Η Καλλιθέρα ανθίζει ξανά - Μια συνέντευξη του Φοίβου Δεληβοριά

Φοίβος Δεληβοριάς:

«Το σχέδιο ήταν εξαρχής το επόμενο τραγούδι»

του Αργύρη Παπαστάθη

Καλλιθέα. Ένα σπίτι-εργοστάσιο εϕηβικής δημιουργίας. Τον συνάντησα εκεί πριν από 20 χρόνια. Ζούσε τότε σ’ ένα μικρό διαμέρισμα δυο δρόμους παρακάτω, αλλά είχε ακόμη τα περισσότερα πράγματά του εκεί, στο πατρικό, μια διώροφη μονοκατοικία του ‘30.

Στο παιδικό δωμάτιο καλούσε φίλους για να τους παίξει μουσική: ψηλό ταβάνι, βιβλία και βινύλια, πιάνο, κιθάρες, ντάνες από κόμικ, μια παλιά πολυθρόνα, χαρτιά και μολύβια, ζωγραφιές της Μυρτώς. Στην παρέα ήταν ο Δημήτρης, ο κύριος Νίκος, η Λήδα, η Έλσα, παλιοί και νέοι φίλοι. Ένας-ένας άνοιγαν έναν κύκλο γύρω από τον τραγουδιστή και τα τραγούδια.

Ο Φοίβος τραγουδούσε στις παλιές «Γραμμές» της Κωνσταντινουπόλεως. Στενό μαγαζί σαν διάδρομος. Κάθε βράδυ από κάτω οι ίδιοι. Γνωριζόμασταν. Κοινό μικρό, φανατισμένο, σχεδόν ταυτισμένο με τον τραγουδιστή.

Είκοσι χρόνια μετά,  το καλοκαίρι του 2014, στο Μέγαρο Μουσικής ο Φοίβος Δεληβοριάς τραγούδησε μπροστά σε χιλιάδες ανθρώπους που γέμισαν τον κήπο. Άλλοι τόσοι έμειναν απέξω. Μόλις έσβησαν τα φώτα κίνησε πάλι για την Καλλιθέα. Δεν μένει πια εκεί, το εργοστάσιο όμως ισχύει και τον περίμενε.

Φθινόπωρο του 2015. Το Σάββατο, 28 Νοεμβρίου, θα παρουσιάσει στο Gagarin τα νέα του τραγούδια που γράφτηκαν στην Καλλιθέα. Μοιάζουν άλλοτε με πρίκουελ όσων ακολούθησαν κι άλλοτε σαν σκάφος με λαμπιόνια -από τις Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου του Σπίλμπεργκ- που εκτοξεύεται από το παλιό διώροφο των παιδικών ονείρων.

Γιατί άραγε γύρισε στο πατρικό του για να γράψει και να ηχογραφήσει τα τραγούδια; «Το θέμα του δίσκου είναι η μνήμη» μου λέει.  Επέστρεψε μετά από χρόνια. «Είχα κανένα δίχρονο να γράψω τραγούδια μετά την κυκλοφορία του προηγούμενου δίσκου κι ενώ είχα αρχίσει πια να απελπίζομαι,  για μια εβδομάδα συνεχώς άρχισα να βλέπω στον ύπνο μου το πατρικό μου. Οι γονείς μου μένουν πια εκτός Αθηνών κι έτσι δεν πήγαινα και πολύ συχνά εκεί. Το σπίτι υπήρχε, σχεδόν αχρησιμοποίητο. Ξυπνούσα με μιαν αγχωμένη επιθυμία να πάω, να ψάξω τις αποθήκες, να βρω πράγματα. Λοιπόν πηγαίνω πράγματι, ανοίγω την πόρτα στο παλιό δωματιάκι που έγραφα τα τραγούδια, ξεφυλλίζω βιβλία και συγκινούμαι που ακούω από τον κάτω όροφο το κελάηδισμα των πουλιών της γιαγιάς μου. Η γιαγιά μου παλιά είχε πάρα πολλά ωδικά πτηνά, είχε δεκάδες κλουβιά με πουλιά διαφόρων ειδών.  Παίρνω λοιπόν ένα ελεεινό κιθαρόνι που έχω παρατημένο εκεί και αρχίζω ένα τραγούδι με πουλιά στην Καλλιθέα, παπαγάλους, αετούς, αηδόνια, περιστέρια. Είναι το πρώτο του δίσκου, το ‘Ερημιά στην Καλλιθέα’. Μόλις το τέλειωσα και κάθισα χαρούμενος να ξεκουραστώ, δεν άκουγα πια πουλιά. Κι εκεί μου σκάει πως δεν υπάρχουν πια πουλιά από κάτω, εδώ και χρόνια. Κι όμως, ορκίζομαι πως την ώρα που έγραφα, τα άκουγα πεντακάθαρα. Αυτό ήταν αρκετό για να με κάνει να μεταφέρω το πιάνο μου από την επόμενη μέρα κιόλας και να πηγαίνω κάθε πρωί εκεί για να γράψω ένα δίσκο που θα ονομαζόταν ‘Καλλιθέα’».

