Λιγα λογια για τα εργα της συναυλιας.....
Τα εργα που παρουσιαζω σ’ αυτη την συναυλια ανηκουν ολα τους σε προγενεστερες περιοδους. Η επιλογη τους οφειλεται σε δυο λογους. Ο πρωτος και πιο βασικος ειναι βεβαια οτι προκειται για εργα που δεν εχουν παψει να με αντιπροσωπευουν αισθητικα. Ο δευτερος, αλλα διολου αμελητεος, ειναι οτι προκειται για εργα με μικρη διανομη, αρα για εργα που εχουν μικρο κοστος και που μπορουν πιο ευκολα να παρουσιαστουν. Ειναι προφανες οτι, υπο τις παρουσες συνθηκες, θα ηταν αδυνατον να παρουσιασω εργα που απαιτουν πολυπροσωπες διανομες, ορχηστρες, χορωδιες και τα τοιαυτα.
Τα τραγουδια του κυκλου “Μεσουρανα του Αυγουστου”, σε ποιηση του Αρη Αλεξανδρου, γραφτηκαν το 1982. Καποτε ο Αρης Αλεξανδρου μου ειχε διηγηθει ενα περιστατικο απο τη ζωη του που μου ειχε κανει μεγαλη εντυπωση. Την περιοδο που βρισκοτανε στην εξορια οι πολιτικοι συγκρατουμενοι του, ακολουθωντας την "επισημη" κομματικη γραμμη, τον αντιμετωπιζαν ως “ρεβινιονιστη”, τον ειχαν απομονωσει και δεν του μιλουσαν. Ενας απο τους λιγους φιλους που δεν ειχε παψει να τον συναναστρεφεται ηταν ο ποιητης Τασος Λειβαδιτης ο οποιος τον πλησιασε καποια μερα και, με μεγαλη αμηχανια, του ειπε πως οι αλλοι αντιμετωπιζουνε και τον ιδιο με δυσπιστια επειδη συνεχιζει να του απευθυνει τον λογο. Ο Αλεξανδρου του απαντησε: “Καταλαβαινω, μην εχεις κανενα προβλημα, μπορεις να παψεις να μου μιλας. Δεν προκειται να σε παρεξηγησω. Πες ομως στους αλλους πως εγω βρισκομαι εδω για τους δικους μου λογους κι’ οχι για τους δικους τους”. Ο Αρης Αλεξανδρου ηταν ενας ανθρωπος που σ’ ολη του τη ζωη διατηρησε το δικαιωμα της ατομικης χειρονομιας που διασωζει την εννοια της ανθρωπιας. Τα τραγουδια αυτα, γραμμενα ειδικα για τη φωνη της Σαβινας Γιαννατου, αποτελουν κατι σαν επιλογο της καντατας “ΑΝΕΠΙΔΟΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ” που ειχα γραψει λιγα χρονια πριν και ειναι αφιερωμενα στη μνημη του.
Τα τραγουδια του κυκλου “Ντοανα”, σε ποιηση του Τακη Σινοπουλου, γραφτηκαν το 1977, υστερα απο προτροπη του Σπυρου Σακκα και του Γιωργου Κουρουπου, με σκοπο να τα περιλαβουν στο ρεπερτοριο των συναυλιων τους. Μερικα χρονια αργοτερα τα ιδια αυτα τραγουδια τα μετεγραψα για γυναικεια φωνη και απεκτησαν την τωρινη τους μορφη. Τους στιχους του ποιηματος “Το νησι του θανατου” στους οποιους βασιζεται το δευτερο τραγουδι τους χρησιμοποιησα το 1991 με τελειως διαφορετικο τροπο και σε ενα αλλο εργο μου, τους “ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ”. Θα ελεγα πως τo “Ντοανα” κι’ οι “ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ” αποτελουν κατα καποιο τροπο “συμπληρωματικα εργα” και παραπεμπουν στο ιδιο συμβολικο και συναισθηματικο τοπειο. Μια αισθηση “νεκρης φυσης”, μια αισθηση εφιαλτικου ονειρου, μια αισθηση αμετακλητης απωλειας. Μια αισθηση αποχαιρετισμων της θαλασσας.
