Συνέντευξη με τους Gadjo Dilo

Gadjo Dilo:

«Το swing δεν ήταν κι ούτε είναι μόνο ανέμελο»

Το ρεύμα του gypsy swing και της διασκευής ρεμπέτικων, κυρίως, τραγουδιών σε αυτό το ύφος έχει γίνει ιδιαίτερα ορμητικό τα τελευταία χρόνια, αποκτώντας μεγάλο και ένθερμο κοινό. Οι Gadjo Dilo - ο Κώστας Μητρόπουλος (κιθάρα), ο Σωτήρης Πομόνης (κιθάρα), ο Νίκος Βλάχος (κοντραμπάσο), ο Σέργιος Χρυσοβιτσάνος (βιολί), ο Γιώργος Τσιατσούλης (ακορντεόν) και η Ηλιάνα Τσαπατσάρη (τραγούδι) - είναι ένα από τα γνωστότερα και δεινότερα συγκροτήματα gypsy swing στη χώρα μας.

Τη συνέντευξη έλαβε γραπτά ο Ηρακλής Οικονόμου
("Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό τον Μάιο του 2015)

Ποια είναι η μουσική «καταγωγή» των μελών του συγκροτήματος; Τι κουβάλησε ο καθένας στην ομάδα;

Όλοι είμαστε μουσικοί εδώ και πολλά χρόνια και έχουμε πολλές και διαφορετικές επιρροές. Έχουμε ασχοληθεί με το rock, την jazz, και όλα τα παράπλευρα είδη! Ο Κώστας έχει σπουδάσει jazz κιθάρα και για πολλά χρόνια η ηλεκτρική κιθάρα ήταν το κυρίως όργανό του. Ο Σωτήρης έχει και αυτός σπουδάσει ηλεκτρική κιθάρα και εκτός από τους Gadjo Dilo, είναι μέλος του progressive rock συγκροτήματος September Code. O Γιώργος έχει σπουδές στο κλασσικό ακορντεόν, με μακρά θητεία στο ρεμπέτικο και στο λαϊκό, και είναι και μέλος του ethnic jazz συγκροτήματος  Go Jam Group. O Σέργιος έχει κλασσικές σπουδές στο βιολί, παίζει ηλεκτρική κιθάρα, και είναι ενορχηστρωτής· έχει κάνει ενορχηστρώσεις για την συμφωνική της ΕΡΤ και την London Philarmonic Orchestra, ενώ ήταν και μέλος του electro σχήματος Futuristic με τον Νίκο Πατρελάκη. Ο Νίκος ξεκίνησε παίζοντας κλασσικό βιολί, ενώ στη συνέχεια ασχολήθηκε με το ρεμπέτικο παίζοντας διάφορα όργανα, και με το ηλεκτρικό μπάσο έπαιζε και παίζει με διάφορα σχήματα - rock, funk, fusion, reggae - και ήταν μέλος του ethnic jazz progressive σχήματος Paradoxonia. H Ηλιάνα εδώ και πολλά χρόνια παίζει σε διάφορες μουσικές σκηνές ανά την Ελλάδα, κυρίως pop, rock, funk και jazz. Όλοι είμαστε επαγγελματίες μουσικοί και έχουμε συνεργαστεί με πολλούς επώνυμους καλλιτέχνες στο παρελθόν αλλά και τώρα.

Πώς και πότε συναντηθήκατε; Πώς πήρατε την απόφαση να πείτε «ξεκινάμε»;

Ο Κώστας με τον Σωτήρη είναι φίλοι από παιδιά· μαζί μάθανε κιθάρα, μαζί έφτιαχναν συγκροτήματα από μικροί, και κάποια στιγμή ο Κώστας «κόλλησε» με τον Django και παρέσυρε τον Σωτήρη αλλά και τον Νικο που τους ενώνει μακρά φιλία. Το καλοκαίρι του 2009 ξεκίνησαν πρόβες και εμφανίσεις σε διάφορα μπαράκια και σκηνές ανά την Ελλάδα, και στη συνέχεια ήρθε ο Σέργιος, και μετά ο Γιώργος και η Ηλιάνα.

Δεν χρειάστηκε να πάρουμε καμιά απόφαση. Έχουμε ξεκινήσει όλοι εδώ και πολλά χρόνια το μουσικό μας ταξίδι και θα το συνεχίσουμε γιατί είμαστε μουσικοί. Δεν κάνουμε κάτι άλλο, αυτή είναι η ζωή μας, κι αν σταματήσουμε να παίζουμε τότε κάτι κακό θα έχει συμβεί!

Τι σας συγκίνησε στην ταινία Gadjo Dilo, που έδωσε και το όνομα του συγκροτήματος;

Οι χαρακτήρες των ηρώων της ταινίας. Την είδαμε αρκετές φορές και μας άρεσε πολύ!

Είναι το gypsy swing μόδα; Αν ναι, σας ενοχλεί που αποτελείτε μέρος της; Αν όχι, πώς εξηγείτε αυτή τη ραδιοφωνική, δισκογραφική και συναυλιακή έκρηξη του είδους;

Το gypsy swing είναι πλέον μόδα από το 2000 και μετά, παγκόσμια, ενώ στην Ελλάδα ξεκίνησε το 2007-8 με τους Hot Club de Grece του Γιάννη Λουκάτου. Το 2010 μαζευτήκαμε όλα τα σχήματα του είδους και κάναμε το πρώτο Django Festival στην Ελλάδα, στο Gagarin, και ήταν sold out. Τότε τα σχήματα ήταν εφτά. Αυτή την στιγμή έχουν γίνει πέντε φεστιβάλ στην Αθήνα, τρία στη Θεσσαλονίκη και ένα στην Πάτρα, και τα σχήματα είναι πάνω από 30 - οπότε ναι, το κάναμε μόδα, και μακάρι να εξαπλωθεί κι άλλο!

Οι λόγοι που ένα είδος αναβιώνει είναι πολλοί. Ο κύριος λόγος όμως είναι ότι αναβιώσεις των δεκαετιών του ’50, του ’60, του ’70, ακόμα και του ’80, έχουν γίνει και έχουν ακουστεί τα είδη που αντιπροσωπεύουν αυτές τις δεκαετίες. Όμως, αναβίωση των δεκαετιών του ’30 και του ’40 δεν είχε γίνει έως το 2000. Στα τέλη του ’90 στις ΗΠΑ άρχισε η αναβίωση του jump swing και στην Ευρώπη του gypsy swing, και ο κόσμος το αγκάλιασε και το αγάπησε γιατί ήταν κάτι διαφορετικό αλλά και τόσο οικείο!

Πώς επιλέχθηκε το ρεμπέτικο ως βάση των διασκευών σας; Γιατί ο Τσιτσάνης;

Δεν έχουμε κάνει μόνο ρεμπέτικο! Έχουμε διασκευάσει και λαϊκά αλλά και ελαφρολαϊκά τραγούδια στο δίσκο μας! Αυτό που κάνουν οι μουσικοί της jazz είναι να παίρνουν μια γνωστή μελωδία, να την εναρμονίζουν διαφορετικά από το πρωτότυπο, να της αλλάζουν το ρυθμό, και να αυτοσχεδιάζουν πάνω στην φόρμα της μελωδίας. Αυτό κάνουμε και εμείς, μόνο που αντί για τα αμερικανικά στάνταρντς το κάνουμε με ελληνικές μελωδίες. Μας αρέσει και ο Τσιτσάνης και πολλοί άλλοι. Κάνουμε διασκευές μόνο σε μελωδίες που πιστεύουμε ότι μπορούν να αποδοθούν και με τον τρόπο μας - δεν γίνονται όλα swing.

Μπορεί το «Κάνε λιγάκι υπομονή» με τη συγκεκριμένη φορτισμένη ιστορία του, με τα συγκεκριμένα νοήματα, να γίνει η πρώτη ύλη για ένα ανέμελο swing;

To swing δεν ήταν κι ούτε είναι μόνο ανέμελο! Δημιουργήθηκε από τους Αφροαμερικανούς της Βορείου Αμερικής και εκφραστήκαν μέσα απ’ αυτό η καταπίεση και ο ρατσισμός που οι μαύροι βίωναν εκείνη την εποχή! Το gypsy swing δημιουργήθηκε από τσιγγάνους της Ευρώπης, που κι αυτοί ήταν και είναι θύματα ρατσισμού και κοινωνικών διακρίσεων. Άλλωστε, η δύναμη της τέχνης είναι ο μετασχηματισμός μιας άσχημης κατάστασης, ενός αρνητικού γεγονότος, σε κάτι όμορφο! Και μην ξεχνάτε ότι και την reggae την ακούνε και την χορεύουν στα beach bar αλλά οι στίχοι των πιο γνωστών τραγουδιών είναι κοινωνικοί!

