Μιχάλης Γρηγορίου: "Βίος Παράλληλος" (6)

ΒΙΟΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ

Ανέκδοτες ημερολογιακές σημειώσεις του συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου

Ενότητα: "Εσυ, ο χρονος, ο θανατος κι’ εγω"

Επεισόδιο 6ο

Παρασκευη 19/2/010

Το να μην μπορω να παιξω το τριτο κοντσερτο του Rachmaninoff ειναι βεβαια κατι το φυσικο και το αναμενομενο, γιατι ουδεποτε απεκτησα –ουτε επιχειρησα αλλωστε να αποκτησω- μια τετοια πιανιστικη τεχνικη που απαιτει απειρες ωρες δουλειας. Αρα, δεν θα ειχε νοημα ουτε να ζηλευω, ουτε να εντυπωσιαζομαι, οπως δεν ζηλευω ενα χορευτη και δεν εντυπωσιαζομαι απο εναν ακροβατη. Το να μη μπορω ομως να καταλαβω ουτε καν τι γραφει η παρτιτουρα του πιανου θα αποτελουσε αισχος. Προς στιγμη λοιπον βρεθηκα σ’ αυτη την παραλογη θεση, του να βλεπω νοτες στο πενταγραμμο και να μην καταλαβαινω σε τι αντιστοιχουν !  Γιατι ειχα κατεβασει απο το Internet την παρτιτουρα και προσπαθουσα να την παρακολουθησω και δεν τα καταφερνα.  Μετα –ευτυχως- καταλαβα πως τουτο δεν οφειλονταν σε καποια εγγενη δικηα μου ηλιθιοτητα ή οριακη μουσικη αγγραμματωσυνη αλλα, απλουστατα, στο οτι η παρτιτουρα που ειχα κατεβασει ηταν γραμμενη οντως απο καποιον ηλιθιο και μουσικα αγγραμματο. Ο ανθρωπος ειχε χωρισει, αγνωστο γιατι, τις νοτες στο πενταγραμμο με τετοιο παραλογο τροπο που ηταν αδυνατον να καταλαβει ο οποιοσδηποτε τι λενε. Μετα, οταν κατεβασα την κανονικη παρτιτουρα του εργου απο ενα αλλο site, διαπιστωσα πως το εργο ειναι μεν πιανιστικα πανδυσκολο, δεν ειναι ομως διολου ακαταληπτο. Η γραφη του πιανου καταγραφει τους ιδιαιτερους σωματικους αυτοματισμους του συνθετη, τους οποιους ειναι βεβαια παρα πολυ δυσκολο να τους “φορεσει” κανεις στο δικο του νευρολογικο συστημα εαν δεν εχει υποστει προηγουμενως την καταλληλη γυμναστικη, δεν ειναι ομως και κατι αδυνατον, οπως αποδεικνυεται απο τις απειρες εκτελεσεις αυτου του εργου, απο απειρους ερμηνευτες. Εγω φυσικα δεν θα μπορουσα ποτε να πετυχω κατι τετοιο, αλλα σε τελευταια αναλυση, οσο κι’ αν θα μου αρεσε κατι τετοιο, η σολιστικη δεξιοτεχνια δεν αποτελεσε ποτε τη δικηα μου δουλεια, οπως δεν ειναι δουλεια ενος θεατρικου συγγραφεα ή ενος σκηνοθετη να παιζει ο ιδιος τους θεατρικους ρολους που επιννοει και συντονιζει.

Δυστυχως, λογω της αρχικης μου τσαντιλας, μολις βρηκα την κανονικη version του εργου, πεταξα στα σκουπιδια αυτη την παραλογη παρτιτουρα, ενω θα αξιζε να την κρατησω, ως ενα χαρακτηριστικο δειγμα παραμορφωτικης χρησης των κωδικων. Φαντασου, ειναι σαν να εχεις μπροστα σου το εξης : “Δ  υστ  υχω σπε  τα ξ  αστας κουπ  ιδ ιααυτ ητη νπαραλο γηπαρτ ιτουρ α” και να αναρρωτιεσαι τι συμβαινει και δεν καταλαβαινεις την γλωσσα σου. 