Η “σονατα για πιανο”, εργο του 1978, αποτελεσε για μενα μια προσπαθεια να συγκερασω επιδρασεις απο τον χωρο της λεγομενης –τοτε- “συγχρονης” μουσικης με στοιχεια μια παραδοσιακης μουσικης γραφης με συγκινησιακες προθεσεις και αφηγηματικη μορφη. Προτεραιοτητα βεβαια δεν ειχαν τα διαφορα μορφολογικα στοιχηματα, αλλα η διαθεση μου να φτιαξω ενα εργο με δραματικο περιεχομενο που θα κινειται σε ενα ιδιαιτερο συναισθηματικο τοπειο. Σε ενα τοπειο οπου αναμνησεις απο το χθες θα κονταροκτυπιουνται με διαψευσεις απο το σημερα. Φυσικα, το 1978 ειμουνα ακομα 31 χρονων και τετοια “ρομαντικα” σεναρια ταιριαζαν με μια γενικωτερη ματια μου απεναντι στη ζωη. Ισως παλι, τετοια “σεναρια” να χαρακτηριζουν γενικωτερα την ιδιοσυγκρασια μου, γιατι εξακολουθουν να με εκφραζουν και σημερα, υστερα απο 35 χρονια !
Ο κυκλος τραγουδιων “Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ…”, σε ποιηση του Μανολη Αναγνωστακη, γραφτηκε το 1979, μια εποχη που ηταν ακομα, τουλαχιστον για ορισμενους απο εμας, μια εποχη βεβαιοτητων : Τοσο η καταλυτικη επιδραση του Μανου Χατζιδακι, οσο κι’ η δικηα μας νεανικη μαχητικοτητα μας εκαναν να υπερασπιζομαστε με παθος και ενθουσιασμο την κοινωνικη λειτουργια του τραγουδιου και να πιστευουμε στη δυνατοτητα του να συμβαλλει στην ανυψωση του πολιτιστικου επιπεδου. Ηταν ακομα μια εποχη οπου ξεσπουσαν αναμεσα μας θυελωδεις διαμαχες πανω στον ρολο της avant- garde κι’ οπου καθε νεος δισκος συνοδευονταν απο εντονες συζητησεις περι του αν πρεπει ή οχι να μελοποιειται η ποιηση και με ποιο τροπο, αλλα και πανω στο νοημα εννοιων οπως “ελιτισμος” και “λαϊκισμος”, “ελαφρια” και “σοβαρη” μουσικη, κλπ.
Μεσα σε ενα τετοιο ζωηρο πνευματικο κλιμα ειχε γραφτει κι’ ο κυκλος τραγουδιων “H AΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ”. Δεν ησαν ομως μονο τα διαφορα “ιδεολογικα” επιχειρηματα που με οδηγησαν να γραψω το εργο. Ειχε προηγηθει η συγκινησιακη ταυτιση με την ποιηση του Μανολη Αναγνωστακη. Η ποιηση αποτελεσε το “σεναριο” πανω στο οποιο εγω λειτουργησα, oχι απλως ως συνθετης που μελοποιει στιχους, αλλα κι’ ως σκηνογραφος και σκηνοθετης που επιχειρει να στησει ενα συνεκτικο συναισθηματικο τοπειο. Γι’ αυτο το λογο, σε συμφωνια με τον ιδιο τον ποιητη, πηρα κι’ ορισμενες πρωτοβουλιες, χρησιμοποιωντας μερικες φορες μονο αποσπασματα καποιων ποιηματων, κανοντας αντιμεταθεσεις καποιων στιχων, κλπ. Απο την αρχη παντως η προθεση μου δεν ηταν να συνθεσω απλως μια σειρα απο αυτονομα τραγουδια, αλλα να φτιαξω ενα εργο που θα εμφανιζει καποια ενοτητα κι’ ακομα πιο σημαντικο : ενα εργο που θα ειναι συγχρονως “εντεχνο”, δηλαδη καλοφτιαγμενο, αλλα και συγκινησιακα αμεσο, κι’ αυτο αποτελει βεβαια ενα πολυ δυσκολο στοιχημα για καθε μουσικο. Οπως τοτε, ετσι και τωρα, ο ακροατης ειναι αρμοδιος να κρινει εαν το κερδισα.
Μιχαλης Γρηγοριου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου