Συνέντευξη με την Ευσταθία

Ευσταθία:

«Ο ερωτευμένος άνθρωπος δεν φοβάται τις αρλούμπες που του πλασάρει το σύστημα»



τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Την γνωρίσαμε σαν μία από τις πιο δυναμικές και sui generis φιγούρες της ελληνικής ποπ σκηνής. Με το βιβλίο «Τέρμα για σήμερα ο μύθος» (Εκδόσεις ΙΑΝΟΣ, 2011), μας καλεί όχι μόνο να ακούσουμε αλλά και να διαβάσουμε τους στίχους από τους τέσσερις προσωπικούς δίσκους της, διανθισμένους με έντεκα πρωτότυπα αφηγήματά της περί έρωτος και άλλων δαιμονίων. Η Ευσταθία!

----

«Τέρμα για σήμερα ο μύθος». Πώς θα περιγράφατε εν συντομία το σκεπτικό αυτού του βιβλίου; 

Ο λόγος ύπαρξης του βιβλίου είναι ν’ αφήσουμε τους στίχους λίγο ελεύθερους από τη μουσική, ως σύζυγοι από τις γυναίκες τους που θέλουν να φύγουν και να πάρουν μιαν ανάσα, να πάνε μια εκδρομή και να ξελαμπικάρουνε, να αναμετρήσουν τις δυνάμεις τους. Να σταθούν λίγο στα πόδια τους, δηλαδή, γιατί η μουσική καταδυναστεύει συνήθως το στίχο, έχει μεγαλύτερη απήχηση. Ο στίχος θέλει κάποια επεξεργασία στο αυτί, η μουσική χτυπάει πολύ πιο άμεσα. Ήθελα λοιπόν να τους δώσω μια δεύτερη ευκαιρία.

Έχετε συναντήσει στην Ελλάδα έναν «ρατσισμό», εντός εισαγωγικών, επειδή παίζετε ποπ; 

Ναι, εντός εισαγωγικών. Έχουν μπει πολλές ταμπέλες στη μουσική, ροκάδες, έντεχνοι, κλπ. Το ποπ σε παραπέμπει στο πολύ «ελαφρό» τραγούδι αυτομάτως και γι’ αυτό έχει παρανοηθεί ο όρος.

Χωρίς να μπούμε σε ατέρμονη ταμπελολογία, εσείς πώς ορίζετε την ποπ;

Εγώ την ορίζω ως  τη δημοφιλή μουσική όπως λέει και η ίδια η λέξη «popular» . Η ποπ επίσης είναι εύπεπτα μουσικώς τραγούδια, με στρογγυλές φόρμες, μελωδικά, ρυθμικά, άμεσα, που δεν αποκλείει όμως και κάποιον σκεπτόμενο στίχο. Το θέμα είναι να μην παίρνουμε τον εαυτό μας τόσο πολύ στα σοβαρά. Ξεκίνησα να γράφω τραγούδια για να χαίρομαι πρώτα η ίδια, και μετά να χαίρεται και κάποιος άλλος που θα τ’ ακούσει. 

Έχετε δηλώσει ότι «ο ελληνικός στίχος είναι πολύ δύσκολη υπόθεση» και ότι «ο αγγλικός στίχος επιτρέπει και κάποιες ευκολίες». Γιατί;

Στα αγγλικά υπάρχουν πολλές μονοσύλλαβες λέξεις, και ρολάρουν καλύτερα πάνω στις νότες της ποπ μουσικής, και κάθε άλλης ρυθμικής μουσικής, όπως π.χ. η funky. Δεν γκρουβάρει καλά η ελληνική γλώσσα. Πρέπει να δουλέψεις σκληρά για να μην ακουστεί γελοία η ελληνική γλώσσα στην ποπ.

 

Πώς σας φαίνονται οι αγγλόφωνοι συνάδελφοί σας;

Θα απαντήσω με μία φράση: «την ανάγκη μας την κάναμε φιλότιμο»... Υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις, πάντως.

Συγγενείς προς την τέχνη σας δημιουργούς αναγνωρίζετε;

Βεβαίως. Είναι ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο Ζακ Στεφάνου κ.α. από τους σύγχρονους, και πολλοί από τη δεκαετία του ’80 όταν και ξεκίνησε το είδος. Αρλέτα, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Αφροδίτη Μάνου, Μελίνα Τανάγρη. Θεωρώ στενή συγγενή μου την Αφροδίτη Μάνου.

Αρλέτα, Μάνου, Τανάγρη. Όλες ήταν γυναίκες. Τι έγινε και σήμερα δεν υπάρχουν πολλές γυναίκες τραγουδοποιοί, σε αντίθεση με το ’80;

Υπάρχει καταρχάς μία εμφανής υποτίμηση του γυναικείου ρόλου στον χώρο. Προφανώς φταίμε κι εμείς, γιατί θέλαμε να δώσουμε άλλο ρόλο στον εαυτό μας. Πάντως, μία γυναίκα στους ανδροκρατούμενους χώρους, για να γίνει αποδεκτή, πρέπει να αποδείξει πολύ περισσότερα πράγματα από τον άνδρα συνάδερφό της. Πρέπει να είναι κάτι παραπάνω από τέλεια…

Στιχουργικά, που εντοπίζετε τις επιρροές σας;

Με έχουν επηρεάσει η Λένα Πλάτωνος, η Λίνα Νικολακοπούλου, και πάρα πολύ η Μαριανίνα Κριεζή.

Εκτός από τραγουδοποιός, είστε και θεολόγος! Πού συναντά η θεολογία την καλλιτεχνική δημιουργία;

Στην πεποίθηση ότι για να είσαι ακέραιος καλλιτεχνικά και υπαρξιακά πρέπει να πάρεις θέση.  Σήμερα πρέπει ν’ αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις. Ο Χριστός είχε πει πρώτος ότι «μη νομίσετε ότι ήρθα εδώ για να ποιήσω ειρήνη μεταξύ σας, ήρθα για να σπείρω τη διχόνοια. Δεν μπορείτε να είστε με το ένα πόδι εδώ και με το άλλο εκεί. Πρέπει να διαχωρίσετε τη θέση σας και να αναλάβετε τις ευθύνες σας».

Η επιθυμία να πάρετε θέση, να διαλέξετε πλευρά, είναι σήμερα μεγαλύτερη σε σχέση με την περίοδο που ξεκινούσατε;

Η ανάγκη υπήρχε πάντα η ίδια. Πάντα υπάρχουν λόγοι για να ξεκαθαρίσεις τη θέση σου. Εγώ την κρίση τη βίωσα και πριν από δέκα χρόνια. Τη δεκαετία του ’90 ήταν ακόμα χειρότερο όλο αυτό, η έκρηξη του κιτς και της δήθεν μαγκιάς. Μάγκας είναι αυτός που κλέβει και βγάζει αβασάνιστα λεφτά εις βάρος των άλλων, αυτό μας είχαν διδάξει. Έτσι λοιπόν πάντα επιθυμούσα να πάρω θέση και το έκανα με τον τρόπο μου.

Πάντως, αρκετά τραγούδια σας «τα χώνουν» στο μικροαστισμό, στην αντίληψη ότι η καριέρα, το τζιπ και το καλό παιδί μπορούν να υποκαταστήσουν τον έρωτα. Τι σας φταίνε όσοι τα πιστεύουν αυτά;

