Μαγκντί Γιακούμπ, Στέργιος Θεοδωρόπουλος: Συνέντευξη στον Σωτήρη Κακίση

Σερ Μαγκντί Γιακούμπ, Στέργιος Θεοδωρόπουλος:

«Χωρίς την καρδιά, τίποτα δεν υπάρχει...» 

από τον ΣΩΤήΡΗ ΚΑΚίΣΗ.

Συνάντησα τον Στέργιο Θεοδωρόπουλο στο Λονδίνο για πρώτη φορά, την εποχή που είχαν με τον Καθηγητή Μαγκντί Γιακούμπ εγχειρήσει τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τα ξαναείπαμε από πολύ κοντά όταν ο Μάνος Χατζιδάκις χρειάστηκε τη βοήθεια και τη φροντίδα τους. Από τότε, έχουν περάσει αρκετά χρόνια: ο δόκτωρ Θεοδωρόπουλος επέστρεψε και εξασκεί την ιατρική στην πατρίδα του. Εδώ και τρία χρόνια μάλιστα, στην κλινική που διευθύνει, συνεργάζεται με τον -Σερ πια- Μαγκντί Γιακούμπ, που πηγαινοέρχεται από το Λονδίνο στην Αθήνα.

Θυμάμαι και μιαν άλλη συνάντησή μας στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, όπου μας στρίμωξαν σε μιαν αποθήκη για να μιλήσουμε, αλλά κανένας τους δεν διαμαρτυρήθηκε, εγώ προσωπικά πέρασα πάλι δυό υπέροχες πνευματικές ώρες. Αυτή τη φορά οι δύο διάσημοι καρδιοχειρουργοί μιλάνε μαζί, παρουσιάζοντας και την καινούργια τους, πρωτοποριακή μέθοδο. Γι’ άλλη μια φορά όμως πιο πολύ στοχεύουν σε παραπάνω κι από την Ιατρική πράγματα: στων λαών τις πολιτιστικές ανταλλαγές, στων ανθρώπων τις παγκόσμιες αντιξοότητες, στων ψυχών τις όπου Γης παρόμοιες, από καταβολής κόσμου, συγκινήσεις.

Σ. Κ. 

Σερ ΜΑΓΚΝΤί ΓΙΑΚΟύΜΠ: Οι Έλληνες κι οι Αιγύπτιοι ήταν πάντα κοντά, πάντα μαζί, εγώ νομίζω. Από την αρχαιότητα ώς σήμερα, έχουμε δεσμούς στενούς και μεγάλους, με πολλούς τρόπους, όχι με έναν ή δύο. Υπάρχει συναισθηματική κατανόηση μεταξύ μας. Καταλαβαίνουμε καλά ο ένας τον άλλον.

ΣΤέΡΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡόΠΟΥΛΟΣ: Υπάρχει αμοιβαία συμ-πάθεια, ιστορική και πολιτιστική, αλλά και σε ανθρώπινο, καθημερινό, επίπεδο, μπορώ κι εγώ να πω.

Μ.Γ.:Πιθανότατα η αλληλεπίδραση των δύο πολιτισμών επί δύο και περισσότερες ίσως χιλιετηρίδες, φαίνεται πως ενυπάρχει πια στο αίμα μας, και μας κατευθύνει τον έναν προς τον άλλον και συναισθηματικά, και πνευματικά. Εμπνεόμαστε ο ένας από τον άλλον, στηριζόμαστε ο ένας στον άλλον.

-Ίσως επειδή, αν και πολεμήσαμε αρκετούς πολέμους κατά τον ρουν της Ιστορίας, δεν θεωρούμαστε κατ’ εξοχήν πολεμικοί σαν λαοί. Άλλες προτεραιότητες συνήθως είχαμε.

Μ.Γ.:Συμφωνώ. Πιο πολύ φιλόσοφοι, στοχαστές έχουμε ώς τώρα υπάρξει Έλληνες κι Αιγύπτιοι, διανοούμενοι, παρά ο,τιδήποτε άλλο. Λιγώτερο πολεμιστές. Αν αναλογιστεί κανείς την δημιουργικότητα των δύο λαών, σ’ αυτό το συμπέρασμα καταλήγει. Ακόμα και στις πολεμικές εκστρατείες μας, η διάθεση για πολιτιστική διασπορά ήταν σχεδόν πάντα παρούσα, δεν έμεναν αυστηρά στις πολεμικές επιχειρήσεις οι πρόγονοί μας. Πάντα μας ενδιέφεραν κι οι ανακαλύψεις κι οι ανταλλαγές, δεν μας αρκούσε η στρατιωτική δύναμη ή η εμπορική ανταπόκριση.

