμε την Πύλο
λίγο πιο πριν, λίγο μετά
θα μείνεις μοναχός


Μα πιο πολύ μια ερημιά
κι ένας χαμένος ήλιος
που κάθε μέρα που περνά
γίνεται πιο θαμπός.

Στου κόσμου την ανηφοριά
εσύ είσαι ο μόνος ήλιος
και στης ζωής την παγωνιά
ακοίμητος φρουρός

Αναρχο-φασισμός

Σήμερα προστέθηκε ένας νέος όρος στο πολιτικό μου λεξιλόγιο: "αναρχο-φασισμός". Οι συλλογικότητες του αναρχικού χώρου είχαν μία θαυμάσια επιλογή στη διάθεσή τους, δηλαδή να καταδικάσουν την κτηνώδη επίθεση στο ΠΑΜΕ και να παραδεχτούν το λάθος τους. Αντίθετα, επέλεξαν να γίνουν υποκριτικά από θύτες θύματα, να διαγράψουν την επίθεσή τους με μπουκάλια και πέτρες σε μία ειρηνική διαδήλωση, και να βρουν το φταίχτη στο ΠΑΜΕ, από τις γραμμές του οποίου προήλθε ο νεκρός. Η επιχειρηματολογία των indy κουκουλο-κονδυλοφόρων είναι για γέλια και για κλάματα. Έπρεπε, φαίνεται, το ΠΑΜΕ να τους αφήσει να κάψουν περισσότερο κόσμο, για να φαντάζει δημοκρατικό στα μάτια τους. Πάντως, την αποστολή τους οι αναρχο-φασίστες την έφεραν σε πέρας. Αντί να είναι το Σύνταγμα γεμάτο κόσμο, ο αναρχο-φασισμός κατάφερε για άλλη μια φορά να το αδειάσει. Αντί να συζητάμε για το νομοσχέδιο, συζητάμε για νεκρούς και τραυματίες. Το έγκλημα της Μαρφίν επαναλήφθηκε, με άλλα ονόματα αλλά ίδιο στόχο: το εργατικό κίνημα. Και ό,τι άφησαν πίσω τους όρθιο οι κουκουλοφόροι, φρόντισαν οι ίδιοι να το γκρεμίσουν με όσα χυδαία έγραψαν μετά στις ανακοινώσεις τους. Κάθε λέξη που γράφτηκε και υπογράφηκε στο όνομα της "αναρχίας" σήμερα, ήταν λέξη ντροπής που θα συνοδεύει τον συγκεκριμένο χώρο για πολλά χρόνια. Ο εμετός της σημερινής ασφαλίτικης επίθεσης στη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ επικυρώνει τη μετάβαση αυτού του χώρου σε μία δολοφονική λογική του κοινού ποινικού δικαίου, που δεν έχει καμία σχέση ούτε με την ιστορία, ούτε με τα ιδανικά του αντιεξουσιαστικού προτάγματος. Φαίνεται ότι οι ασφαλίτες παρείσφρησαν με τόση ένταση στις γραμμές του συγκεκριμένου χώρου, που πλέον δεν μπορούν ούτε τα προσχήματα να κρατήσουν. Δυστυχώς, κάποιες φορές, όταν παίζεις με τη φωτιά καίγεσαι.
ηρ.οικ.

Το παρακράτος δολοφονεί

Άλλος ένας άνθρωπος προστέθηκε στη μεγάλη λίστα των νεκρών του ελληνικού παρακράτους. Αφού έκαψαν διαδηλωτές πετώντας μολότοφ στο ψαχνό, αφού έπαιξαν με ασίγαστο πάθος το παιχνίδι του καθεστώτος και της αστυνομίας, τώρα οι δήθεν "αναρχικοί" - ασφαλίτες μπορούν να πανηγυρίζουν και για έναν νεκρό υποστηρικτή του ΚΚΕ. Μπράβο ασπόνδυλα, και εις ανώτερα.

