Η Καλλιθέρα ανθίζει ξανά - Μια συνέντευξη του Φοίβου Δεληβοριά

Φοίβος Δεληβοριάς:

«Το σχέδιο ήταν εξαρχής το επόμενο τραγούδι»

του Αργύρη Παπαστάθη

Καλλιθέα. Ένα σπίτι-εργοστάσιο εϕηβικής δημιουργίας. Τον συνάντησα εκεί πριν από 20 χρόνια. Ζούσε τότε σ’ ένα μικρό διαμέρισμα δυο δρόμους παρακάτω, αλλά είχε ακόμη τα περισσότερα πράγματά του εκεί, στο πατρικό, μια διώροφη μονοκατοικία του ‘30.

Στο παιδικό δωμάτιο καλούσε φίλους για να τους παίξει μουσική: ψηλό ταβάνι, βιβλία και βινύλια, πιάνο, κιθάρες, ντάνες από κόμικ, μια παλιά πολυθρόνα, χαρτιά και μολύβια, ζωγραφιές της Μυρτώς. Στην παρέα ήταν ο Δημήτρης, ο κύριος Νίκος, η Λήδα, η Έλσα, παλιοί και νέοι φίλοι. Ένας-ένας άνοιγαν έναν κύκλο γύρω από τον τραγουδιστή και τα τραγούδια.

Ο Φοίβος τραγουδούσε στις παλιές «Γραμμές» της Κωνσταντινουπόλεως. Στενό μαγαζί σαν διάδρομος. Κάθε βράδυ από κάτω οι ίδιοι. Γνωριζόμασταν. Κοινό μικρό, φανατισμένο, σχεδόν ταυτισμένο με τον τραγουδιστή.

Είκοσι χρόνια μετά,  το καλοκαίρι του 2014, στο Μέγαρο Μουσικής ο Φοίβος Δεληβοριάς τραγούδησε μπροστά σε χιλιάδες ανθρώπους που γέμισαν τον κήπο. Άλλοι τόσοι έμειναν απέξω. Μόλις έσβησαν τα φώτα κίνησε πάλι για την Καλλιθέα. Δεν μένει πια εκεί, το εργοστάσιο όμως ισχύει και τον περίμενε.

Φθινόπωρο του 2015. Το Σάββατο, 28 Νοεμβρίου, θα παρουσιάσει στο Gagarin τα νέα του τραγούδια που γράφτηκαν στην Καλλιθέα. Μοιάζουν άλλοτε με πρίκουελ όσων ακολούθησαν κι άλλοτε σαν σκάφος με λαμπιόνια -από τις Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου του Σπίλμπεργκ- που εκτοξεύεται από το παλιό διώροφο των παιδικών ονείρων.

Γιατί άραγε γύρισε στο πατρικό του για να γράψει και να ηχογραφήσει τα τραγούδια; «Το θέμα του δίσκου είναι η μνήμη» μου λέει.  Επέστρεψε μετά από χρόνια. «Είχα κανένα δίχρονο να γράψω τραγούδια μετά την κυκλοφορία του προηγούμενου δίσκου κι ενώ είχα αρχίσει πια να απελπίζομαι,  για μια εβδομάδα συνεχώς άρχισα να βλέπω στον ύπνο μου το πατρικό μου. Οι γονείς μου μένουν πια εκτός Αθηνών κι έτσι δεν πήγαινα και πολύ συχνά εκεί. Το σπίτι υπήρχε, σχεδόν αχρησιμοποίητο. Ξυπνούσα με μιαν αγχωμένη επιθυμία να πάω, να ψάξω τις αποθήκες, να βρω πράγματα. Λοιπόν πηγαίνω πράγματι, ανοίγω την πόρτα στο παλιό δωματιάκι που έγραφα τα τραγούδια, ξεφυλλίζω βιβλία και συγκινούμαι που ακούω από τον κάτω όροφο το κελάηδισμα των πουλιών της γιαγιάς μου. Η γιαγιά μου παλιά είχε πάρα πολλά ωδικά πτηνά, είχε δεκάδες κλουβιά με πουλιά διαφόρων ειδών.  Παίρνω λοιπόν ένα ελεεινό κιθαρόνι που έχω παρατημένο εκεί και αρχίζω ένα τραγούδι με πουλιά στην Καλλιθέα, παπαγάλους, αετούς, αηδόνια, περιστέρια. Είναι το πρώτο του δίσκου, το ‘Ερημιά στην Καλλιθέα’. Μόλις το τέλειωσα και κάθισα χαρούμενος να ξεκουραστώ, δεν άκουγα πια πουλιά. Κι εκεί μου σκάει πως δεν υπάρχουν πια πουλιά από κάτω, εδώ και χρόνια. Κι όμως, ορκίζομαι πως την ώρα που έγραφα, τα άκουγα πεντακάθαρα. Αυτό ήταν αρκετό για να με κάνει να μεταφέρω το πιάνο μου από την επόμενη μέρα κιόλας και να πηγαίνω κάθε πρωί εκεί για να γράψω ένα δίσκο που θα ονομαζόταν ‘Καλλιθέα’».