Θυμίζει κάτι το σημερινό περιβάλλον από αυτό που έζησε ως παιδί ή μήπως τελικά η Καλλιθέα της δεκαετίας του 1980 είναι ένα όνειρο που έγινε εφιάλτης; «Το ερώτημα είναι αν το κοινό μας παρελθόν είναι ένα όνειρο που το είδαμε όλοι μαζί. Αν ήταν εφιάλτης εξαρχής που ένα παιδάκι αθώο το έβλεπε σαν ένα ωραίο όνειρο ή αν ήταν κάτι το οποίο έγινε εφιάλτης με δική μας υπαιτιότητα, επομένως μπορούμε και να το ξανακάνουμε θετικό. Απλά ξυπνώντας και πίνοντας λίγο νερό».  Ίσως γι αυτό πιστεύει ότι ο πυρήνας του δίσκου κρύβεται στο τραγούδι «Ο Ξένος».

Το σπίτι έγινε στούντιο. Όχι όμως ερμητικά κλειστό. Οι ήχοι της γειτονιάς, τότε και τώρα, είναι σαν να μπαίνουν μέσα από το ανοιχτό παράθυρό. Από το τρόλεϊ της αρχής μέχρι τα αλογάκι-παιχνίδι του περιπτέρου και τα παιδάκια που τραγουδάνε ένα αγγλικό τραγούδι στο διπλανό φροντιστήριο.

Ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του δίσκου, το «Κουνελάκι», το έχει γράψει για την κόρη του.  «Νομίζω πως όταν αρχίζει πια να γίνεται κεντρικό πρόσωπο μέσα στο σπίτι ένα άλλο πλάσμα, ένα πλάσμα που ήρθε από την αγάπη  (από το πουθενά δηλαδή) και γίνεται αυτό ο ήρωας μιας νέας ιστορίας, είναι σαν η δικιά σου ιστορία να τελειώνει εκείνη τη στιγμή και να ήρθε η ώρα κάπως να τη διηγηθείς. Σαν να μπαίνει δηλαδή ένα όριο πια στις αναμνήσεις σου, επειδή πρόκειται να μεταδοθούν πια. Μέχρι τότε είναι κάτι πλατύ, κάτι που κινείται από ‘δω, κινείται από ‘κει… Μια μέρα ξεκινώντας να πάω Καλλιθέα την είδα μαζί με τη μαμά της να πηγαίνει προς την παιδική χαρά. Ξέρεις, έφευγα εγώ με το αυτοκίνητο και την είδα. Λοιπόν αισθάνθηκα ότι φεύγει, πάει αλλού. Ότι εγώ πάω προς τα πίσω πια κι εκείνη προς τα μπρος. Στο κομμάτι εύχομαι εκεί που πάει να με θυμάται και να μ’ αγαπάει, να κάνει όμως και μια μουτζούρα πάνω σε κάθε εικόνα μου» λέει.