Όλα τα γράφω επειδή εμένα κάτι μου λείπει. Θέλω έτσι να κάνω τη δική μου αυτό-θεραπεία. Καταρχήν ξορκίζω το δικό μου μικροαστισμό που τελικά δεν έχει να κάνει με καταγωγή. Είναι κάτι βαθύτερο. Ο μικροαστισμός μας καταστρέφει σιγά σιγά, ροκανίζει τον πολιτισμό, τις συνειδήσεις, τη σκέψη, την ελεύθερη βούληση. Αυτός είναι ο εχθρός μου. Μικροαστισμός είναι το αμερικανάκι που τρώει το φυστικοβούτυρο, πιστεύοντας ότι το σύμπαν συνωμοτεί υπέρ του, αλλά έχει ψηφίσει εν τω μεταξύ τον τάδε πρόεδρο που βομβαρδίζει σε μία χώρα την ίδια ώρα κάποια παιδιά που δεν έχουν να φάνε φυστικοβούτυρο. Έχει τη συνείδησή του ήσυχη, πηγαίνει στην εκκλησία κάθε Κυριακή… Μικροαστισμός είναι τελικά η έλλειψη της βαθύτερης σκέψης, της σκέψης πίσω από τη σκέψη.

Στα τραγούδια, αλλά και στο βιβλίο σας, ο έρωτας εμφανίζεται και ως αντίδοτο στα δεινά του κόσμου. Τον συνδέετε με καθεστώτα, με εξουσίες… Είναι τελικά ο έρωτας πολιτικός;

Ναι, μπορεί να γίνει. Πάντα παίζει ρόλο η ολότητα· όλα είναι ένα. Επανάσταση δεν είναι μόνο να πάρουμε τα όπλα ή να βγούμε έξω και να φωνάζουμε. Κι ο έρωτας είναι μια επανάσταση, όταν βιωθεί στο μέγεθος που πρέπει. Ο ερωτευμένος άνθρωπος δεν μπορεί να φοβηθεί όλες αυτές τις αρλούμπες που το σύστημα του πλασάρει για να τον κρατάει φοβισμένο και κλεισμένο μες στο σπίτι του.

Τι θα απαντούσατε σε κάποιον που θα έλεγε ότι π.χ. «η Ευσταθία την ψώνισε, βγάζει βιβλίο με τους στίχους της έχοντας μόνο τέσσερις δίσκους»;

Δεν θα απαντούσα. Δεν ξέρω αν υπάρχει ελάχιστο όριο στους δίσκους. Η Τζάνις Τζόπλιν έγινε μύθος με δύο δίσκους. Έπρεπε να κάνει δεκαπέντε δίσκους πριν πεθάνει; Αστεία πράγματα. Εξάλλου, μπορεί να ζούμε και το τέλος της δισκογραφίας, μπορεί αυτά που γράφουμε να μην κυκλοφορούν σε δισκάκια. Ίσως να μην ξαναβγάλω δίσκο, ίσως να κυκλοφορώ τα τραγούδια στο διαδίκτυο. Οπότε το βιβλίο το έβγαλα κυρίως για μένα, για την πάρτη μου.

Στο youtube ένας σχολιαστής γράφει ότι «η Ευσταθία μου δίνει λόγο να σηκωθώ το πρωί». Ένας άλλος, ότι «θέλω διακοπές και καλοκαίρι». Πώς καταφέρνετε να βγάζετε αισιοδοξία με μία θεματολογία συχνά μελαγχολική;

Είναι μια άμυνα του οργανισμού μου, να βγαίνω από τη μαυρίλα μου και να βρίσκω θετικά πράγματα. Ναι μεν υπάρχει το πρόβλημα, αλλά το βγάζουμε στο φως, το βλέπουμε, και σίγουρα αυτό αφορά κι άλλους. Γράφοντας το «Θέλει μαγκιά» δεν σημαίνει ότι εγώ έχω περίσσεια μαγκιά, η ίδια είμαι η μεγαλύτερη κότα! Οπότε έμμεσα κάνω και μια κριτική προς τον εαυτό μου. Η διάθεση του άλλου ανεβαίνει επειδή βλέπει ότι έχει το ίδιο πρόβλημα με σένα. Αυτό είναι μια θεραπεία, καλύτερη από το να γράψεις «αγόρι μου, στολίδι μου». Αν κάποιος μοιράζεται το πρόβλημα, αισθάνεται καλύτερα. Φαντάζομαι ότι έτσι λέει και η ψυχολογία.

