2014: Η εκδίκηση του μελωδικού φονταμενταλισμού

2014: Η εκδίκηση του μελωδικού φονταμενταλισμού

Οι τρεις δίσκοι που ξεχώρισα το 2014 έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: είναι δίσκοι συνθετών. Είναι, δηλαδή, έργα των οποίων το κομβικό, το οριστικό χαρακτηριστικό είναι η μουσική ταυτότητα, η αβίαστη μελωδικότητα, η συνθετική πρωτοτυπία, αλλά και η επιμελής ενορχήστρωση. Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό! Τα τρία μοντέλα που κυριάρχησαν στην Ελλάδα διαδοχικά τα τελευταία σαράντα χρόνια ύστερα από την επανάσταση του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη οδεύουν προς το τέλος τους - και εμπορικά, αλλά πολύ φοβάμαι και καλλιτεχνικά, σε ένα μεγάλο τέλος πάντων βαθμό. Αναφέρομαι στο παράδειγμα της μελοποιημένης ποίησης, στο παράδειγμα των μεγάλων ερμηνευτών και στο παράδειγμα των τραγουδοποιών, που αν τα βάλετε κάτω ορίζουν αδρά την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού από το ’70 μέχρι σήμερα.

Προς θεού, δεν εννοώ το τέλος ούτε με οριστική, ούτε με αρνητική χροιά· πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για όλα τα ωραία που κόμισαν οι μεγάλοι μελοποιημένοι ποιητές μας, οι τραγουδιστές και οι τραγουδοποιοί μας. Κάπου στην πορεία, όμως, ξεχάσαμε ότι βάση του τραγουδιού είναι η σύνθεση, η πρωτογενής μελωδία. Και αυτό είναι το αισιόδοξο μήνυμα που περνάει μέσα από τα τρία έργα που παρατίθενται εδώ: στην Ελλάδα συνεχίζουν να αναδεικνύονται συνθέτες με σπουδαία μουσική προσωπικότητα. Εκεί βρίσκεται η ελπίδα και η συνέχεια, κι εκεί πρέπει να δοθεί χώρος και προσοχή. Γιατί αν υπάρχει ο συνθετικός πυρήνας, τότε και δυνατοί στίχοι ή μεμονωμένα ποιήματα αναδεικνύονται και μπαίνουν στα στόματα των πολλών, και νέοι ερμηνευτές και ερμηνεύτριες εμφανίζονται στο προσκήνιο - βλ. Θοδωρής Βουτσικάκης -, και οι παλαιότεροι και παλαιότερες βρίσκουν επιτέλους κάτι αντάξιο της φωνής τους σε πρώτη εκτέλεση - βλ. Γιώτα Νέγκα.

Φυσικά, η αγορά αλλιώς επιτάσσει: επανεκτελέσεις, ζωντανές ηχογραφήσεις, δήθεν πρωτοποριακές - αλλά εν τέλει βαθύτατα συντηρητικές - μίξεις, κι άλλες επανεκτελέσεις, κι άλλα live, κι άλλες δήθεν μοναδικής πρωτοτυπίας συναντήσεις, κι άντε πάλι απ’ την αρχή, όλα στο βωμό της εμπορικότητας μπας και πουληθεί η πραμάτεια. Το σενάριο του να ακούγονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα δεκαπέντε τραγούδια εκ των οποίων τα πέντε θα είναι swing επανεκτελέσεις του Τσιτσάνη, τα άλλα πέντε αγγλόφωνα με μακρόσυρτα Γιουυυυυ και Άάάάάάι μπας και μπαλωθεί ο στίχος, και τα τελευταία πέντε ποπ μετριότητες που θα πρέπει σώνει και καλά να ακούω επειδή τα τραγουδάνε προβεβλημένα και πολυδιαφημισμένα μέχρι αηδίας ονόματα, είναι εφιαλτικό και πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.

Η ιστορία όμως δεν εξελίσσεται βάσει της όποιας βούλησής μου, γι’ αυτό και χαίρομαι πραγματικά με την κυκλοφορία αυτών των τριών έργων. Δείχνουν ότι ο άλλος δρόμος, ο δρόμος του δημιουργικού ψαξίματος, της έκπληξης, του κόπου, του τραγουδιού τέλος πάντων, δεν είναι απλώς wishful thinking κάποιων παλαιομοδίτικων οπισθοδρομικών σχολιαστών, αλλά υπαρκτό ενδεχόμενο που πηγάζει από την πραγματικότητα. Η πρώτη ύλη υπάρχει, η συνθετική έμπνευση και το ταλέντο υπάρχουν, και πλάι στη δίνη τους μπορούν να στροβιλιστούν τόσο ο λυρισμός όσο και η λαϊκότητα.

Αυτό είναι το γενικό πλαίσιο στο οποίο αντιλαμβάνομαι τους τρεις αυτούς δίσκους - τα ειδικά χαρακτηριστικά του καθενός όμως θα πρέπει να τα ανακαλύψετε εσείς. Ο τίτλος του κειμένου, «μελωδικός φονταμενταλισμός» δεν πάει ούτε να καπελώσει, ούτε να ομογενοποιήσει, ούτε βεβαίως να τρομάξει. Άλλος ο φονταμενταλισμός των αγορών, των τραπεζιτών, των θρησκόληπτων και των πολεμάρχων, κι άλλος ο φονταμενταλισμός της μελωδίας. Μην τον φοβηθείτε· ακούστε τον!

ηρ.οικ.

Αισθηματική ηλικία

Μουσική: Δημήτρης Μαραμής· Στίχοι / Ποίηση: Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Μιχάλης Γκανάς, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Σωτήρης Τριβιζάς· Ερμηνεία: Θοδωρής Βουτσικάκης - Η Τέχνη στο Παλιό Λιοτρίβι

Ο Νοέμβρης των ματιών της

Μουσική: Απόλλων Κουσκουμβεκάκης· Στίχοι: Κλεονίκη Δεμίρη, Απόλλων Κουσκουμβεκάκης, Αναστασία Μητσοπούλου, Μαρία Σπυράτου· Ερμηνεία: Κλεονίκη Δεμίρη, Ειρήνη Τουμπάκη - Μετρονόμος

Καινούργιο φιλί

Μουσική: Θέμης Καραμουρατίδης· Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος, Οδυσσέας Ιωάννου, Θέμης Καραμουρατίδης, Λήδα Ρουμάνη, Δημήτρης Χαλιώτης· Ερμηνεία: Γιώτα Νέγκα - Feelgood Records.