Σκεφτομαι πως με τη χρηση των συμβολικων κωδικων ισχυει κατι αναλογο μ’ αυτο που ισχυει προκειμενου για την εργονομια. Οπως θα ηταν δυσκολο, εως αδυνατον, να χειριστει κανεις εργαλεια και μηχανηματα που ειναι σχεδιασμενα με λαθος τροπο (εχουν π.χ πολυ μικρες ή πολυ μεγαλες λαβες, εχουν χειριστηρια σε παραλογα σημεια που δεν τα φτανουν τα χερια, κλπ) ετσι ειναι δυσκολο, εως αδυνατον, να μεταδοθουν νοηματα μεσω κακοσχεδιασμενων κωδικων. Αυτο το συνειδητοποιουμε συχνα οταν βρισκομαστε αντιμετωποι π.χ με θεωρητικα κειμενα ή εγχειριδια, τα οποια αναπτυσσουν με στριφνο τροπο νοηματα που θα μπορουσαν να διατυπωθουν απλουστερα. Ενα μεγαλο μερος της αποτυχιας της εκπαιδευτικης διαδικασιας οφειλεται σε τετοιες λανθασμενες, ατεχνες ή στριφνες χρησεις της γλωσσας, που υποκρυπτουν αγγραμματωσυνη, ελλειψη ευφυϊας, ή και ξιπασια και ταση εντυπωσιασμου (μεσω του περιτυλιγματος που επαληθευει και τονιζει κοινωνικους ρολους και διακρισεις). Μια χαρακτηριστικη περιπτωση λανθασμενης χρησης του κωδικα ειχα αντιμετωπισει στο παρελθον με διαφορα manuals γιαπωνεζικων synthesizers, τα οποια αναμασουσαν τα αυτονοητα και απεκρυπταν τα καιρια (αφιερωναν π.χ ολοκληρες παραγραφους για να σου εξηγησουν πως βαζεις στο ρευμα το μηχανημα (!) και εξηγουσαν στην σελιδα 139 πως μπορεις να το κουρδισεις). Θυμαμαι επισης την περιπτωση των “Elements de Semiologie” του Barthes που, για να καταλαβω τι εννουσαν, χρειαστηκε να διαβασω το κειμενο στα αγγλικα, γιατι στα γαλλικα το νοημα κρυβονταν πισω απο διαφορες γλωσσικες πιρουεττες του συγγραφεα.

Μπορει λοιπον να μιλησει κανεις για μορφες σωστης συμβολικης εργονομιας, που αντιστοιχουν σε φυσικες λειτουργιες του εγκεφαλου και για μορφες λανθασμενης συμβολικης εργονομιας, που δεν ευνοουν, ή καταστρατηγουν φυσικες αντιληπτικες προδιαθεσεις. Ιστορικα αυτο το διαπιστωνει κανεις στην σταδιακη εξελιξη της γραφης. Η μεταβαση απο τα ιδεογραμματα στην φωνολογικη γραφη π.χ αποτελεσε ενα τεραστιο διανοητικο, αλλα και εργονομικο αλμα. Ενα επομενο εργονομικο και διανοητικο αλμα αποτελεσε η μεταβαση απο την συνεχη γραφη στη γραφη οπου επιννοηθηκε ο χωρισμος των λεξεων με αποστασεις αναμεσα τους. Στα μαθηματικα επισης υπηρξε το εργονομικο και διανοητικο αλμα απο τα ρωμαϊκα στα αραβικα νουμερα. (Φαντασου π.χ να χρειαζονταν να κανεις πραξεις του τυπου XXVIII + LXXIII !).

Σε οτι αφορα βεβαια στην ξιπασια και στην ταση εντυπωσιασμου και αποκλεισμου, μεσω μιας σκοπιμα στριφνης χρησης του κωδικα, υπαρχουν τα κλασσικα παραδειγματα της avant-garde, κι’ ιδιαιτερα της μουσικης avant-garde, οπου η ξιπασσια πηγαινε χερι με χερι με την ανοησια και την αγγραμματωσυνη.