Στην κουβέντα θυμάται τη συμβουλή του δασκάλου του, του Μάνου Χατζιδάκι. Όταν ήταν 16 χρονών, για να τον βοηθήσει να προχωρήσει μετά τα πρώτα του εφηβικά τραγούδια, τον είχε συμβουλεύσει να γράφει στίχους με τους οποίους να μπορεί να συνδεθεί κάθε ακροατής που ακούει το τραγούδι, είτε σήμερα, είτε μετά από χίλια χρόνια, όπου κι αν βρίσκεται στον κόσμο.

Ο Φοίβος ακολούθησε τη συμβουλή του δασκάλου του... με τον δικό του τρόπο. H «Καλλιθέα» είναι η επιστροφή στο δικό του σπίτι, στη δική του γειτονιά, στους δικούς του παιδικούς φίλους. Όμως, για άλλη μια φορά καταφέρνει το προσωπικό του βίωμα να γίνεται οικουμενικό. Άραγε αυτή δεν είναι η λειτουργία της τέχνης;

«Όλη μου η ζωή είναι κατά κάποιο τρόπο το επόμενο τραγούδι. Ξέρεις… από μικρός ήμουν λίγο αφιονισμένος με την ιδέα… Αν όχι αφιονισμένος πώς να το πω. Ζω μιαν αυθυποβολή ότι αυτό που ζω τώρα οδηγεί σε ένα τραγούδι, επόμενο. Ζω ψάχνοντάς το επόμενο τραγούδι και φτιάχνοντας σιγά σιγά μετά από δώδεκα τραγούδια έναν δίσκο, έναν άλλο δίσκο, γιορτάζοντάς τους, αϕήνοντάς τους να παρακμάσουν, μπαίνοντας στον επόμενο κλπ.». Κάπως έτσι έφτασε στην «Καλλιθέα». Στη στάση μιας διαδρομής που δεν τελειώνει.

-Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε σε ελαφρώς διαφορετική μορφή στο περιοδικό Βημαgazino. Η «Καλλιθέα» κυκλοφορεί από την Inner Ear σε πολυτελή έκδοση με φωτογραφικό υλικό σε περιορισμένα αντίτυπα.

Για μια προηγούμενη - και άκρως προφητική - συνέντευξη του Φοίβου Δεληβοριά στον Αργύρη Παπαστάθη από το τόσο μακρινό 2009, κάνε κλικ ΕΔΩ!

Παρουσίαση βιβλίων στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο

Το Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο και οι εκδόσεις Κουκκίδα

μας προσκαλούν

τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2015 στις 7μμ

στην παρουσίαση των βιβλίων

Περιπλανώμενος Δυστυχισμένος

του Βάσου Πτωχόπουλου

και

Φώναξε τα Παιδιά

του Σάββα Παύλου

στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο

Θεμιστοκλέους 37, Αθήνα

Σωτήρης Κακίσης: Περαστικά Λουκιανέ

Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης στη Βουλιαγμένη το 1983.

ΠΕΡΑΣΤΙΚά, ΛΟΥΚΙΑΝέ

-ή όταν η πόλη δεν κοιμόταν…

Έγραψα πρόσφατα στις αναμνήσεις μου από το «Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι»* τού Σαββόπουλου και για τον Λουκιανό, για το «Περαστικά, Λουκιανέ», για το πώς και γιατί γράφτηκε, για τη δική μου συμμετοχή στους στίχους (όπου το «σε πάρα-πληγώνει» πολύ δικό μου και τώρα, τόσα χρόνια μετά το βλέπω, το ξαναβλέπω), αλλά και για τον «Μικρό» του «Ήρωα», το τόσο κι εμένα αγαπημένο μου τραγούδι του, που μέχρι και Μικρούς Ήρωες τεύχη είχα φέρει μαζί μου και κράταγα, όταν ειπώθηκε επιτέλους ζωντανά στην εκπομπή το τραγούδι αυτό το τόσο συγκινητικό κι αμίμητο.

(Και τον Μίμη τον Χρυσομάλλη ποτέ δεν μπορώ να μην αναπολήσω να το λέει στην πρώτη του εκτέλεση, βαθειά κι επίσημα ο Μίμης ο γλυκός, ο ηθοποιός ο μεγάλος).

"Ζήτω το ελληνικό τραγούδι".

Ο Σωτήρης Κακίσης μ' έναν "Μικρό Ήρωα" στα χέρια.

Για τον Λουκιανό θυμάμαι και τις άλλες κοινές μας παρουσίες στου Σαββόπουλου τις οικογενειακές τότε συγκεντρώσεις, κι από τους «Όρνιθες» του Χατζιδάκι τον Σωκράτη ξανακούω με τις φωνές τους όλες, με την Αφροδίτη Μάνου, με τη Δήμητρα Γαλάνη, με τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά. Κι «ένα σπίρτο στο τραπέζι» τότε έπαιρνε και ξαναπαίρνει για μας πάντα φωτιά, κι ο Γκάτσος σαν να ’ταν κι αυτός εκεί παρών μαζί μας, κι εμείς σπίρτα του αναμμένα τών στίχων, τής ποίησής του τής λυρικής κι απέριττης.

Στη Βουλιαγμένη ύστερα: από μακριά –πριν τους πλησιάσω μετά στον Όμιλο που αποβιβαστήκανε και βρεθούμε– βλέποντάς τους, ένα μαγευτικό «Πάμε σαν Άλλοτε» και τη Μαργαρίτα μ’ εκείνο το κίτρινο από τη Σκιάθο αγορασμένο της φορεματάκι έχω για πάντα μέσα μου. Τον Λουκιανό και τους φίλους μας όλους τότε, πόσα, 30-32 τώρα πια χρόνια μετά, αλλά με το νερό αιώνια δροσιά στην καρδιά μου δίπλα, στη θάλασσα την παραλία τη νυκτερινή με τα φώτα και το φεγγάρι και τον κόσμο ολόγυρα μουσική πρόσθετη, ήχο διαυγέστατο τη θάλασσα εκείνη προς τ’ άστρα, και χιλιάδων αθώων τότε παιδιών την επιθυμία αλλιώς να συνεχιζόταν η ζωή, κι η Ελλάδα.

Με ανιδιοτέλεια και των αισθημάτων επικράτηση, όχι όπως μοιάζει να έγινε τελικά, με των χρημάτων και των αδικιών σήμερα πια το  σκληρό πάνω χέρι.

Σωτήρης Κακίσης.

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

*Διαδικτυακό «Andro», 6 Αυγούστου 2015.

Η Μαργαρίτα Ζορμπαλά στη Βουλιαγμένη το 1983.

δεν κράταγαν μεζούρα και διαβήτη

Νοέμβρης του '15, ρε.

Ένα ημερολόγιο για τον Μίκη

Σάββατο 07.11.2015

Φίλες και φίλοι καλησπέρα

Τώρα στα ... γεράματα, ζήλεψα τη δόξα άλλων και είπα να γίνω και εγώ διάσημος – όπως είχε πει και ο Άντυ Γουόρχωλ όλοι έχουμε δικαίωμα στη δημοσιότητα. Αποφάσισα, ωστόσο, να γίνω διάσημος, όχι με αυτόφωτο τρόπο αλλά ετερόφωτο – ας είναι καλά ο Μίκης× ένας είναι ο Μίκης. Αυτός είναι η αιτία, αυτός και η αφορμή.

Επειδή όμως έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για αυτόν, για τη ζωή και την τέχνη του  – βιβλία εννοώ, όχι απλά κείμενα και αφιερώματα – σκέφτηκα να του προσφέρω κάτι διαφορετικό, κάτι εντελώς πρωτότυπο. Αξιοποιώντας λοιπόν το αρχείο μου – ας είναι καλά ο Πυθαγόρας, ο ηλεκτρονικός μου υπολογιστής, δηλαδή – του ετοίμασα, ορμώμενος  από τη συμπλήρωση 90 χρόνων ζωής, αλλά και την είσοδο στη 10^η δεκαετία της ζωής του,  ένα Ημερολόγιο, αντίδωρο για τα όσα πολύτιμα και μοναδικά μας έχει προσφέρει, αντίδωρο στη φιλία και την  εμπιστοσύνη που μου έχει χαρίσει.

Το Ημερολόγιό μου αυτό, το οποίο ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης αποκάλεσε «Μεγάλο Άθλο», το βάφτισα Ένα Ημερολόγιο για τον Μίκη.  Το φιλοξενεί στον κατάλογό του ο εκδοτικός οίκος ΙΑΝΟS, ο οποίος, όπως ίσως θυμόσαστε, είχε εκδώσει  και το προηγούμενο Ημερολόγιό μου, αυτό του 2014 που ονόμαζα Το Μουσικό μου Ημερολόγιο, το οποίο είχε γίνει κυριολεκτικά ανάρπαστο – ήταν πρώτο στα πλέον ευπώλητα του είδους στον κατάλογο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ. Το νέο Ημερολόγιο ήδη κυκλοφορεί... 

Από τον ΙΑΝΟ, όμως,  θέλησαν να γίνει επίσημη παρουσίαση του Ημερολογίου για τον Μίκη. Έτσι έχει οργανωθεί μια μικρή γιορτή, η οποία θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2015 στο Café του ΙΑΝΟΥ, που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας (Σταδίου 24), στις 8:30 το βράδυ. Θα μου κάνουν τη μεγάλη τιμή να μιλήσουν για το Ημερολόγιό μου και για τον Μίκη, βεβαίως, η μία και μοναδική Μαρία Φαραντούρη, ο σπουδαίος αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός, ο πολυαγαπημένος στιχουργός, ποιητής και πεζογράφος Μάνος Ελευθερίου, ο πρύτανης των κριτικών θεάτρου και φιλόλογος Κώστας Γεωργουσόπουλος και ο ανυπέρβλητος σολίστ-ερμηνευτής μπουζουκιού Κώστας Παπαδόπουλος (θυμηθείτε το εκπληκτικό δίδυμο Παπαδόπουλος-Καρνέζης).   Στο μικρό μουσικό πρόγραμμα-αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη που θα ακολουθήσει θα συμμετάσχουν: η καλή μου, πιανίστρια Ντιάνα Βρανούση, και οι αγαπημένοι φίλοι, όλοι γνώστες της μουσικής του Μίκη, Ιωάννα Φόρτη (μεσόφωνος), Ιάκωβος Κολανιάν (σολίστ κλασικής κιθάρας) και Ανδρέας Μπουτσικάκης (πιάνο).  

Σε αυτή την όμορφη βραδιά η είσοδος είναι ελεύθερη. Πληρώνει ο καθένας ότι καταναλώσει. Η κατανάλωση είναι προαιρετική – οι ειδήμονες, πάντως, λένε ότι φτιάχνουν καλό καφέ στο Café του ΙΑΝΟΥ. Για να φύγει, όμως, κανείς από εκεί θα πρέπει να έχει αγοράσει, τουλάχιστον δυο αντίτυπα του Ημερολογίου!!! Χα, χα, χα...

