Συνέντευξη με τον Τάσο Γιαννίκο

Τάσος Γιαννίκος:

«Ποίηση είναι η δράση στο δρόμο»

Τη συνέντευηξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου
(Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Πρόσφατα κυκλοφόρησε ο δεύτερος δίσκος του «Σπουδή στο τίποτα και στο κάτι». Και όσο κι αν η εποχή αναπαράγει το «τίποτα» σε όλες τις πολύχρωμες εκφάνσεις, η τέχνη του έχει σίγουρα «κάτι» να μας πει. Τον προσκαλέσαμε σε ένα παιχνίδι μηνυμάτων και γκράφιτι, αντλημένων από το ένθετο του cd του. Ο κύριος Τάσος Γιαννίκος!

Στον πρώτο σας δίσκο, «Ανοίγοντας τις πόρτες», ο τίτλος ήταν γραμμένος σε έναν τοίχο. Στο δεύτερο δίσκο «εικονογραφείτε» το ένθετο με φωτογραφίες πολιτικών γκράφιτι. Τι σας έλκει στους τοίχους και στα μηνύματά τους;

Όπως λέει και ένα σύνθημα που έχω στο cd και αποκαλύπτεται όταν βγάλεις το δισκάκι από τη συσκευασία, «ποίηση είναι η δράση στο δρόμο».  Δηλαδή η πραγματική τέχνη πηγάζει από τις πράξεις μας και τη προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε και να μιλήσουμε για όσα αντιμετωπίζουμε στη καθημερινότητά μας, με χιούμορ, με ευαισθησία ή ακόμα και με καυστικό τρόπο. Βρίσκω πολλές φορές περισσότερη δημιουργική πνοή στα συνθήματα στους τοίχους από τα γλυκανάλατα τραγούδια που κυκλοφορούν μαζικά στις μέρες μας. Νιώθω να βρίσκομαι πιο κοντά σε αυτούς τους ποιητές του δρόμου, τους ανθρώπους της δράσης παρά στους «σαλονάτους» καλλιτέχνες που η τέχνη μεταφράζεται σε δόξα και κέρδος.  «Έντυσα» λοιπόν το δίσκο μου με συνθήματα που με εκφράζουν και κατά κάποιο τρόπο εξηγούν τη δική μου προσπάθεια για δημιουργία.

«Το lifestyle είναι μαγικό. Από μηδενικό σε κάνει νούμερο». Πόσο δύσκολο είναι ως καλλιτέχνης να αντισταθείτε στον πειρασμό να γίνετε κομμάτι αυτού του lifestyle;

Το lifestyle είναι κάτι που δεν με απασχολεί. Υποθέτω είναι θέμα παιδείας για τον καθένα να βρει που ανήκει και τι είναι αυτό που τον κάνει να νιώθει καλά με τον εαυτό του. Αυτά που χάσαμε στο πέρασμα του χρόνου, οι αξίες και τα ιδανικά μας, οι καθαρές σχέσεις, η διάθεση για προσφορά, δεν υπάρχει κανένα lifestyle να τα αναπληρώνει. Δεν αγοράζονται με χρήμα, ούτε με εφήμερη δόξα. Υπάρχουν μόνο βαθιά μέσα μας και είναι έτοιμα να τα ανακαλύψει όποιος έχει τη διάθεση να κάνει αυτή τη κατάδυση. Αυτή τη διέξοδο μπορεί να την προσφέρει το τραγούδι, όταν είναι όμως γέννημα ψυχής και όχι προϊόν «καλλιτεχνικής» συνταγής.

«Οι τοίχοι έχουν μνήμη και οι μικροαστοί αναφυλαξία». Ποιους εκφράζει κοινωνικά το τραγούδι σας;

Τα τραγούδια μου μιλάνε για μένα. Για όλα αυτά που εγώ αντιλαμβάνομαι, σκέφτομαι ή αισθάνομαι. Δεν έχουν απαντήσεις, κυρίως έχουν απορίες και κάποιες δικές μου διαπιστώσεις. Άρα μπορεί να εκφράσουν όποιον, άσχετα με τη δική του αφετηρία, έχει ανάλογες παραστάσεις ή προβληματισμούς. Δεν έχω καμία πρόθεση να προκαθορίσω σε ποιους απευθύνονται τα τραγούδια μου, ούτε φυσικά και να αποκλείσω κάποιους άλλους. Άλλωστε όπως λέει και ο Ρίτσος «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδερφέ μου από τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο».

Το καταφέρνει αυτό η γενιά των συναδέλφων σας; «Δεν έχω φίλους, αλλά ευτυχώς έχω MSN». Πού πήγαν οι παρέες στην εποχή των τραγουδοποιών;

Ιστορία γράφουν οι παρέες. Ο Χατζιδάκις με τον Γκάτσο, ο Λέννον με τον Μακάρτνεϊ. Ζούμε σε τρομερά ατομιστικές και μοναχικές εποχές και αυτό έχει αντίκτυπο στη τέχνη. Η συνθήκη «τα κάνει όλα και συμφέρει» δεν μπορεί να καλύψει το κενό που υπάρχει στο ελληνικό τραγούδι όσο κι αν υπάρχουν οι λαμπρές εξαιρέσεις του Μάλαμα, του Αλκίνοου ή και κάποιον άλλων νεότερων τραγουδοποιών. Και όσο το τραγούδι θα αντιμετωπίζεται σαν προϊόν με μόνο σκοπό το κέρδος, τόσο η φτηνή λύση του συνθέτη-στιχουργού-ερμηνευτή-όλα σε ένα, θα κερδίζει έδαφος και θα εμποδίζει τη σύμπραξη ανθρώπων με σκοπό να ενώσουν την ενέργεια και τα ιδιαίτερα ταλέντα τους.

Πάντως εσείς επιμένετε συλλογικά με τους «Ζντουπ». Ευκαιριακό σχήμα, ή ομάδα αλληλένδετη με το έργο σας;

Οι «Ζντουπ» είναι μια ιδέα που γεννήθηκε πριν περίπου δέκα χρόνια μαζί με το φίλο και συνεργάτη μου Δημήτρη Ουλή ως κιθαριστικό ντουέτο στην αρχή και στη συνέχεια ως πολυμελές σχήμα. Είναι μια προσπάθεια να δούμε το τραγούδι χωρίς όρια, να παίξουμε όλα εκείνα τα τραγούδια που αγαπάμε άσχετα το είδος και το ύφος, με το δικό μας τρόπο, βάζοντας τις δικές μας ιδέες και χτίζοντας μια παράσταση με κέφι, χιούμορ αλλά και άποψη.

Συνεχίζω με το σπρέι ανά χείρας. «Τόση δημοκρατία είχαμε να δούμε από τη χούντα». Κάποιοι λένε ότι αυτή η δημοκρατία αρμόζει στους πολίτες και στα χάλια μας· τελικά «μαζί τα φάγαμε»;

Προφανώς  φέρουμε ευθύνη για τους ανθρώπους που επιλέξαμε να διαχειριστούν τις τύχες μας. Αυτό όμως δεν μας κάνει αυτουργούς στο έγκλημα. Είναι ανήθικο να φορτωθούμε την ανικανότητα αυτών που κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια και πραγματικά απαράδεκτο να μας ζητάει τα ρέστα αυτός που έστησε το φαγοπότι. Αυτές οι κακές μας επιλογές δεν πρέπει να γίνουν άλλοθι ώστε να σκύψουμε το κεφάλι και να δεχτούμε αδιαμαρτύρητα όσα γίνονται. Αντίθετα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχουν μονόδρομοι και πρέπει να αναζητήσουμε αυτά που μας αξίζουν, κάνοντας καλύτερες επιλογές με γνώμονα το κοινωνικό και όχι το ατομικό μας συμφέρον.

«Ελπίζω σε κάτι που μοιάζει φωτιά»· δεν είναι γκράφιτι αλλά στίχος σας από την εξαιρετική «Αφορμή». Τι προσμένετε;

Αναζητώ πάντα αυτό που νιώθω ότι μου δίνει ζωή και με βγάζει από το μούδιασμα της συνήθειας. Ο έρωτας, η μουσική, οι καλοί φίλοι. Προσπαθώ να κάνω πράγματα είτε στη δουλειά μου είτε στη προσωπική μου ζωή που θα με κάνουν να νιώθω όμορφα και να είμαι χρήσιμος. Σε αυτή τη αναζήτηση πάντα υπάρχουν και εμπόδια αλλά όσο και αν φαίνεται τετριμμένο, ότι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό. Ή όπως λέω και σε ένα δικό μου τραγούδι από το πρώτο δίσκο, στο «μάθημα πτήσης»: «τίποτα άλλο δε ζητώ/μόνο να μάθω να πετώ/ και όταν βρεθώ μες της ζωής μου το κενό/ να μην το φοβηθώ».

Μιλώντας για εμπόδια και κενό, διδάσκετε μουσική στο ΚΕΘΕΑ σε νέους που συμμετέχουν σε προγράμματα απεξάρτησης. Τι έχετε αποκομίσει από αυτή την εμπειρία;

Είναι μια πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Έρχεσαι σε επαφή με ένα κόσμο που ενώ είναι δίπλα σου δεν τον γνωρίζεις πραγματικά. Τα παιδιά έχουν ταλέντο και πολύ όρεξη για να κάνουμε ωραία πράγματα. Μαθαίνουμε όργανα, φτιάχνουμε γκρουπ, παίζουμε σε εκδηλώσεις αλλά και ακούμε μουσική από όλο τον κόσμο, από όλα τα είδη και συζητάμε για τα ερεθίσματα που παίρνουμε.  Είναι μια πολύ γόνιμη διαδικασία και για μένα ως δάσκαλος. Πιστεύω ότι αποτελεί ένα συν στην πολύ καλή δουλειά που γίνεται στη κοινότητα και στην δύσκολη προσπάθεια που κάνουν τα παιδιά για να κερδίσουν μια καθαρή και λειτουργική ζωή.

Σε πολλά τραγούδια σας, πολυσήμαντα νοήματα επενδύονται με μία μάλλον ανέμελη, ανάλαφρη μουσική. Σας αρέσει να παίζετε με τα όρια μεταξύ σοβαρού και αστείου;

Μπορείς να πεις τα πιο σοβαρά πράγματα με χιούμορ αλλά και τις μεγαλύτερες ανοησίες με σοβαρό ως και «επιστημονικό» τρόπο. Δεν πιστεύω ότι ένα συμφωνικό έργο έχει οπωσδήποτε μεγαλύτερη βαρύτητα από ένα τραγούδι ή ένα σύγγραμμα περισσότερα νοήματα από ένα παραμύθι. Το θέμα είναι να έχεις κάτι να πεις και να μην φοβάσαι να εκτεθείς λέγοντας το.

Εν τέλει, ο δικός σας, πολύ προσωπικός τοίχος, ποιο σύνθημα έχει γραμμένο πάνω του και εντός του;

Υποθέτω ότι θα έχει στιχάκια από τα τραγούδια που έχω αγαπήσει. Άλλωστε όπως λέει και ένα τραγούδι: «Τα τραγούδια λένε πάντα την αλήθεια/ ό,τι ψέμα στη ζωή μου και να πω».