Θυμίζει κάτι το σημερινό περιβάλλον από αυτό που έζησε ως παιδί ή μήπως τελικά η Καλλιθέα της δεκαετίας του 1980 είναι ένα όνειρο που έγινε εφιάλτης; «Το ερώτημα είναι αν το κοινό μας παρελθόν είναι ένα όνειρο που το είδαμε όλοι μαζί. Αν ήταν εφιάλτης εξαρχής που ένα παιδάκι αθώο το έβλεπε σαν ένα ωραίο όνειρο ή αν ήταν κάτι το οποίο έγινε εφιάλτης με δική μας υπαιτιότητα, επομένως μπορούμε και να το ξανακάνουμε θετικό. Απλά ξυπνώντας και πίνοντας λίγο νερό».  Ίσως γι αυτό πιστεύει ότι ο πυρήνας του δίσκου κρύβεται στο τραγούδι «Ο Ξένος».

Το σπίτι έγινε στούντιο. Όχι όμως ερμητικά κλειστό. Οι ήχοι της γειτονιάς, τότε και τώρα, είναι σαν να μπαίνουν μέσα από το ανοιχτό παράθυρό. Από το τρόλεϊ της αρχής μέχρι τα αλογάκι-παιχνίδι του περιπτέρου και τα παιδάκια που τραγουδάνε ένα αγγλικό τραγούδι στο διπλανό φροντιστήριο.

Ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του δίσκου, το «Κουνελάκι», το έχει γράψει για την κόρη του.  «Νομίζω πως όταν αρχίζει πια να γίνεται κεντρικό πρόσωπο μέσα στο σπίτι ένα άλλο πλάσμα, ένα πλάσμα που ήρθε από την αγάπη  (από το πουθενά δηλαδή) και γίνεται αυτό ο ήρωας μιας νέας ιστορίας, είναι σαν η δικιά σου ιστορία να τελειώνει εκείνη τη στιγμή και να ήρθε η ώρα κάπως να τη διηγηθείς. Σαν να μπαίνει δηλαδή ένα όριο πια στις αναμνήσεις σου, επειδή πρόκειται να μεταδοθούν πια. Μέχρι τότε είναι κάτι πλατύ, κάτι που κινείται από ‘δω, κινείται από ‘κει… Μια μέρα ξεκινώντας να πάω Καλλιθέα την είδα μαζί με τη μαμά της να πηγαίνει προς την παιδική χαρά. Ξέρεις, έφευγα εγώ με το αυτοκίνητο και την είδα. Λοιπόν αισθάνθηκα ότι φεύγει, πάει αλλού. Ότι εγώ πάω προς τα πίσω πια κι εκείνη προς τα μπρος. Στο κομμάτι εύχομαι εκεί που πάει να με θυμάται και να μ’ αγαπάει, να κάνει όμως και μια μουτζούρα πάνω σε κάθε εικόνα μου» λέει.

Στην κουβέντα θυμάται τη συμβουλή του δασκάλου του, του Μάνου Χατζιδάκι. Όταν ήταν 16 χρονών, για να τον βοηθήσει να προχωρήσει μετά τα πρώτα του εφηβικά τραγούδια, τον είχε συμβουλεύσει να γράφει στίχους με τους οποίους να μπορεί να συνδεθεί κάθε ακροατής που ακούει το τραγούδι, είτε σήμερα, είτε μετά από χίλια χρόνια, όπου κι αν βρίσκεται στον κόσμο.

Ο Φοίβος ακολούθησε τη συμβουλή του δασκάλου του... με τον δικό του τρόπο. H «Καλλιθέα» είναι η επιστροφή στο δικό του σπίτι, στη δική του γειτονιά, στους δικούς του παιδικούς φίλους. Όμως, για άλλη μια φορά καταφέρνει το προσωπικό του βίωμα να γίνεται οικουμενικό. Άραγε αυτή δεν είναι η λειτουργία της τέχνης;

«Όλη μου η ζωή είναι κατά κάποιο τρόπο το επόμενο τραγούδι. Ξέρεις… από μικρός ήμουν λίγο αφιονισμένος με την ιδέα… Αν όχι αφιονισμένος πώς να το πω. Ζω μιαν αυθυποβολή ότι αυτό που ζω τώρα οδηγεί σε ένα τραγούδι, επόμενο. Ζω ψάχνοντάς το επόμενο τραγούδι και φτιάχνοντας σιγά σιγά μετά από δώδεκα τραγούδια έναν δίσκο, έναν άλλο δίσκο, γιορτάζοντάς τους, αϕήνοντάς τους να παρακμάσουν, μπαίνοντας στον επόμενο κλπ.». Κάπως έτσι έφτασε στην «Καλλιθέα». Στη στάση μιας διαδρομής που δεν τελειώνει.

-Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε σε ελαφρώς διαφορετική μορφή στο περιοδικό Βημαgazino. Η «Καλλιθέα» κυκλοφορεί από την Inner Ear σε πολυτελή έκδοση με φωτογραφικό υλικό σε περιορισμένα αντίτυπα.

Για μια προηγούμενη - και άκρως προφητική - συνέντευξη του Φοίβου Δεληβοριά στον Αργύρη Παπαστάθη από το τόσο μακρινό 2009, κάνε κλικ ΕΔΩ!