Έχετε συμμετάσχει με επιτυχία σε μεγάλα φεστιβάλ στο εξωτερικό. Πόσο «ανοιχτό» προς το νέο είναι το ελληνικό κοινό σε σχέση με τους ακροατές που έχετε συναντήσει έξω;

Είναι πολύ πιο ανοιχτοί οι ξένοι σε αυτό που παίζουμε απ’ ό,τι οι Έλληνες, γιατί είναι στην κουλτούρα τους αυτό. Λόγω παιδείας - έχουν καλύτερη μουσική παιδεία απ’ ό,τι εμείς - καταλαβαίνουν καλύτερα τι κάνουμε.

Συγχωρέστε μου την απλούστευση: παίζετε για να περάσετε το ρεμπέτικο στους «ξένους», ή την gypsy jazz στους «ιθαγενείς»;

Παίζουμε γιατί μας αρέσει να παίζουμε. Μας αρέσει η gypsy jazz και στην πορεία είδαμε ότι αντί για ξένες μελωδίες μπορούμε να βάλουμε ελληνικές, και έτσι γεννήθηκε και το άλμπουμ μας με τίτλο ‘Manouche De Grec’. Σίγουρα, το ότι παίζουμε τα κομμάτια που έχουμε διαλέξει μας δίνει ταυτότητα σε σχέση με τα άλλα σχήματα που παίζουν gypsy jazz, κι αυτό ήταν και το ζητούμενο!

Ο αγαπημένος σας Django Reinhardt έπαιζε κιθάρα, λέει, με δύο δάχτυλα εντελώς παράλυτα, καμένα. Τι θέληση, αλήθεια, είχαν τέτοιες προσωπικότητες! Βρίσκετε στο πρόσωπό του ένα πρότυπο όχι μόνο μουσικό, αλλά και ανθρώπινο;

Μια τέτοια προσωπικότητα είναι πηγή έμπνευσης όχι μόνο για εμάς, όπως καταλαβαίνετε, αλλά για τον κάθε ένα που ακούει ή παίζει jazz.

Πώς είναι για ένα νέο συγκρότημα να δημιουργεί εν μέσω κρίσης, τέλους δισκογραφίας, έλλειψης παραγωγών και εταιρειών, και κυριαρχίας του free downloading; Συναντάτε δυσκολίες, κι αν ναι, ποιες είναι αυτές;

Υπάρχουν δυσκολίες αλλά και μεγάλες ευκαιρίες. Πάντως, είναι δύσκολο για εμάς να βρούμε χώρους και να παρουσιάσουμε την μουσική μας, γιατί είμαστε πολυάριθμο σχήμα και αυτό ανεβάζει το κόστος.

Κάποιοι - για να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου - λένε ότι οι διασκευές συνιστούν μια εύκολη λύση σε μια εποχή έλλειψης πρωτογενούς δημιουργίας. Τι απαντάτε;

Στην jazz, η διασκευή είναι κάτι πολύ πολύ συνηθισμένο. Άλλωστε, ένα μεγάλο μέρος του ρεπερτορίου της είναι διασκευές από μουσική των μιούζικαλ, και όλοι οι μουσικοί που ασχολούνται με αυτό το είδος παίζουν «διασκευές». Από την άλλη, πάντα οι πιο νέοι μουσικοί έπαιζαν τα κομμάτια των παλαιοτέρων και έτσι έφερναν τους νεότερους σε επαφή με το παλαιότερο.

Σκοπεύετε να παρουσιάσετε κάποια στιγμή αμιγώς δικές σας συνθέσεις, όπως το Miss L με το οποίο κλείνει και ο δίσκος; Σας αφορά μια τέτοια πρόκληση, μουσικά αλλά και στιχουργικά ίσως;

Θα δούμε στο μέλλον!