Ενόχλησε κάποιους η περιφρούρηση του ΠΑΜΕ. Είδαμε τι γίνεται χωρίς περιφρούρηση. Είδαμε το πάρτυ που στήνεται ανάμεσα στα ΜΑΤ και τους προβοκάτορες. Σήμερα, αυτό το πάρτυ απαιτούσε νεκρό για να αρχίσει. Απαιτούσε αίμα. Η θέα διαδηλωτών λαμπαδιασμένων από μολότοφ και κουκουλοφόρων-δολοφόνων να πετάνε μάρμαρα μέσα στη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ θα πρέπει να προβληματίσει όλους αυτούς που στους κύκλους της αριστεράς καλοπροαίρετα επιμένουν να λένε: "αφήστε τα παιδιά να κάνουν ό,τι θέλουν", "είναι κομμάτι του κινήματος", "δεν χρειάζεται περιφρούρηση στις πορείες", και άλλα καλαμπουράκια. Ο προβοκάτορας είναι προέκταση και μακρύ χέρι του καθεστώτος, και δεν με νοιάζει πώς αυτο-αποκαλείται, πόσο indy και πόσο "αυτόνομος" γράφει η ταμπέλα του. Ο κουκουλοφόρος είναι εχθρός του κινήματος, και πλέον φαίνεται ότι καταλαβαίνει μόνο τη δική του γλώσσα.

Η ιστορία, πάντως, φαινόταν από το πρωί προς τα πού πήγαινε. Οι ασφαλίτες με πολιτικά είχαν στήσει πανηγύρι στην Ακαδημίας. Πέτυχα καμιά τριανταριά από δαύτους στη γωνία Κανάρη και Ακαδημίας, να συζητούν με τα ΜΑΤ που ήταν παραταγμένα στο ύψους του θεάτρου Τζένη Καρέζη. Κάποια στιγμή, ο διμοιρίτης δίνει εντολή στα στρατιωτάκια του να ανοίξουν για να περάσει η ομάδα των κουκουλοφόρων. Σε χρόνο dt, οι μαυροντυμένοι ασφαλίτες και ασφαλίτισσες (με γκλομπς, μάσκες και όλα τα παρελκόμενα) είχαν περάσει πίσω από τα λεωφορεία των ΜΑΤ, και συνέχισαν να προχωρούν προς τη Βουλή και την Πλατεία Συντάγματος. Σχεδόν ενστικτωδώς, είπα στο διμοιρίτη: "Γιατί αφήνετε τους κουκουλοφόρους να περάσουν;". Η απάντησή του ήταν σαφής: "Πήγαινε σπίτι σου ρε. Άντε φύγε από δω". Και όταν ζήτησα τον αριθμό του και τον αριθμό της διμοιρίας του, έλαβα μία ακόμα πιο πληρωμένη απάντηση: "Να κάνεις καταγγελία στο Υπουργείο, και να βρεις από εκεί τον αριθμό μου".

Στη μνήμη του σημερινού δολοφονημένου οικοδόμου, ένα τραγουδι από παλιά κι από μακριά:
ηρ.οικ.

Έξω

Ο Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών καλεί τα μέλη του και όλους τους συναδέλφους να συμμετάσχουν μαζικά στα πανεργατικά συλλαλητήρια και στις υπόλοιπες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, σε όλες τις πόλεις της χώρας, στο πλαίσιο της 48ωρης γενικής απεργίας που έχει προκηρυχθεί για την Τετάρτη 19 και για την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου.

Αντιμέτωποι με τη σημερινή λαίλαπα, εκτεθειμένοι θα μείνουμε μόνο αν απομονωθούμε, αν φοβηθούμε, αν κρυφτούμε. Όλοι μαζί, μπορούμε να αντισταθούμε.

Προσυγκέντρωση του ΣΜΕΔ για την πανεργατική πορεία της Τετάρτης 19/10, 11 π.μ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (οδός Πατησίων), μπροστά στο πανό του Συλλόγου.

Προσυγκέντρωση του ΣΜΕΔ για την απεργιακή συγκέντρωση της Πέμπτης 20/10 στην πλατεία Συντάγματος, 11 π.μ., Προπύλαια Πανεπιστημίου Αθηνών (οδός Πανεπιστημίου), μπροστά στο πανό του Συλλόγου.

Για την "αλήθεια" στο τραγούδι

Για την "αλήθεια" στο τραγούδι

του Ηρακλή Οικονόμου

Ένα ρητορικό σχήμα - επιχείρημα που προβάλλεται συχνά στο μουσικό τύπο είναι η «αλήθεια» ενός δίσκου, τραγουδιού ή καλλιτέχνη. Δεν γίνεται να μην το έχετε συναντήσει το εν λόγω σχήμα: «ο χ’ τραγουδοποιός καταθέτει την αλήθεια του»· «ο ψ’ δίσκος έχει αλήθεια, είναι αληθινός»· «η γυμνή αλήθεια του ζ’ τραγουδιού», «το κοινό διψά για αλήθεια», και πάει λέγοντας. Αν μελετήσετε δισκοκριτικές, άρθρα και συνεντεύξεις, θα δείτε ότι η «αλήθεια» λειτουργεί ως κολυμπήθρα στην οποία αναβαπτίζονται με συνοπτικές διαδικασίες έργα, άνθρωποι και ποντίκια. Τη σκυτάλη παίρνουν συχνά και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, οι οποίοι όταν καλούνται να μιλήσουν για το σκεπτικό ή τον προσανατολισμό μιας δουλειάς, απαντούν ότι «αυτή η δουλειά έχει αλήθεια», ότι «στο δίσκο καταθέτω την αλήθεια μου», ότι «αυτή η συνεργασία κρύβει μέσα της αλήθεια».

Τρία είναι τα προβλήματα με την επίκληση της αλήθειας. Το πρώτο είναι καθαρά επιστημολογικό. Πώς κρίνεται και πώς εντοπίζεται η αλήθεια; Οι δυσκολίες είναι τεράστιες, ελλείψει ενός κοινώς αποδεκτού κριτηρίου. Ουσιαστικά, η επίκληση της αλήθειας είναι αξίωμα, όχι πρόταση προς κρίση και προς απόδειξη. Ποιανού η αλήθεια; Ποια αλήθεια; Γιατί η αλήθεια; Πώς η αλήθεια; Αυτά τα ενοχλητικά ερωτήματα μπαίνουν αυτόματα στο περιθώριο, γιατί πολύ απλά η επίκληση της αλήθειας θεωρείται de facto αληθινή. Και είναι! Δεν μπορείς να αμφισβητήσεις την αλήθεια αυτού που επικαλείται την αλήθεια του, διότι η αλήθεια του καθενός είναι τόσο υποκειμενική ώστε να επιτρέπει σε κάθε περίπτωση και υπό κάθε συνθήκη την επίκλησή της.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι αξιολογικό. Πώς κρίνεις αν η προσφερόμενη αλήθεια είναι καλή ή κακή; Πολύ απλά: δεν κρίνεις, διότι η αλήθεια δεν είναι ούτε καλή, ούτε κακή· είναι απλά αληθινή. Αμφιβάλλει κανείς ότι η αλήθεια του Χίτλερ ήταν η ανάγκη να εξαφανιστούν από προσώπου γης Εβραίοι, τσιγγάνοι, ομοφυλόφιλοι και κομμουνιστές, τόσο όσο και η αλήθεια του Αϊνστάιν ήταν η θεωρία της σχετικότητας και το "γιατί ο σοσιαλισμός;"; Ο στυγνός δολοφόνος της Κου-Κλουξ-Κλαν υποκρινόταν όταν έκαιγε τον αφροαμερικάνο στο σταυρό, ή ασκούσε την αλήθεια του εξίσου όπως ο αγωνιστής των πολιτικών δικαιωμάτων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ;  Ή μήπως δεν υπήρξε αλήθεια των Σταυροφόρων η αιματοβαμμένη επέλαση της θρησκευτικής πίστης, εξίσου γνήσια με την αλήθεια των άθεων υπαρξιστών; Αυτός που έριξε τη βόμβα στη Χιροσίμα είμαι σίγουρος ότι υλοποιούσε την προέκταση της αλήθειας του με τον ίδιο τρόπο που ο Ναζίμ Χικμέτ έγραφε τα φλογισμένα ποιήματά του πίσω από την μπάρα της φυλακής. Δεν είναι το αληθινό ή το ψεύτικο της πρόθεσης που καθιστά κάτι καλό ή κακό, αλλά το τελικό αποτέλεσμα. Και το αποτέλεσμα, πάντα, πρέπει να κρίνεται με κριτήρια που υπερβαίνουν το κριτήριο του δημιουργού του, αλλιώς γίνεται θύμα ενός ατέλειωτου κυκλικού και υποκειμενικίστικου επιχειρήματος: «αυτό είναι καλό, γιατί εγώ το συνέλαβα ως καλό».

