Νίκος Τουλιάτος: "Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον;" (12)

Σπούδασα 5 μήνες στο Ωδείο Αθηνών με τον Νίκο Κορατζίνο, για μένα υπήρξε σπουδαίος δάσκαλος, έκανα και 10 μαθήματα ιδιαίτερα στο Τορόντο του Καναδά που ήμουν μετανάστης - η άλλη πτυχή της πολυτάραχης αυτοσχεδιαστικής ζωής μου. Έχω κάνει και 10 μαθήματα ιδιαίτερα θεωρητικών.

Ποτέ δεν μελέτησα παρόλο που δεν είμαι ενάντια στην τεχνική κατάρτιση που επιβάλλεται να έχει ο καλλιτέχνης για να μπορεί να ψάχνει, σε δρόμους που διαφορετικά θα του έμεναν άγνωστοι. Είναι σημαντικό σαφώς να μάθει κάποιος να αναπτύσσει κάθε φορά τα εκφραστικά του μέσα, να μελετάει, όσο γίνεται πιο μεθοδικά και ουσιαστικά.

Παρόλα αυτά έχω μελετήσει εντατικά περίπου 3 μήνες στα 35 χρόνια. Από τις πιο αυστηρές περιόδους μελέτης ήταν όταν ο πρώτος δάσκαλος που είχα στα ντραμς μου έβαζε ασκήσεις και με κλείδωνε στην τουαλέτα για να μελετήσω με τις ώρες.

Επίσης έχω κάνει 10 μαθήματα μπάσου, μερικά μαθήματα ακορντεόν (το πιο όμορφο όργανο για μένα),και σε αυτή τη περίπτωση ο δάσκαλος μου με κλείδωνε στην αποθήκη για να μελετήσω και με έβγαζε μετά από 2 ώρες. Όλο κάπου με κλειδώνανε δεν έμαθα ποτέ μέχρι σήμερα γιατί. Βέβαια και που με κλείδωναν δεν άλλαξαν και πολλά πράγματα. Ούτε ντράμερ! Έγινα, ούτε ακορντεονίστας. Επίσης έκανα και μερικά μαθήματα ξυλόφωνο και βιμπράφωνο.

Ποτέ δεν έμαθα τι είναι τα rudiments, τα paradidles, τα syncopation κλπ. Δεν ήξερα καν πώς ονομάζονται οι τύποι δερμάτων για τα τύμπανα, τι σημαίνει funk – fussion – κ.α. πώς ονομάζονται οι διάφορες τεχνικές. Όταν οι άλλοι μιλούσαν για αυτά μου φαίνονταν κινέζικα, και ακόμα κινέζικα μου φαίνονται.

Τι ήξερα;

Ήξερα πως αναπνέουν τα τύμπανα, ήξερα τι συναισθήματα έβγαζε και βγάζει ο κάθε ήχος τον οποίο μετέφραζα σε χρώμα. Ήξερα την τελευταία λεπτομέρεια του ηχοχρώματος που έβγαζε κάθε πιατίνι όταν το ακουμπούσα με τα δάχτυλα ή όταν το χτυπούσα με κάποιο αντικείμενο. Ένιωθα πως πάλλεται η μπαγκέτα στα χέρια μου όταν έπαιζα μια μελωδία ή ένα σκληρό ρυθμικό σχήμα. Πάντως έμαθα σιγά – σιγά και να διαβάζω.

Για πολλούς <φίλους> δεν είμαι μουσικός. Ίσως να έχουν δίκιο γιατί με την τρέχουσα έννοια δεν υπήρξα ποτέ. Έχει όμως καμία σχέση η τρέχουσα έννοια των πραγμάτων κάθε φορά με τα ίδια τα πράγματα και την αξία τους; Για μένα η τέχνη είναι ένα παιχνίδι ψυχής, είναι ευαισθησία και εγώ με την μουσική κάνω την πλάκα μου προσπαθώντας να περάσω καλά.

Δεν έκανα ποτέ την «δουλειά μου» γιατί έπρεπε να την κάνω. Κακό για μια δεδομένη κοινωνική και επαγγελματική λογική, καλό για μια άλλη λογική. Εγώ αυτό το λέω δημιουργική στάση ζωής.