Από το «Φιλανθρωπικό Γκαλά» ως το «Είναι πολύ καλό παιδί» υπήρξε κάποια στιγμή που νοιώσατε ότι παρεξηγείστε; Να αναφέρω μία περίπτωση… το περίφημο «ζαμπόν» με τα χαμηλά λιπαρά.

Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή ένιωσα αυτό το συναίσθημα της παρεξήγησης, ότι δηλαδή άλλο ήθελα να πω και άλλο έγινε αντιληπτό. Αργότερα σταμάτησα να αισθάνομαι έτσι και το αποδέχτηκα γιατί αυτά συμβαίνουν και δεν μπορείς να κάνεις κάτι για αυτό…

Πώς κρίνετε το Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης; Ανήκετε στις λίγες τυχερές για τις οποίες το Φεστιβάλ σήμανε κάτι μεγάλο για την καριέρα τους. 

Το Φεστιβάλ ήταν ένα πολύ ωραίο γεγονός στην ελληνική μουσική, και μακάρι να συνέχιζε. Ήταν ένας τρόπος να προβάλλει κάποιος τη δουλειά του, και να μην μπει στη διαδικασία που βλέπουμε όλοι γύρω μας, τα ριάλιτι, κλπ. Κρίμα που σταμάτησε έτσι άδοξα. Δεν έγινε σωστή διαχείριση; Δεν το αγκάλιασε ο κόσμος; Δεν ξέρω. Πάντως, εγώ είμαι παιδί του Φεστιβάλ· εκεί με έμαθε ο κόσμος. Και φαντάσου ότι την αίτηση την έκανα τελευταία στιγμή… Σκληρή δοκιμασία, αλλά και ωραία εμπειρία.

Στο ραδιοφωνικό τοπίο παρατηρούνται επιχειρήσεις - σκούπα με στόχο τους ανεξάρτητους παραγωγούς. Σας αφορούν αυτές οι εξελίξεις;

Ο ραδιοφωνικός παραγωγός είναι ένα επάγγελμα που τείνει να εξαφανιστεί, όπως οι φαροφύλακες ή οι λούστροι. Παλιά, όταν υπήρχαν και playlist και παραγωγοί, δεν είχαμε κάποιο πρόβλημα. ΟΚ, χρειάζεται και το playlist για κάποιους σταθμούς, χρειάζεται όμως και η ξεχωριστή εμπειρία του ραδιοφωνικού παραγωγού που σε ταξιδεύει και σου μεταφέρει τις γνώσεις του. Η εξαφάνιση των παραγωγών δεν μας «συμφέρει». Η λίστα είναι αμείλικτη, βάζουν τα ίδια τραγούδια ξανά και ξανά, και τα «καίνε». Το ραδιόφωνο που ξέραμε δεν υπάρχει πια· είναι υποβοηθητικό της δουλειάς και της δουλείας. Το βάζεις σε ένα γραφείο, απλά για να υπάρχει μία υπόκρουση για τους δούλους που τραβάνε κουπί. Παλιά χτυπούσε κάποιος το τύμπανο για να κρατάει το ρυθμό, σήμερα έχουμε το ραδιόφωνο.

Πώς σας φαίνονται η κριτική και οι κριτικοί;

Έχω καιρό να διαβάσω μία κριτική που να λέει τα καλά και τα κακά της, αλλά και να τα τεκμηριώνει. Καλή κριτική είναι αυτή που τεκμηριώνει, όχι αυτή που λέει καλά λόγια. Η τελευταία κριτική που διάβασα για μένα ήταν μία ειρωνεία για το στυλ μου στον τελευταίο δίσκο, ότι «δεν της πάει της Ευσταθίας να είναι φαμ φατάλ». Κατινιά και κακία, χωρίς λόγο. Εκεί σταματούσε η κριτική, επιδερμικά και κακόβουλα. Σαν τα πρωϊνάδικα, που ασχολούνται με το τι φόρεσε η μία και η άλλη.