Αν περάσουμε από την ιστορία στην τέχνη, εκεί τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα. Για τον έναν, αλήθεια είναι να εκτοξεύει λουλούδια στον Σφακιανάκη, ενώ για τον άλλον η αλήθεια του βρίσκεται στον Προκόφιεφ. Η αλήθεια του ταξιτζή που πήρα πριν από μερικές μέρες ήταν ο Ορφέας Περίδης, ενώ η αλήθεια του άλλου ταξιτζή ήταν ο Βασίλης Καρράς. Και μη μου πείτε ότι «και οι δύο είναι αληθινοί», γιατί θα θυμώσω! Το ίδιο ισχύει κι από την ανάποδη, όχι από τη μεριά του δέκτη αλλά του πομπού. Βρείτε κάποιον που να νομίζετε ότι δεν είναι "αληθινός". Θέλετε Άντζελα Δημητρίου; Θέλετε Λε-Πα; Ή μήπως Ρουβά; Ε, λοιπόν, είμαι πεπεισμένος ότι η πορεία της Δημητρίου υπήρξε πέρα για πέρα αληθινή, όντας δηλαδή σε αντιστοιχία με την προσωπική αλήθεια της συγκεκριμένης καλλιτέχνιδος. Και τα κοριτσάκια και τα αγοράκια του Idol και του Fame αληθινά είναι. Δεν είναι μόνο το βαθύ αληθινό... έχει και η ρηχότητα αλήθεια. Δηλαδή, δεν είναι αποτέλεσμα ψέματος η μία ή η άλλη καλλιτεχνική πορεία· αποτέλεσμα αλήθειας είναι, μιας αλήθειας όμως που ενίοτε μπορεί να είναι και αντι-αισθητική, και κακόγουστη.

Τέλος, το τρίτο πρόβλημα είναι πρακτικό. Η επίκληση της αλήθειας αποβλακώνει, σταματά τη συζήτηση αντί να την αρχίζει, και εν τέλει κερδίζει «στα χαρτιά» έναν αγώνα που πρέπει να παιχτεί στο γήπεδο: τον αγώνα της καλλιτεχνικής πράξης. Η αλήθεια σου και η αλήθεια μου δεν έχουν κανένα νόημα ως τέτοιες, ως αλήθειες δηλαδή, παρά μόνο ως ένα σύνολο ισχυρισμών που πρέπει να κριθούν ως προς την εσωτερική τους συνοχή και την εξωτερική τους εγκυρότητα. Και η καλλιτεχνική αλήθεια εξίσου δεν έχει νόημα να κριθεί ως αλήθεια, παρά ως καλλιτεχνικό γεγονός και ως αισθητικό μήνυμα. Πρακτικά, λοιπόν, η αλήθεια δημιουργεί τετελεσμένα, λεηλατεί τη νομιμοποίηση αντί να τη διεκδικεί, ακυρώνει την ίδια τη λειτουργία του καλλιτεχνικού δέκτη. Δεν χρειάζεται να ακούσεις και να σκεφτείς· μπορείς να πας κατευθείαν για ύπνο, γνωρίζοντας ότι ο καλλιτέχνης είπε την αλήθεια του. Δεν μας ενδιαφέρει ποια είναι αυτή· είμαστε όλοι μεταμοντέρνοι πια.

Με άλλα λόγια, η επίκληση της αλήθειας στο τραγούδι είναι το καλλιτεχνικό αντίστοιχο της ρητορικής προβολής της «ζωής» από την Παπαρήγα. «Όπως δείχνει κι η ζωή», «η ίδια η ζωή το απέδειξε», «αντλούμε πολύτιμα διδάγματα από τη ζωή», και πάει λέγοντας. Βολεύει η ζωή, όπως βολεύει κι η αλήθεια: χωρίς πολλές λεπτομέρειες, χωρίς καμία ανάγκη για το ενοχλητικά συγκεκριμένο, χωρίς συγκριτική σκέψη, η ζωή και η αλήθεια στέκουν στους ιερούς θρόνους τους και κοιτάνε με αλαζονεία τους ταπεινούς θνητούς. Κι αν πας να εγείρεις την όποια ένσταση, η απάντηση είναι έτοιμη: «το λέει η ζωή», «μα καταθέτει την αλήθεια του». Ευτυχώς που υπάρχει και η ιστορία για να χαλάει τη σούπα των απόλυτων εννοιών· η ιστορία, ο τελικός κριτής της «αλήθειας» και το αναπόφευκτο μέτρο της «ζωής».

Η βιομηχανία της ελπίδας

Επιτρέψτε μου για μία μόνο ανάρτηση έναν κάπως προσωπικό τόνο. Ένα απίθανο φάσμα προβληματισμού έως κατάπτωσης έχει πέσει γύρω μου και εντός μου. Τι φταίει; Δεν είναι τόσο το ξεπούλημα της χώρας, η έσχατη προδοσία των κυβερνώντων, η επιστροφή του βιοτικού επιπέδου σε προπολεμικές εποχές, το σκληρό πρόσωπο του ιμπεριαλισμού που με την παγίδα του χρέους σαρώνει κράτη και λαούς στο πέρασμά του. Δεν είναι ότι κάθε μέρα πρέπει να μετράς - μου βγαίνουν; δεν μου βγαίνουν; Δεν είναι καν το φάσμα της ανεργίας ή το άγχος για την επιβίωση των δικών σου ανθρώπων. Είναι αυτή η απάθεια που έχει ρουφήξει τον κόσμο, αυτό το μούδιασμα, πλάι στην άτακτη φυγή ανθρώπων στο εξωτερικό, και το χειρότερο απ' όλα: η ελπίδα που διαβάζω στα στόματα όλων ότι "εντάξει, ας κάτσουμε να μας συντρίψουν τώρα οι άρχοντες αν είναι να φτιάξουν τα πράγματα σε 2-3 χρόνια".

