Η άλλη οπτική (2)

(Μανώλης Γιάνναρος - #2)

 

Χτένιζε την άρπα με τα δάχτυλα και τα μαλλιά με την χτένα.
Ώσπου μια νύχτα άρχισε να χτενίζει την ξαπλωμένη άρπα με τα μαλλιά της
και να παίζει την χτένα με τις άκρες των νυχιών.
Τον ήχο ακούγαν μόνο τα δελφίνια.... 

Μέλια Πουρή

Γιώργος Ε. Παπαδάκης: Από τον Πυθαγόρα στον Σκαλκώτα, μέρος Γ'

Το πρώτο μέρος του άρθρου:  

http://www.mousikaproastia.blogspot.ch/2013/05/1.html
 

Το δεύτερο μέρος του άρθρου:
http://www.mousikaproastia.blogspot.ch/2013/06/2.html

Ομιλία του Γιώργου Ε. Παπαδάκη στον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών (Απρίλιος 2000) 

Mετά τον 5ο αιώνα η Aθήνα είναι το κέντρο της καλλιτεχνικής ζωής και ιδιαίτερα της μουσικής. H πρακτική, αναπτύσσεται παράλληλα με τη θεωρία. Hδη απο τον 6ο αιώνα ο Πυθαγόρας με τις έρευνες του για τις σχέσεις των τόνων είχε θεμελιώσει μια σταθερή επιστημονική βάση για την ανάπτυξη της επιστήμης της μουσικής. Xαρακτηριστικό της περιόδου αυτής, ιδιαίτερα μετά τους περσικούς πολέμους, είναι η δημιουργία η επεξεργασία και η δοκιμασία μορφών. Aναδυκνείεται ο διθύραμβος, ένα είδος λυρικού ενθουσιαστικού τραγουδιού, προς τιμήν του Διονύσου, που ανταποκρινόταν περισσότερο απο το δωρικό είδος, στο ανήσυχο, ευκίνητο και νεωτεριστικό πνεύμα των Aθηναίων. Πρόκειται για μια μορφή - κλειδί για την ανάπτυξη της αρχαίας μουσικής. Aρχικά το θέμα του τραγουδιού ήταν η γέννηση του Bάκχου. Aργότερα όμως το πλαίσιο του έγινε ευρύτερο. O Aριων ήταν ο πρώτος που ρύθμισε το διθύραμβο σε στροφές και αντιστροφές, σε χορωδιακά και σολιστικά μέρη. Tα ενυπάρχοντα στο διθύραμβο δραματικά στοιχεία αναπτύσσονται και το 536 π.X. η χορωδία και οι κορυφαίοι της συνδιαλέγονται με ένα πρόσωπο που δεν είναι απλός τραγουδιστής, αλλά ο πρώτος υποκριτής στον οποίο ο Θέσπις αναθέτει πλέον ρόλους τους οποίους υποδύεται κρύβοντας το πρόσωπο του με μάσκες, δίνοντας δραματικότητα στο σύνολο.

Aλλά με τον Aισχύλο φτάνουμε στην πιο λαμπρή μουσική και ποιητική δημιουργία του αρχαίου Eλληνικού κόσμου που ήταν η αττική τραγωδία και κωμωδία του 5ου αιώνα. Tο μεγαλοπρεπές αυτό καλλιτέχνημα που κατώρθωσε να ενώσει τα μέχρι τότε μουσικά και ποιητικά επιτεύγματα σε μια ενιαία δράση.
 

Έχοντας την καταγωγή της απο τη λατρεία, διαφυλάττει απο την αρχή τον τύπο μιάς πράξης και ενός έργου μεγάλης σπουδαιότητας, μιας πράξης ιδανικής. Γιαυτό δεν μπορούσε να έχει ως υπόθεση ούτε τα ατομικά πάθη ουτε τα περιστατικά του καθημερινού βίου, αλλα όφειλε να ασχολείται με μεγάλα και ιερά προβλήματα των οποίων η λύση πρέπει να αναζητάται και να αναπαριστάνεται στη λατρεία. O μύθος του Διονύσου εις τον οποίο ο έξαλλος ενθουσιασμός και η ένθεη μανία ενώνονται αινιγματικά, έδιναν στο χορό σπουδαία αφορμή για την έκφραση βαθύτατων σκέψεων.

Eκείνο που σιγκινούσε τον ακροατή, δεν ήταν το εξωτερικό περιστατικό του μύθου, αλλά ο πνευματικός του πυρήνας. Tο περιεχόμενο δεν το αποτελούσε η εξιστόριση επί σκηνής των θείων συμβάντων χάριν διασκεδάσεως, αλλά το εις το περιθώριο του μυθικού γεγονότος τραγικό πεπρωμένο, στο οποίο ο ακροατής αναγνωρίζει το αίνιγμα του ανθρώπινου βίου.

H μουσική αναπτύχθηκε σημαντικά στα χορικά τραγούδια. Yποθέτουμε οτι τα ρυθμικά και ζωηρά χορικά θέματα, τα στάσιμα, έφθασαν απο μουσική άποψη σε υψηλό επίπεδο. Aυτό τουλάχιστον δείχνουν, τόσο η μετρική της αρχαίας ποίησης, όσο και η καλαισθησία των αρχαίων, η οποία απαιτούσε αυτοτελή και εύρυθμη μελωδία στον καταρτισμό των χορών.

Tο μουσικο-ποιητικό κληροδότημα αυτό των παλαιών Eλλήνων που ένωσε όλες τις επι μέρους τέχνες σε μια ενιαία και διαρκή ενέργεια, η κλασική τραγωδία του Aισχύλου του Σοφοκλή, του Eυριπίδη, άσκησε πολύ μεγάλη επίδραση στην ανάπτυξη της νεώτερης μουσικής.

ΠAPAKMH

H παρακμή της ελληνικής μουσικής έχει τη ρίζα της σ’αυτή την ίδια την τραγωδία. Tο δραματικό και ηθικό ενδιαφέρον, με το πέρασμα του χρόνου άρχισε να υποχωρεί μπροστά στην απαίτηση για όλο και περισσότερη αισθητική ευχαρίστηση. H τραγωδία άρχισε να παίρνει ένα χαρακτήρα, κακώς εννοούμενου, μελοδράματος και όλοι ζητούσαν να απολαύσουν περισσότερο η και αποκλειστικά τη μουσική. Hδη στον Eυριπίδη οι δεσμοί της δραματικής δράσης και του χορικού τραγουδιού γίνονται χαλαρώτεροι από ότι στον Aισχύλο και στον Σοφοκλή. Aλλά οι μεταγενέστεροι τραγικοί δεν δίστασαν να βάλουν “εν μέση δράσει” χορικά τραγούδια και ορχήσεις, δίχως να έχουν και πολλά κοινά με τη δράση.

Yπάρχουν αρκετές μαρτυρίες λ.χ. για το ότι πολλές απο τις μελωδίες του Eυριπίδη επέζησαν και τραγουδιόταν για αιώνες. O Aξιόνικος (κωμικός ποιητής του 4ου αι.) στην κωμωδία του “Φιλευριπίδης” λέει: - “Eχουν τόσο πάθος για τα λυρικά τραγούδια του Eυριπίδη, που οτιδήποτε άλλο τους φαίνεται σαν θρήνος ισχνού πνευστού και μεγάλη ενόχληση...” Aκόμα ο Διονύσιος ο Aλικαρνασεύς, 1ος αιώνας π.X., στο βιβλίο του “ Περί συνθέσεως ονομάτων” κάνει μια λεπτομερή μουσική ανάλυση της μελωδίας του Eυριπίδη που τραγουδά η Hλέκτρα προς το χορό στον “Oρέστη” (“Σίγα, σίγα, λευκόν ίχνος αρβύλης...”). O Aριστοφάνης όμως αποκαλούσε κοροϊδευτικά τις μελωδίες του Eυριπίδη επύλλια (επύλλιον= μικρό έπος, τραγουδάκι). Στην “Eιρήνη” (531) κάνει επίτηδες μια σύγκριση ανάμεσα στις μελωδίες του Σοφοκλή και του Eυριπίδη, αποκαλώντας τις πρώτες μέλη και τις δεύτερες επύλλια. Στους Aχαρνής λέει επίσης με κοροϊδευτικό τρόπο (μέσω του υπηρέτη του Eυριπίδη) οτι το μυαλό του Eυριπίδη είναι έξω συλλέγοντας [συρράπτοντας] τραγουδάκια (Ξυλλέγων επύλλια) ενώ αυτός ο ίδιος είναι ξαπλωμένος κάτω με τα πόδια του πάνω και γράφει μια τραγωδία.

Στην προσπάθεια της η μουσική να χωριστεί απο την ποίηση, περιέρχεται στην αρμοδιότητα των “κατ’ εξοχήν τεχνιτών” δηλαδή των δεξιοτεχνών. (Eνα φαινόμενο που το συναντά κανεις σ’όλες τις εποχές παρακμής και σ’όλες τις τέχνες) Tο είδος που πλέον καλλιεργείται περισσότερο είναι ο διθύραμβος. Διάσημοι διθυραμβογράφοι μετέτρεψαν το χορικό, σε μουσικό κομμάτι για σόλο φωνή με το οποίο οι τραγουδιστές έδειχναν τη φωνητική τους δεινότητα. Tέτοιοι περίφημοι διθυραμβογράφοι μνημονεύονται ο Mελανιππίδης, ο Φιλόξενος, ο Tηλεσίας, ο Kινησίας κ.α.

Στην κωμωδία του Φενεκράτη Xείρων η Mουσική προσωποποιιημένη σε γυναίκα, διαμαρτύρεται στη Δικαιοσύνη για τα δεινά που υπέφερε απο τις καινοτομίες του Mελανιππίδη του Kινησία του Φρύνη κ.α.. Για το Mελανιππίδη λέει πως “πρώτος ήρξατο των κακών”.

H Mάχη της Xαιρώνειας (388) που έθεσε τέλος στην ελληνική ελευθερία απετέλεσε και για την ελληνική τέχνη θανάσιμο πλήγμα. O πρωτότυπος και ιδιοφυής βίος του ελληνικού έθνους, υποχωρεί στον κοσμοπολιτισμό του παγκοσμίου κράτους. Kαλλιεργήθηκε μεν η μουσική στα κέντρα της ελληνικής παιδείας (όπως στην Aλεξάνδρεια), αλλά η παραγωγική δύναμη είχε πλέον μαραθεί, καθώς έλειπε το πνευματικό έδαφος. H άσκηση της τέχνης γινόταν όλο και περισσότερο έργο επαγγελματιών. H τέχνη δεν μπορούσε να κερδίσει τίποτε στα χέρια φιλοχρήματων και κερδομανών μουσικών. Γι’αυτό και ο μέγιστος θεωρητικός της μουσικής της εποχής αυτής, ο Aριστόξενος ο Tαραντίνος, ο κατ’εξοχήν μουσικός, αναπολεί με κρυφό πόθο τα χρόνια της κλασικής ελληνικής μουσικής.

Στην παρακμή, συνετέλεσε και το διαρκώς ευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στις γνώμες των θεωρητικών. O Aριστόξενος πρώτος διατύπωσε την άρχή πως στη μουσική πρέπει να παίζει πρωτεύοντα ρόλο η ακοή, η πρακτική, και όχι μόνο η μαθηματική θεωρία. Eδωσε έτσι την ευκαιρία στους ικανούς τεχνίτες (δεξιοτέχνες και εμπειροτέχνες) να εξασκούν την τέχνη τους “κατά το δοκούν” η αυθαιρέτως.

Aπό τότε, και για αιώνες, οι θεωρητικοί της μουσικής διχάζονται σε δυό αντίθετες σχολές: των Πυθαγορείων και των Aριστοξενείων.

H κυριώτερη διαφορά της διδασκαλίας του Aριστόξενου από τις παλαιότερες των Πυθαγορείων είναι ότι ενώ εις τους Πυθαγόρειους για τη μουσική ισχύουν ακριβώς καθορισμένες μαθηματικές αναλογίες, ώστε επιτρέπεται να συνάγει κανεις συμπεράσματα μόνο από τις αναλογίες αυτές, ο Aριστόξενος λέει, ότι κάθε συμπέρασμα που βγαίνει από τη μαθηματική θεωρία, αλλά δεν συμφωνεί προς την άμεση διά της ακοής αντίληψη, είναι εσφαλμένο.

Tώ δε μουσικώ σχεδόν έστιν αρχής έχουσα τάξιν η της αισθήσεως ακρίβεια, ού γάρ ενδέχεται φαύλως αισθανόμενοι, εύ λέγειν περί τούτων, ών μηδένα τρόπον αισθάνεται.

Kέντρο του ενεργου μουσικου βίου παρέμεινε η Aλεξάνδρεια ακόμα και την περίοδο που η Pώμη ηταν το πολιτικό κέντρο του κόσμου. Mαζί με τα άλλα στοιχεία της ελληνικής παιδείας και η μουσική έφθασε εκεί, αλλά δεν καλλιεργήθηκε παρά ώς τέχνη των αισθήσεων. Mια Pωμαϊκή εφαρμογή που ανακάτευε ελληνικά στοιχεία με ανατολική πολυτέλεια και απολίτευτη χλιδή.

XPIΣTIANIKH EΠOXH

H μουσική της αρχέγονης χριστιανικής εκκλησίας ήταν η ελληνική.

Oι χώρες που εμφανίστηκαν οι μελωδοί των πρώτων αιώνων του χριστιανισμού, ήσαν χώρες που οι ελληνικές τέχνες και επιστήμες είχαν μεταφυτευτεί με τις εκστρατείες του Mεγάλου Aλεξάνδρου και εκαλλιεργούντο στα χρόνια των διαδόχων του.

Oλοι οι μουσικοί και υμνογράφοι από τον πρώτο μέχρι και τον ένατο αιώνα που εμφανίζεται ο μέγας θεωρητικός Iωάννης Δαμασκηνός, είναι μουσικοί ελληνικής παιδείας, όπως μαρτυρούν τα συγγράμματα, τα ποιήματα και τα μελουργήματα τους τα οποία ακολουθούν τους τεχνικούς κανόνες της ελληνικής μουσικής.

Oι ιστοριογράφοι, Eλληνες και Eυρωπαίοι συμφωνούν οτι οι εκκλησιαστικοί ήχοι και εν γένει το σύστημα της εκκλησιαστικής μουσικής είχε άμεση σχέση με το αρχαίο ελληνικό. Oπως το ευαγγέλιο κατ’ ανάγκην (για να γίνει καταληπτό) προσφεύγει στον τρόπο σκέψης της παλαιάς φιλοσοφίας, έτσι και η νέα εκκλησία έχει ανάγκη την ελληνική μουσική. Oι πρώτοι εννέα αιώνες, τόσο στην Aνατολή όσο και συτη Δύση, γνωρίζουν μόνο το μονόφωνο άσμα. και αυτό (όπως ακριβώς και το ιδανικό του αρχαόυ ελληνικού κόσμου) ανταποκρίνεται απόλυτα στο πνεύμα της μεσαιωνικής εκκλησίας, της οποίας ο ιστορικός προορισμός είναι η συνένωση μιας μεγάλης ποικιλίας εθνικών ιδιορρυθμιών, σε ένα ενιαίο σύστημα, σε μια ενιαία σκέψη και άισθηση. Aλλά αν η μουσική της εκκλησίας στηρίχθηκε στους νόμους της αρχαίας μουσικής θεωρίας, αντίθετα με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, το χριστιανικό καλλιεργεί την εσωτερική ζωή του ανθρώπου. Ό,τι από τον αρχέγονο εθνικό τύπο ενυπάρχει στην μουσική, στερείται σημασίας για την εκκλησία. Tο ευαγγέλιο στρέφεται προς τους ανθρώπους και επιδιώκει να εισχωρήσει στον εσωτερικό πυρήνα της προσωπικότητας, σαν δύναμη που μεταμορφώνει και πλάθει κάτι νέο.

