Για το "Μ' ένα νεύμα του φιλιού" του Απόλλωνα Κουσκουμβεκάκη

Απόλλων Κουσκουμβεκάκης - Μαρία Σπυράτου / Αναστασία Μητσοπούλου

(ερμηνεία: Νάντια Καραγιάννη, Κατερίνα Τσαντήλα, Μπάμπης Τσέρτος)

Μ’ ένα νεύμα του φιλιού

Melon Music, 2016

Το ερώτημα του κατά πόσο επιτρέπεται η τέχνη να ασχολείται με το ερωτικό συναίσθημα όταν γύρω μας κυριαρχεί ο ανθρώπινος πόνος και η βαρβαρότητα είναι επίκαιρο. Κι όταν λέμε «επιτρέπεται», δεν εννοείται φυσικά αν το επιτρέπει ο νόμος - αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Εννοείται αν το επιτρέπει η εποχή, αν γίνεται παραδείγματος χάριν να μιλήσεις για έρωτα για γιορτή και για άγγιγμα - ενδεικτικά στιχουργικά μοτίβα του συγκεκριμένου δίσκου - όταν μόνο στη χώρα μας πάνω από πενήντα χιλιάδες πρόσφυγες στοιβάζονται σε σκηνές με τα σύνορα κλειστά και με τις χώρες τους κατεστραμμένες.

Η απάντηση είναι θετική, και την δίνει το μωράκι που γεννήθηκε πριν από καμιά δεκαριά μέρες μέσα στις λάσπες της Ειδομένης. Ο έρωτας δεν γνωρίζει συμφωνίες κορυφής των μεγάλων και των ισχυρών, δεν καταλαβαίνει από πόλεμο, δεν σκαμπάζει από προσφυγιά και κλειστά σύνορα. Υπ’ αυτή την έννοια, ο δίσκος «Μ’ ένα νεύμα του φιλιού» είναι απολύτως νόμιμος.

Και εκτός από νόμιμος είναι και χρήσιμος. Διότι μας μαθαίνει να νοιώθουμε, να αισθανόμαστε, μ’ έναν τρόπο διαλεκτικό. Ούτε απόλυτη ξενοιασιά και ελαφρότητα, ούτε όμως και αδιαπραγμάτευτη κατάθλιψη. (Αν παρατηρήσετε, αυτό το δίπολο αναδεικνύεται σε αγαπημένο χαρακτηριστικό του σύγχρονου έντεχνου τραγουδιού: να παράγει μονοδιάστατα συναισθήματα και να τους δίνει ακραία διάσταση: ή ρετρό ξενοιασιά, ή απόλυτη μουνταμάρα). Το αίσθημα που αποπνέει ο δίσκος - και ορίζεται πρωτίστως από το πρώτο και το τελευταίο τραγούδι, το «Ήσουνα παντού» και τη «Μαριονέτα» - είναι ένα αίσθημα πληθυντικό: είναι η γλυκιά μελαγχολία.

Το αίσθημα αυτό επιτείνεται από το μουσικό σκηνικό που στήνει ο Κουσκουμβεκάκης - σκηνικό που δεν έχει την εμφανή ενότητα που είχε ο προηγούμενος δίσκος του συνθέτη, ο εκπληκτικός «Νοέμβρης των ματιών της», αλλά έχει ταυτότητα. Η ταυτότητα αυτή συνίσταται σε δύο κυρίως στοιχεία: το πρώτο είναι η ενορχηστρωτική μαεστρία του Κουσκουμβεκάκη την οποία και υπηρετεί άρτια η Athens Chamber Orchestra. Το δεύτερο και κυριότερο είναι η πηγαία του μελωδικότητα, η οποία μας προσφέρεται μέσα από ένα παζλ, μια ποικιλία τρόπων, ύφους, και ατμόσφαιρας. Με τα λόγια του συνθέτη: «Στο προσωπικό μου μουσικό σύμπαν δεν υπάρχουν σύνορα και ετικέτες. Όλα όσα πολύ αγάπησα είναι εδώ».

Κι όταν λέει όλα, εννοεί όλα.

Ας πούμε, το τραγούδι «Σύντομα κι απλά» μας παραπέμπει στην ελληνική ποπ των αρχών των nineties. Τα τρία ορχηστρικά μας υπενθυμίζουν την κλασικότροπη ιδιοσυγκρασία του συνθέτη. Το «Ο Αύγουστος συννέφιασε» γυρνάει σε ένα πολύ δυνατό ζεϊμπέκικο, όπως και το «Μ’ ένα μπουκάλι τζιν». Το «Φύγε μακριά» ξεκινάει ως ακίνδυνη μπαλάντα για να καταλήξει σε ένα γερό ροκάρισμα με το σόλο της ηλεκτρικής κιθάρας. Η εισαγωγή της «Μαριονέτας» μας παραπέμπει στο μπαρόκ, ενώ το έντονα ραδιοφωνικό «Ήσουνα παντού» μας στέλνει γραμμή, μέσω του μάμπο, στο ελληνικό καλοκαίρι.

Ως προς τις ερμηνείες, έχουμε τη σταθερή αξία του Μπάμπη Τσέρτου σε ένα τραγούδι, κι από εκεί και πέρα ένα μεγάλο στοίχημα και μια τεράστια έκπληξη. Το στοίχημα ονομάζεται Νάντια Καραγιάννη και κερδήθηκε εξ’ ολοκλήρου. Είναι ένα στοίχημα εκφραστικού βάθους, πειστικότητας, λαϊκής στιβαρότητας και ωριμότητας.

Όσο για την έκπληξη, μ’ αυτόν τον δίσκο το ελληνικό τραγούδι καλωσορίζει μια πολύ μεγάλη φωνή, με άρτια τεχνική κατάρτιση και αξιοζήλευτη άνεση: την Κατερίνα Τσαντήλα. Ακούγοντας απλώς και μόνο τις δεύτερες φωνές που κάνει στον εαυτό της στο «Σύντομα κι απλά» και στο «Φύγε μακριά», καταλαβαίνει κανείς την πραγματικά εντυπωσιακή έκταση της φωνής της. Όσο για τη χροιά της, την οποία ο δημοσιογράφος Γιάννης Κοντός παρομοίασε πολύ επιτυχημένα με τη χροιά της Μαρίας Βουμβάκη, έχει κάτι το παραμυθένιο, το αέρινο. Ακούγοντάς την Τσαντήλα, δεν ακούς απλώς το τραγούδι, αλλά ταξιδεύεις μέσα στο σύμπαν του τραγουδιού, γίνεσαι μέρος του.

Συνολικά, ο δίσκος «Μ’ ένα νεύμα του φιλιού» επιβεβαιώνει τη βαθιά αίσθηση μελωδικότητας που αποκομίσαμε κι από τον προηγούμενο δίσκο του συνθέτη, το «Ο Νοέμβρης των ματιών της». Είναι μια μελωδικότητα που χαρακτηρίζει και τις δύο ψυχές του Κουσκουμβεκάκη: και τη λαϊκή, αλλά και την πιο λυρική του. Γι’ αυτόν τον λόγο, και επειδή η «Μαριονέτα» μοιάζει σαν ένα απ’ τα καλύτερα τραγούδια του 2016, και επειδή η Κατερίνα Τσαντήλα που κάνει ντεμπούτο εδώ θα μας απασχολήσει σίγουρα και στο μέλλον, το «μ’ ένα νεύμα του φιλιού» είναι μια αξιοσημείωτη προσθήκη στο σημερινό δισκογραφικό μας τοπίο.

Ηρακλής Οικονόμου