-Κι ο Μέγας Αλέξανδρος, του κυρίου Στέργιου Θεοδωρόπουλου ο συμπατριώτης, μ’ αυτόν τον ...καημό πήγε! Άλλωστε, και τη Μεγάλη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ο καλύτερος διάδοχός του δεν την έχτισε;

Μ.Γ.:Ακριβώς. Τον Μέγα Αλέξανδρο σκεπτόμουνα κι εγώ σαν παράδειγμα όλη αυτήν την ώρα. Που ήταν μαζί κι εξερευνητής, κι ενός είδους επιστήμων, που ήθελε να γνωρίσει τον κόσμο ίσως και περισσότερο από το να τον κατακτήσει. Που ήθελε να κατανοήσει τα πράγματα όσο περισσότερο γινότανε, ακόμα και με τον πόλεμο ως μέθοδό του. 

-Υπάρχει ποίηση και στον πόλεμο, το βεβαίωσαν αυτό κι ο Αισχύλος κι ο Κουροσάβα, ποίηση μες στο αίμα... 

Σ.Θ.:Θα μπορούσατε να το πείτε και για μας αυτό κάπως, κύριε Κακίση, για τους γιατρούς: πόσο μάλλον για τους χειρουργούς, αν μου επιτρέπετε να συμπληρώσω κι εγώ μια φράση στην ύπαρξη της ποίησης που αναφέρατε.

-Η συνύπαρξη πάντως των δύο σας τόσα πολλά χρόνια πια, αποδεικνύει και σε προσωπικό ίσως επίπεδο τους άρρηκτους δεσμούς φιλίας Αιγυπτίων αι Ελλήνων.

Μ.Γ.:Αυτό κι εγώ το επιβεβαιώνω. Τη ζούμε αυτή τη φιλία, και συνεργαζόμενοι, και συνυπάρχοντες σχεδόν ιδανικά, σε Αγγλία κι Ελλάδα. Στην πανέμορφη Αθήνα σας.

(Μαγκντί Γιακούμπ, φωτο: Σίσσυ Μόρφη)

-Αυτή είναι ίσως η συζήτησή μας μιάς άλλης φοράς... Αλλά, για πείτε μου, κύριε Καθηγητά και Στέργιε αγαπητέ μου, ποιά είναι η σχέση της Υγείας με την Ιατρική. Πού ταυτίζονται, λέτε, και πού διαφέρουν;

Μ.Γ.:Εδώ έχει σημασία τι εννοείτε με τη λέξη Υγεία. Η Ιατρική πάντως είναι κάτι το ξέχωρο, το αντικείμενο ενός ειδικού αναγκαστικά: του ανθρώπου που προσπαθεί να θεραπεύει άλλους ανθρώπους. 

Σ.Θ.:Κι εκείνου όμως που προσπαθεί να διατηρεί τους ανθρώπους εν υγεία.

Μ.Γ.:Βέβαια. Κι η Υγεία είναι αναμφισβήτητα το πιο πολύτιμο, το πιο ακριβό επί Γης αγαθό. Χωρίς την υγεία-

Σ.Θ.:Τίποτα άλλο δεν έχει αξία. Οπότε η Ιατρική-

Μ.Γ.:Είναι για τον πολύ κόσμο ίσως μόνο τα φάρμακα κι η αγωγή που ο γιατρός σου γράφει, αλλά πάει πολύ πιο πέρα. Η Ιατρική είναι και Επιστήμη και Τέχνη. Η Τέχνη της θεραπείας εκείνων που απειλείται η υγεία τους. Και το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι το πώς δεν θ’ αρρωστήσει κανείς.

-Στην Κίνα, ξέρετε, οι γιατροί πληρώνονταν όσο ο άνθρωπος ηταν καλά, και σταματούσαν να τους πληρώνουν μέχρι να τους ξανακάνουν καλά.

Μ.Γ.:Αλήθεια; Αυτό δεν το ήξερα. Να κάτι για την Ιατρική που μαθαίνω από σας σήμερα.

Σ.Θ.:Εγώ πάντως θα έλεγα πως η Ιατρική είναι ο υπηρέτης της Υγείας. Ο πιο πιστός της θεωρητικά...

