Μιχάλης Γρηγορίου: "Βίος Παράλληλος" (15)

ΒΙΟΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ

Ανέκδοτες ημερολογιακές σημειώσεις του συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου

Ενότητα: "Εσυ, ο χρονος, ο θανατος κι’ εγω"

Επεισόδιο 15ο

Παρασκευη 6/8/2010

Η δυνατοτητα που εχει το μυαλο να ανακαλει παρελθουσες καταστασεις και να τις αναβιωνει με μεγαλυτερη ή μικροτερη εναργεια και ενταση, αναλογα με την συναισθηματικη τους φορτιση, ειναι συνυφασμενη μ’ αυτη καθαυτη την λειτουργια της συνειδησης και του αυτοκατοπτρικου  χαρακτηρα που εχει στον ανθρωπο, που συνεπαγεται την αυτοσυνειδησια. Παρ’ ολο οτι το φαινομενο μιας τετοιας δομικης πολυπλοκοτητας του συστηματος ειναι απο μονο του εντυπωσιακο, ακομα πιο εντυπωσιακο, αλλα και παραδοξο, ειναι το γεγονος οτι καποιες καταστασεις υπηρξαν πραγματι “πριν”, ενω “τωρα” εχουν παψει να υπαρχουν. Μιλαω δηλαδη για τον χρονο που αποδιδει μια κβαντικη υποσταση στην εννοια της υπαρκτοτητας, υπο την εννοια πως καποια πραγματα “εχουν υπαρξει” και μετα “εχουν παψει να υπαρχουν”, χωρις τη δυνατοτητα υπαρξης καποιας ενδιαμεσης καταστασης αναμεσα στο “υπηρξαν πριν” και “δεν υπαρχουν τωρα”, που θα επετρεπε π.χ καποια μορφη σταδιακης “αποσβεσης” απο την “υπαρκτοτητα” στην “ανυπαρξια”.

Κι’ εδω ενα μεγαλο ζητημα εχει να κανει, οχι μονο με την υποσταση και την υφη του “χρονου”, αλλα και της συνειδησης που τον βιωνει. Ηδη, ειναι ιδιαιτερα εντυπωσιακο και ενδεικτικο το οτι η –ανθρωπινη- συνειδηση εχει αναπτυξει τετοιους γλωσσικους προσδιορισμους που διαφοροποιουν το “πριν” απο το “μετα”. Ειναι επισης ιδιαιτερα εντυπωσιακο οτι τετοιοι γλωσσικοι προσδιορισμοι, που εχουν ενα υψηλο βαθμο αναλυτικοτητας σε οτι αφορα στην περιγραφη του παρελθοντος και του παροντος, δεν εχουν τον ιδιο βαθμο αναλυτικοτητας σε οτι αφορα στην περιγραφη του μελλοντος. Υπαρχει βεβαιως το “θα”, το οποιο ομως περιγραφει μαλλον τασεις παρα γεγονοτα, ακριβως επειδη με ενα τετοιο  τροπο μπορει να συλλαβει η συνειδηση την εννοια του μελλοντος, το οποιο παραμενει διαρκως ακαθοριστο, τουλαχιστον για τον ανθρωπινο παρατηρητη.

Οποτε, δεν θα πρωτοτυπουσα εαν επαναλαμβανα το χιλιοειπωμενο, οτι δηλαδη η εννοια του χρονου ειναι αμεσα συνδεδεμενη με τη λειτουργια της συνειδησης. Αλλα φυσικα τουτο δεν λεει τιποτα, γιατι καθε εννοια ειναι αμεσα συνδεδεμενη με καποια συνειδηση που την διαχειριζεται. Οταν παψει να υπαρχει συνειδηση δεν εξαφανιζεται μονο ο χρονος, αλλα και ο χωρος. Τουτο ομως ισχυει μονο για τον παρατηρητη που εξαφανιζεται στην ανυπαρξια κι’ οχι για τους αλλους που παραμενουν υπαρκτοι. Ετσι, το σωστο ειναι να λεχθει πως η υποκειμενικη αισθηση του χρονου ειναι αμεσα συνδεδεμενη με τη λειτουργια της συνειδησης που τον βιωνει. Μια τρομερη κοινοτυπια δηλαδη.

Μετα απο τετοιες ματαιες παρενθεσεις νομιζω πως το ζητημα παραμενει :  Η κβαντικη υποσταση της υπαρκτοτητας. Και ισως, αυτη η ενδιαμεση κατασταση που θα περιεγραφε την σταδιακη μεταβαση απο το “υπαρχειν” στο “μη υπαρχειν” να βρισκεται,  oχι σε καποια φανταστικη “γατα του Schroediger”, αλλα μονο στους συντακτικους κανονες της γλωσσας, που θα μπορουσαν να περιγραψουν με λεξεις την σταδιακη “αποσβεση” απο την “υπαρκτοτητα” στην “ανυπαρξια”, οπως επιχειρω να κανω εγω τωρα. Προσεξε ομως, “να περιγραψουν”, οχι να γεφυρωσουν πραγματικα. Γιατι, για να προεκτεινω κατι που ελεγα παληα, δεν ειναι μονο πως η “φυση” δεν εχει προθετικοτητα και ρηματα, δεν εχει ουτε “νοηματα” που να αντιστοιχουν σε λεξεις.

Κι’ ακομα κατι αλλο:  Εχω την ταση να ισχυριζομαι πως το “εγω” χαρακτηριζεται απο καποια αισθηση αχρονικοτητας. Δεν ειναι σωστο ομως αυτο. Παρατηρω τα διαφορα παιδακια που σαχλαμαριζουν, γκρινιαζουν, κανουν τις αναμενομενες βλακειες, κλπ, επειδη βρισκονται ακομα σε πρωϊμα σταδια προγραμματισμου της συνειδησης τους και σκεφτομαι πως αυτα τα οντα δεν εχουν αναπτυξει ακομα κανενος ειδους οργανωμενο και  συνεκτικο “εγω” που να διεκδικει μια τετοια αυτογνωσια. Τα πραγματα ειναι πολυ πιο απλα και πολυ πιο ανουσια -και πολυ πιο απογοητευτικα, θα προσεθετα, για οσους θα ηθελαν να αποδωσουν στο “εγω” την ιδιοτητα του κεντρου του κοσμου. Το περιεργο ειναι πως εμεις, εφοδιασμενοι με ενα τετοιο ευτελες “εγω”, ειμαστε ωστοσο σε θεση να καταλαβαινουμε την ευτελεια και τη σχετικοτητα του!  Και ειναι πραγματι περιεργη αυτη η δυνατοτητα της μεταγλωσσικης αυτοαπορριψης.