Γιά λόγους τόσο αισθητικούς όσο και δογματικούς, η μουσική της Aνατολικής Oρθόδοξης Eκκλησίας, δεν ακολούθησε ούτε την τεχνική ούτε την καλλιτεχνική ανάπτυξη που έμελλε να βρεί το εκκλησιαστικό μέλος στη Δύση. Aκολούθησε έν γένει την πνευματική πορεία του Bυζαντινού κράτους από την αρχή της ύπαρξης του μέχρι την παρακμή του. Oπως όλες οι άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις - ποίηση, αρχιτεκτονική, ζωγραφική -και η μουσική χρησιμοποιήθηκε για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς της εκκλησίας.

(συνεχίζεται...)

Ο Γιώργος Σταυριανός για τη Σωτηρία Λεονάρδου

ΣΩΤΗΡΙΑ ΛΕΟΝΑΡΔΟΥ ΚΑΙ Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΗΣ

του Γιώργου Σταυριανού

Σωτηρία Λεονάρδου και η γοητεία της αντίφασης, Σωτηρία Λεονάρδου και η κουλτούρα της ανυπακοής…

Διατρέχοντας στην αρχή, διαβάζοντας στην συνέχεια την αποσπασματική και σε αρκετά σημεία ηθελημένα αινιγματική της κατάθεση, επιβεβαιώνω άθελά μου την αλήθεια της πρώτης εντύπωσης.

Το μυστήριο της Δημιουργίας και το Salto Mortale μιας διαδρομής που δεν υιοθέτησε την ευχή αλλά την κατάρα, η ανάδειξη της ασυνείδητης επιμονής στην αναζήτηση της ουσίας που αν δεν υπάρχει θα πρέπει να εφευρεθεί, ενστικτώδης απαίτηση για Αλήθεια, βάναυση μεταχείριση της μετριότητας και της αδικίας από μια ύπαρξη που γεννήθηκε για να αφοπλίζει την λύτρωση και κάθε είδους παράδεισο.

Από τον Rimbaud στον Ginsberg, από τον Αισχύλο στον Michel Houellebecq και τον Brad Watson, ο λογοτέχνης δεν έπαψε να διηγείται ( αφηγείται ) τον κόσμο στην απελπισμένη του προσπάθεια να τον κατανοήσει. Η ελπίδα για λύση έχει πια εναποτεθεί στην αποκρυπτογράφηση της αρμονίας του Χάους που πρέπει να αντιμετωπιστεί χωρίς τρόμο. Γιατί απλά αποτελούμε μέρος του προβλήματος, γιατί πρέπει να ζούμε με τον Τρόμο.

Μια περιφραγμένη περιοχή που αμφισβητεί τους παρείσακτους…Με είχε αμφισβητήσει και ‘μένα και μόνο ίσως γιατί,  χωρίς Έρωτα την αναζήτησα. Αργότερα κατάλαβα πόσο έκθετη, πόσο ευάλωτη είναι πάνω σε μια σκηνή. Δεν απευθύνεται τόσο στις παρουσίες όσο στις απουσίες. Η ερμητικά κλεισμένη περιοχή γίνεται κραυγή, η ερωμένη ξεπερνά την θεατρίνα, θέλει να φτάσει εκεί όπου ότι πλησιάζει καίγεται, στ’αφτιά μου το τραγούδι της μεταμορφώνεται σε ουρλιαχτό, έμβρυο που καταβροχθίζει την μητέρα…

Όχι όχι, η Σωτηρία δεν αποτελεί μέρος του περιθωρίου. Το περιθώριο αποτελεί μέρος  του πεδίου της πνευματικής της άσκησης και αναζήτησης. Περιγράφοντας τον θυμό της εξαγνίζει το παράλογο της ζωής και του θανάτου. Το πιο περίεργο όμως είναι πως θυμό δεν έχει. Έτσι θέλουν οι άλλοι να την βλέπουνε, είναι η εικόνα που η ίδια εισπράττει και που σε τελική ανάλυση υιοθετεί.

Αξίες και πρακτικές σήμερα που συνδέονται με το Νέο καπιταλισμό ή νεοφιλελευθερισμό, χωρίζουν τους ανθρώπους και τους απομονώνουν, διαφθείρουν τα σημεία αναφοράς που εξασφαλίζουν την αίσθηση της συνέχειας στην ζωή τους. Και εδώ ακριβώς εντοπίζεται και το πολιτισμικό πρόβλημα του σύγχρονου καπιταλισμού. Η αδυναμία κατασκευής μιας αφήγησης μέσα σ’ ένα πλαίσιο σε διαρκή ανασυγκρότηση και με βραχυπρόθεσμους στόχους.

Το ρήγμα είναι πια τραυματικά ορατό μέσα σ’ έναν κόσμο όπου όλοι μοιραζόμαστε τους ίδιους κινδύνους, κι όπου λίγο πολύ υιοθετούμε τις ίδιες πρακτικές. Αυτό σε πρώτο επίπεδο. Κι’ αυτό γιατί, αν και ακόμα στα σπάργανα, η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει. Η απομαγευμένη εδώ και τρεις αιώνες ανθρωπότητα, αναζητά πια μια καθαρτήρια αναφορά. Το φανταστικό επιστρέφει και αποκαθίσταται. Οι μοριακοί βιολόγοι μιλούν πια ανοικτά για την πιθανή ύπαρξη του γονιδίου της πίστης. Οι ειδικοί μελετητές του μικρόκοσμου και των στοιχειωδών σωματιδίων, κινούνται σε μια ζώνη μη προσδιορήσημη, σύμφωνα πάντα με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες επιστημονικές νόρμες. Οι εσχατιές της ύλης, επαναπροσδιορίζουν τα δεδομένα. Η ίδια η πραγματικότητα, ή τουλάχιστον ότι μάθαμε να αποκαλούμε πραγματικότητα, αποδεικνύεται ανεπαρκής και απροσάρμοστη. Η καινούρια γνώση δυναμιτίζει την κοινωνία της παντοδύναμης Λογικής που επέβαλε η Δύση. Η  φιλοσοφία εγκαλείται από την αστροφυσική και τη νανοεπιστήμη, την γονιδιακή έρευνα, την υπεραγωγιμότητα και το πνεύμα της Ανατολής που εισβάλλει στις δυτικές Μητροπόλεις επιβάλλοντας έναν καινούριο τρόπο πνευματικής άσκησης και αντιμετώπισης του κόσμου και της ζωής. Η μυστικιστική αναζήτηση επανακάμπτει στους ίδιους αυτούς τόπους από του οποίους είχε εκδιωχθεί.

Τα διάφορα πεδία που συγκροτούν την αφήγηση της Σωτηρίας Λεονάρδου, επιβεβαιώνουν την σύγχρονη συγγραφική τάση και αντίληψη. Η  κατάρρευση κοσμοθεωριών και συνόρων, η εξέλιξη της υψηλής τεχνολογίας και η επικράτηση μιας όλο και πιο ευαίσθητης αλλά και απατηλής ισορροπίας, η συνειδητοποίηση του κοσμικού χρόνου και των συμπαντικών αποστάσεων, το πνεύμα μιας επιστήμης που βρίσκεται ένα βήμα πριν την μεγάλη Ανατροπή, πριν την Μεγάλη δική της Έκρηξη, επιβάλλουν αναπροσαρμογή ή κανονική αλλαγή πλεύσης. Η τέχνη για άλλη μια φορά, αν και παροπλισμένη, και έχοντας εγκλωβιστεί στις δαγκάνες της κοινωνίας της υπερκατανάλωσης και της ανυπόληπτης μαζικής κουλτούρας, σε μιαν ύστατη προσπάθεια προσπαθεί να οδηγήσει- αφηγούμενη- την ανθρώπινη περιπέτεια.

Κι έτσι το έργο, το κάθε έργο, δεν μπορεί να αποσπαστεί ούτε από το χωροχρονικό του πλαίσιο, ούτε από το σταθερό του σημείο αναφοράς που παραμένει ο άνθρωπος και η αγωνιώδης αναζήτηση της καταγωγής του.

Κάθε έργο όμως είναι και ένταξη, είναι και στράτευση. Μόνο που σήμερα, ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα που, από την εποχή ακόμα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη μονοπωλούσαν την δυνατότητα επιλογής- το υλιστικού τύπου από τη μια, ιδεαλιστικού τύπου από την άλλη- παρενεβλήθη και ένα τρίτο. Στερείται δογματικού χαρακτήρα, υιοθετεί τον ολιστικό τρόπο θεώρησης, και εισάγει μια νέα παράμετρο κυρίαρχη. Την ενορατική διαίσθηση. Η πόρτα που χώριζε το πραγματικό και το φανταστικό έχει πια ανοίξει. Οι εσχατιές της ύλης το επιβεβαιώνουν άλλωστε και εργαστηριακά, το πέρασμα από την ύπαρξη στην ανυπαρξία εναπόκειται στην διακριτική ευχέρεια άγνωστων και ακατανόητων ακόμα προγραμματικών και επιχειρησιακών κέντρων.  Και δεν βρισκόμαστε ακόμα παρά στην αρχή.         

Συναισθησιακές κάθε τόσο παρεμβολές με ήχους που βλέπονται και  χρώματα που ακούγονται,  ένας καταιγισμός μεταμορφώσεων, συμβόλων και αντανακλάσεων, σχήματα στην κυριολεξία μεταφορικά, πύρινα μονοπάτια που εξαγνίζουν και πυρσοί που κραδαίνουν αυτόκλητοι και χωρίς ηλικία και συγκεκριμένο προσδιορισμό μύστες, αρχαίες φυλές που ταξιδεύουν στον χώρο και τον χρόνο…, η σωτηρία που έρχεται με τη μορφή ενός μικρού μαύρου θα μπορούσαμε να πούμε Χριστού, και η ηρωίδα που ακούει στο-πόσο τυχαίο άραγε όνομα;- Ξένη.., και που συμπτωματικά είναι ανθρωπολόγος, οργώνουν το κείμενο που μας μεταφέρει στην γη των προβληματισμών, των τύψεων και της μακρινής μας καταγωγής, την Αφρική, τελευταία ίσως αυθεντική αν και φρικτά λεηλατημένη, γεωπολιτισμική ενότητα της οικουμένης. Μέσα από την μυθοκριτική και την μυθανάλυση, την σημειωτική αναγωγή και την ψυχοκριτική, θα μπορούσε ο ειδικός μελετητής να προχωρήσει μέχρι να περικυκλώσει τον προσωπικό μύθο της συγγραφέως. Το υλικό όμως είναι ιδιαίτερα προκλητικό και για μια φροϋδικού τύπου επεξεργασία όπως κάτι ανάλογο επιχειρήθηκε από τον ίδιο τον Φρόιντ με την Gradiva, ένα μικρό μυθιστόρημα του Wilhelm Jensen. Πρόκειται για ένα διήγημα που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1903 με τον τίτλο ‘Πομπηϊανή φαντασία’ . Για την ιστορία αναφέρουμε ότι, Gradiva σημαίνει « αυτή που περπατά.»

Ενδοσκοπώντας όλη αυτή την κατασκευή που συγκροτεί το συγκεκριμένο μυθιστόρημα με τον απροκάλυπτα προκλητικό και αθώο μαζί τίτλο  «Πίσω από ένα πέπλο μυστηρίου», εντύπωση προκαλεί η συναισθηματική απουσία. Λες και η ολοκλήρωση για να υπάρξει, πρέπει πρώτα να παροπλιστεί η φόρτιση, πρέπει να ξεμάθουμε ότι μέχρι σήμερα είχαμε μάθει. Αδύνατον να παραβιαστεί ο ψυχολογικός ζωτικός χώρος της ηρωίδας. Τα βαθύτερα κίνητρα παραμένουν σκόπιμα αδιευκρίνιστα, οι στόχοι, παραπέμπουν σ’ ένα βραδυφλεγές μυστήριο. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, ο αναγνώστης πυροβολείται στην κυριολεξία από το ‘υγρόν πυρ’ εικόνων  Αποκάλυψης.

Η βροχή ανοίγει την διήγηση και η βροχή φροντίζει να την κλείσει, έχοντας όμως ανοίξει ένα παράθυρο στο φως αυτή τη φορά, ένα παράθυρο στον ήλιο.

   

Η παρουσίαση ενός μυθιστορήματος, δεν στοχεύει κατ’ αρχήν στην κριτική του αντιμετώπιση και στην αισθητική του ανάλυση και αξιολόγηση. Σίγουρα και μόνο η ενασχόληση με το συγκεκριμένο έργο, δεν αφήνει ανεπηρέαστο τον σχολιαστή. Όμως και σε καμιά περίπτωση, δεν ξεφεύγει από το πλαίσιο μιας γενικότερης τοποθέτησης, που σκοπό έχει να εισαγάγει τον ακροατή-αναγνώστη και όχι να τον μυήσει.

Το σύστημα ανάγνωσης παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αποκωδικοποίηση που κάθε φορά επιχειρούμε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα λογοτεχνικό έργο. Μια τραγωδία του Σοφοκλή, αν το ενδιαφέρον μας εστιαστεί στην γοητεία που εκπέμπουν οι στίχοι εισπράττεται σαν Ποίηση, αν όμως ακολουθήσουμε την πράξη, είναι δράμα.

 

Μια συγγραφική κατάθεση, μέσ’ από την σκέψη του δημιουργού που την εκφράζει, αναδεικνύει την ζωή ενός ανθρώπου. Όμως ο άνθρωπος και οι αξίες του, είναι σε διαρκή συνάρτηση και σχέση με τον Θεό και με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Με αυτή την έννοια, αποτυπώνεται ( σκιαγραφείται ) μια θρησκεία, μια πολιτική μια κοινωνία. Η Σωτηρία Λεονάρδου δεν θα μπορούσε ν’ αποτελεί εξαίρεση. Κάθε της κύτταρο είναι διαποτισμένο από το πνεύμα και την κουλτούρα της Μαύρης Ηπείρου, της σοφίας, των αντιθέσεων και των υπερβάσεων που την συγκροτούν. Ανασύρει μνήμες διαφοροποιώντας τον ιστό της νοσταλγίας, κάθε τόσο σκύβει και αφουγκράζεται το αινιγματικό τραγούδι που ανεβαίνει ασταμάτητα από τις αστείρευτες σημειωτικές δεξαμενές της μαγικής και παλιάς γης. Πώς θα μπορέσει όμως ποτέ να το μεταδώσει αν δεν το κατανοήσει; Πώς θα μπορέσει και η ίδια να το αποκωδικοποιήσει; Πώς η Ξένη θα κατορθώσει να γίνει οικεία χωρίς να δολοφονήσει πρώτα τον ίδιο της τον εαυτό;  

«Έβλεπα τις εικόνες-σκιές στα τζάμια σαν παρατηρητής χωρίς φόβο. Σκεφτόμουν πως όλα τα ταξίδια και οι εμπειρίες που αποκόμισα στη ζωή μου, άφησαν το χνάρι της θλίψης των ανθρώπων και των πραγμάτων, βαθειά μέσα στην ψυχή μου και τη βάρυναν. Ούτε η αρρώστια, ούτε η τρέλα ή ο φόβος του θανάτου, ούτε ακόμα και η αρχαία, οργασμική κραυγή δεν με δεσμεύσανε ή με τρομάξανε! Μόνο η θλίψη του αναπάντητου ‘γιατί’ του κόσμου με βάραινε! » σελ.89

Όμως η Σωτηρία Λεονάρδου πάνω απ’ όλα είναι μια παράσταση. Ένα δωμάτιο σκοτεινό και μια θεατρίνα που μπορεί και να ’χει το χάρισμα να εντοπίζει  τον υποψιασμένο συνομιλητή. Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω κι εγώ ένα βράδυ μαζί της, όχι όμως και να γίνω συνένοχός της, ίσως γιατί περισσότερο απ’ όσο θάπρεπε  φαινόμουν υποψιασμένος,  στα δικά της όμως μάτια, καχύποπτος.