-Και δεν υπάρχει κανείς στον κόσμο που δεν θά ‘θελε να ξέρει το πώς θα μείνει υγιής. Το πώς θα κρατήσει την καρδιά του, το σώμα του, από τις ασθένειες μακριά.

Μ.Γ.:Προφανώς. Αλλά η τάση επίσης των ανθρώπων είναι να ξεχνάνε την πρόληψη, να μην ενδιαφέρονται ουσιαστικά για το πώς, πριν αρρωστήσουν.

-Ο Ιπποκράτης διακήρυττε, αν δεν κάνω λάθος, πως δεν υπάρχουν ασθένειες, αλλά ασθενείς. Πως ο κάθε άνθρωπος είναι ιδιαίτερη περίπτωση, μοναδική.

Μ.Γ.:Αυτό είναι κάτι για το οποίο κι εγώ πια είμαι απολύτως βέβαιος. Δίκιο είχε ο Ιπποκράτης εκατό τοις εκατό. Το εξέφρασε μάλιστα αυτό με πάρα πολύ ακριβή τρόπο: δεν πρέπει ο γιατρός να αντιμετωπίζει μια ασθένεια κάθε φορά, αλλά του κάθε ασθενή του την ιδιαιτερότητα.

Σ.Θ.:Απέναντί σου υπάρχει πάντα ένας άνθρωπος που έχει κάτι, κι όχι μία ασθένεια απρόσωπη που προσβάλλει αδιακρίτως και με τον ίδιο πάντα τρόπο όσους προσβάλλει.

Μ.Γ.:Άρα οφείλουμε να εξετάσουμε έναν ολόκληρο οργανισμό με το ένα ή το άλλο πρόβλημα κάθε φορά, και να σεβόμαστε το άτομο ως οντότητα. Να βλέπουμε πώς η συγκεκριμένη ασθένεια λειτουργεί στο άτομο αυτό ειδικά. Αυτό επιβάλλει η σωστή Ιατρική, σε αντίθεση με οποιαδήποτε απλή κι επαναλαμβανόμενη μέθοδο και θεραπεία.

Σ.Θ.:Άλλο, δηλαδή, η πνευμονία ως ασθένεια, κι άλλο ένας άνθρωπος που έχει πνευμονία. Πρέπει να υπολογίζει κάθε φορά κανείς όλες τις παραμέτρους του καθενός, όλες τις ιδιαιτερότητες, όπως είπε κι ο Καθηγητής.

-Αυτό μου φαίνεται εμένα λίγο πιο ελληνικό, παρά αιγυπτιακό, κύριε Καθηγητά. Το διαρκές πάρε-δώσε, θέλω να πω, με τον ατομισμό και του κάθε ανθρώπου τη διαφορετικότητα.

Μ.Γ.:Ίσως γι’ αυτό το άρθρωσαν πρώτοι οι Έλληνες. Αλλά πρέπει οι πάντες πια να το ακολουθούν.

-Λένε πως οι αριθμοί και οι στατιτιστικές συχνά δεν λένε αλήθεια. Αυτή η άποψη μοιάζει να συμφωνεί με τον Ιπποκράτη και τα τελευταία λόγια σας.

Μ.Γ.:Οι αριθμοί, βέβαια, είναι απαραίτητοι για τη μελέτη των πρβλημάτων, αλλά δεν πρέπει καθόλου να είμαστε υπόδουλοι των στατιστικών. Ύστερα, μεγάλη σημασία έχει το πώς εμηνεύει κανείς κάθε φορά τους αριθμούς. Γιατί αν δεν αντιληφθείς κάθε φόρα το πώς κάτι αλληλεπιδρά με κάτι άλλο στον κάθε οργανισμό του κάθε ανθρώπου μέσα, τότε το έργο σου γίνεται δύσκολώτερο. Υπάρχουν και οι γενετικές παράμετροι, και το περιβάλλον, και πρέπει να υπολογίζει κανείς τα πάντα όσο γίνεται πιο αναλυτικά.

-Πυθαγόρας...

