Συνέντευξη με τον Manfred Eicher

(Manfred Eicher - φωτο: Daniel Vass / ECM Records)

Ο Manfred Eicher για την Ελένη Καραΐνδρου:

"Συγκινούμαι πολύ από τη μελαγχολία και τη σαφήνεια της μουσικής της"

Τη συνέντευξη έλαβε και μετέφρασε ο Ηρακλής Οικονόμου

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Ο Manfred Eicher είναι ένας από τους γνωστότερους και πιο διακεκριμένους μουσικούς παραγωγούς παγκοσμίως. Εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, «στεγάζει» τις μελωδίες της Ελένης Καραΐνδρου στην εταιρεία ECM, την οποία και ίδρυσε το 1969. Στη σύντομη κουβέντα που ακολουθεί, αναφέρεται με θερμά λόγια στην ελληνίδα συνθέτρια και τη συνεργασία τους.

Πώς πρωτογνωριστήκατε με την Ελένη Καραΐνδρου και με το έργο της;

Γνώρισα τη μουσική της μέσα από τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Στη συνέχεια, ακολούθησε η πρώτη μας συνάντηση, λίγο πριν ηχογραφήσει τη μουσική για τον Μελισσοκόμο. Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στην Κρήτη, σε ένα φεστιβάλ αφιερωμένο εξ’ ολοκλήρου στην ECM. Μετά την πρώτη μας επαφή, ήταν σαφές ότι και οι δύο επιθυμούσαμε να συνεργαστούμε. Και το γεγονός αυτό οδήγησε στον πολύ δυνατό δίσκο Music for Films, ο οποίος έτυχε μεγάλης διεθνούς προσοχής και αναγνώρισης.

Σας αρέσει η μουσική της Καραΐνδρου;

Η Ελένη κατανοεί σε βάθος το συγκεκριμένο είδος της μουσικής για ταινίες, και έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο στη σύλληψη και ανάπτυξη της συναισθηματικής και διανοητικής ουσίας ενός σεναρίου. Συνθέτει τη μουσική έχοντας συναίσθηση του περιεχομένου και της ατμόσφαιρας μιας ταινίας. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Αγγελόπουλος εκτιμούσε τόσο πολύ το έργο της. Προσωπικά, συγκινούμαι πολύ από το μελαγχολικό χαρακτήρα και τη σαφήνεια της μουσικής της. 

Με δέκα δίσκους μέσα σε πάνω από δύο δεκαετίες, η συνεργασία σας με την Καραΐνδρου είναι ιδιαίτερα σταθερή και μακροχρόνια. Ποιο είναι το μυστικό;

Μεταξύ μας υπάρχει μία αυθόρμητη κατανόηση, βασισμένη στην εμπιστοσύνη και στο σεβασμό προς το πρόσωπο του άλλου και το έργο του. Δεν θυμάμαι καμία στιγμή κατά την οποία να διαφωνήσαμε. Προσβλέπω πάντα στην επόμενη συνάντησή μας, καθώς και στην επόμενη κοινή μας ακρόαση και ηχογράφηση της μουσικής της.

Μόλις κυκλοφόρησε από την ECM η ζωντανή ηχογράφηση ‘Concert in Athens’. Τι προσφέρει η συγκεκριμένη παραγωγή σε έναν ήδη γνώστη της μουσικής της Καραΐνδρου;

Το Concert in Athens συνέλαβε την ουσία του έργου της, ενώ σ’ αυτό εμφανίζονται και οι τρεις εξαιρετικοί σολίστες που αναδείχθηκαν σε πρωταγωνιστές της μουσικής της: η Kim Kashkashian, ο Jan Garbarek και ο Βαγγέλης Χριστόπουλος. Και οι τρεις έχουν έναν εξαιρετικά λυρικό, ποιητικό και εκφραστικό τρόπο παιξίματος, ιδιότητες που συναντώνται και στην Ελένη και το έργο της. Είχαμε επίσης την τύχη να αποτυπώσουμε μία καλή εκτέλεση της ορχήστρας, και να την επενδύσουμε με μία πολύ ιδιαίτερη ποιότητα ήχου, για δίσκο ακτίνας. 

Η Καραΐνδρου έχει δηλώσει δημόσια ότι «ο Manfred Eicher είναι ένας θρυλικός παραγωγός … αναζητά συνεχώς νέα ταλέντα και δεν κάνει καλλιτεχνικές εκπτώσεις». Αποτυπώνει αυτή η πρόταση με ακρίβεια το καλλιτεχνικό σας όραμα;

Αν το βλέπει έτσι… Προφανώς, προσπαθούμε να επιτυγχάνουμε το καλύτερο δυνατό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, υπό κάθε δεδομένη συνθήκη.

Όπως ήδη επισημάνατε, η μουσική της Καραΐνδρου συνδέθηκε αδιάρρηκτα με το έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Πώς αντιδράσατε στο άκουσμα της τραγικής του απώλειας;

Θυμάμαι καθαρά τις ολοζώντανες συναντήσεις και συζητήσεις με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στην Αθήνα αλλά και στην Ιταλία, συχνά παρέα με την Ελένη Καραΐνδρου. Υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς και ιδιόμορφους σκηνοθέτες, με έναν εξαιρετικά πρωτότυπο τρόπο προσέγγισης και ανάπτυξης της κινηματογραφίας. Μαζί με τον Γιώργο Αρβανίτη, τον καταπληκτικό διευθυντή φωτογραφίας του, δημιούργησε κυριολεκτικά αριστουργήματα.

Τελειώνοντας, έχει αναφερθεί ότι τυγχάνετε θαυμαστής της ελληνικής κουλτούρας. Πώς και πότε ήρθατε σε επαφή με την Ελλάδα;

Στη νεότητά μου διάβασα τον Υπερίωνα του Hölderlin. Ο ίδιος δεν την είχε δει ποτέ τη χώρα, αλλά την περιέγραφε με τόση ακρίβεια ώστε μου γέννησε έντονα την επιθυμία να τη δω ιδίοις όμμασι. Έτσι, επισκέφθηκα την Αθήνα και κάποια νησιά, και ένιωσα πολύ κοντά στη χώρα, στους ανθρώπους και στο τοπίο. Η ελληνική μουσική και η ποίηση με συγκινούν έντονα. Παράλληλα, διατηρώ στενή φιλία με έναν αριθμό συμπατριωτών σας.