Όπως και στα κείμενά της, δεν κατόρθωσα να εντοπίσω κίνητρα και τουλάχιστον ορατό στόχο. Η κίνηση, ναι, είχε μια τάση ελεγχόμενης δραματικότητας, η φωνή λες και σκαρφάλωνε σε ύψη που δεν φανταζόσουν ότι υπήρχαν.., μια αμετανόητη και απρόσμενη αποφασιστικότητα.., οπλισμένη με την χωρίς ελπίδα εκείνη στέρεη και καθάρια δύναμη   του κατάδικου που μόλις άκουσε να του απαγγέλουν την εσχάτη των ποινών, δύναμη μιας ελευθερίας που αγγίζει τα όρια της σχεδόν απόλυτης και σκοτεινής γνώσης,  κι ύστερα, ουρλιαχτό θηρίου που σα να πνιγόταν.., για να καταλήξει σε μονόλογο που λίγο διέφερε από τη σιωπή. Παραδομένη σε μιαν ακατανόητη και παράλογη μοίρα που δεν την υπερβαίνεις ούτε με την τέχνη, που δεν την ξεγελάς ούτε με τον έρωτα. Πρέπει να γράφει, σκέφτηκα, το ίδιο εκείνο βράδυ.., και την  φαντάστηκα σκυμμένη πάνω στο χαρτί με μιαν ακαθόριστη μελαγχολία στη ματιά, να προσπαθεί να αποδράσει από τα βασανιστικά ερωτηματικά, και την αγωνία της ζωής και του θανάτου και του Έρωτα.

Όπως και πάνω στην σκηνή, μια αδιαφάνεια απομονώνει σαν προστατευτικός ιστός τόσο την ίδια, όσο και τα κείμενά της. Ίσως και αυτό να ‘ναι το μυστικό της περίεργης γοητείας που εκπέμπει σε όσους εκείνη θέλει γύρο της. Είναι μια γοητεία ενός άλλου τύπου, ξεχωριστή και διφορούμενη, όχι όμως απελπισμένη, σκέφτηκα, και εκεί παρέμεινα μέχρι που διάβασα το μυθιστόρημά της.  

« Κοίταξα το αδύνατο σαν κλαράκι, χεράκι του παιδιού που με κρατούσε από το χέρι με σιγουριά και δύναμη και ένοιωσα την παγωμένη αύρα της θλίψης να με καταλαμβάνει. Δάκρυα πλημμύρισαν τα μάτια μου, δάκρυα που έκαιγαν σαν οξύ. ‘Πώς’ σκέφτηκα, ‘Πώς η αδιαφορία και η πλεονεξία μας υποβάθμισαν τις αξίες της ζωής, έτσι που να υπάρχουν ακόμα τέτοιες συνθήκες διαβίωσης σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης; Και εδώ; Εδώ σ’ αυτή την υπέροχη και πλούσια χώρα, τι κάνανε; Μπροστά ,σαν βιτρίνα, οι θαυμάσιοι κήποι με τα μεγάλα, όμορφα σπίτια και τις πισίνες…και, πίσω από τη βιτρίνα, κρυμμένο το μαύρο γκέτο, όπου δεν ανθίζει ούτε ένα λουλουδάκι. Είμαι σίγουρη πως ο απόηχος των στεναγμών ανθρώπων και ζώων, που υψώνεται στον ουρανό σαν αόρατος μαύρος καπνός, κάποια μέρα θα πέσει επάνω μας σαν κεραυνός του Δία, που φέρνει την τάξη μετά την Ύβρη και το Χάος!’ Η φωνή του παιδιού απόμακρη και διεισδυτική σαν ‘τη φωνή της σιγής’ διέκοψε τις σκέψεις μου.» σελ.46

Στο τελευταίο του μυθιστόρημα-δοκίμιο που τιτλοφορείται «Η τυραννία της μεταμέλειας» , ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του καιρού μας, ο Pascal Bruckner, γράφει. «Είναι σκληρό να είσαι μαύρος. Υπήρξα παλιά, όταν ήμουν φτωχός».

(Κείμενο-παρουσίαση του βιβλίου της Σωτηρίας Λεονάρδου, "Πίσω από πέπλο μυστηρίου", Εκδόσεις Διάπλαση, 2006)

...μένουμε πάντα παιδιά

"...μένουμε πάντα παιδιά..."
Μουσικο-θεατρικό αφιέρωμα στη χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου

Τετάρτη 19 Ιουνίου, 20:30
Καινούργιο Αμφιθέατρο ΤΕΙ Πειραιά
(Π. Ράλλη και Θηβών)

Το Φεστιβάλ των Τριών Φεγγαριών στη Λέρο

Δελτίο Τύπου

“ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΦΕΓΓΑΡΙΩΝ”

ΛΕΡΟΣ - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2013

Η Λέρος παρουσιάζει το “Φεστιβάλ των τριών Φεγγαριών”, που διοργανώνεται για πρώτη φορά στο νησί, με σκοπό να γίνει θεσμός στα πολιτιστικά δρώμενα των Δωδεκανήσων. Συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις, και άλλες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν τις μέρες γύρω από τις πανσελήνους των μηνών Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου, δημιουργώντας μια μαγική ατμόσφαιρα στο υπέροχο νησί της Λέρου.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων αναλυτικά, είναι:

«ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΦΕΓΓΑΡΙΩΝ»

ΙΟΥΝΙΟΣ

Παρασκευή 21-6-2013, ώρα 21:00

Παρουσίαση - ντοκιμαντέρ του Στέλιου Ελληνιάδη 

«Ο Ελληνισμός της Ανατολής από την Μικρά Ασία μέχρι τον Εύξεινο Πόντο»

Συναυλία «Τα τραγούδια της Ελληνικής Ανατολής». Ένας ελάχιστος φόρος τιμής στη Σμύρνη, με τραγούδια που θα μας ταξιδέψουν νοερά στις «αλησμόνητες» πατρίδες.

Συμμετέχουν:

Κατερίνα Παπαδοπούλου – τραγούδι, Πάνος Δημητρακόπουλος – κανονάκι, Μανούσος Κλαπάκης – κρουστά, Χάρης Λαμπράκης – νέι, Χρήστος Τσιαμούλης – ούτι, τραγούδι, Τάκης Φραγκούς – κοντραμπάσο, Στρατής Ψαραδέλης – λύρα πολίτικη

Την εκδήλωση προλογίζει ο συγγραφέας Στέλιος Ελληνιάδης.

Θέατρο Κάστρου της Παναγίας

Σάββατο 22-6-2013 – ώρα 21:00

Συνάντηση Τσαμπούνας

Μια βραδιά με παραδοσιακούς παλαιούς και νεότερους τσαμπουνιέρηδες κάτω απ΄το φεγγάρι του Ιουνίου, με την φροντίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου νέων Λέρου "Αρτεμις".

Συμμετέχουν οι μουσικοί:

Μανόλης Μπαλασκάς – λαούτο, τραγούδι, Μανόλης Λεντάκης - λύρα, τραγούδι, Γιάννης Τσαμπανάκης – τσαμπούνα, τραγούδι, Σταύρος Ήσυχος – τσαμπούνα, τραγούδι, Νικήτας Νταλλαρής – λαούτο, τραγούδι, Γιώργος Δράκος – λαούτο

Πλατεία Πάτελου - Είσοδος ελεύθερη

ΙΟΥΛΙΟΣ 

Παρασκευή 19-7-2013 - ώρα 20:00 

Εγκαίνια έκθεσης φωτογραφίας μαθητών με θέμα “Λέρος + & - “

Έκθεση γλυπτών από σίδερο του Βαγγέλη Χλωρού

Ολοήμερο Δημοτικό σχολείο Αγ.Μαρίνας.

Διάρκεια έκθεσης έως 26-7-2013 - Είσοδος ελεύθερη

Σάββατο 20-7-2013 - ώρα 21:00

Μουσική παράσταση «Μουσικοκαραγκιοζούπολη»

Μια πανδαισία ήχου και θεάματος. Μια μοναδική συναυλία που ακροβατεί, ταξιδεύοντας στη μουσική, ανάμεσα στον ηλεκτρικό ήχο και στην παράδοση. Δεκαμελής ορχήστρα σπουδαίων μουσικών, μαζί με την εξαιρετική ερμηνεύτρια Φωτεινή Βελεσιώτου, και τον πιο ευφυή και αγαπημένο των Ελλήνων τον "Καραγκιόζη", υπό την διεύθυνση του Άθω Δανέλη σε μια ξεχωριστή περιπλάνηση.

Συμμετέχουν:

Φωτεινή Βελεσιώτου - τραγούδι, Δημήτρης Γάσιας – βιολί, Πάνος Δημητρακόπουλος– κανονάκι, Φίλιππος Λευκαδίτης – κρουστά, Νίκος Μέρμηγκας – έγχορδα, Γιώργος Μακρής - τραγούδι, πνευστά, Δημήτρης Πάντος – τραγούδι, κιθάρα, Θοδωρής Παπαστάθης- τύμπανα, Στέλιος Φραγκούς - πλήκτρα, Τάκης Φραγκούς – κοντραμπάσο και ο Θίασος σκιών του Άθω Δανέλλη

Δημοτικό σχολείο Αγ.Μαρίνας.

Κυριακή 21-7-2013, ώρα 19:00 

«Καραβοπανήγυρις»

Μια ξεχωριστή βραδιά στην παραλία στο Παντέλι, κάτω από το φεγγάρι του Ιουλίου, άνθρωποι και πλεούμενα σε μια ιδιαίτερη συνύπαρξη. Στο πιο όμορφο ψαροχώρι του νησιού με οικοδεσπότη τη θάλασσα και το ολόγεμο φεγγάρι, άνθρωποι και πλεούμενα θα λικνιστούν στους ήχους των τραγουδιών. Τα βιολιά και τα σαντούρια θα δίνουν το ρυθμό πάνω από τα καΐκια - η μουσική, το φως, τα χρώματα, ο χορός … οι πρωταγωνιστές.

Παραλία στο Παντέλι - Είσοδος ελεύθερη

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 

Τρίτη 20-8-2013, ώρα 21:15

«Η σονάτα του Σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου.

Θεατρική παράσταση από την Θεατρική ομάδα Λέρου

Η αγωνία ενός ανθρώπου για τη μοναξιά, τη ζωή που λιγοστεύει, την ερωτική επιθυμία, την παρηγοριά της μνήμης αλλά και την παρηγοριά της τέχνης. Ένας μονόλογος που συμπυκνώνει την εμπειρία ολόκληρης της ζωής, την απόγνωση και την ομορφιά της. Μια παράσταση για τον έρωτα, τη ζωή και το θάνατο.

Γυναίκα με τα μαύρα: Φανή Ιωαννίδου, Νέος : Αντώνης Γιαννακός, Στο πιάνο η: Κατερίνα Μαυρουδή, Σκηνοθεσία: Λευτέρης Διαμαντάρας, Σκηνογραφία : Ρένα Φιλιππίδου

Στο γκρεμισμένο κτίριο της Μερικιάς - Είσοδος ελεύθερη

Τετάρτη 21-8-2013, ώρα 21:15

Συναυλία με τους «Χαίνηδες»

Γήπεδο Γυμνασίου-Λυκείου Πλατάνου

Πέμπτη 22-8-2013, ώρα 21:15 

Το ηλεκτρονικό περιοδικό Γεωφύλακτο ταξιδεύει στη Λέρο με την έκθεση φωτογραφίας του Νίκου Καββαδία, με θέμα «Πινελιές στον κόσμο», ομιλίες και βιντεοπροβολές από το αρχείο τους.

Πλατεία Σοφούλη στην Αγία Μαρίνα - Είσοδος ελεύθερη 

Παρασκευή 23-8-2013, ώρα 18:00

«Ξέρεις από Vespa?» Διαδρομές στο παρελθόν. Εκκίνηση απο την Αγ.Μαρίνα, τερματισμός στην πλατεία του κινηματοθεάτρου στο Λακκί.

Βιντεοπροβολή έργων του φωτογράφου Δημήτρη Κυριάκου και του κινηματογραφιστή Νίκου Νταή.

Η γαρνιτούρα της βαρβαρότητας

Να μην ξεχνάμε, προπαντός να μην ξεχνάμε. Και επειδή ένα μυαλό το έχουμε, τα Μ.Π. είναι εδώ για να σας θυμίζουν τουλάχιστον τα απολύτως απαραίτητα, π.χ. το ποιος έβαλε πλάτες στη σημερινή βαρβαρότητα με την κοινωνική, επιστημονική και καλλιτεχνική του υπόσταση. Ευτυχώς, τα γραπτά μένουν. Ήταν Μάιος-Ιούνιος του 2011 όταν κάμποσοι καλλιτέχνες και καθηγητάδες υπέγραψαν σε δύο φάσεις (η πρωτοβουλία είχε μεγάλη ...ζήτηση) ένα γλοιώδες κείμενο που κατακεραύνωνε τις αντι-μνημονιακές φωνές της "ανευθυνότητας" και καλούσε το λαό και την πολιτική του ηγεσία να συνεργαστεί με τους ευρωπαίους "εταίρους" σε πνεύμα "ομοψυχίας". Τα αποτελέσματα της ομοψυχίας τα είδαμε και τα βλέπουμε, και το κλείσιμο της ΕΡΤ βρήκε όλους αυτούς τους δήθεν εξευρωπαϊσμένους δήθεν εκσυγχρονιστές να έχουν πάθει αλαλία. Δεν προκαλεί καμία εντύπωση: οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους είχαν ανέκαθεν ανάγκη από φιγούρες των τεχνών και των επιστημών για να "ντύσουν" τις επιλογές των αρχόντων με ένα μανδύα ορθολογικότητας και κοινού νου. Με άλλα λόγια, η εξουσία είχε πάντα ανάγκη από τη γαρνιτούρα της. Κι όσο επιταχύνεται η συνειδητή πορεία της εξουσίας προς τη βαρβαρότητα, τόσο πιο αναγκαία θα γίνεται και τούτη η γαρνιτούρα. Για πάμε λοιπόν να διαβάσουμε τι μας έλεγαν οι φωνές της συνείδησής μας δύο χρόνια πριν!

ηρ.οικ.

ΤΟΛΜΗΣΤΕ!

"Θέλουμε να εκφράσουμε με τον πιο σαφή τρόπο την αγωνία μας για τη δραματική κατάσταση του τόπου.

Η ισότιμη ένταξή μας στην Ευρώπη, αναγκαία για την επιβίωση της Ελλάδας ως σύγχρονης προηγμένης χώρας, αλλά και οι σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές κατακτήσεις που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της, απειλούνται σήμερα σοβαρά.

Ως υπεύθυνοι πολίτες νοιώθουμε την ανάγκη να μιλήσουμε, καθώς οι φωνές του λαϊκισμού και της ανευθυνότητας κυριαρχούν στο δημόσιο λόγο, κρύβοντας από τους περισσότερους Έλληνες τη σοβαρότητα της κατάστασης και προτείνοντας λύσεις καταστροφικές, ανεδαφικές ή εξωπραγματικές σε στιγμή κρίσης.

Απευθύνουμε έκκληση σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου, σε όποια θέση και αν βρίσκονται: στον πρωθυπουργό, την κυβέρνηση και τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, αλλά και τον αρχηγό και τους βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τους αρχηγούς και τους βουλευτές των άλλων κομμάτων.

Τους καλούμε όλους να αλλάξουν νοοτροπία, να παραμερίσουν τις ιδιοτέλειες, τις προσχηματικές αντιμαχίες, εσωκομματικές και εξωκομματικές, τους υπολογισμούς, τους συμψηφισμούς, καθώς και τις αγκυλωμένες στο παρελθόν ιδεολογικές και πολιτικές περιχαρακώσεις και να αναλάβουν επιτέλους στο ακέραιο τις ευθύνες τους.

Τους ζητούμε να μιλήσουν με ειλικρίνεια στους έλληνες πολίτες για τους κινδύνους που απειλούν τη χώρα, για τον αγώνα και τις θυσίες που απαιτεί η σωτηρία και η ανάκτηση της αξιοπρέπειάς της, και να εργαστούν σκληρά και συστηματικά για τη νέα στροφή.

Ο τόπος χρειάζεται μια ηγεσία ευθύνης και εθνικής ανασυγκρότησης που, σε συνεργασία με τους ευρωπαίους εταίρους μας, θα κάνει τα απαραίτητα για τη σωτηρία. Η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο, και μόνο συντονισμένες ενέργειες, βασισμένες σε ένα νέο πνεύμα ομοψυχίας μπορούν να αποτρέψουν πλέον την καταστροφή.

Όσοι αγνοούν προκλητικά τα σημεία των καιρών και, επιδεικνύοντας ασυγχώρητη ιδιοτέλεια, επιμένουν να επενδύουν στην κατάρρευση με οδηγό το δικό τους προσωπικό ή κομματικό συμφέρον, θα χρεωθούν στο ακέραιο την καταστροφή της χώρας.

Υπάρχει ακόμη καιρός να σωθούμε, αν αυτοί που εκπροσωπούν τον λαό και παίρνουν τις αποφάσεις για λογαριασμό του, όπου κι αν βρίσκονται, είτε στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση, είτε σε άλλους συλλογικούς φορείς ή όργανα, τολμήσουν να κάνουν το καθήκον τους.

Οι κατακτήσεις της σημερινής Ελλάδας στηρίχθηκαν σε κόπους και θυσίες γενεών. Δεν έχουμε δικαίωμα, πολιτικοί και πολίτες, να τις εγκαταλείψουμε ούτε να αφήσουμε κανέναν να τις καταστρέψει. Δεν έχουμε δικαίωμα να υποθηκεύσουμε το μέλλον και τα όνειρα των νέων και των επερχόμενων γενεών."

Υπογράφουν, από τα γράμματα και τις τέχνες:

Θανάσης Βαλτινός

Κική Δημουλά

Απόστολος Δοξιάδης

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Αθηνά Κακούρη

Μένης Κουμανταρέας

Γιάννης Κουνέλης

Πέτρος Μάρκαρης

Τάσος Μπουλμέτης

Βασίλης Παπαβασιλείου

Διονύσης Σαββόπουλος

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Αλέκος Φασιανός

Από την ακαδημαϊκή-επιστημονική κοινότητα:

Νίκος Αλιβιζάτος

Νάσος Βαγενάς

Γιάννης Βούλγαρης

Γιώργης Γιατρομανωλάκης

Άγγελος Δεληβοριάς

Γιώργος Δερτιλής

Αρίστος Δοξιάδης

Ορέστης Καλογήρου

Στάθης Καλύβας

Βάσω Κιντή

Ανδρέας Κούρκουλας

Νίκος Μουζέλης

Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος

Γιώργος Παγουλάτος

Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου

Παύλος Σούρλας

Γιάννης Στουρνάρας

Σταύρος Τσακυράκης

Χαρίδημος Τσούκας

ΣΙΜΟΣ ΚΕΔΙΚΟΓΛΟΥ: "ΚΙ ΕΓΩ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ ΕΡΤ ΕΙΜΑΙ, ΕΔΩ ΕΜΑΘΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ"

Η πιο σουρεάλ ιστοσελίδα στο διαδίκτυο:

www.kedikoglou.gr

Λοιπόν, σας έχω λαβράκι... Ψάχνοντας στην ιστοσελίδα του υπουργού μας Σίμου Β. Κεδίκογλου (υιός του πρώην υπουργού και βουλευτή Βασίλη Κεδίκογλου, και εξάδερφος του νυν βουλευτή Σίμου Α. Κεδίκογλου - ποιος είπε ότι έχουμε οικογενειοκρατία στην Ελλάδα), βρήκα αυτό. Καλή απόλαυση!
ηρ.οικ.

***

15 Φεβρουαρίου 2011

Σίμος Κεδίκογλου: « Η ενημέρωση είναι κοινωνικό αγαθό και όχι προϊόν»

Στο 27ο τακτικό συνέδριο της ΠΟΣΠΕΡΤ, οι εργασίες του οποίου ξεκίνησαν την Τρίτη 15 Φεβρουαρίου, μίλησε ο υπεύθυνος τομέα ΜΜΕ της ΝΔ, βουλευτής Εύβοιας, Σίμος Κεδίκογλου, υπογραμμίζοντας, ότι «η ενημέρωση είναι κοινωνικό αγαθό και όχι προϊόν και για το λόγο αυτό η δημόσια τηλεόραση πρέπει να είναι πρότυπο έγκυρης και αξιόπιστης ενημέρωσης».

Αναφερόμενος στις εξελίξεις στο χώρο των ΜΜΕ τόνισε, ότι βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή , πλήττονται από την κρίση και είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει ένα σωστό πλαίσιο λειτουργίας με αιχμή του δόρατος τη διαφάνεια.

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του κατέστησε σαφές, ότι η κρατική τηλεόραση δεν μπορεί να μετατρέπεται σε φερέφωνο προπαγάνδας, καθώς απαξιώνεται ο ρόλος της.

Η τοποθέτηση, μάλιστα, του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού κ. Χυτήρη, ότι δεν ασχολείται με τα εσωτερικά ζητήματα της δημόσιας τηλεόρασης, προκάλεσε την άμεση παρέμβασή του Σίμου Κεδίκογλου, ο οποίος επισήμανε, ότι δεν είναι δυνατόν να ισχυρίζεται ο υπουργός, ότι ορισμένοι εντός της ΕΡΤ εμφανίζονται «βασιλικότεροι του βασιλέως», υποκαθιστώντας ουσιαστικά τον ίδιο.

Ως πρόσφατο παράδειγμα ανέφερε την «εξαφάνιση» της ομιλίας του προέδρου της ΝΔ στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, από το κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΝΕΤ τη στιγμή που λίγες ώρες πριν ο κ. Χυτήρης διαβεβαίωνε, ότι έχει κόψει τον ομφάλιο λώρο μεταξύ Υπουργείου και Αγίας Παρασκευής.

Για το θέμα των συμβασιούχων ανέφερε, ότι πρέπει να μονιμοποιηθούν όσοι καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες και να μπει τέλος στο ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας τους.

Καυτηρίασε, επίσης, τη λογική του «ψυγείου» που υφίσταται το στελεχιακό δυναμικό της δημόσιας τηλεόρασης, το οποίο δεν είναι φίλα προσκείμενο στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα, γεγονός που απαξιώνει αξιόλογους υπαλλήλους και έχει ως αποτέλεσμα τη παραγωγή μη ποιοτικού έργου.

Σε ό, τι αφορά την ψηφιακή τηλεόραση δήλωσε, χαρακτηριστικά, ότι με την είσοδό της στην ψηφιακή εποχή η ΕΡΤ πρέπει να διατηρήσει την ιδιαιτερότητα της δημόσιας τηλεόρασης και να έχει τεχνολογικό προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού, εξασφαλίζοντας τηλεοπτική μετάδοση υψηλής ευκρίνειας (High Definition).

Τέλος, δήλωσε ότι θα σταθεί στο πλευρό των εργαζομένων στον αγώνα που κάνουν να υπερασπίσουν τα δικαιώματά τους. «Άλλωστε- είπε- και εγώ παιδί της ΕΡΤ είμαι, εδώ έμαθα τηλεόραση».

Ο Γιάννης Κότσιρας για την ΕΡΤ

Ανόητε χαιρέκακε...
Στο δρόμο ακόμη 3.000 άνθρωποι.
Τέλος τα μεροκάματα για ακόμη 3.000 οικογένειες.
Λες πως σε ενοχλούσε που πλήρωνες 4 Ευρώ το μήνα την ΕΡΤ στο λογαριασμό σου επειδή δεν την έβλεπες. Οπότε καλύτερα να την κλείσουν.
Για να το διευρύνω λίγο αυτό.
Κι εγώ δεν πήγα ποτέ στην Κάρπαθο αλλά τους δρόμους και από δικά μου χρήματα τους έκαναν. Να μην τους έκαναν λοιπόν αφού δεν τους είδα και ίσως να μην τους δω ποτέ.
Και το νερό που πίνει το παιδί σου στο δημόσιο σχολείο να το κόψουν.
Πληρώνεται και από μένα αλλά εγώ δεν έχω παιδί να πίνει από αυτό.
Γιατί να το πληρώνω λοιπόν;
Και το Στρατό; Τον στρατιωτικό ποιος τον πληρώνει; Γιατί να τον πληρώνω αφού δεν είμαστε σε πόλεμο; Να τον καταργήσουν. Να τους απολύσουν όλους και άμα μας την πέσουν, βλέπουμε.
Και τους Πυροσβέστες. Να τους απολύουν το χειμώνα. Μόνο το καλοκαίρι να τους πληρώνω.
Γιατί; Άσε που άμα μένεις στην πόλη τι σε νοιάζει για το δάσος. Ας καούν όλα. Γιατί να πληρώνω κι εγώ που μένω στην πόλη;
Και το δημόσιο ιατρείο που φτιάχτηκε στη Λέρο, να μην το έκαναν ποτέ.
Αφού κι εγώ πλήρωσα γι αυτό και ίσως να μην το χρειαστώ ποτέ.
Και το σχολείο που έγινε στην Ορεστιάδα, να μην το έχτιζαν.
Γιατί να πληρώνω κι εγώ ένα σχολείο, που δεν θα δω ούτε εγώ, ούτε το παιδί μου.
Άσε που δεν έχω παιδί. Κι άμα δεν κάνω; Γιατί να πληρώνω εγώ για τις σπουδές των παιδιών;
Και το παιδί του γείτονα που σώθηκε από την άρρωστη καρδιά του στο δημόσιο νοσοκομείο;
Από τις ασφαλιστικές εισφορές που έδινα και εγώ, σώθηκε. Να μην σωζόταν.
Αφού δεν το γνώριζα και ίσως να μην το μάθω ποτέ.
Και αν σου φαίνονται υπερβολικά όλα αυτά, μην χαμογελάς γιατί είναι και αυτά στο πρόγραμμα.
Θα συμβούν και μάλιστα γρήγορα. Η ΕΡΤ αγαπητέ χαιρέκακε δεν είναι ένα κανάλι.
Είναι άνθρωποι. Εργαζόμενοι.
Φίλοι. Γείτονες. Συμμαθητές. Γονείς. Συγγενείς.
Όπως ήταν οι χαλυβουργοί, οι εργαζόμενοι στα κλωστοϋφαντουργεία, στα ναυπηγεία,
οι χιλιάδες απολυμένοι σε ιδιωτικές εταιρίες που έκλεισαν.
Κι εσύ χαίρεσαι...
Να χαίρεσαι λοιπόν με την κατάντια σου.
Και να μην παραξενευτείς άμα αδιαφορήσω όταν απολυθείς.
Ούτε καν να διαμαρτυρηθείς.
Γιατί δε θα αφορά εμένα η απόλυσή σου.
Δε θα αφορά εμένα η εξόντωσή σου.
Είναι αδιανόητη η φίμωση της ΕΡΤ.
Είναι αδιανόητη αυτή η συμπεριφορά της κυβέρνησης.
Είναι αδιανόητη η δική σου απάθεια.
Είναι αδιανόητη αυτή η χαρά σου για την εξόντωση 3000 οικογενειών!
Κι όμως, εγώ δεν θα χαρώ με την δική σου εξόντωση.
Θα παλέψω για σένα ακόμη και την ώρα που εσύ χαίρεσαι με τον πόνο του άλλου.
Αλληλεγγύη στους εργαζόμενους της ΕΡΤ.
Αλληλεγγύη σε όλους τους εργαζόμενους.
Τους άνεργους, τους άστεγους.
Αλληλεγγύη σε όλους τους συνανθρώπους μας.
Κι αν δεν σε απασχολούν οι υπόλοιποι, σκέψου έστω το τομάρι σου.
Κάποια στιγμή θα χρειαστείς βοήθεια...
Ας έχεις κάπου να τη ζητήσεις...
Γιατί τότε δεν θα χαίρεσαι.
Ανόητε χαιρέκακε!

Γιάννης Κότσιρας

Ο Μίκης Θεοδωράκης για την ΕΡΤ

Ενώ ακόμα και το ΔΝΤ καταγγέλλει την καταστροφική πολιτική της Τρόικα σε βάρος του Λαού μας, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να πειθαρχεί στις εντολές της, που τώρα περνούν στη φάση της εξόντωσης των υπαλλήλων του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ πετώντας στους δρόμους χιλιάδες οικογένειες.

Νομίζω ότι το ποτήρι της οργής έχει πια ξεχειλίσει και ότι όλοι οι Έλληνες θα πρέπει σαν ένας άνθρωπος να πούνε ένα βροντερό ΟΧΙ σ' αυτή την ανελέητη επίθεση.

Σε ό,τι αφορά την ΕΡΤ, λόγω και της θητείας μου στα Μουσικά Σύνολά της, έχω ιδιαίτερους λόγους να δηλώσω ότι στέκομαι στο πλευρό των εργαζομένων με όσες ηθικές δυνάμεις διαθέτω.

Αθήνα, 11.6.2013

Μίκης Θεοδωράκης

Ο Στέφανος Ρόκος στο Λονδίνο

(Στέφανος Ρόκος - More than 204 shots)

Αγαπητή μου αναγνώστρια, ξέρω ότι σε έχω πρήξει με τον Στέφανο Ρόκο αλλά, να, τι να κάνω, έχω κι εγώ τις εμμονές μου. Δύσκολα θα βρεθεί εικαστικός να με συγκινήσει όσο αυτός. Έχει ένα εγκεφαλικό στοιχείο που, θες-δε θες, σου θέτει προκλήσεις, σε βάζει να σκεφτείς, σε ταρακουνάει συθέμελα και σου στερεί κάθε βεβαιότητα. Μαθαίνω ότι η έκθεσή του στη Neu Gallery του Λονδίνου σαρώνει. Μέχρι τις 27 Ιουνίου πρόκειται να διαρκέσει, οπότε αν πρόκειται να πας, βάλε και μία αρτιστίκ επίσκεψη στην ατζέντα σου. Κι αν είσαι τυχερή, μπορεί να πετύχεις και ένα από τα πολλά μουσικά events που έχουν συμπεριληφθεί στο παράλληλο πρόγραμμα της έκθεσης. ηρ.οικ.

Εκ γυναικός... εσαεί

Μέσα στον ορυμαγδό των ημερών, που η απαξίωση του πολιτισμού και της ψυχαγωγίας (=αγωγή ψυχής) κορυφώνεται, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε απτόητοι τη καλλιτεχνική μας παρουσία κατά τον τρόπο που γνωρίζετε πως την αντιλαμβανόμαστε και την διακονούμε, επιθυμώντας πάντα και τη δική σας παρουσία και συμπαράσταση.

Την άλλη Τετάρτη λοιπόν, στις 9 το βράδυ, θα είμαστε στο ''Πόλις art cafe'', πάνω από τη ''Στοά του βιβλίου'', φρέσκοι-φρέσκοι και ανανεωμένοι, για να κλείσουμε τη φετινή ''χειμερινή'' (κυριολεκτικά και μεταφορικά) περίοδο.

Ελπίζω να τα πούμε και από κοντά,

Σπύρος Κουρκουνάκης

Ε, όχι και την ΕΡΤ

Όσο για τις βλακείες που ακούω από συγγενείς και φίλους, για το πόσο καλή έγινε η κοινωνία μας τώρα που έκλεισε η ΕΡΤ, σας κατάλαβε ο Άσιμος πολύ πριν από μένα:

"ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΔΙΠΟΔΑ ΜΕ ΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΑ, ΚΙ ΕΧΟΥΝ ΛΟΥΣΤΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΛΟΣΙΟΝ"

ηρ.οικ.

Λάβαμε για την ΕΡΤ

"Ο δημόσιος χαρακτήρας της ελληνικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης (αν και λοξοδρομημένος και υπονομευμένος εδώ και καιρό) είναι το τελευταίο προπύργιο όσης δημοκρατίας έχει απομείνει σε αυτόν τον τόπο!!"

Με εκτίμηση,

Βασίλης Φλώρος

τραγουδοποιός

Πάνος Τζαβέλλας: "Λαϊκό τραγούδι"

(Πάνος ΤΖαβέλλας - Ζωρζ Μουστακί)

Λαϊκό τραγούδι 

του Πάνου Τζαβέλλα

(Απόσπασμα άρθρου του Πάνου Τζαβέλλα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Τετράδια», τ. 7, Ιούνιος 1970. Τα «Τετράδια» ήταν χειρόγραφο περιοδικό που έφτιαχναν οι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές Αβέρωφ και Κορυδαλλού την περίοδο 1969–1973. Τα τεύχη διασώζονται στο αρχείο της Ε.Μ.Ι.Α.Ν.). 

Ένα έργο τέχνης δεν μετριέται με κριτήρια πολιτικά αλλά καλλιτεχνικά. Πρέπει να συγκινεί αισθητικά και πνευματικά τους ανθρώπους κι αυτό πετυχαίνεται με την καλλιέργεια του ωραίου. 

Η ομορφιά -και ιδιαίτερα η καλλιτεχνική ομορφιά- δονεί τις πιο ευαίσθητες χορδές της ανθρώπινης ψυχής. Η τέχνη είναι απάντηση σ’ αυτή τη δίψα της ανθρώπινης ψυχής για αισθητική χαρά κι απόλαυση, για καλλιτεχνική συγκίνηση. Η τέχνη δρα και κινείται στο συναισθηματικό και πνευματικό χώρο και έχει τους δικούς της νόμους. Οι ρίζες της είναι βαθιά χωμένες στην κοινωνική πραγματικότητα απ’ όπου αντλεί τους χυμούς της, ενώ η φυλλωσιά της -η φαντασία, το τραγούδι, η μαγεία -αναρριπίζεται στους αιθέρες. Είναι πραγματικότητα και φαντασία, απεικόνιση συγκεκριμένων καταστάσεων και παιγνίδι, αλήθεια και μαγεία, είναι η ίδια η ζωή δοσμένη με καλλιτεχνικό τρόπο. Γι αυτό γίνεται ο καθρέπτης της ζωής, γίνεται η συμπυκνωμένη αλήθεια διά μέσου του ωραίου. 

Μοχλός που κινεί την κοινωνική ζωή είναι η πάλη των τάξεων. Η τέχνη αποδίδει με μορφή καλλιτεχνική αυτή την πάλη που σπρώχνει μπροστά την κοινωνία. 

Την αλήθεια ο καλλιτέχνης τη βρίσκει διάχυτη και σκόρπια μες στη ζωή. Οι απλοί άνθρωποι μπορεί να τη νιώθουν μα μόνο ο πραγματικός καλλιτέχνης με την παρατηρητικότητα και την αισθαντικότητά του είναι σε θέση να συλλάβει την ουσία της και δίνοντάς της μορφή και νόημα να την κάνει έργο τέχνης. Μ’ αυτό απευθύνεται στην καρδιά των ανθρώπων και συγκινώντας τους, τους μεταδίδει το μήνυμά του -τις σκέψεις του, τις ιδέες του, τις απόψεις του- την ίδια του την ψυχή. Αλλάζοντας τη συνείδηση των ανθρώπων τους βοηθά ν' αλλάζουν τη ζωή. Ο καλλιτέχνης δεν αντιγράφει απλώς την πραγματικότητα, αλλά δαμάζοντας το χάος και μορφοποιώντας την υλη της δίνει ζωή εκφράζοντας έτσι το συναισθηματικό του κόσμο διά μέσου του έργου.

Η προσωπική φωνή του καλλιτέχνη βρίσκεται διάχυτη στο έργο του. Είναι η μαγεία, το παιγνίδι, αυτό που δίνει νόημα στην τέχνη. Πρέπει κάθε φορά να ’χουμε τη δύναμη να την ανακαλύπτουμε κι ερχόμενοι έτσι σ’ επικοινωνία με τον καλλιτέχνη να νιώθουμε όλη την ομορφιά του έργου του. Ο καλλιτέχνης πρέπει να νιώθει ευχαρίστηση και ικανοποίηση μ' αυτό που δημιουργεί, δηλαδή πρέπει να εκφράζεται ελεύθερα. 

Ένα έργο τέχνης είναι τέτοιο όταν, και στο βαθμό που ικανοποιεί αισθητικά και πνευματικά τους ανθρώπους. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση δεν υπάρχει τέχνη. Δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε ένα έργο τέχνης μόνο με τη λογική. Χρειάζεται φαντασία και ζεστή καρδιά. Λογική και φαντασία, πραγματικότητα και παιγνίδι, κάπου εκεί ανάμεσα βρίσκεται το παιγνίδι και η ομορφιά της τέχνης. Ο καλλιτέχνης σαν κοινωνικό ον πλάθεται μέσα σ' ένα ορισμένο περιβάλλον και δέχεται τις επιδράσεις του. Έτσι διαμορφώνεται ο συναισθηματικός του κόσμος, εκφράζοντας διά μέσου της τέχνης τα αισθήματα του συνειδητά ή ασυνείδητα παίρνει θέση πολιτική. Γίνεται δηλαδή ο εκφραστής μιας κοινωνικής ομάδας ή τάξης. Γι' αυτό η τέχνη είναι ταξική. Όταν οι σκοποί αυτής της τάξης συμπίπτουν με τους πόθους, τις ελπίδες και τις προσδοκίες των ανθρώπων όπου γης και η τέχνη μπορεί να τους δώσει καλλιτεχνική έκφραση, τότε ξεπερνά τα ταξικά όρια και γίνεται πανανθρώπινη. 

Ο πραγματικός καλλιτέχνης είναι ο ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων του καιρού του, ο ανιχνευτής και η κεραία του μέλλοντος, γι’ αυτό γίνεται ο εκφραστής των πόθων και των απαιτήσεων της εποχής του. Έτσι, φύσει και θέσει, είναι με το μέρος της προόδου. Σε κάθε συγκεκριμένη ιστορική εποχή είναι μια συγκεκριμένη τάξη που εκφράζει αυτή την πρόοδο. 

Δεν πρέπει όμως ν' απλοποιούμε τα πράγματα και να θέλουμε να κάνουμε με το ζόρι την τέχνη υπηρέτρια και προπαγανδιστή των άμεσων πολιτικών επιδιώξεών μας, εξαναγκάζοντάς την να δουλεύει μόνο για μια τάξη, γιατί η τέχνη παρά την ταξικότητά της είναι πανανθρώπινη και απευθύνεται στην πανανθρώπινη καρδιά. 

Είναι απλοϊκή η ερώτηση, εάν τα «χασικλίδικα» συμβάλανε στην ανάπτυξη του κινήματος, όταν ο λαός έκανε αγώνες για δημοκρατία και ελευθερία, γιατί θα πρέπει να ρωτήσουμε αν προς την ίδια κατεύθυνση βοήθησαν η «Ιτιά» ή το «Μανιάτικο μοιρολόι», ο «Ερμής του Πραξιτέλη» ή η «Αφροδίτη της Μήλου», η «Βυζαντινή μουσική και οι αγιογραφίες της» ή η «Κοιμωμένη του Χαλεπά» κλπ. 

Αν αδιαφορήσαμε για την καλλιτεχνική ποιότητα αυτών των έργων και κρίνουμε την καλλιτεχνική τους αξία μόνο απ’ τα βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη και την εξυπηρέτηση της πολιτικής μας γραφής, σημαίνει ότι κακοποιούμε την τέχνη, διαστρέφουμε το νόημά της, επιστρέφουμε στην εποχή της προσωπολατρίας, που ανεπανάληπτα σατίρισε το «Κροκοντίλ της Μόσχας››: 

Εκείνος: Μ’ αγαπάς; 

Εκείνη: Θα σ' αγαπώ αν εκτελέσεις το πλάνο. 

Με τέτοιες απλοϊκές αντιλήψεις περί στράτευσης της τέχνης και σοσιαλιστικού ρεαλισμού σκότωναν την τέχνη εκείνη ακριβώς την εποχή, σ’ εκείνο ακριβώς το χώρο, όπου έπρεπε να μεσουρανεί. Όμως αυτές τις μεθόδους και τους φορείς τους, η ζωή τους πέταξε και τους πετά και σήμερα στον σκουπιδοντενεκέ της ιστορίας. 

Το μουσικό έργο - επομένως και το χασικλίδικο τραγούδι - πρέπει πρώτα απ’ όλα και πάνω απ’ όλα να εξετάζεται ως μουσική. Εάν αυτό δεν το αντιληφθούμε πάει να πει ότι δεν μπορούμε να συλλάβουμε το βαθύτερο νόημα και την αποστολή της τέχνης, που είναι η απεικόνιση του κόσμου όπως τον βλέπει ο καλλιτέχνης και υπάρχει κίνδυνος να οδηγηθούμε στον παραλογισμό. Να μια τέτοια άποψη: 

«Αν κατά το παρελθόν το λαϊκό κίνημα υποτίμησε και καταδίκασε το λαϊκό τραγούδι, ένας σοβαρός λόγος ήταν ότι υπήρχαν αυτά ακριβώς τα “χασικλίδικα” και χαρακτηρίστηκε όλο το είδος “σαν δημιούργημα του υποκόσμου”». 

Μπράβο! Αυτό είναι επιχείρημα… Δεν φταίει δηλαδή η λαθεμένη πολιτική και οι στραβές αντιλήψεις του κινήματος πάνω στο λαϊκό τραγούδι αλλά το «χασικλίδικο». Ν' αλλάξουμε λοιπόν, τη ζωή, μια και δεν χωράει στα καλούπια μας. Όμως το λαϊκό τραγούδι αποτελεί μια πραγματικότητα κι αυτήν εξετάζουμε. 

Στην Ελλάδα και ο τελευταίος γνωρίζει ότι το λαϊκό τραγούδι γεννήθηκε στα καταγώγια, στους ντεκέδες, στις παράγκες, στις φυλακές κι όχι στα σαλόνια. Αυτό αποτελεί ιστορική αλήθεια είτε μας αρέσει είτε όχι. Απ’ αφορμή αυτό το γεγονός οι πνευματικοί άνθρωποι της άρχουσας τάξης προσπάθησαν να το μειώσουν κολλώντας του διάφορα προσβλητικά επίθετα, όπως «χασικλίδικο», «αλήτικο», «ρεμπέτικο», «του υποκόσμου» κλπ. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι οι άνθρωποι μέσα από τις γραμμές μας χρησιμοποιούσαν την ίδια ορολογία. 

Το λαϊκό τραγούδι το πολέμησαν μισό και πάνω αιώνα θεοί και δαίμονες. Αυτό όμως έμενε, αυτό που είναι: γέννημα - θρέμμα των εργαζομένων των πόλεων και εκφραστής μιας καινούργιας εποχής. Ένα διαμάντι πολύτιμο στην κολώνα της λαϊκής δημιουργίας. Βρίσκεται στην καρδιά και στα χείλη των απλών ανθοώπων. Ξεκίνησε απ' τα καταγώγια ή τη φυλακή για να φτάσει ως το τελευταίο χωριό της Ελλάδας κι ακόμα ως τα πέρατα του κόσμου. Δεν υπάρχει χώρα που να μην τραγουδιέται και απ’ ό,τι ξέρω κανένας άλλος λαός της γης δεν δημιουργεί σήμερα λαϊκή μουσική. 

(…)

Φεστιβάλ Αναιρέσεις 2013

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΑΘΗΝΑ (Γεωπονική Σχολή – Ιερά οδός 54, Ελαιώνας)

Ημερήσια Είσοδος 5 €

Το φεστιβάλ των Αναιρέσεων, πιστό στο ετήσιο ραντεβού του, συνεχίζει να βαδίζει σε δρόμο διαφορετικό από αυτόν που υπηρετούν τα αμιγώς εμπορικά φεστιβάλ με τη θυσία των πάντων στο βωμό του κέρδους. Για μια ακόμη φορά, έρχεται για να προσφέρει στο Αθηναϊκό κοινό, ένα τριήμερο γεμάτο μουσική, ζωντάνια και νεανικό ενθουσιασμό, συνδυασμένα με την ποιότητα που προσφέρουν άνθρωποι από διαφορετικά καλλιτεχνικά ρεύματα και αισθητικές αντιλήψεις, οι οποίοι έχουν αποδείξει με τη στάση τους στα μουσικά και γενικότερα πράγματα, την απόσταση τους από το πολιτισμό του εφήμερου και τη κυρίαρχη «κουλτούρα».

Το φετινό μουσικό του πρόγραμμα, με πολλές και διαφορετικές προτάσεις όπως πάντα έχει ως έξης:

Την Παρασκευή 7 Ιούνη, την μία από τις 2 σκηνές του φεστιβάλ θα καταλάβει το ιστορικό Βρετανικό συγκρότημα των Gang Of Four, το οποίο εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα! Κοφτερές κιθάρες, φανκ ρυθμοί, ροκ με όλη τη σημασία της λέξης και πολιτικοποιημένος στίχος, έρχονται για να ταρακουνήσουν για τα καλά τη Γεωπονική και το ροκ κοινό της Αθήνας. Το live θα ανοίξουν οι πολλά υποσχόμενοι Victory Collapse, ενώ τους Gang of Four θα ακολουθήσουν τα Μωρά στη Φωτιά του Στέλιου Σαλβαδόρ, απογειώνοντας κυριολεκτικά τη νύχτα. Ταυτόχρονα στην άλλη σκηνή του φεστιβάλ θα στήνεται το πιο μεγάλο πάρτι από τους Burger Project, τους Imam Baildi και τους Wedding Singers. Οι φαντομάδες της εγχώριας μουσικής σκηνής Burger Project, με το νέο τους ep «φτηνά χαρέμια» στις αποσκευές τους, συναντούν το απολαυστικό χαρμάνι των Imam Baildi και ετοιμάζονται να «μεθύσουν» διαδοχικά τους παρευρισκόμενους. Το πάρτι θα κλείσουν με τέρμα τα γκάζια οι Wedding Singers και οι ευφάνταστες διασκευές τους.  Οι συναυλίες ξεκινούν στις 21.30.

Το Σαββάτο 8  Ιούνη, είναι η σειρά του Λόλεκ να ανέβει στη σκηνή των Αναιρέσεων παρουσιάζοντας κομμάτια από τη νέα του δουλειά, αφιερωμένη στο Μάρκο Βαμβακάρη και τραγούδια του από τους δίσκους 'Alone' και 'Αχινός', μέχρι να δώσει τη σκυτάλη στη Μαριέττα Φαφούτη και την μπάντα της, η οποία θα φέρει τη Kookoobadi αύρα της στο φεστιβάλ δίνοντας το σύνθημα για το πάρτι της βραδιάς, ώστε να παραδώσει με τον καλύτερο τρόπο το κοινό των Αναιρέσεων στον Κ.ΒΗΤΑ και στον ηλεκτρονικό λυρισμό του. Τη βραδιά θα «κλείσουν» οι Pad Trio, το νέο sound system της Αθήνας με ένα πρόγραμμα βασισμένο στα groove, το freestyle, τα break beats και το hip hop. Την παράλληλη σκηνή των Αναιρέσεων θα ανοίξουν οι Υπεραστικοί, το πολιτικοποιημένο σχήμα που γίνεται ολοένα και περισσότερο γνωστό στη νεολαία και τον κόσμο του αγώνα, διαμορφώνοντας το κλίμα για την εμφάνιση της Μάρθας Φριντζήλα με τους The Kubara Project, σε ένα πρόγραμμα όπου θα ακουστούν τραγούδια των σπουδαιότερων Ελλήνων και ξένων συνθετών των δύο τελευταίων αιώνων, καθώς και παραδοσιακά τραγούδια της Ελλάδας και του κόσμου. Βέβαια, Σαββάτο βράδυ χωρίς ρεμπέτικο και λαϊκό γλέντι δεν μπορεί να υπάρξει στις Αναιρέσεις. Ποια πιο κατάλληλη για αυτό από τη μεγάλη Μαριώ, η οποία μαζί με τους συνεργάτες της θα ταξιδέψει τις Αναιρέσεις σε ρεμπέτικους δρόμους μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες….

Η Κυριακή 9 Ιούνη επιφυλάσσει  μια μεγάλη έκπληξη για το κοινό του φεστιβάλ. Ο Φοίβος Δεληβοριάς πρώτος και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης μετά από αυτόν, θα μοιραστούν τη σκηνή των Αναιρέσεων σε μια «συνάντηση» που θα μείνει αξέχαστη σε όσους την παρακολουθήσουν. Παράλληλα στην άλλη σκηνή των Αναιρέσεων θα ανεβαίνουν οι Elektrobalkana  για ένα τζαμάρισμα μουσικών με πολλές επιρροές και τάσεις από την Ανατολή ως τη Δύση, μέχρι να δώσουν τη σκυτάλη αρχικά στους JazzMatazz και μετέπειτα στους Swing Shoes και τη Sugahspank! για ένα ξέφρενο gypsy-swing πάρτι, άξιο φινάλε του φετινού φεστιβάλ.

Διοργάνωση: νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση, Νέο Αριστερό Ρεύμα

www.anaireseis.gr

Γιώργος Πανουσόπουλος, Νίκος Περάκης, Γιώργος Τσεμπερόπουλος: Συνέντευξη στον Σωτήρη Κακίση

(Νίκος Περάκης, Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Γιώργος Πανουσόπουλος - Τα Νέα, Πρόσωπα)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΝΙΚΟΣ ΠΕΡΑΚΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΕΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

Η απαγόρευση της αλήθειας δεν την ξεριζώνει …

  

Του ΣΩΤήΡΗ ΚΑΚίΣΗ

Είναι υπεύθυνοι για τις μεγαλύτερες επιτυχίες του ελληνικού κινηματογράφου, και καλλιτεχνικά και εμπορικά. Θα αρκούσαν μια Λούφα και Παραλλαγή, οι Απέναντι και ένας Ξαφνικός Έρωτας, για να πιστοποιηθεί αυτό. Αλλά το Ταξίδι του Μέλιτός τους, από τα Μέγαρα και μετά, συνεχίζεται πάντα, δεν είναι Άρπα-Κόλλα, είναι Βίος και Πολιτεία, Μανία για το σινεμά και Ελεύθερη πάντα Κατάδυση στων ψυχών μας τους βυθούς. Ο Γιώργος ο Πανουσόπουλος, ο Νίκος ο Περάκης, ο Γιώργος ο Τσεμπερόπουλος όλα αυτά τα χρόνια, εκτός από μεγάλο σινεμά και μια μεγάλη φιλία που αποδεικνύουν μεταξύ τους, ποτέ ώς τώρα Άντε Γεια δεν έχει πει ο ένας τους στον άλλον. Και σήμερα, εδώ για μια φορά, και οι τρεις μαζί είπαν να μιλήσουν, απλά και κατανοητά και ήρεμα, να τους ακούσετε για λίγο και τους τρεις μαζί, τις φωνές τους, σαν μια ταινία συνεντευξιακή σπονδυλωτή. Σαν μια κουβέντα στο σπίτι τους ειλικρινή, σαν μια συζήτηση, που το ύφος και τον χαρακτήρα του καθένα τους σαν μαγική εικόνα μπορεί ίσως να διαγράψει:

Δεν μιλάμε εδώ για Θηλυκή Εταιρεία, μιλάμε για ανδρική εταιρεία, κύριε Περάκη. Έτσι δεν είναι;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Παρ' όλο που ...οι άντρες δεν υπάρχουν πια;

Εσείς τι λέτε επ' αυτού, μια και πεταχτήκατε;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Τι να πω; Εμένα, πάντως, δεν νιώθω να μ' έχει πατήσει κανένα τρένο...

Γ. Πανουσόπουλος: Εσένα σ' έχει πατήσει ...εταιρεία!

Ν. Περάκης: Ας τα ξεκαθαρίσουμε, πάντως, τα πράγματα: Εμείς οι τρεις είμαστε φίλοι, δεν είμαστε εταίροι. Ή, μάλλον, οι δυο τους είναι και εταίροι μεταξύ τους. Άρα, τους πάει η αντρική εταιρεία, που λέτε. Εγώ είμαι πάντα εκτός εταιρείας...

Φιλέταιρος, όμως, είστε!

Ν. Περάκης: Φιλομόφυλος, όχι πάντως...

Γ. Πανουσόπουλος: Είμαστε έτερος-εκάτερος ο ένας και έτερος-εκάτερος ο άλλος.

Ν. Περάκης: Και η Φιλμική Εταιρεία προέρχεται από τη Φιλική Εταιρεία, όπως και η «Θηλυκή Εταιρεία», άλλωστε.

Το ξέρουμε πως είστε πολύ καλός στους τίτλους τους ...διλεκτικούς. Των δύο λέξεων, θέλω να πω.

Γ. Πανουσόπουλος: Ναι. Όλων αυτών των τίτλων ο ...νονός είναι ο Νίκος.

Ν. Περάκης: Επιδίδομαι στα ...διφορούμενα, φαίνεται. Η αλήθεια για τη «Θηλυκή Εταιρεία» όμως είναι πως, αν και είχε συζητηθεί αυτός ο τίτλος, η κουμπάρα μου, η Ναταλία η Παπαϊωάννου, τον έφερε τελικά στο τραπέζι.

Η αλήθεια είναι πως εσείς οι τρεις, εδώ και πολλά χρόνια, πέρα από διαφημιστικές εταιρείες, είστε φίλοι και συνεργαζόμενοι, και μια φορά κι έναν καιρό δεν υπήρχε ταινία του ενός που να μην είχε καθοριστική συμβολή κι ο άλλος.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Ναι. Όσο για τη σχέση του Περάκη με τη «Φιλμική Εταιρεία» είναι μόνο από την ...πίσω πόρτα.

Ν. Περάκης: Θα μπλέξουμε τελικά μ' όλα αυτά τα υπονοούμενα, και θα τρέχουμε μετά και δεν θα φτάνουμε!

Αφήστε τα, λοιπόν, τα υπονοούμενα και απαντήστε μου καθαρά: Πώς καταφέρνετε τόσα χρόνια να μην είστε ...Απέναντι. Να μην έχετε πει μεταξύ σας Άντε Γεια. Τι ...Βίος και Πολιτεία είναι ο δικός σας στην Ελλάδα του άκρατου ατομικισμού και των συνεχών αντιπαραθέσεων;

Ν. Περάκης: Μήπως είμαστε ...γάλλοι; Σαν τους Τρεις Σωματοφύλακες, που ήσαν τέσσερις, τελικά, κύριε Κακίση μου; Που ήσαν ο ένας για όλους και όλοι για έναν; Άλλωστε, μόνο έτσι λειτουργεί το σύστημα. Με τα «όλοι μαζί» δεν γίνεται μάλλον τίποτα. Δεν γίνεται με ομάδες δημιουργία. Τι είμαστε; Οι αδελφοί Κοέν; Οι αδελφοί Ταβιάνι;

Γ. Πανουσόπουλος: Ούτε καν οι αδελφοί ...Ταπιάνι!

(Γιώργος Πανουσόπουλος, Νίκος Περάκης, Λούφα και Παραλλαγή)

Η ιστορία σας πάντως ξεκίνησε από ...«Λούφα και Παραλλαγή»; Έτσι δεν είναι;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Αν μιλάτε για μετά τον Στρατό, γιατί εκεί εγώ δεν τους πρόλαβα, από την «Άρπα-Κόλλα» ήδη είχε αρχίσει η αγαστή μας η συνεργασία. Τι λέω; Και πιο πριν: από τους «Απέναντι» του Πανουσόπουλου.

Ν. Περάκης: Ο ...γάμος μας πάει πιο παλιά: από το «Ταξίδι του Μέλιτος» του Γιώργου, Γιώργο.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Εκεί εμείς οι δύο, Νίκο μου, δεν είχαμε ακόμα γνωριστεί. Συξητούσαμε κι οι δύο με τον Πανουσόπουλο χωριστά.

Ν. Περάκης: Εγώ με τον Πανουσόπουλο είχαμε ξεκινήσει μαζί τότε από τα ρεπεράζ.

Γ. Πανουσόπουλος: Κι ο Τσεμπερόπουλος ήρθε προς το τέλος της ταινίας από την Αμερική, για να το τελειώσουμε το έργο μαζί...

Γ. Τσεμπερόπουλος: Έφυγε ο Περάκης στη Γερμανία, γύρισα εγώ από την Αμερική, πολλά ταξίδια, πολλά πηγαινέλα, με τον Πανουσόπουλο τότε σύνδεσμό μας.

Κανονική κατασκοπευτική ταινία το «Ταξίδι του Μέλιτος», δηλαδή. Σας κράταγε και κρυφούς ο Πανουσόπουλος μεταξύ σας. Όπως κι εμένα με τον Βασίλη Αλεξάκη στο «Μ' Αγαπάς;» κάπως...

Ν. Περάκης: Μας είχε ο Πανουσόπουλος τότε ...μυστικοσυμβούλους του!

Γ. Πανουσόπουλος: Θυμάμαι, έκανε κρύο στο ρεπεράζ, κασκόλ θυμάμαι, εκείνη την κοπέλα του Περάκη, τα σουβλάκια...

Να τα γράψουμε κι όλ' αυτά;

Ν. Περάκης: Ό,τι άπτεται του ιδιωτικού μου βίου, παρακαλώ να εξαλειφθεί εκ των προτέρων.

Γ. Πανουσόπουλος: Και να μη γράψετε τίποτα ...από τη μέση και κάτω, ει δυνατόν!

Ν. Περάκης: Γιατί καταλαβαίνουμε πως ο Τσεμπερόπουλος θέλει να διαφημίσει την «Πίσω Πόρτα», αλλά δεν μπορούμε να μιλάμε συνέχεια για πόρτες. Γιατί έτσι κι εκείνο το φοβερό ναυάγιο στην Πάρο, στις Πόρτες, πρόσφατα, θα μπορούσε ένας διεστραμμένος νους να πει πως κι αυτό ήταν μες στη διαφημιστική του εκστρατεία!

Μόνο ο νους τού Περάκη θα μπορούσε να έχει πάει ώς εκεί, Νίκο!

Γ. Πανουσόπουλος: Να πω όμως εγώ κάτι γι' αυτό το ναυάγιο;

Πείτε, για να πούμε μετά και για το ελληνικό σινεμά.

Γ. Πανουσόπουλος: Μα μπορεί να αφορά και το ελληνικό σινεμά αυτό που θέλω τώρα να σας πω.

Ν. Περάκης: Το ναυάγιο;

Γ. Πανουσόπουλος: Εμένα από αυτό το ναυάγιο εκείνο που μου μένει, και μένω και κατάπληκτος, δεν είναι που βούλιαξε το πλοίο. Ούτε με ταράζει η επιβεβαίωση της διαφθοράς διαφόρων, πολιτικών και μη. Αυτά τα ξέρουμε, τα ξέραμε. Εμένα, εκείνο που με τάραξε εδώ είναι το γεγονός ότι, δεδομένης όλης αυτής της κατάστασης, βρεθήκανε κάποιοι άνθρωποι, καθόλου λίγοι μάλιστα, πολλοί, οι οποίοι δεν λογάριασαν τίποτε εκείνες τις στιγμές και σώσανε άλλους ανθρώπους, διακινδύνευσαν τις ζωές τους για άλλους. Αυτό εμένα, λοιπόν, μου φάνηκε καταπληκτικό.

Οι Πάριοι και οι Αντιπάριοι. Οι φαντάροι από το ίδιο το πλοίο κι όποιοι άλλοι...

Γ. Πανουσόπουλος: Μα δεν είναι καταπληκτικό αυτό το πράγμα; Να βάζεις, θέλω θα πω, σε στιγμές ζωής και θανάτου, το φιλότιμό σου μπροστά. Αυτό πρέπει να μας μείνει από το ναυάγιο αυτό, τίποτ' άλλο.

Ν. Περάκης: Εμένα, Γιώργο, κι αυτό σαν κλισέ μού φαίνεται, όμως. Πως ο Έλληνας «μεγαλουργεί» μόνο ενώπιον της καταστροφής, μόνο όταν τα πράγματα έχουν φτάσει πια στο απροχώρητο.

Γ. Πανουσόπουλος: Εγώ δεν το πάω εκεί. Αλλά κι εσύ ο ίδιος, Νίκο, αν δεις ένα παιδάκι δίπλα σου να πνίγεται, θα πνιγείς για να το σώσεις. Αποκλείεται να τ' αφήσεις.

Αυτό το είπε κι ο φαντάρος: «-Τα σώσαμε εμείς τα παιδιά, αλλά μας σώσανε και τα παιδιά εμάς πρώτα».

Γ. Πανουσόπουλος: Μου 'λεγε ένας φίλος για κάτι παλιόπαιδα του λιμανιού τής Πάρου, για κάτι τσογλαναράδες, που όλη τη μέρα στα μπαρ την βγάζουνε, που πέσανε να πνιγούνε οι ίδιοι εκείνη τη νύχτα, για να σώσουνε τον κόσμο. Αυτό μ' άρεσε, αυτό θυμάμαι εγώ, τι να κάνουμε; Μπορεί και το ελληνικό σινεμά να 'ναι έτσι. Να μας οδηγεί σε ηρωισμούς την τελευταία στιγμή, εννοώ, να το σώσουμε, και να σωθούμε.

(Άρπα Κόλλα - Προσχέδιο αφίσας από τον Νίκο Περάκη - Συλλογή Σ. Κακίση)

Έχουνε γίνει και τέτοια στον ελληνικό κινηματογράφο, δεν έχουν; Δεν έχουν καταστραφεί άνθρωποι, δεν έχουνε χαθεί περιουσίες, ξεκινώντας από τον Βέγγο και πηγαίνοντας κι εγώ δεν ξέρω ώς πού. Ώς ποιον...

Ν. Περάκης: Σας ευχαριστούμε, αν θέλετε να καταλήξετε πως κι εμείς είμαστε κάποιου είδους ήρωες: που τη στιγμή που ναυαγούσε ο ελληνικός κινηματογράφος, που βούλιαζε, εμείς με αυτοθυσία κάναμε ακόμα ταινίες!

Γ. Πανουσόπουλος: Το κοροϊδεύεις; Εμείς, και άλλοι.

Ν. Περάκης: Και υπάρχουν αρκετοί που επέπλευσαν. Άλλοι βούλιαξαν κι άλλοι επιπλέουν. Ως φελοί...

Γ. Πανουσόπουλος: Και άλλοι, όπως λέει κι ο Κουτρουμπούσης, έχουν βουλιάξει και δεν το 'χουνε πάρει είδηση. Νομίζουν πως επιπλέουν ακόμα.

Εσείς, κύριε Τσεμπερόπουλε, γιατί σιωπάτε τόσην ώρα;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Γιατί εγώ την έχω πάρει σοβαρά όλη αυτή την υπόθεση. Άλλοι λένε πως τα πράγματα πήρανε πάλι την πάνω βόλτα στον ελληνικό κινηματογράφο, γιατί άλλαξαν μυαλά οι σκηνοθέτες, γιατί γίνανε πιο ανθρωποκεντρικοί και τέτοια. Τρίχες κατσαρές! Αποφάσισαν οι άνθρωποι που έχουν το χρήμα, το 'χω ξαναπεί, οι εταιρείες, πως βαρέθηκε πια ο κόσμος την τηλεόραση, και πως ξαναϋπάρχει ψωμί στο σινεμά. Αυτό έγινε.

Τόσο απλά;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Τόσο απλά. Ρίξανε λεφτά στις αίθουσες, σε μηχανήματα, βοήθησαν και τα κανάλια...

Γ. Πανουσόπουλος: Εγώ δεν πιστεύω πως είναι αποκλειστικά δικό τους θέμα.

Ν. Περάκης: Κατ' αρχήν, όλα αυτά δεν γίνανε για τις ελληνικές ταινίες. Γίνανε πρώτα για τις ξένες.

Γ. Πανουσόπουλος: Όλη η Ευρώπη έχει στραφεί προς τον κινηματογράφο, προς τον δικό της κινηματογράφο. Γιατί όλοι οι λαοί θέλουνε να ξαναδούνε και λίγο δικό τους πράγμα, δεν γινότανε να συνεχίζεται επ' άπειρον ο εξαμερικανισμός μας.

Πώς έλεγε ο Ταχτσής; Που προτιμούσανε να βλέπουνε οι δικοί μας τις άθλιες ελληνικές τσόντες, μόνο και μόνο για ν' ακούνε το καθετί στη γλώσσα τους. Στη γλώσσα μας.

Γ. Πανουσόπουλος: Ε, βέβαια.

Ν. Περάκης: Το ίδιο συνέβη και στην τηλεόραση. Με τις σειρές. Αυτήν τη στιγμή, η ελληνική τηλεόραση, για να σωθεί, προβάλλει δεκαοκτώ σίριαλ την ημέρα ελληνικά.

Χώρια τις παλιές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου και χώρια τις αθρόες μεταγλωττίσεις των βραζιλιάνικων υπο-προϊόντων...

Γ. Πανουσόπουλος: Στην Πολωνία το σινεμά ξαναπάει καλά, στην Ευρώπη όλη αλλάζουν πια τα πράγματα.

Ν. Περάκης: Εδώ και δέκα χρόνια σχεδόν έχει αρχίσει αυτή η στροφή στην Ευρώπη. Μέχρι που έχει αρχίσει και να ξανα-ξεθυμαίνει λιγάκι εκεί. Κάτι που ίσως το βρούμε κι εμείς μπροστά μας, αν υπολογίσουμε πως εδώ όλα γίνονται με καμιά δεκαριά χρόνια καθυστέρηση από την υπόλοιπη Ευρώπη. Αλλά τώρα είμαστε στο μπουμ.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Βρε παιδιά, ποιο είναι ακριβώς αυτό το μπουμ; Δεν πήγαινε πάντα ο κόσμος σινεμά; Εγώ σ' αυτό αντιδρώ: Λένε: «Η μαύρη δεκαετία του '80». Ποια μαύρη; Δεν βγήκανε πάνω από δώδεκα ταινίες, με την καθεμιά τους πάνω από διακόσιες χιλιάδες εισιτήρια; Περισσότερες από μία τον χρόνο. Τι άλλο θέλουμε; Μαύρη μπορεί να 'τανε η δεκαετία, επειδή είχε εγκαταλείψει όλος ο κλάδος το επάγγελμα.

Δηλαδή;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Ο κλάδος μας αποτελείται από ένα σωρό επαγγέλματα. Ε, αυτά τα χρόνια, ιδίως τα «πάνω» επαγγέλματα, ο παραγωγός, ο σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης, είχαν εξαφανιστεί όλοι. Και οι διανομείς και οι αιθουσάρχες. Όλοι κλείνανε τα μαγαζιά, κάνανε βιντεοκασέτες, τις στέλνανε στην τηλεόραση, κι αυτό ήτανε. Βρώμαγαν τα σινεμά, δεν γινότανε τίποτα, κι όλοι κλαιγόντουσαν. Όταν όμως του την βίδωσε κάποιου κι έφερε τα «Μαθήματα Πιάνου», μια ταινία που δεν ξέρανε πώς να την διανείμουν, και την διένειμαν σε μεγάλη αίθουσα αντί να την πάνε στο «Έλλη» μόνο ή στην «Αλκυονίδα» μόνο, και την παίξανε πέντε-έξι μεγάλα σινεμά, κι έκανε εκατόν είκοσι χιλιάδες εισιτήρια σε δύο εβδομάδες, τότε ξυπνήσανε, για μένα, όλοι. Τότε είπανε όλοι: «Έχει ψωμί εδώ».

Τι ψωμί; Τι διαφορά είχανε τα «Μαθήματα Πιάνου» από άλλες ταινίες;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Τότε ακόμα, Σωτήρη μου, οι αίθουσες ήσαν των χιλίων θέσεων.

Γ. Πανουσόπουλος: Και δεν μιλάμε για μία ακόμα αμερικανική ταινία.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Αλλά για μία ταινία εκ πρώτης όψεως αντι-εμπορική. Πριν, δηλαδή, τα «Μαθήματα Πιάνου» ήταν κάτι σαν ελληνική ταινία για όλους αυτούς: Παναγία μου! Αργοί ρυθμοί, κλασική μουσική, σκοτάδια, τέτοια. Αλλά να που πήγε ο κόσμος κάργα. Εναντίον σε όλες τις συνταγές που είχαν αυτοί μες στα μυαλά τους. Κι αμέσως μετά, για να ολοκληρώσω, άρχισαν να χωρίζουν τις αίθουσες. Να τις φτιάχνουν. Τότε ξεκινήσαμε για να φτάσουμε στο τώρα, υποστηρίζω εγώ. Αυτό δεν ακυρώνει, βέβαια, αυτό που λένε ο Πανουσόπουλος κι ο Περάκης, πως ο κόσμος την κάνει, τελικά, την αλλαγή.

Δεν υπήρξε και φταίξιμο των ίδιων των ελληνικών ταινιών, άρα; Δεν γυρίζονταν ένα σωρό αργές, κουραστικές, αλλοπρόσαλλες ταινίες στα καθ' ημάς;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Και τώρα δεν γυρίζονται τέτοιες ταινίες; Σ' όλον τον κόσμο αυτό δεν γίνεται; Στην Ελλάδα μόνο γίνεται αυτό;

Ν. Περάκης: Σίγουρα, τώρα δεν είναι πια η πλειοψηφία αυτές οι ταινίες στο σινεμά μας. Ενώ παλιότερα ήτανε. Και για να πούμε και τη λέξη της μόδας, την εσωστρέφεια, που την ακούμε πια παντού, σε κόμματα και δεν συμμαζεύεται, οπωσδήποτε περάσαμε και κάποιες φάσεις πολύ μεγάλης εσωστρέφειας. Αλλά αυτό ήταν παντού, νομίζω εγώ, όχι μόνο στον κινηματογράφο μας, στο σύνολο της κουλτούρας μας μάλλον. Και στη λογοτεχνία, και στο θέατρό μας, και παντού. Και ο τρόπος που αντιμετώπισε η κουλτούρα το σινεμά μας ήταν ανάλογος. Καλός ήταν μόνο ο εσωστρεφής κινηματογράφος και ο,τιδήποτε άλλο ήταν ανύπαρκτο ή ανάξιο σχολίων.

Δεν τους έκανε.

Ν. Περάκης: Ύστερα, πέρασε μια κρίση ο κινηματογράφος στο σύνολό του, όχι μόνο ο ελληνικός. Το κοινό είχε πράγματι μειωθεί δραματικά. Λόγω τηλεόρασης κατ' αρχήν. Μετά, λόγω των ιδιωτικών καναλιών. Που, όταν εμφανίστηκαν τα ιδιωτικά κανάλια, τον πήρανε σβάρνα τον κινηματογράφο. Και τώρα μόνο κατάφερε ο κόσμος, με τη συμμετοχή του, να υπαγορεύσει ίσως κι ένα γούστο. Όποιο κι αν είναι αυτό. Η ψυχαγωγία η σκέτη, αν θέλετε. Κι έτσι κατάφερε κι η ελληνική ταινία να ξανα-ανταγωνίζεται τις ξένες ως προς τους θεατές.

Γ. Πανουσόπουλος: Αλλάζουνε κι οι γενιές, παιδιά. Τώρα πάνε άλλοι σινεμά, νέοι άνθρωποι, που τις ελληνικές ταινίες δεν έχουν μάθει να τις βαριούνται…

Ν. Περάκης: Ίσως κι επειδή έχουν δει στην τηλεόραση τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο, την κάθε ταινία ο καθένας από είκοσι πέντε φόρες, πάνε με άλλη διάθεση στο σινεμά, περιμένοντας να δούνε πάλι κάτι παρεμφερές.

Γ. Πανουσόπουλος: Αυτό που λες τώρα είναι κι επικίνδνυνο. Γιατί έχουν αρχίσει και κάποιοι να κάνουνε ριμέικ έργων φτιαγμένων πενήντα χρόνια πριν. Γυρίζουνε πενήντα χρόνια πίσω, για ν' ανανεωθούν!

Ν. Περάκης: Μπορείς, π.χ., να κάτσεις να κάνεις ένα ριμέικ της «Κάλπικης Λίρας». Πόσο θα το εκτιμήσει όμως το κοινό αυτό; Σε μερικούς σίγουρα θα αρέσει. Αλλά, αύριο μεθαύριο κι αυτό θα τελειώσει, θα εξαντληθεί, και πάλι θα αναρωτιόμαστε τι κάναμε λάθος.

(Νίκος Περάκης, Βίος και Πολιτεία)

Έχουν γίνει ριμέικ παλιών ελληνικών έργων και στο σινεμά;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Ετοιμάζονται.

Γ. Πανουσόπουλος: Ξεκινήσανε απ' όλ' αυτά τα θεατρικά, ετοιμάζονται για κάτι Κωνσταντάρες ακούω, τέτοια.

Ν. Περάκης: Εκεί τους οδηγεί η έμπνευσή τους κάποιους, για κάποιους λόγους.

«Αλλοίμονο στους Νέους»;

Γ. Πανουσόπουλος: Ο Τιμογιαννάκης γράφει «ολοταχώς προς τα πίσω»! Επιστροφή στην εποχή του Φίνου! Προτείνει να γυρίσουμε μισόν αιώνα πίσω.

Ν. Περάκης: Εδώ ακόμα και ριμέικ τηλεοπτικών επιτυχιών λίγο παλιότερων γίνονται πια.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Εγώ, πάντως, δεν πιστεύω πως μπορεί κάποιος να πάρει το μολύβι και να γράψει μια ιστορία ακριβώς μ' εκείνον τον τρόπο, μ' εκείνο το τρα-λα-λά το τότε, όσο κι αν τα θαυμάζει τα παλιά. Εκτός από περιπτώσεις που δεν πρόκειται να τις μάθουμε ποτέ, που θα τις φάει το μαύρο σκοτάδι. Ούτε κατασκευάζεται σήμερα η αθωότητα εκείνης της εποχής. Με τίποτα. Ούτε να παίξουνε πια οι ηθοποιοί μας έτσι γίνεται.

Γ. Πανουσόπουλος: Κάνουνε την απλή, εμπορική σκέψη: «Να ξανακάνουμε ταινίες σαν εκείνες με τον Κωνσταντάρα και τη Βουγιουκλάκη». Αυτό είναι. Ώς εκεί φτάνει η σκέψη κι η φαντασία τους. Γι' αυτό κι εγώ αποφάσισα, μια και όλοι αυτοί πήρανε κάμερες να κάνουνε σινεμά, να πάρω κι εγώ βιντεοκάμερες, να τους δείξω τι μπορώ να κάνω εγώ με τα μέσα που εγκατέλειψαν αυτοί, για να ασχοληθούν με τα δικά μας. Έτσι, για πλάκα. Για τη χαρά της κόντρας.

Άλλωστε, η καινούργια σας ταινία, το «Μια Μέρα τη Νύχτα», έχει πολλές σκηνές πάλι εκεί στη Βουλιαγμένης νύχτα, στα σημεία που κάνουνε κόντρες τα μηχανάκια...

Ν. Περάκης: Στο θέατρο, πάντως, πήγανε καλά τα ριμέικ των παλιών ταινιών. Υπάρχει ένα κύμα νοσταλγίας, αυτό είναι μια αλήθεια. Το ίδιο, για δυο-τρεις ταινίες, μπορεί να γίνει και στο σινεμά. Το πρόβλημα όμως εδώ έγκειται στη μίμηση. Και τον επιγονισμό τον έχουμε πληρώσει ακριβά, λέω εγώ, σ' αυτόν τον τόπο.

Γ. Πανουσόπουλος: Ήδη δεν βλέπουμε ένα σωρό μικρά «Safe Sex»;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Για μένα εδώ βρίσκεται ο πιο μεγάλος κίνδυνος. Το 'χουμε ξαναπάθει. Μ' όλες εκείνες τις άπειρες βιντεοκασέτες, στην αρχή των ιδιωτικών καναλιών, όλες σεξοκωμωδίες, όλες σ' εκείνο το γνωστό επίπεδο. Όλο το δυναμικό τότε των παραγωγών και των σκηνοθετών του παλιού κινηματογράφου, που δεν ξέρανε τι να κάνουνε μετά την τελευταία ταινία- αποτυχία της Βουγιουκλάκη, ορμήσανε στη βιντεοταινία. Γυρίζανε δέκα τον μήνα ο καθένας. Γεμίσαμε σεξοκωμωδίες, κάνανε πολλά λεφτά οι πρώτες, και βουλιάξαμε μετά κανονικά. Έτσι θα γίνει και τώρα, αν δεν γίνει κάτι εναντίον αυτής της τάσης. Εγώ δε, ισχυρίζομαι πως τα παιδιά που κάνανε το «Safe Sex» είχανε κάτι να πούνε. Τους ένοιαζε αυτό που κάνανε. Αλλά οι άμεσοι αντιγραφείς τους τίποτα δεν κάνανε.

Άρα, για να δούμε πού ακριβώς βρισκόμαστε.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Πού να βρισκόμαστε; Πριν τα βραβεία πάλι. Πριν τα μετάλλια!

Ν. Περάκης: Ανδρείας, που λέγαμε;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Θέλω να πω πως όλο αυτό το «χάι» ακριβώς αυτό είναι: είμαστε φέτος σε μια σεζόν που θα δούμε, όχι ποιος σαν άνθρωπος, αλλά ποιες τάσεις θα επιβραβευτούνε και θα επιπλεύσουνε από το κοινό. Παντού γίνεται, άλλωστε, αυτό. Απλώς, στην Ελλάδα καθετί γίνεται επί δέκα, μια και είμαστε ενθουσιώδεις και επιπόλαιοι άνθρωποι: πέτυχε μία ταινία; Είκοσι εφτά ταινίες φέτος! Πόσες θα επιζήσουν; Και οι επαγγελματίες του χώρου τι μαθήματα θα πάρουν; Γιατί, επιτέλους, την πρωτοβουλία να γίνονται ταινίες δεν την έχουν μόνο οι σκηνοθέτες εδώ. Την έχουν και οι παραγωγοί και οι διανομείς και οι αιθουσάρχες και οι καναλάρχες. Κι αυτό εγώ το βρίσκω υγιές. Θα κάνουμε απολογισμό τέλη Μαΐου, στο τέλος τελοσπάντων της σεζόν, μια και οι σεζόν πια σαν να μην έχουν τέλος, και θα δούμε τι κάναμε.

Και τότε θα τα ξαναπούμε;

Ν. Περάκης: Εγώ λέω πως αν επιμείνουν οι «τάσεις», τότε έχει εκ των προτέρων χαθεί το παιχνίδι.

Δηλαδή;

Ν. Περάκης: Αν μέσα σε τόσο λίγους δημιουργούς που υπάρχουνε, σχηματιστούν τάσεις, ή, ακόμα χειρότερα, αν υπαγορεύσουνε οι παραγωγοί ή οποιοσδήποτε άλλος, οι αιθουσάρχες, οι διανομείς, τρόπους, τότε για μένα είναι από χέρι χαμένο το παιχνίδι. Άλλο αν ένας παραγωγός, ας πούμε, προτείνει σ' έναν σκηνοθέτη κάτι πραγματικά καλό και καινούργιο. Δεν λέω αυτό. Λέω να μη γίνει κι εδώ το λεγόμενο ΜΑΙΝ STREAM: ΜΑΙΝ STREAM δράμα, ΜΑΙΝ STREAM κωμωδία, ΜΑΙΝ STREAM νοσταλγία, κ.λπ. Πρέπει να διατηρήσουμε την πρωτοτυπία, την ανεξαρτησία της σκέψης μας, όλα αυτά. Εδώ γνωριζόμαστε σχεδόν όλοι με το μικρό μας όνομα, και οι θεατές μας δεν είναι πια και τόσοι. Αν δεν είναι πρωτότυπο κάθε φορά το προϊόν μας, δεν νομίζω πως έχουμε και πολλές ελπίδες. Ακόμα στην οικοτεχνία είμαστε, ούτε καν στη βιοτεχνία δεν έχουμε φτάσει ακόμα, όσον αφορά στο ελληνικό σινεμά.

Εσείς την αποκλείετε τη βιομηχανία κατηγορηματικά;

Ν. Περάκης: Είμαστε μια μικρή χώρα, δεν μιλάμε για καμιά βαριά βιομηχανία, μη γελιόμαστε.

Με τίποτα δεν θα μπορούσε μια ελληνική ταινία να πετύχει μια παγκόσμια καριέρα;

Ν. Περάκης: Αυτό το περιμένουμε. Ώς τώρα δεν το 'χουμε καταφέρει.