Σ.Θ.:Χωρίς τους αριθμούς, πάντως, δεν γίνεται. Δεν γίνεται να ξεχνάμε ποτέ τους αριθμούς. Οι στατιστικές και χρήσιμες πάντα είναι, κι απαραίτητες. Και υπαρχουν είδη στατιστικών που σου επιτρέπουν να υπολογίζεις πολλά μαζί πράγματα ταυτόχρονα. Που σε βοηθάνε ποικιλότροπα και πολύ. Κι οι αριθμοί, άλλωστε, δεν είναι απλοί αριθμοί, κρύβουν κι αυτοί, σαν τους ανθρώπους, πολύ περισσότερα ο καθένας πράγματα. 

-Κι η καρδιά; Πόση μεταφυσική άραγε βοήθεια μπορεί κάθε στιγμή να παρέχει; Οι καλλιτέχνες και οι ποιητές την έχουν την καρδιά σε μεγάλη υπόληψη...

Μ.Γ.:Η καρδιά έχει κεντρική θέση, ιδιαίτερη οπωσδήποτε αξία για τον κάθε άνθρωπο, για τον κάθε αυτόνομο οργανισμό. Χωρίς την καρδιά τίποτα δεν υπάρχει, κι η καρδιά στηρίζει κάθε τι στον οργανισμό μέσα. Επηρεάζει, και επηρεάζεται ίσως, από όλα τα άλλα όργανα. Άρα, πρέπει η καρδιά να απολαμβάνει και του ανάλογου σεβασμού, ως το αναμφισβήτητο κέντρο του σώματος. Η σχέση καρδιάς και μυαλού πάλι είναι απόλυτη, και περιλαμβάνει πιθανώς και το συναίσθημα, αφού σε όλα έχει συμμετοχή η καρδιά αναγκαστικά. 

(Στέργιος Θεοδωρόπουλος, Μαγκντί Γιακούμπ, φωτο: Σίσσυ Μόρφη)

-Υπάρχει μια τούρκικη παροιμία που λέει, «Η καρδιά για το κεφάλι είναι μπελάς».

Σ.Θ.:Για το κεφάλι μάλιστα το δικό μας, των γιατρών εννοώ, δυό φορές, πολλές πιο πολλές φορές, μπελάς...

Μ.Γ.:Η καρδιοχειρουργική είναι μιά πολύ σημαντική ειδικότητα, το καταλαβαίνει κανείς αυτό εύκολα. Παίζει ρόλο κύριο στη μάχη εναντίον των ασθενειών της καρδιάς. Μην ξεχνάτε πως μόνο μέσα στο 2005 πέθαιναν 17,5 εκατομμύρια στον κόσμο από μυοκαρδιακές ασθένειες. Η καρδιακή ανεπάρκεια μάλιστα ως ασθένεια από μόνη της αυξάνεται όλο και πιο πολύ.

-Για τους γνωστούς, φαντάζομαι, αλλά και κάποιους ακόμη αγνώστους λόγους.

Μ.Γ.:Μα η καρδιοχειρουργική είναι, όσο κι αν στον πολύ κόσμο θα φαινότανε παράξενο, πολύ νεαρή επιστήμη, και γι’ αυτό ίσως κι εξαιρετικά δραστήρια. Γιατί μπορεί να υπήρχε καρδιοχειρουργική επιστήμη στην Αρχαία Αίγυπτο, αλλά η καρδιοχειρουργική όπως την ξέρουμε σήμερα είναι καινούργια υπόθεση.

-Σαν ένα παιδί που μεγαλώνει;

Μ.Γ.:Σαν ένας νέος, σχετικά, άνθρωπος. Σαν ένας δραστήριος πενηντα-πεντάρης, ας πούμε. Και ο ρόλος της όλο και επεκτείνεται, μια και την αφορούν άμεσα ο ανθρώπινος πόνος αλλά και ο θάνατος. Τώρα μπαίνουμε σε νέες επικράτειες, και προσπαθούμε να λειτουργήσουμε σε άμεση συνεργασία με άλλους κλάδους της Ιατρικής και της Επιστήμης.

-Όπως;

Σ.Θ.:Όπως η Εφηρμοσμένη Μηχανική, οι Βασικές Αρχές της Επιστήμης, όπως η Μοριακή Βιολογία. Όλες αυτές πια οι Επιστήμες σπεύδουν σε βοήθεια της καρδιοχειρουργικής, όλες αυτές πια οι Επιστήμες συνεργάζονται μαζί της.

Μ.Γ.:Το λάθος είναι πως ο πολύς κόσμος πιστεύει πως καρδιοχειρουργική σημαίνει μόνο εγχείρηση ανοικτής καρδιάς. Όμως δεν είναι μόνο μια υπόθεση χειρουργείου η καρδιοχειρουργική. Είναι και ειδικότητα, και τέχνη, και επιστήμη μαζί.

