Συνέντευξη με τον Νίκο Ζουρνή

Το τραγούδι "Το Μελτέμι" αφιερώνεται από τον Νίκο Ζουρνή και τα Μουσικά Προάστια στη μνήμη του Στέργιου Παπαστεργίου - Stepa.

Νίκος Ζουρνής:

«Η επέλαση των βαρβάρων είχε προβλεφθεί· είμαστε στο κρεσέντο τώρα»

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου


Με τον πρώτο του δίσκο «Χιλιόμετρα» συστήθηκε ως ένας νέος τραγουδοποιός με έντονες τις ερμηνευτικές επιρροές από τους κορυφαίους ομότεχνούς του κατά τη δεκαετία του ’90. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ο δεύτερος προσωπικός δίσκος του με τίτλο «Όλα τα χρώματα του μπλε», όπου πλέον καθίσταται εμφανής μια λαϊκότροπη μουσική γραφή και μία αφοσίωση στον ποιητικό στίχο. Η συμμετοχή της Μαρίας Λούκα χαρίζει ένα ευπρόσδεκτο ερμηνευτικό εύρος στο έργο, το τραγούδι «Στον Πειραιά» είναι μακράν ένα από τα ωραιότερα της τρέχουσας δισκογραφίας, ενώ οι μελοποιήσεις δύο ποιημάτων του Μάνου Ελευθερίου έχουν λάβει ήδη ξεχωριστή θέση στην εργογραφία του ποιητή. Και επειδή τη νέα γενιά δεν χρειάζεται να την ευλογούμε αλλά να την ακούσουμε, αφήνουμε τις συστάσεις και περνάμε κατευθείαν στο ψητό: ο κύριος Νίκος Ζουρνής!

-----


Επάγγελμα: τραγουδοποιός. Τι σημαίνει ο όρος αυτός πλέον; Διατηρεί την αίγλη των δύο προηγούμενων δεκαετιών, ή συνιστά απλώς διαβατήριο για το ταμείο ανεργίας;

Νίκος Ζουρνής: Αν σκεφτώ ορθολογικά θα έλεγα ότι είναι μάλλον απίθανο να επιβιώσω από τη μουσική στη σημερινή εποχή. Από την άλλη δίνω χώρο στα πιθανά θαύματα και νομίζω ότι αξίζει να ζει κανείς για να πραγματώνει τις ευγενέστερες επιθυμίες του. Ο όρος τραγουδοποιός είναι θετικά, ευγενικά και ονειρικά φορτισμένος στο μυαλό μου. Όπως και να έχουν οι συνθήκες λοιπόν εγώ είμαι αποφασισμένος να τα δώσω όλα σε αυτό που ονομάζεται τραγουδοποιία. Αυτή είναι η αφετηρία και η βάση μου. Από εκεί και πέρα, ο Θεός να βάλει το χέρι του!     

Με άλλα λόγια, πόσο εύκολο είναι να αφοσιωθείτε στην τέχνη σας όταν η κοινωνία είναι αισθητικά κατακερματισμένη, χωρίς μεγάλες αφηγήσεις και κινήματα; Πόσο εύκολη είναι η «προσφορά» χωρίς «ζήτηση»;

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, για να εξελίξει κανείς την τέχνη του (όποια και αν είναι αυτή) πρέπει να της αφοσιωθεί και να της δοθεί ολόψυχα. Διαφορετικά θα αναπαράγει και θα αναμασά τα ίδια και τα ίδια. Δε θα προχωράει παρακάτω. Τώρα σε ό,τι αφορά την κοινωνία μπορεί να μην έχει τους κραδασμούς και τις ιδεολογικές εμβαθύνσεις του παρελθόντος αλλά πάντα είναι εδώ, πάντα μπροστά μας και πάντα πυρακτωμένη. Βράζει ένα ποτάμι υπόγειο. Η ένταση που συσσωρεύεται μοιάζει εκρηκτική. Η εποχή αυτή και κάθε εποχή δίνει τα δικά της ερεθίσματα. Όλα είναι εδώ. Αρκεί να βρίσκεται κανείς μέσα στο γίγνεσθαι και μέσα στη δράση.