Είμαι επαγγελματίας μουσικός, μα πάνω από το επάγγελμα και τις οικονομικές συμφωνίες έβαζα και βάζω πρώτα τη ψυχή και μετά όλα τα άλλα.

Είναι κάτι που προσπαθώ και ελπίζω όχι μάταια να μεταδώσω σαν αξία ζωής στους μαθητές μου, στα νέα παιδιά που τα έχουμε αγχώσει και τα έχουμε εγκλωβίσει με αυτή τη κυρίαρχη αντίληψη με τα χιλιάδες πτυχία, διπλώματα, που αντιστοιχούν σε στείρες γνώσεις και χωρίς οράματα για τη ζωή. Που έχει γίνει στόχος η γρήγορη ανάδειξη με πολλά λεφτά. Θεωρώ πολύ πιο σημαντικό να γεμίζεις τη ψυχή σου με ομορφιά παρά τη τσέπη σου με χρήματα. Εάν κάποιος κάνει μια κακή παράσταση και νιώσει αυτό το κενό στη ψυχή και αυτή την άσχημη γεύση που αφήνει η μη επικοινωνία με το κοινό δεν υπάρχει περίπτωση να νιώσει καλύτερα από μια καλή αμοιβή. Δεν μπορούν τα χρήματα να γεμίσουν το κενό της ψυχής. Χρόνια τώρα γυρνάω όλη την Ελλάδα και επικοινωνώ με παιδιά. Παίζω μαζί τους, συζητάω, τους μαθαίνω, και μαθαίνω, συνυπάρχω, δημιουργώ μαζί τους. Με παιδιά από 4 μέχρι 17 ετών.

Λέω λοιπόν ότι η μεγαλύτερη αμοιβή είναι όταν ένα παιδί 4 ετών σε παίρνει αγκαλιά και σου δίνει ένα αυθόρμητο φιλί, όταν ένα παιδί 12 ετών ξυπνάει στις 7 το πρωί για να προλάβει να σε δει πριν φύγεις και να σου εκφράσει την ευγνωμοσύνη του για ότι του πρόσφερες, όταν μικρά παιδιά θυμούνται τα γενέθλια σου και σε παίρνουν τηλέφωνο για τα χρόνια πολλά, όταν ένα παιδί 10 ετών σου εκφράζει τα συναισθήματα του με ένα απλό ευχαριστώ, όταν ακούς κουβέντες όπως <<σε ευχαριστώ που άγγιξες τη ψυχή μου>>.

Υπάρχει οικονομική αμοιβή που να μπορεί να αντικαταστήσει τα παραπάνω; Πόσο κοστολογούνται;

Αυτή είναι η στάση ζωής μου. Έτσι έμαθα να ζω. Και έχω ζήσει τόσο έντονα τέτοιες καταστάσεις και τόσες φορές που νιώθω πραγματικά πολύ γεμάτος.

Αυτή ακριβώς στάση ζωής και πράξης άλλοι συνάδελφοι τη μεταφράζουν σε μουσική ανασφάλεια και μάλλον ακόμα χειρότερα σε άγνοια…. Ο καθένας αποδεικνύει τα πάντα στη ζωή.

<<Όλοι είμαστε μέσα στο βούρκο αλλά κάποιοι κοιτάνε τα αστέρια.>> Εγώ έχω αποδείξει με τη στάση μου όχι σαν άρνηση των άλλων αλλά σαν μια δημιουργική θέση σα θετική στάση αυτά που πιστεύω. Ο καθένας κάνει τις επιλογές του και ζει με αυτές, με ότι σημαίνει αυτό.

Βέβαια όταν ακολουθείς μοναχικό δρόμο έχεις συνέπειες, αν όμως αυτά που κάνεις είναι επιλογή σου δεν διαμαρτύρεσαι αλλά τα υπερασπίζεσαι μέχρι το τέλος.

Είχα πάντα το θάρρος της υπεράσπισης των επιλογών μου, δεν υπήρξα ευθυνόφοβος, δεν βολεύτηκα με αυτό που είχα διαμορφώσει.