Σ.Θ.:Η ειδικότητα, κι η τέχνη, κι η επιστήμη, που προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους να θεραπευτούν και να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους καλύτερα, με ποιότητα και χωρίς απειλή ή πόνο.

Μ.Γ.:Η καρδιοχειρουργική έχει προχωρήσει πολύ στον αναπτυγμένο κόσμο, αλλά προχωράει και ικανοποιητικά και στις αναπτυσσόμενες χώρες.

-Εδώ, νομίζω, πως ήρθε η ώρα να σας ρωτήσω και για τη δική σας, πρόσφατη σχετικά, επινόηση, και την προσπάθεια για μια νέα καρδιο-χειρουργική μέθοδο, που μοιάζει τόσο ιδιοφυής στη σύλληψή της, σχεδόν σαν το Αυγό του Κολόμβου: για την πρόσκαιρη εμφύτευση ενός είδους τεχνητής καρδιάς-

Σ.Θ.:Που αντιστρέφει την πορεία της καρδιακής ανεπάρκειας. Που δεν αφαιρείται όπως στη μεταμόσχευση η καρδιά, αλλά θεραπεύεται. Που, για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, υποστηρίζεται για κάποιο διάστημα, ξεκουράζεται και παραδίδεται μετά ανανεωμένη.

Μ.Γ.:Είπατε, κύριε Κακίση, για το Αυγό του Κολόμβου. Για μένα είναι το πιο συναρπαστικό πράγμα στην ως τώρα ενασχόλησή μου με την καρδιο-χειρουργική. Γιατί η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια κοινή πάθηση στους ανθρώπους, η οποία διαιωνίζει εαυτόν και αυτο-επιδεινώνεται, ως το σημείο που θα οδηγήσει τον ασθενή στο θάνατο. Οι φαρμακευτικές αγωγές και τα άλλα μέσα μοιάζουν να καθυστερούν τις διάφορες επιδεινώσεις, αλλά συνήθως δεν είναι σε θέση να ανακόψουν μια προδιαγεγραμμένη πορεία ή να την αντιστρέψουν.

-Αλλά;

Μ.Γ.:Αλλά με αυτή τη νέα θεραπεία που ανακαλύψαμε, με την ταυτόχρονη χρήση μιάς αντλίας και φαρμακευτικής αγωγής ειδικής φύσης, μπορεί κανείς να μεταστρέψει τα γονίδια μες στην καρδιά, και να την επαναφέρει σε προτέρα, υγιέστερη περίοδό της. Ναι, και για μένα αυτή η ιστορία μοιάζει μαγική, γιατί ποτέ στο παρελθόν κανείς δεν είχε διανοηθεί πως θα μπορούσαμε ποτέ να χρησιμοποιήσουμε με επιτυχία τέτοια μέθοδο. 

Σ.Θ.:Ξέρετε πόσο εντυπωσιακό είναι και για μας ακόμα να μπορείς να επαναφέρεις κάποιον στην κατάσταση μιάς άλλης εποχής της ζωής του, όταν ούτε άρρωστος ήτανε, ούτε μελλοθάνατος; Το είπε ο Καθηγητής: μιλάμε πια για κάποιου είδους μαγεία...

-Μηχανή όντως του Χρόνου μοιάζει η μέθοδος αυτή.

Μ.Γ.:Έχει κανείς πραγματικά την αίσθηση της ανακάλυψης, όταν πρωτοσυνειδητοποιεί πως μπορούμε να σβήσουμε σαν με διακόπτη κάποια γονίδια, και να ενεργοποιήσουμε άλλα πάλι με τον ίδιο τρόπο. 

Σ.Θ.:Μιλάμε για τελείως παρθένο περιοχή για την ανακάλυψη νέων οδών για την αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας. Και ήδη έχουν σωθεί πολλών ανθρώπων οι ζωές, με την προπτική να σωθούν στο μέλλον πολλές περισσότερες. 

Μ.Γ.:Ακολουθώντας την ίδια γραμμή σκέψης: με το σβήσιμο και την ενεργοποίηση των γονιδίων, όπως είπαμε, εναλλάξ.

-Αυτά δεν συμβαίνουν μόνον εν Λονδίνω, αλλά κι εδώ, στην Ελλάδα, στην Αθήνα.

