Ο Κάρολος Κουν μέσα από τις συνεντεύξεις του

Ο Κάρολος Κουν μέσα από τις συνεντεύξεις του

Η σκέψη του θεατρικού δασκάλου μέσα από ένα μικρό απάνθισμα συνεντεύξεών του.

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ) 

Για την περίοδο ίδρυσης του Θεάτρου Τέχνης (1942):

Αισθανόμασταν την ανάγκη για έναν σωστότερο κόσμο, ένα κόσμο με λιγότερες ανθρώπινες ατέλειες, γι’ αυτούς από μας που θα επιζούσανε. Αψηφούσαμε το θάνατο και κυνηγούσαμε με μανία τη ζωή, χωρίς περίσκεψη και προφύλαξη και ταπεινές σκέψεις. Ήμασταν γνήσιοι και αληθινοί. (…) Ήμασταν όλοι στην αντίσταση και σχεδόν όλοι στις γραμμές του ΕΑΜ. Δεν μπορώ μέσα μου ν’ απαρνηθώ και να ξεχάσω εκείνα τα χρόνια. Τα χρόνια που πιστεύαμε ακόμα σ’ ένα κόσμο απαλλαγμένο από μικρότητες και βία. Με την απελευθέρωση και την μετακατοχική περίοδο, όλα διαλυθήκανε.

Συνέντευξη στον Βάιο Παγκουρέλη, ΤΟ ΒΗΜΑ, 4 Οκτωβρίου 1981.

Για την πολιτική διάσταση της τέχνης

Κάθε έργο τέχνης αναγκαστικά εφόσον έχει για βάση τη γνώση, την αλήθεια, την επικράτηση του δίκαιου και του σωστού, δεν μπορεί παρά να είναι και πολιτικοποιημένο και να συνάπτεται με την κατά καιρούς πραγματικότητα. Αυτό όμως δε σημαίνει καθόλου ότι ένα έργο τέχνης πρέπει να προβάλλει θέσεις στενά κομματικές, να προβάλλει συνθήματα πολιτικά ή να προπαγανδίζει, δημοσκοπικά, περιστασιακές θεωρίες. Τέτοια έργα τέχνης συνθέτουν μια εικόνα μόνο με πρόσκαιρα βιώματα, μια τέχνη που δεν αντέχει στο χρόνο και που κατά βάθος δεν είναι τέχνη.

Συνέντευξη στη Μαίρη Παραπονιάρη, ΑΚΡΟΠΟΛΗ, 17 Δεκεμβρίου 1978.

Για την ελληνικότητα

Η λέξη «ελληνικότητα» είχε μια άλλη έννοια το 1930 κι έχει μια άλλη έννοια σήμερα. Οι κοινωνικές αλλαγές και η πρόοδος της τεχνολογίας βοήθησαν να ξεπεραστούν τα σύνορα, μας έχουν εντάξει σε ένα διεθνή χώρο. Την εποχή που άρχιζε η προσωπική μου περιπέτεια με το θέατρο, ζούσα την «αποκάλυψη» που μου προσέφερε ο Κόντογλου, ένα θάμπωμα που μ’ εμπόδιζε να δω οτιδήποτε άλλο. Σιγά σιγά, αυτό το πρωτοφανέρωτο αίσθημα καταστάλαξε μέσα μου, πήρε τη σωστή του διάσταση. Κι ύστερα ήρθαν άλλα και προστέθηκαν. (…) Για μένα, ελληνικότητα σήμερα είναι το συγκέρασμα όλων αυτών, η ζωντανή δημιουργική σύζευξη Ανατολής και Δύσης, έτσι όπως εκφράζεται σ’ ένα καινούργιο χώρο ελληνικό, με καινούργιους προβληματισμούς.

Συνέντευξη στη Σούλα Αλεξανδροπούλου, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 6 Αυγούστου 1978.

Για τη θεατρική του διδασκαλία

Επιδίωξή μου ήταν και είναι η διαμόρφωση ενός θεάτρου οργανικού, όπου με την προβολή της ποίησης και της αλήθειας της ζωής να δημιουργείται η θεατρική μαγεία. Ένα θέατρο όπου νους, αισθήσεις, κίνηση και φωνή θα πειθαρχούν απόλυτα στη μορφή και στους στόχους του έργου. Είναι μια θεατρική διδασκαλία που στις τεχνικές βάσεις και λεπτομέρειες εξελίχθηκε σταδιακά και διαμορφώθηκε εμπειρικά. Δεν μου είναι δυνατόν να δουλέψω προγραμματισμένα· ούτε καν να σκεφθώ μπορώ προγραμματισμένα. Δουλεύω εμπειρικά και ερεθίζομαι βλέποντας και ακούγοντας. Μόνο το ζωντανό σώμα, η φωνή, ο λόγος και η κίνηση με κεντρίζουν και με καθοδηγούν.

Συνέντευξη στον Γιώργο Πηλιχό, ΤΑ ΝΕΑ, 4 Οκτωβρίου 1973.

Για την κριτική

Η αμερόληπτη κριτική δεν υπάρχει μέσα στην ανθρώπινη φύση, παρά μόνο ίσως αν υπάρχουν άνθρωποι με μια ιδιαίτερη κυτταρολογική σύσταση. Όμως, εκείνο που εγώ προσωπικά θεωρώ αρνητικό, ακόμα κι αν υπάρχουν άριστες προθέσεις, είναι η κριτική των άμεσα συνδεδεμένων με θεατρικούς οργανισμούς, και η κριτική που γίνεται βάσει μιας στρατηγικής με στόχο την επιβολή του συγκεκριμένου κριτικού πάνω στη θεατρική ζωή του τόπου. Ούτε η μία, ούτε η άλλη αποτελούν κριτική που θα βοηθήσει το θέατρο. Αντίθετα, αποτελούν κινδύνους για το θέατρο, που έχουν αρχίσει πια να γίνονται άμεσοι.

Συνέντευξη στη Λιλάντα Λυκιαρδοπούλου, ΕΠΙΚΑΙΡΑ, 4 Σεπτεμβρίου 1980.

Για το λαό και τη θεατρική δημιουργία

Θέλησα πάντα τα έργα μου ν’ απευθύνονται στο λαό, αλλά χωρίς να κάνω συμβιβασμούς σ’ αυτό που πιστεύω. Κάνω θέατρο που προσπαθεί να τραβήξει όσο γίνεται περισσότερο κόσμο. Μ’ ενδιαφέρει ο αγνός άνθρωπος του λαού. Αν δεχτούμε πως το κοινό δημιουργεί ένα κύκλο, μ’ ενδιαφέρουν αυτοί που είναι στην αρχή του, για την αγνότητά τους κι αυτοί που είναι στο τέλος, για την πείρα και τη σοφία τους. Αδιαφορώ για τους μεσαίους.

Συνέντευξη στη Σούλα Αλεξανδροπούλου, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 6 Αυγούστου 1978.