Αυτό ομολογώ ότι δεν το αντέχω ψυχολογικά. Δεν αντέχεται αυτή η τόσο κατανοητή - σύμφωνα με τους νόμους της ψυχολογίας - και τόσο ακατανόητη - σύμφωνα με τους νόμους της πολιτικής οικονομίας - ελπίδα ότι τα πράγματα θα φτιάξουν. Ήρθε ο καιρός να μάθουμε ότι κάποια πράγματα δεν φτιάχνουν, και ένα από αυτά είναι η κατάστασή μας, Δεν φτιάχνουν, εφόσον δεν αλλάξουμε ρότα μακριά από την πειθάρχηση του ΔΝΤ και της ΟΝΕ, εφόσον δεν αρνηθούμε το σύστημα, αλλά και τους εαυτούς μας τους ίδιους. Δεν φτιάχνουν, όχι για κάποιο μυστήριο και μεταφυσικό λόγο, αλλά γιατί η ρίζα του προβλήματος έγκειται σε δομικά στοιχεία: στον παρασιτικό χαρακτήρα του ελληνικού αστικού κράτους, στη θέση της χώρας μέσα σε μία παγκόσμια ιμπεριαλιστική αλυσίδα, στην αδυναμία συγκρότησης εγχώριου παραγωγικού ιστού, στην παγίδα του χρέους, στη σύναψη πελατειακών σχέσεων ως μέσο νομιμοποίησης του καθεστώτος.

Ψαχτείτε μέσα σας, και θα βρείτε αρκετοί αυτή την ενδόμυχη υποψία, αν όχι βεβαιότητα: "Θα φτιάξουν τα πράγματα", "θα βρεθεί λύση", "δεν θα μας αφήσουν έτσι", κλπ. Δεν φταίμε βέβαια μόνο ατομικά. Για την κατασκευή και τη διασπορά αυτής της ελπίδας έχει στηθεί ολόκληρη βιομηχανία, με μπροστάρηδες τους καλοπληρωμένους προπαγανδιστές στα βραδινά δελτία. Σύμβουλοι, "ειδικοί", εμπειρογνώμονες, "τεχνοκράτες", κομματάρχες και όλος αυτός ο συρφετός που παριστάνει τη φωνή της συνείδησης του έθνους αποφάσισαν πριν από μάς για μας: υπάρχει ελπίδα! Και ο δρόμος της ελπίδας, όσα μνημόνια κι αν πέσουν στα κεφάλια μας, όση κρατική περιουσία κι αν ξεπουληθεί, όσο χαμηλά κι αν πέσει ο μισθός, είναι στρωμένος με τα ροδοπέταλα της αναγκαιότητας. Ως προς αυτό, η βιομηχανία της ελπίδας είναι σαφής: δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Έλπιζε και μη ερεύνα.

Είμαι πεπεισμένος ότι τίποτε δεν θα αλλάξει όσο στριφογυρίζει μέσα μας αυτή η ελπίδα. Δεν πρόκειται να ξεκουνηθούμε όσο φαντασιωνόμαστε ότι και καλά αρκεί να κάνουμε υπομονή για 2-3 χρονάκια κι ύστερα, πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά μας θα 'ναι. Δεν θα 'ναι. Ο Τρίτος Κόσμος είναι εδώ και μας χτυπάει την πόρτα, κι όπως δεν έφτιαξαν τα πράγματα εκεί εδώ και σαράντα χρόνια, μέσα στο φάυλο κύκλο του χρέους, της παραγωγικής αποσάθρωσης και των ξεπουλημένων τοπικών προυχόντων, έτσι δεν θα φτιάξουν ούτε εδώ. Όχι τουλάχιστον χωρίς τη συλλογική άρνηση του παρόντος, όχι χωρίς το ριζικό μετασχηματισμό του μέλλοντος. Έχουμε φάει τη φόλα που λέει ότι το συνταγολόγιο των τοκογλύφων είναι ο χρυσός κανόνας της επιτυχίας μας. Ονειρευόμαστε ότι, επιτέλους, θα γίνουμε Ευρώπη, εφόσον βέβαια είμαστε καλοί μαθητές. Και την ίδια στιγμή, πλάι στις εκσυγχρονιστικές μας ονειρώξεις, αναδύεται η αδυσώπητη πραγματικότητα της βαρβαρότητας.