Σ.Θ.:Ναι. Γιατί τα τελευταία τρία χρόνια συνεργαζόμαστε με τον Καθηγητή και στην Αθήνα, και εγχειρώντας με τις ώς τώρα γνωστές μεθόδους, και προωθώντας τη μέθοδο αυτήν την καινοφανή. Στην ομάδα μας είναι και ο καθηγητής της καρδιολογίας κύριος Νανάς, του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα». 

Μ.Γ.:Η ομάδα μας δε αποτελείται και από νέους εμπνευσμένους επιστήμονες, νεαρούς Έλληνες αφιερωμένους ψυχή τε και σώματι στην υπόθεση αυτή, οι οποίοι εργάζονται σκληρά μαζί μας, για να μπορούμε τώρα κι εμείς να μιλάμε και για επιτυχία άμεσα πρακτική αυτής της ιδέας. Ποτέ και τίποτα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί στον κόσμο αυτό από έναν και μόνο άνθρωπο. Χρειάζονται πάντα-

-Τουλάχιστο δύο;

Μ.Γ.:Και πάνω. Και χρειαζεται και χρόνος για την επιτυχή δράση μιά ομάδας, η οποία έχει το δικό της τρόπο και ζωή, και οφείλει να λειτουργεί σαν ένα ζωντανό σώμα, με μία ψυχή.

-Όπως κι οι καλές ομάδες ποδοσφαίρου οι αγγλικές, ή οι του μπάσκετ οι ελληνικές;

Σ.Θ.:Περισσότερο, πολύ περισσότερο. Στις ιατρικές ομάδες η αφοσίωση πρέπει να είναι πολύ μεγαλη, γιατί δεν παίζουμε: δουλεύουμε για άλλων ανθρώπων τη ζωή και τη σωτηρία, οπότε τα λάθη δεν περιορίζονται σε κάποιο γκολ και σε μιά ποδοσφαιρική ήττα.

(Στέργιος Θεοδωρόπουλος, φωτο: Σίσσυ Μόρφη)

-Πηγαίνετε συχνά και μαζί στη Αφρική κι όχι μόνο για ανθρωπιστικούς λόγους, όπου μάλιστα εξετάζετε κι εγχειρίζετε αφιλοκερδώς, έτσι δεν είναι;

Μ.Γ.:Ναι. Πήγαμε με τον κύριο Θεοδωρόπουλο και στη Μοζαμβίκη, κι ελπίζουμε να ξαναπάμε με την πρώτη ευκαιρία. Υπάρχουν δύο ειδών αποστολές: η μία στοχεύει στη θεραπεία παιδιών και η άλλη στην εγκαθίδρυση μονάδων ιατρικής βοήθειας για τα παιδιά, στις χώρες που υπολείπονται δραματικά σ’ αυτόν τον τομέα.

Σ.Θ.:Μην ξεχνάμε πως στον ανεπτυγμένο κόσμο, στην Ελλάδα π.χ. ο μέσος όρος ηλικίας της ζωής των ανθρώπων είναι πάνω από τα 75 πια χρόνια, ενώ στην Αφρική βρίσκεται στα 28 με 30...

Μ.Γ.:Μιλάμε για κάτω από το μισό, δηλαδή. Κι ένας από τους λόγους, βέβαια, είναι η απουσία ιατρικής φροντίδας και περίθαλψης. Δυστυχώς αυτές οι χώρες έχουν πια και τις ασθένειες των υπό ανάπτυξη χωρών, αλλά και τις μεταδοτικές ασθένειες των περιοχών αυτών. Οι εκ γενετής πάντως, οι συγγενείς καρδιοπάθειες βρίσκονται και σ’ αυτά τα μέρη στο ίδιο σχεδόν επίπεδο με τα δικά μας. 

Σ.Θ.:΄Εχουν άρα τα κοινά των ανθρώπων όλου του κόσμου νοσήματα, και υιοθετούν μαζικά τα τελευταία χρόνια και τις κακές συνήθειες της Δύσης. Κάπνισμα, κακή διατροφή, μη-άσκηση, τους γνωστούς χείριστους συνδυασμούς.

