Ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας για τον Μάνο Ελευθερίου

Ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας για τον Μάνο Ελευθερίου

«Ήρθαν τα ποιήματα του Μάνου κι ήταν φώτα στην ομίχλη…»

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Στα τέλη του ’70, με το απολυτήριο του στρατού στο χέρι, κατέβηκα στην Αθήνα για να συνεχίσω αυτό που τόσο βίαια είχα διακόψει για να υπηρετήσω την πατρίδα: το τραγούδι. Τους πρώτους μήνες της θητείας μου είχε κυκλοφορήσει ο πρώτος μου δίσκος (45άρι με τέσσερα τραγούδια) αλλά εγώ δε μπορούσα να τον χαρώ, ούτε να τον υποστηρίξω. Πότε-πότε, εκεί στα φυλάκια της Αλβανίας, με άκουγα από το ραδιόφωνο και μελαγχολούσα.

Πολίτης πια, με μια κιθάρα και πολλά όνειρα, ξεκίνησα να τραγουδώ στην ιστορική μπουάτ «Εσπερίδες» του Γιάννη Αργύρη. Ο Αργύρης με παρουσίασε στον κόσμο του και με σύστησε στους φίλους του που ήταν άνθρωποι ιδιαίτεροι και ξεχωριστοί, όπως και ο ίδιος. Ένας από αυτούς ήταν και ο Μάνος Ελευθερίου. Ερχόταν σχεδόν κάθε βράδυ και ήταν πάντα ευγενής, αδιόρατα σαρκαστικός και εξόχως ευχάριστος. Εγώ δεν είχα ιδέα για το έργο του ώσπου κάποια στιγμή μου έφερε μερικά ποιήματά του και μου είπε πως θα ήθελε πολύ να με ακούσει να τα τραγουδώ. Ήταν η «Ατέλειωτη εκδρομή», η «Γνωριμία» και οι «Κιθάρες των νερών».

Αυτή η χειρονομία του Μάνου ήταν καθοριστική για μένα. Εκείνο τον καιρό, σχεδόν με αγωνία, έψαχνα μια ταυτότητα κι ένα τρόπο έκφρασης, και τότε ακριβώς ήρθαν τα ποιήματα του Μάνου και ήταν φώτα στην ομίχλη. Αργότερα συνειδητοποίησα πόσο τυχερός ήμουν τότε που κράτησα στα χέρια μου ολοζώντανη και παρθένα ποίηση και πόσο βαθιά επηρεάστηκα από τη σκέψη και τη γραφή του Μάνου. Δε χόρταινα να τα διαβάζω και δειλά-δειλά άρχισα να μπαίνω σ' έναν άλλο κόσμο: στο σύμπαν του Μάνου. «Γαλάζια πεύκα τρέχουν στο μυαλό μου, σε τούτη την αξέχαστη εκδρομή...», «Μαλαματένια λέπια είχε το σώμα σου κι έτσι από τότε πιάστηκα και δέθηκα...», «Κιθάρα που κρατάς το φως μου, το σώμα σου μεγάλο και γυμνό, στους τοίχους του μεγάλου μέλλοντός μου, καρφώνω λόγια σ’ άδειο ουρανό...».

Τα μελοποίησα με ενθουσιασμό και, καθώς είχε τελειώσει ο χειμώνας του ’71, άρχισα να τα τραγουδώ στην ταράτσα της μπουάτ «Μεταξύ μας» δίπλα στη Μαρίζα Κωχ. Με μεγάλη ικανοποίηση έβλεπα την αποδοχή που είχαν τα συγκεκριμένα τραγούδια από το κοινό και επάνω τους άρχισα να κτίζω το προφίλ μου σαν τραγουδοποιός. Στις ζωντανές εμφανίσεις τα τραγουδούσα χωρίς προβλήματα και μάλιστα ο κόσμος τα είχε μάθει και τα περίμενε.

Στη δισκογραφία όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Οι καραβανάδες θεωρούσαν πως έθιγαν τα χρηστά ήθη της εποχής και φυσικά τα απαγόρευαν. Όταν επιτέλους απαλλαχτήκαμε από την ανόητη λογοκρισία και τους ανόητους λογοκριτές, μέσα στο πρώτο μεγάλο κύμα των ελεύθερων πια παραγωγών, ήταν και το LP «Η ατέλειωτη εκδρομή» (MINOS 1975). Ένας δίσκος που με τη βαριά υπογραφή του Μάνου Ελευθερίου με σημάδεψε για όλη μου τη ζωή.

Τελευταία φορά τον είδα πριν χρόνια στο θέατρο του Λυκαβηττού. Ήμουν επάνω στη σκηνή και τον καλωσόρισα, καθώς μπήκε, με μια ευχή: «Μάνο, να είσαι γερός στο σώμα και στο πνεύμα για να μπορείς να γράφεις. ΝΑ ΓΡΑΦΕΙΣ».

Θανάσης Γκαϊφύλλιας