Ήρθε η στιγμή που είπα όχι σε δουλειές, στούντιο, παιξίματα σε είδη μουσικής που δεν τα κατείχα. Δεν έκανα τον επαγγελματία με ημιμάθεια. Όταν με καλούσαν να παίξω ξεκαθάριζα πάντα ότι εάν θέλετε τον Τουλιάτο με το ύφος του και το στυλ του ναι, εάν θέλετε έναν ντράμερ ή κρουστό υπάρχουν άλλοι που το κάνουν καλύτερα από μένα.

Όταν είχα κάνει όνομα σαν αυτοσχεδιαστής άρχισα να ανησυχώ μήπως απλώς ήμουν μονόφθαλμος σε κοινό τυφλών.

Και έτσι κάλεσα τον GUNTER ‘’BABY’ SOMMER μεγάλο μουσικό της σύγχρονης αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής στα κρουστά να παίξουμε μαζί, μουσικό του ίδιου οργάνου για να δω αν ανταποκρίνομαι πραγματικά σε αυτόν τον χώρο. Εάν έχουν ενδιαφέρον αυτά που κάνω. Οργάνωσα μια συναυλία στην Κέρκυρα όταν ήμουν συμβασιούχος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και παίξαμε μαζί. Τον είχα δει στην Θεσσαλονίκη είχα συμμετάσχει σε εργαστήρι δικό του, τον άκουγα σε δίσκους που είχα αγοράσει στο ΑΝ. ΒΕΡΟΛΙΝΟ που πήγαινα για 10 χρόνια σε φεστιβάλ. Με έχει επηρεάσει πολύ σαν μουσικός.

Ποιος είναι;

O GUNTER ‘’Baby’’ SOMMER, για όσους δεν τον γνωρίζουν, πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους μουσικούς στα κρουστά. Ένας μουσικός που ξεπέρασε τον ρόλο της απλής συνοδείας και ανέδειξε το ντραμς σετ σε μελωδικό και σε πολλές περιπτώσεις σε αρμονικό όργανο. Χρησιμοποιεί όργανα γνωστά, όργανα ιδιοκατασκευής, αντικείμενα κ.α. έχει κατασκευάσει ένα σετ δικής του επινόησης σε ένα πραγματικά εκπληκτικό συνδυασμό των παραπάνω οργάνων δημιουργώντας ένα μουσικό και ηχητικό αποτέλεσμα που λειτουργεί έξω από κάθε γνωστό και καθιερωμένο άκουσμα. Ένα ηχοχρωματικό ταξίδι που το σημαντικό είναι η ίδια η διαδικασία το παιχνίδι με το κοινό όσο και με τα ίδια τα κρουστά του. Συν – ομιλεί με τα κρουστά τα ακούει προσεκτικά τι έχουν να πουν, παρατηρεί τις αντιδράσεις και παίζει μαζί τους. Κυριολεκτικά μιλάει με τα κρουστά. Όταν τον βλέπω να παίζει, είμαι σίγουρος ότι τα κρουστά του μιλάνε. (μπορεί ο καθένας εξάλλου να το παρατηρήσει στο ύφος του).

Χαμογελάει, θυμώνει, σκέφτεται, κάθε ήχος πριν αποκαλυφθεί έχει διαπεράσει το σώμα του και στο τέλος εμφανίζεται με καθαρότητα, και απόλυτη σιγουριά έτσι που δεν σηκώνει αμφιβολία. Δεν θα μπορούσε να ήταν αλλιώς.

Ο Sommer αυτό που έχει να πει όταν παίζει είναι ξεκάθαρο, είτε η διαδικασία είναι ελεγχόμενου αυτοσχεδιασμού είτε απόλυτα ελεύθερου.

Πάντα μου έκανε εντύπωση (και όταν τον άκουσα πρώτη φορά, αλλά και όταν παίζουμε μαζί) ο απόλυτος ήχος του. Πως μπορεί να βγάζει τόση λυρικότητα, με τόσο στιβαρό χτύπημα αλλά και απίστευτη ένταση και επιθετικότητα, ή με τρυφερότητα ένα τρόπο τόσο χαλαρό που θυμίζει χορευτή.