Μ.Γ.:Από την άλλη, οι χώρες αυτές έχουν πολλούς έξυπνους ανθρώπους, που μπορούν να βοηθήσουν το λαό τους, αλλά χρειάζονται την απαραίτητη συμπαράσταση και καθοδήγηση. Δεν πρέπει να τους εγκαταλείψουμε: η συμπαράσταση δεν αφορα μόνο σε υλικά πράγματα, αλλά και σε ανθρώπινο δυναμικό, που θα εκπαιδευτεί σωστά και ανάλογα.

Σ.Θ.: Κι εδώ πάλι η έρευνα και η ύπαρξη ανάλογων σ’ αυτές τις χώρες ερευνητικών κέντρων είναι απαραίτητη. Μπορούμε μάλιστα να μάθουμε και πράγματα και για τα δικά μας ιατρικά προβλήματα, συνδυάζοντας τις όποιες πληροφορίες. Μιλάμε για αμφίδρομη άρα βοήθεια, όχι μόνο από μας για εκείνους.

Μ.Γ.: Η γνώση που κερδίζουμε κι εμείς από την ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων δια μέσου της κοινής μας παρουσίας εκεί είναι πολύ μεγάλη, ξέρετε, ικανοποίηση.

-Για τις καρδιές σας κατ’ αρχήν;

Μ.Γ.:Ναι. Για την καρδιά μας.

Σ.Θ.:Και για το μυαλό μας, επίσης.

-Τι αναμνήσεις άραγε έχετε από την εποχή που εγχειρήσατε Έλληνες πρωθυπουργούς, κύριε Καθηγητά; Νομίζω πως είχατε εγχειρήσει και τον Γεώργιο Ράλλη, εκτός από τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Μ.Γ.:Σας είχα ξαναπεί κάποτε πως σέβομαι πάντα του κάθε ανθρώπου την ιδιωτική ζωή. Όλοι μου οι ασθενείς λαμβάνουν τη φροντίδα που αξίζει σε κάθε άνθρωπο, όσο ισχυρός ή ταπεινός και να είναι. Θυμάμαι, βέβαια, πως ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν μια πολύ γοητευτική προσωπικότητα, και πως απολαύσαμε την περίοδο που τον φιλοξενήσαμε σαν ασθενή μας. Αλλά πέραν αυτού, τον φροντίσαμε όσο θα φροντίζαμε τον οποιονδήποτε με ανάλογα πρόβλημα υγείας άνθρωπο. Βέβαια, εγώ γνώριζα τους ΄Ελληνες από πριν, και τον κύριο Θεοδωρόπουλο, και όχι μόνο. Εκείνη την περίοδο πάντως ομολογώ πως γνώρισα πολύ περισσότερους...

-Τότε είχε μετακομίσει η Αθήνα κυριολεκτικά στο Λονδίνο...

Μ.Γ.:Σας το ξαναείπα: μου αρέσουν οι ΄Ελληνες. Σας βρίσκω ζεστούς κι ανθρώπινους, κι αισθάνομαι κολακευμένος όταν κι εσείς με διαλέγετε για φίλο. Στην Αθήνα αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου.

-Ξέρω πως στην Αγγλία ο χειρουργός δεν αποκαλείται Doctor, αλλά Mister. Γιατί κάποτε υπαγόσασταν στους ...κουρείς!

Μ.Γ.:Στην Αγγλία οι παραδόσεις είναι παραδόσεις. Αλλά και στη Γαλλία, όπου έγινα πρόσφατα δεκτός στην Ακαδημία των Επιστημών, πληροφορήθηκα πως ο ίδιος ο Ναπολέων υπήρξε ο ιδρυτής αυτής της Ακαδημίας, ο δεύτερος εν σειρά πρόεδρός της, κι η φρουρά του παραμένει ακόμα στη θέση της. Σήμερα βέβαια, στην Αγγλία, το Βασιλικό Κολλέγιο των Χειρουργών είναι περήφανο για τον τίτλο που κληρονόμησε κάποτε από τους κουρείς, γι’ αυτή του την ιδιαιτερότητα. Άλλωστε, ποτέ δεν μετράνε οι τίτλοι, αλλά πάντα αυτό που είναι κανείς, αυτό που καταφέρνει να κάνει.

Σ.Θ.:Είτε σαν κουρέας, κύριε Κακίση, είτε σαν χειρουργός.

Πηγή: Το Βήμα, ΒΗΜagazino, Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2007.

(Στέργιος Θεοδωρόπουλος, Γιώργος Πηλιχός, Νίκος Ζαχαρίου, Κώστας Πασχάλης, Σωτήρης Κακίσης)