Ούτε με τον Κακογιάννη;

Ν. Περάκης: Το κατάφερε ο Κακογιάννης με παραγωγό και διανομέα μια μεγάλη ξένη εταιρεία.

Γ. Πανουσόπουλος: Και με αγγλόφωνη ταινία. Ταινίες.

Ν. Περάκης: Έγιναν και απόπειρες να γυριστούν αγγλόφωνες ταινίες, αλλά απέτυχαν.

Ο Αγγελόπουλος;

Ν. Περάκης: Ο Αγγελόπουλος το πέτυχε σ' ένα επίπεδο πολιτιστικού κινηματογράφου, ως Art Cinema. Και αυτή είναι μια γωνιά που την έχει συμπληρώσει αυτός, μια εσοχή, ας πούμε, στο σύστημα, που την έχει ο Αγγελόπουλος καταλάβει. Οικοτέχνης είναι κι αυτός, άλλωστε.

Εσείς, κύριε Πανουσόπουλε, τι λέτε;

Γ. Πανουσόπουλος: Εγώ δεν θέλω να μιλάω για κινηματογράφο ελληνικό ή αγγλικό, γιατί, κατά βάθος, δεν μ' ενδιαφέρει. Εμένα μ' ενδιαφέρει πάντα ο προσωπικός κινηματογράφος. Τι ταινία θα κάνει ο Περάκης, τι ταινία θα κάνει ο Τσεμπερόπουλος. Τι ταινία θα ξανακάνει ο Πολάνσκι. Τι ταινία θα κάνουνε οι ...αδελφοί Κοέν, που λέγαμε. Τι ταινία θα κάνει ο Αγγελόπουλος. Γιατί τώρα που πήρε και το βραβείο, μπορεί να κάνει και καλές ταινίες. Ούτε οι εταιρείες μ' ενδιαφέρουνε ούτε το σύστημα γενικά. Εγώ χαίρομαι, όταν βλέπω μια καλή ταινία. Είτε την έχει κάνει ο Φελίνι είτε ο Κουροσάβα είτε ο Αγγελόπουλος, για μένα δεν έχει διαφορά.

(Γιώργος Πανουσόπουλος, Μια μέρα τη νύχτα)

Άλλωστε, πολλές ταινίες του Φελίνι και του Κουροσάβα, του Μπάστερ Κίτον, πολύ ελληνικές εμένα μου φαίνονται...

Γ. Πανουσόπουλος: Ακριβώς. Να παίρνω τώρα εγώ την ευθύνη για το τι θα γίνει σ' ολόκληρο το ελληνικό σινεμά; Η ζωή μου είναι πολύ μικρή για κάτι τέτοιο. Και τώρα πια έχει μικρύνει πάρα πολύ. Δεν έχω πια περιθώρια ν' ασχολούμαι με το Έθνος. Πρέπει να κάνω ταινίες όσο μπορώ πιο καλές, και όσο μπορώ, όσο προλάβω, περισσότερες.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Αλλά δεν παύεις όμως, όσα χρόνια σε θυμάμαι, να χαίρεσαι όταν γίνονται τρεις ταινίες, ας πούμε, αποδεκτές κι από σένα κι απ' τον κόσμο.

Γ. Πανουσόπουλος: Βρε, εγώ χάρηκα και με το «Safe Sex», που πήγε καλά. Κι ας μην το 'χω ακόμα δει. Χάρηκα που ξαναπήγε ο κόσμος σινεμά.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Όπως επίσης εγώ προσωπικά χαίρομαι, πέρα από οποιοδήποτε συμφέρον, και με τα «Village Centers». Γιατί τα «Village Centers» αύξησαν το κοινό από την ουρά του. Γιατί δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες παιδιά πηγαίνανε μόνο στις καφετέριες και βλέπανε τηλεόραση. Τώρα, η καφετέρια έχει αντικατασταθεί εν πολλοίς από τους χώρους των πολυσινεμά. Πάνε στην καφετέρια και πάνε και μετά σινεμά συνήθως. Και βλέπουνε και ταινίες. Κι εγώ υπήρξα πάντοτε υπέρ του «προσωπικού» κινηματογράφου, πάντως. Δεν πιστεύω πως υπάρχει πραγματικά καλή ταινία στο παγκόσμιο σινεμά, που να μην την έχουν πάρει προσωπικά ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος της. Ακόμα κι ο «Νονός Νούμερο Δύο»...

Γ. Πανουσόπουλος: Εμένα, οποιοδήποτε άλλο σινεμά με κοιμίζει, ομολογώ. Γι' αυτό δεν έχω δει τον «Τιτανικό», τα μεγάλα, ας πούμε, χιτ.

Ν. Περάκης: Μα ο «Τιτανικός», Γιώργο, αυτή κι αν ήτανε προσωπική ταινία. Ήτανε το έργο ενός μονομανούς, κανονικά. Ακόμα και το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος», ενός παραγωγού σχεδόν παρανοϊκού δεν ήτανε; Ο «Τιτανικός» δύο εβδομάδες πριν παιχτεί, δεν ξέρανε ακόμη αν θα πατώσει ή θα θριαμβεύσει.

Γ. Πανουσόπουλος: Αυτό που θέλεις μάλλον να πεις, είναι πως υπήρξαν ένα σωρό παραγωγοί, που 'φαγαν το κεφάλι τους κάνοντας πολύ ωραίες ταινίες.

Ν. Περάκης: Πολύ ωραίες και πολύ πιο θαρραλέες από πολλούς δημιουργούς μεγάλους, που ακολούθησαν συχνά τον σίγουρο δρόμο.

Όπως; Ποιοι φάγανε το κεφάλι τους με ωραίες ταινίες, π.χ.;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Ο Κατσουρίδης, ο Βέγγος, για να ξαναπούμε πρώτα για τα δικά μας.

Γ. Πανουσόπουλος: Κι αμερικανοί πολλοί αντίστοιχα, εννοείται. Γενικά, το σινεμά παγκοσμίως στηρίχτηκε πάντα στο πάθος ανθρώπων που το αγαπάνε απίστευτα. Που λατρεύουν αυτήν τη δουλειά μέχρι παρανοίας. Μέχρι τρέλας.

Ευκαιρία εδώ να σας βάλω δύο ερωτήματα, που μοιάζουν να ενώνουν τον ελληνικό κινηματογράφο με τον παγκόσμιο. Δύο ονόματα: Κασσαβέτης και Καζάν.

Γ. Πανουσόπουλος: Αυτοί βρεθήκανε στην κατάλληλη χώρα και κάνανε και το καθήκον τους απέναντι στον εαυτό τους. Το λέω με παράπονο αυτό. Γιατί κι εμείς κάνουμε το καθήκον μας, αλλά σαν να 'μαστε πάντα σε λάθος χώρα.

Ν. Περάκης: Μπα. Μια χαρά χώρα είναι.

Γ. Πανουσόπουλος: Δεν έχεις όμως τη δυνατότητα να δουλέψεις με πολλά μεγάλα ταλέντα εδώ. Ενώ αν ήσουνα στην Αμερική, στη θέση του Καζάν, και δούλευες με τον Τένεσι Γουίλιαμς σεναριογράφο...

Ευχαριστώ εδώ, εκ μέρους των Ελλήνων σεναριογράφων.

Γ. Πανουσόπουλος: Ο Κασσαβέτης, από την άλλη μεριά, δεν έκανε αμερικανικό σινεμά. Έκανε πολύ προσωπικό κινηματογράφο. Και σε μια χώρα μάλλον αφιλόξενη σε τέτοια πράγματα.

Αυτών των δύο ο τρόπος δεν ήταν κατ' εξοχήν ελληνικός;

Γ. Πανουσόπουλος: Θα σας στενοχωρήσω εδώ πάλι, Σωτήρη. Δεν είναι το πρώτο χαρακτηριστικό του Κασσαβέτη και του Καζάν η εθνικότητά τους. Υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι, με καθόλου ελληνικές ρίζες, που 'χουνε δώσει την ψυχή τους σαν κι αυτούς. Ο «Γίγας» τι σχέση έχει με την Ελλάδα;

Ν. Περάκης: Ακόμα και το «Αμέρικα-Αμέρικα», πάλι μια ταινία του Καζάν είναι. Δεν είναι το ελληνικό της στοιχείο κάτι που μπορεί να την χαρακτηρίσει, νομίζω εγώ. Ούτε του Κασσαβέτη οι ταινίες είναι κανενός ξένου για την Αμερική. Ως ηθοποιός, άλλωστε, ο Κασσαβέτης ήταν πλήρως αφομοιωμένος.

Οι ταινίες τους δεν μοιάζουν «ξένων», γιατί μιλάμε για μεγάλους δημιουργούς. Εμένα όμως δεν μου το βγάζετε από το μυαλό πως, σε δεύτερη ίσως ανάγνωση, κάτι πολύ δικό μας έχει ο τρόπος τους. Όπως είχε και ο τρόπος της Κάλλας, του Δημήτρη Μητρόπουλου.

Γ. Πανουσόπουλος: Αν θέλετε να πείτε πως αυτοί οι δύο είδαν αλλιώς το σινεμά, συμφωνώ. Αλλά και ο Γκοντάρ το 'δε αλλιώς το σινεμά, κι ένα σωρό άλλοι.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Αυτό που μπορώ να πω εγώ, είναι πως είναι εμφανές, και τώρα το σκέφτομαι αυτό, πως ο Καζάν και ο Κασσαβέτης δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι αγγλοσάξωνες. Ούτε αγγλοσάξωνες ούτε γερμανικής καταγωγής αμερικανοί, αλλά οπωσδήποτε κάτι άλλο.

Γ. Πανουσόπουλος: Αλλά ήταν αφομοιωμένοι πλήρως. Δεν ήταν όπως ο Καλλιφατίδης, σαν Έλληνας στη Σουηδία, πώς θα γράψω....

Ν. Περάκης: Πιο πολύ του Καζάν το πρόβλημα ήταν πολιτικό, παρά ο,τιδήποτε άλλο.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Και έκανε και την πολύ αμερικανική ταινία, τον «Συμβιβασμό». Που ήταν το «American Beauty» της εποχής εκείνης.

(Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Η Πίσω Πόρτα)

Ο Νίκος ο Περάκης έχει κάνει και σινεμά εκτός Ελλάδας, στη Γερμανία. Αν σας είχε δοθεί η δυνατότητα στην Αμερική, ας πούμε, θα είχατε κάνει τελείως άλλες ταινίες από αυτές που έχετε κάνει ώς τώρα, άραγε;

Ν. Περάκης: Αυτή είναι πολύ υποθετική ερώτηση. Αλλά οι αμερικανοί αυτό πετυχαίνουν. Όταν παίρνουν έναν γερμανό να τους κάνει ταινίες, τον βάζουν να κάνει αυτό που ξέρει να κάνει. Δεν τον βάζουν να κάνει καουμπόικα, ας πούμε. Αν έχει γυρίσει μια ταινία με υποβρύχια, τον βάζουν να γυρίσει κι εκεί ταινίες με πλοία ίσως. Με καταιγίδες και θύελλες.

Γ. Πανουσόπουλος: Εμένα τι θα με βάζανε να κάνω οι αμερικανοί; Ή τον Τσεμπερόπουλο;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Εγώ σου 'χω μια πρόταση για αγγλόφωνη ταινία. Να σε πάρω με τις βιντεοκάμερές σου και να πάμε, θα σου πω εκεί. Αλλά ποιος θα κρατήσει το μαγαζί; Αν μας κάνει τη χάρη ο Περάκης...

Γ. Πανουσόπουλος: Μπορεί να μας την πουλήσει τη «Φιλμική» ο Περάκης...

Ν. Περάκης: Ή να σας την βάλω στο Χρηματιστήριο!

Γ. Πανουσόπουλος: Σε καλό θα μας βγει, ούτως ή άλλως. Ξέρει τι κάνει ο Περάκης πάντα. Εμένα με ρωτήσανε αν δέχομαι να κάνω ριμέικ της «Ελεύθερης Κατάδυσης» στους βάλτους της Λουιζιάνα!

Ως πειρατής Λαφίτ; Τι απαντήσατε;

Γ. Πανουσόπουλος: Είπα: «Βεβαίως»!

Ν. Περάκης: Δέχεται ο Πανουσόπουλος να τον φάνε και οι κροκόδειλοι για το σινεμά!

Γ. Πανουσόπουλος: Σοβαρά; Τι θα ήθελα εγώ από τους αμερικανούς; Ένα πράγμα κατ' αρχήν, από τα πολλά: τους ηθοποιούς τους. Γιατί, αυτόν τον αιώνα, εγώ πιστεύω όπως οι αμερικανοί ηθοποιοί τον πήγανε πιο μπροστά απ' όλες τις μορφές τέχνης τον ρεαλισμό. Κάνανε την πιο μεγάλη πρόοδο. Όπως η NASA πήγε στον Άρη. Μπορεί κάποτε να ξαναρχίσουν να ξαναπαίζουν οι άνθρωποι ποιητικά, όπως ο Βαλεντίνο ή ο Κλαρκ Γκέιμπλ. Αλλά ο ρεαλισμός πιο πέρα από τον Ντε Νίρο δεν μπορεί να πάει.

Ν. Περάκης: Εγώ είχα πουλήσει τα δικαιώματα της πρώτης μου ταινίας, του «Μπόμπερ και Παγκανίνι», για ριμέικ στην Αμερική. Δεν το κάνανε, όμως, ποτέ.

Γ. Πανουσόπουλος: Τα πήρανε, όμως. Δεν την κάνανε ακόμα. Πού ξέρεις; Υπάρχει και «Λούφα και Παραλλαγή» αμερικανική, άλλωστε: το «Mash». Ο Τσεμπερόπουλος μόνο έχει γυρίσει ταινία στην Αμερική.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Τις τρεις μικρές. Και δύο θεατρικά, και δύο πιλότους για ντοκιμαντέρ. Τέλος πάντων. Εμένα, όμως, από εκείνη την περίοδο ξέρετε τι μου λείπει, κι έχω γίνει πενήντα χρόνων, και δεν το ξαναείχα, και μάλλον δεν θα το ξαναέχω ποτέ; Μου λείπει τόσο το πόσο εγώ, που τι ήμουνα τότε, ένας would-be φιλμέικερ, τους έμοιαζα, σε κάποιους ανθρώπους, σαν κελεπούρι. Και υπήρχαν άνθρωποι που στις παρέες και στις ομάδες εργασίας που κάναμε, εξαρτιόντουσαν από τη δική μου πιθανότητα να τα καταφέρω. Έλεγα εγώ μια ιστορία και αμέσως μου 'λεγε κάποιος: -Να την κάνω σενάριο; Εδώ όλο λέω, λέω ιστορίες, κι όλοι μου λένε: -Γιατί δεν το γράφεις, ρε φίλε;

Μπορώ να την κάνω σενάριο αυτή σας την ιστορία, Γιώργο;

Γ. Τσεμπερόπουλος: Κάντε ό,τι καταλαβαίνετε. Εδώ είμαστε όλοι ο καθένας μόνος του, αυτή είναι η διαφορά. Αυτός είναι ο κανόνας.

Που τον σπάει η δική σας ιστορία, των τριών σας. Των τόσα χρόνια και μαζί και μόνων... Για άντρες, όμως, μιλάμε αυτήν τη φορά συνέχεια. Για τις γυναίκες δεν θα πούμε τίποτε τελειώνοντας;

Γ. Πανουσόπουλος: Τι να πούμε; Εμείς οι τρεις ...και μαζί και μόνοι, έχουμε επτά γάμους, οπότε ό,τι είχαμε να πούμε, το είπαμε.

Ν. Περάκης: Παρ' όλα αυτά τις αγαπάμε, λέω εγώ.

Γ. Τσεμπερόπουλος: Και μας αγαπάνε κι αυτές, ελπίζω πάντα εγώ.

Πηγή: ΤΑ ΝέΑ, «ΠΡόΣΩΠΑ», ΣάΒΒΑΤΟ 25 ΝΟΕΜΒΡίΟΥ 2000.

(Γιώργος Τσεμπερόπουλος, Νίκος Περάκης, Σωτήρης Κακίσης - φωτο: Γιώργος Πανουσόπουλος)