Σε σχέση με τις εντέχνως jazzy αναζητήσεις στον πρώτο σας δίσκο («Χιλιόμετρα», 2009), τα «Χρώματα του μπλε» παγιώνουν μία άλλη μουσική ταυτότητα, με έντονο το νεο-λαϊκό χρώμα των 1990s. Μουσικά διχασμένη προσωπικότητα; Ή η πυξίδα σας δείχνει …ανατολικοδυτικά πάνω στο χάρτη;

Ψάχνω να χαρτογραφήσω τα μουσικά μου στίγματα. Τα τελευταία χρόνια είχα σκύψει πιο σοβαρά στη λαϊκή και ρεμπέτικη μουσική κάτι που δε φαινόταν στα «Χιλιόμετρα» παρά μόνο αμυδρά. Λάτρεψα τα λεγόμενα προπολεμικά ρεμπέτικα της Αμερικής (που παίζονταν μόνο με κιθάρες) και προσπάθησα να τα προσεγγίσω. Η αλήθεια πάντως είναι ότι και η Ανατολή και η Δύση με θέλγουν εξίσου.

Στο νέο δίσκο σας συναντάμε τον Μάνο Ελευθερίου με δύο μελοποιημένα ποιήματα. Τι βρήκατε στις στιχουργικές αποσκευές του;

Εκπληρώθηκε ένα μεγάλο μου όνειρο με τη μελοποίηση των κειμένων του Μάνου Ελευθερίου. Έχω μελετήσει σχεδόν όλο του το έργο. Ποιητικό, στιχουργικό και πεζογραφικό. Η δύναμη του λόγου του είναι συγκλονιστική και η κάθε του λέξη μοιάζει στα μάτια μου με πυρωμένο σίδερο. Λόγω της μεγάλης μου αγάπης για το έργο του πήρα το θάρρος να βάλω μουσική σε δύο ποιήματα του.

Το ομώνυμο ποίημα του Ελευθερίου το ξετρυπώσατε, όπως διαβάζω στο ένθετο, από το blog «Μουσικά Προάστια». Ως διαχειριστής του, δηλώνω ευγνώμων και υπερήφανος! Γενικά, παρακολουθείτε το διαδικτυακό μουσικό μικρόκοσμο; Πώς σας φαίνεται ο «εκδημοκρατισμός» του πληκτρολογίου;

Πράγματι ανακάλυψα το ποίημα «Όλα τα χρώματα του μπλε» στο ιστολόγιό σας και αμέσως θέλησα να το μελοποιήσω. Ενημερώνομαι καθημερινά για τα μουσικά τεκταινόμενα  από το διαδίκτυο. Επιπλέον έχω βοηθηθεί πολύ από τη διαδικτυακή δημοσιογραφία. Ίσως είναι πιο άδολα τα πράγματα σε σχέση με τα υπόλοιπα ΜΜΕ. Υπάρχει ο χώρος για να προβάλλει κάποιος τη δουλειά του. Υπάρχει ο χώρος για τη διαφορετική άποψη. Θετικό το πρόσημο λοιπόν.

Ακούγοντας τα τραγούδια σας, εντόπισα καλοπροαίρετα μία ερμηνευτική συγγένεια με τον Σωκράτη Μάλαμα. Δημιουργική επιρροή, συνειδητή μίμηση, ή απλώς σύμπτωση;

Παρακολουθώ πολλά χρόνια την πορεία του Σωκράτη Μάλαμα και αναπόφευκτα με επηρέασε βαθιά. Σύμφωνα με μερικούς ακροατές με επηρέασε σε βαθμό κακουργήματος! Μίμηση ήταν στα εφηβικά  μου χρόνια. Πλέον προσπαθώ να βρω το δικό μου δρόμο αλλά με αργό ρυθμό και συνειδητά βήματα.

Αν δεν κάνω λάθος, ο Μάλαμας άνοιξε και τον πρώτο σας δισκογραφικό δρόμο. Τι αποκόμισε ένας εικοσάχρονος νέος δημιουργός, όπως εσείς την εποχή των «Χιλιομέτρων», από την επαφή μαζί του; Τι σας συμβούλεψε;

Να έχω γερό στομάχι και να κολυμπήσω ελεύθερα χωρίς να με καταπτοούν οι κριτικές και τα σχόλια. Όταν εκθέτεις τη δουλειά σου θα πρέπει να είσαι έτοιμος να ακούσεις το οτιδήποτε.

Στο πρώτο σας δίσκο μελοποιήσατε ένα απόσπασμα από το «Πρωινό Άστρο» του Γιάννη Ρίτσου. Στο ίδιο έργο έσκυψαν σχετικά πρόσφατα και ο Χρήστος Λεοντής, και ο Σαράντης Κασσάρας. Γιατί ο Ρίτσος; Και γιατί ο Ρίτσος του «Πρωινού Άστρου»;

Ήταν η πρώτη ποιητική συλλογή που διάβασα, δώρο των γονιών μου. Μου άρεσε πολύ το φως και η αισιοδοξία του ποιήματος. Ήμουνα γύρω στα δεκαέξι και μες στην αθωότητα και την άγνοιά μου είπα να δοκιμάσω να βάλω μία μουσική. Προέκυψε αυτό το αποτέλεσμα. Ευχαριστώ από καρδιάς την κυρία Έρη Ρίτσου που μας έδωσε γενναιόδωρα την δυνατότητα να το εκδώσουμε δισκογραφικά.

Ποια είναι η δική σας οπτική για την τρέχουσα συγκυρία στην Ελλάδα; «Μαζί τα φάγαμε» ή «η χούντα δεν τελείωσε το ’73»;

Στα μάτια μου οι πολιτικοί έχουν αποξενωθεί εντελώς από το γίγνεσθαι. Δεν έχουν ιδέα πως είναι η πραγματική ζωή. Κοινωνία και πολιτικοί αποτελούν δύο κόσμους που δεν τέμνονται πουθενά. Κρυμμένοι πίσω από μεγάλα γραφεία, υπερπολυτελή αυτοκίνητα, σπίτια-φρούρια είναι αδύνατον να λύσουν οποιοδήποτε πρόβλημα. Ανίκανοι, μέτριοι, ολίγιστοι, ξεχασμένοι σε έναν παράλληλο ψεύτικο κόσμο. Το μόνο που επιδιώκουν είναι να κατοχυρώσουν τη δική τους επιφάνεια. Η απάντηση στην κρίση δε θα δοθεί από τους σημερινούς πολιτικούς. Από την κοινωνία θα δοθεί.

Εν μέσω μιας εποχής παρακμής, εσείς πού στρέφεστε για να βρείτε φρέσκο αεράκι; Είναι τελικά η τέχνη το αντίδοτο στη βαρβαρότητα;

Και η τέχνη αποτελεί αντίδοτο (και περισσότερο η ποίηση) και η ιστορία. Όταν μελετάμε το παρελθόν βλέπουμε τις επαναλήψεις ενός ίδιου έργου με άλλα σκηνικά. Βλέπουμε πως στάθηκαν όρθιοι οι άνθρωποι σε παρόμοιες δύσκολες καταστάσεις. Δεν πρέπει να λιγοψυχήσουμε. Η «επέλαση των βαρβάρων» είχε προβλεφθεί από την ομώνυμη ταινία του Ντενί Αρκάν. Είμαστε στο κρεσέντο τώρα…

Αντιγράφω από τον «Πειραιά»: «Καράβια φεύγουν και γυρίζουν / κι εσύ στην ίδια διαδρομή». Η δική σας διαδρομή πού σας πήγε μέχρι σήμερα; Και πού θέλετε να σας βγάλει τελικά;

Θέλω να γυρίσουμε όλες τις γωνιές της Ελλάδας παίζοντας τα τραγούδια μας. Κάθε χωριό και κάθε μπαράκι. Να περπατήσουμε τη χώρα από άκρη σε άκρη! Είναι μια καλή αφορμή τα τραγούδια και για φανταστικά ταξίδια και για πραγματικά.