Θέλω τη γνώμη σας για τρεις καλλιτέχνες με τους οποίους έχετε συνεργαστεί. Καίτη Γαρμπή;

Είχα γράψει τους στίχους δύο τραγουδιών, βοηθώντας τον φίλο μου τον Δημήτρη Ζμπέκο. Η Καίτη Γαρμπή είναι μια πολύ συμπαθής φυσιογνωμία στο χώρο και άξια.

Είναι αυθεντική και γι αυτό χαίρει σεβασμού από καλλιτέχνες που ανήκουν σε διαφορετικούς χώρους από εκείνη Δεν έχω κριτήριο για να δώσω ένα τραγούδι σε κάποιον, κάνω αυτό που γουστάρω, μου αρέσει, και με διασκεδάζει αν θέλετε. Με την Καίτη δεν βρίσκω λόγο να μη συνεργαστώ, εφόσον μου το ζητήσει. Το βρίσκω πολύ κομπλεξικό να πω όχι.

Υπάρχει και μία αντίστοιχη κουβέντα σχετικά με τη συνεργασία του Μάνου Ελευθερίου με την Πέγκυ Ζήνα…

Ο Μάνος Ελευθερίου δεν έχει να αποδείξει τίποτα. Είναι ένας άνθρωπος απελευθερωμένος από κόμπλεξ, ένας κύριος. Να είναι καλά και να γράφει ό,τι θέλει και για όποιον γουστάρει!

Φίλιππος Πλιάτσικας;

Ο Φίλιππος, μπορεί και οσμίζεται την επιτυχία ως παραγωγός. Είναι γάτα, καταλαβαίνει τι πάει και τι δεν πάει, είναι καλός επιχειρηματίας. Ελάχιστοι έχουν αυτή την ικανότητα, να ξέρουν να διαχειρίζονται τέτοιες καταστάσεις.

Σταμάτης Κραουνάκης;

Ξεκίνησα το 1998 στα σεμινάρια έκφρασης και τραγουδιού του Κραουνάκη, πριν τη Σπείρα-Σπείρα. Ο Σταμάτης έκανε μια οντισιόν στο χοροθέατρο «Ροές», εκεί ήταν η βάση του, για να πάρει παιδιά και να τα διδάξει έκφραση. Εγώ πήγα για να μάθω. Κάναμε τρεις μήνες πρόβες, και κάναμε κάποιες πειραματικές παραστάσεις, κάτι σαν αναγνωριστικές πτήσεις. Εκεί έδωσα και το τραγούδι «Δεισδαιμόνα». Μόλις ξεκίνησαν οι υπόλοιπες παραστάσεις, εγώ έφυγα, παίρνοντας ό,τι μπόρεσα καλύτερο. Ήθελα να κάνω κάτι άλλο.

Έχετε μια έντονη θεατρικότητα στην ερμηνεία σας, στο στυλ. Ποια η σχέση σας με το θέατρο;

Ό,τι έκανα με το θέατρο το έκανα με τον Σταμάτη (σ.σ.: Κραουνάκη). Αυτός με βοήθησε πολύ. Μου αρέσει το θέατρο, και μου αρέσει να υπάρχει ένα είδος παράστασης στα live, να είναι σκηνοθετημένα. Και έχω γράψει και το κείμενο για μία παράσταση μαζί με τον συγγραφέα Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη. Κάποια στιγμή ευελπιστούμε να την ανεβάσουμε.

Τα γυαλιά είναι μάλλον το φετίχ σας. Τα φοράτε για να τονίζετε το βλέμμα σας, ή για να το αποκρύπτετε;

Χαχαχα! Τα φοράω για κάτι πιο πεζό από αυτά που προαναφέρατε: για να βλέπω!