Έλπιζε και μη ερεύνα. Ευτυχώς, οι φωνές που δεν ελπίζουν και ερευνούν πληθαίνουν. Αντιγράφω από το άρθρο του Γιάννη Βογιατζή στο περιοδικό "Λεύγα" ("Υπεράσπιση της Απαισιοδοξίας", τ. 2, Μάιος 2011):

"Στο μαύρο του κόσμου η απαισιοδοξία απαντά με το δικό της μαύρο, όχι με το ροζ ή με το λευκό που πλασάρει βολικά ο ίδιος 'ζοφερός κόσμος' που η αισιοδοξία τάχα αρνείται. Η άρνηση του παρόντος είναι αδύνατη χωρίς τη ριζική άρνηση του μέλλοντος που αυτό κυοφορεί και του παρελθόντος που το προετοίμασε. Η αισιοδοξία είναι η κάλπικη δεκάρα που πασάρει από χέρι σε χέρι η άρχουσα τάξη. Πηγαίνει χέρι χέρι με το άλλο ψεύδος: τη "λύση". (...) Σε έναν απελπισμένο κόσμο, η επινόηση της ελπίδας είναι συντηρητική: η παραβίασή της σηματοδοτεί την αφετηρία μιας νέας πράξης - ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αφήσουμε πίσω μας κάθε καλλιτεχνική αξίωση. Απέναντι στην γενικευμένη ανελευθερία απαντά με την ελευθερία της απελπισίας.

Καμία ελπίδα, λοιπόν. Ας χάσουμε προσωρινά τις βελούδινες αλυσίδες της. Έχουμε να κερδίσουμε έναν κόσμο ολόκληρο.

ηρ.οικ.

φρέσκος Μετρονόμος

www.metronomos.gr

Μιχάλης Γρηγορίου: "Βίος Παράλληλος" (2)

ΒΙΟΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ

Ανέκδοτες ημερολογιακές σημειώσεις του συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου

Ενότητα: "Εσυ, ο χρονος, ο θανατος κι’ εγω"

Επεισόδιο  2ο

Παρασκευη 1/1/2010

Tωρα πλεον μπορω να αποθηκευω σε συμπυκνωμενο format, σε ενα τσιπακι του οποιου το μεγεθος ειναι οσο το νυχι του μικρου μου δαχτυλου, ολες μου τις προσωπικες μου σημειωσεις, τα βιβλια μου, τις μουσικες μου, τις φωτογραφιες που με ενδιαφερουν, κλπ. Τουτο μπορει φαινομενικα να μου γενναει μια αισθηση ασφαλειας, αν το καλοεξετασω ομως, θα επρεπε να μου προξενει μαλλον ανησυχια γιατι, οσο μικραινει το μεγεθος του απαιτουμενου χωρου αποθηκευσης τους, τοσο μικραινει και η σημασια τους. Ολοκληρη η καταγεγραμμενη ζωη μου μπορει να χωρεσει  πλεον σε ενα μικροσκοπικο μπρελοκ, μαζι με τα κλειδια του σπιτιου και του αυτοκινητου μου.  Οι παληες μου χειρογραφες σημειωσεις, πριν απο την διαδοση των computers, φιλοξενουνταν σε ενα πληθος απο αντζεντες και δεμενα τετραδια, αλλα κι’ οι παληες ηχογραφησεις των εργων μου απαιτουσαν ενα βουνο απο μαγνητοταινιες. Ολος αυτος ο απαιτουμενος ογκος των φορεων καταγραφης και διασωσης των ιχνων της δικηας μου ζωης αντιστοιχουσε σε μια διαφορετικη εικονα που ειχα για τη σημασια της.  Τωρα, οσο μικραινει στα ιδια μου τα ματια αυτη η σημασια, τοσο μικραινει κι’ ο ογκος των φορεων καταγραφης της. Ιδου λοιπον μια, οχι απλως αλληγορικη, αλλα και χειροπιαστη αποδειξη των μεταβολων που εφερε η τεχνολογια κι’ η μαζικοποιηση του πολιτισμου στην ιδια μου την αυτοεικονα. Ενα επομενο, ακομα πιο αποκαρδιωτικο –εως μακαβριο- σταδιο αυτης της εξελιξης θα ειναι οταν αντικατασταθουν ακομα κι’ οι σκληροι δισκοι απο τα computers, δινοντας τη θεση τους σε ψηφιακες θυριδες, των οποιων την ευθυνη φυλαξης και διαχειρισης θα την εχουν διαφοροι servers, οπως το Google, κλπ. Αυτο το σταδιο του “cloud computing” θα αντιστοιχει σε μια περιοδο οπου τα μεμονωμενα “εγω” κι’ οι διαφορες καταγραφες τους θα εχουν εκχωρηθει πληρως στον μαζικοποιημενο τεχνολογικο πολιτισμο.