Κάτι ακόμη σημαντικό.  Ήταν μεγάλη επιθυμία μου να συμπιεστεί η τιμή του Ημερολογίου στο ελάχιστο δυνατό, ώστε να είναι προσιτό στον καθένα. Και αυτό πράγματι το πέτυχα, χωρίς άλλες εκπτώσεις παρά μόνο μειώνοντας στο ελάχιστο τα δικά μου δικαιώματα. Η τιμή καταλόγου του καθορίστηκε,  μετά από αυτά,  στα 7,00 (ναι! επτά) μόνον ευρώ. Το οποίο σημαίνει ότι με τη συνήθη έκπτωση 10%, την οποία παρέχουν τα κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας, μπορεί όποιος επιθυμεί να το αποκτήσει με μόλις 6,30 ευρώ!!!

Όσοι, λοιπόν, πιστοί ή περίεργοι ή βρίσκονται στα πέριξ  ή ... ή ... προσέλθετε

Χαρά μου να σας συναντήσω εκεί

Με τις ευχές μου για ότι το καλύτερο...

Καλό Σαββατοκύριακο

Γιῶργος Β. Μονεμβασίτης 

Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ

Συγγραφέας – Δημοσιογράφος

Κριτικός καί  Ἱστορικός Μουσικῆς 

ἐσχάτως  δέ καί ... καλλιεργητής! 

Η Τσουτσούνα

«Υπό φυσιολογικές συνθήκες ένα έντυπο σουρεαλιστικού περιεχομένου δε χρήζει επ’ουδενί προλόγου».

Αλλά κάπως έτσι έχει ξεκινήσει ένας πρόλογος αυτόκλητου περιοδικού και δη σουρεαλιστικού. Ακόμα χειρότερα, έχει ήδη ξεκινήσει κι ένα δελτίο τύπου. Ή τύπου δελτίο. Όχι σαν αυτά της τηλεόρασης. Ακόμα καλύτερο.

Τι είναι λοιπόν η Τσουτσούνα, διερωτάται ο ίδιος ο εκδότης της, άμα τη εμφανίσει του παρθενικού τεύχους. Και απαντά ο ίδιος, για λογαριασμό ολόκληρης της συμμορίας των συντακτών, ότι καμία πρόθεση δεν υπάρχει για την προσθήκη ενός ακόμα φαλλού στην εποχή της υπερφαλλικότητας. Όσοι εκτίθενται στην Τσουτσούνα, εκθέτουν απλώς την παιδικότητά τους. Αλλά σε ώριμη πια ηλικία. Έτσι μπορεί να τους καταλογιστεί από παλιμπαιδισμός μέχρι παιδεραστία. Αλλά ο αυθορμητισμός ενέχει πάντοτε κινδύνους.

Άλλωστε ο δυνητικός αναγνώστης του περιοδικού θα βρει μέσα του (παρ'τε το όπως θέλετε) απειράριθμες αφορμές για να βωμολοχήσει: κατά των συντακτών, κατά ιερών και οσίων, κατά παντός υπευθύνου και κατά ριπάς.

Μέσα στις σελίδες του τεύχους περνάνε, με τυχαία αλφαβητική σειρά, ένας συνοριοφύλακας κι ένας σκανδιναβός θεός, ο ιός Pretenderis κι ο Κούντερα να υμνεί τη βραδύτητα, μία φοιτήτρια με μαύρες μπότες μέσα στο λεωφορείο και μια ιστορία του Μπρεχτ με πράκτορες, μύγες και κουβέρτα, κάποιος που λέει «κενονία» την κοινωνία κι ένας φιλόσοφος από τους τόπους της Γαλιλαίας.

«Αν ο άνθρωπος είχε φτερά θα κατέβαινε κι άλλο». Η ρήση του οπισθόφυλλου προϊδεάζει, αναμφισβήτητα, για τα χειρότερα. Η ανάπτυξη έρχεται. Μια κάποια ιδέα περί αυτής πωλείται, έναντι αντιτίμου ασφαλώς, σε βιβλιοπωλεία και άλλα κέντρα διαφθοράς.

Για επιστολές, δέματα, παγιδευμένα και μη, η διεύθυνση είναι ίδια:

itsoutsouna@gmail.com

Καταναλώστε υπεύθυνα