Υπαρχει ομως κι’ ενα ακομα ανησυχητικο φαινομενο, που εικονογραφει την ολο και αυξανομενη υποχωρηση της σημασιας που αποκτουν οι μεμονωμενες συνειδησεις στα πλαισια αυτου του μαζικοποιημενου τεχνολογικου πολιτισμου:  Καθως περναει ο καιρος μεταβαλλονται διαρκως οι τεχνολογιες και τα formats των μεσων καταγραφης. Υστερα απο μερικα χρονια οι σημερινοι σκληροι δισκοι, αλλα και τα τσιπακια μνημης, θα εχουν ξεπεραστει. Ετσι, δεν θα υπαρχει ουτε η δυνατοτητα προσβασης σε πληροφοριες που εχουν καταγραφει με τα παληα μεσα σε παληους φορεις. Για να μπορεις τοτε να ανακτησεις τις σημειωσεις και τις λοιπες καταγραφες ενος ανθρωπου προγενεστερων εποχων θα πρεπει να εχεις στη διαθεση σου και τα παληα μηχανηματα, τα οποια ομως, καθως περναει ο καιρος, θα εχουν μετατραπει σε μουσειακα αντικειμενα. Ηδη οι σημειωσεις που εγραφα στa παληα μου computers θα ηταν αδυνατον να διαβαστουν αν δεν τις ειχα μεταφερει σε νεωτερα formats, γιατι εχουν αλλαξει τα προγραμματα του Word, εχουν εξαφανιστει τα παληα floppy discs, κλπ. Ολη η παληα μου δισκοθηκη ειναι αχρηστη, γιατι δεν εχω πλεον pic-up. Τα παληα μου master tapes καταφερα βεβαια να τα μεταγραψω, αρχικα σε cds και στη συνεχεια σε τσιπακια μνημης ομως, αρκετα εργα που εχω καταγεγραμμενα στις παληες κασεττες του τετρακαναλλου δεν μπορουν πλεον να ακουστουν κι’ αν δεν τα μεταγραψω καποτε σε καποιο απο τα εναπομειναντα μηχανηματα θα χαθουν τελειως. Μ’ αλλα λογια, πρεπει διαρκως να παρακολουθω τις μεταβολες της τεχνολογιας και να μεταφραζω τις παληες μου καταγραφες στα νεωτερα formats. Αλλα τουτο μπορω να το κανω οσο ζω, μετα θα εναποκειται στους μεταγενεστερους να συνεχιζουν αυτο τον ματαιο αγωνα παγιδευσης του χρονου σε κακεκτυπα αθανασιας.

Ισως λοιπον να προκειται ακριβως περι αυτου :  Κακεκτυπα αθανασιας. Τι νοημα εχει ολη αυτη η μανια της διαρκους καταγραφης ;  Ακομα κι’ αν αποφασιζα να τυπωσω σε χαρτι τις ηλεκτρονικες μου σημειωσεις, υστερα απο μερικα χρονια, οχι απλως δεν θα ενδιεφεραν κανενα, αλλα και το ιδιο το χαρτι πανω στο οποιο θα ειχαν αποτυπωθει θα μετατρεπονταν σε σκονη !