Ο τρόπος που χειρίζεται τα κρουστά του είναι μοναδικός, ακούγοντας τον από παλιά στην δισκογραφία του ο ήχος μοιάζει σαν να παράγεται από ομάδα κρουστών και όχι από έναν άνθρωπο. Εάν δεν τον γνώριζα θα ήμουν σίγουρος ότι είναι έτσι. Πετάγεται από την μία άκρη στην άλλη τρέχει παίζει ένα ρυθμό στα χέρια, με τα πόδια χρησιμοποιεί καραμούζες με τον αγκώνα χτυπάει το gong και όλα αυτά με ένα μαγικό τρόπο.

Η σκηνική του παρουσία είναι απολαυστική, με δυνατό και πηγαίο χιούμορ, ή με τρυφερότητα και συγκίνηση μπορεί να δημιουργήσει καταπληκτικές μουσικές εικόνες, παρασύροντας το κοινό.

Ο GUNTER SOMMER όταν είναι στην σκηνή γίνεται ένα σώμα με τα όργανα, δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσεις ποιος οδηγεί ποιόν, είναι τόσο άμεσος ο διάλογος μεταξύ τους που αγγίζει τα όρια της ερωτικής σχέσης που έτσι κι αλλιώς δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά γιατί θα χανόταν η μεταξύ τους μαγική συνύπαρξη, και επικοινωνία.

Ο SOMMER είναι πρωτοπόρος και αυτό δεν είναι σχήμα λόγου όπως πολλές φορές συνηθίζουμε να λέμε. Είναι πρωτοπόρος γιατί άνοιξε δρόμους στον τρόπο αντιμετώπισης των κρουστών οργάνων. Ξεκινώντας από το κλασικό ντραμς σετ και προσθέτοντας διάφορα καινούργια ηχοχρώματα, δημιούργησε ένα άλλο τρόπο σκέψης στο παίξιμο.

Κατάφερε από όργανα που από μόνα τους δεν έχουν μελωδία, να παίξει μελωδίες, να γεννήσει συναισθήματα λύπης, και χαράς, κατάφερε να παίξει ακόμη και αρμονίες χρησιμοποιώντας ανάλογα τους ήχους του και σε κάποιες περιπτώσεις προσθέτοντας και την φωνή του.

Ο SOMMER ξεκίνησε από τον χώρο της σύγχρονης jazz, (είναι από την λαϊκή δημοκρατία της Γερμανίας όπου η σκηνή της σύγχρονης jazz ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη) έχει δεδομένη την γνώση και την τεχνική στα κρουστά, με αποτέλεσμα να μπορεί να κινηθεί στους δρόμους του αυτοσχεδιασμού με απόλυτη άνεση. Με την μουσικότητα, και την απεριόριστη φαντασία που διαθέτει ανοίγει νέους δρόμους στο παίξιμο αλλά και στην ίδια τη διαδικασία του αυτοσχεδιασμού, και όταν παίζει με άλλους μουσικούς, και όταν παίζει

μόνος του. Στην σόλο δισκογραφία του παίζει συνθέσεις δικές του.

Η δισκογραφία του SOMMER αποτέλεσε για μένα το πρώτο ερέθισμα να μετατρέψω τη μουσική, σε περιπέτεια, να ανοίξω το μυαλό μου να γνωρίσω τα όργανα που μέχρι τότε νόμιζα ότι ήξερα, να μάθω να τους μιλάω και το κυριότερο να μάθω να τα ακούω.

Ανακάλυψα τη γοητεία του απρόοπτου όταν βρίσκομαι στη σκηνή και έμαθα να εκτίθεμαι μπροστά στο κοινό να το κοιτάω στα μάτια να αφουγκράζομαι τις διαθέσεις του και να δημιουργώ να ανακαλύπτω τον τρόπο τις επικοινωνίας μου μαζί τους.

Ο SOMMER με έκανε να νιώσω ότι τα κρουστά δεν είναι αυτό που είχα γνωρίσει μέχρι εκείνη την στιγμή, αλλά κάτι άλλο μαγικό που έπρεπε να ανακαλύψω.

Αυτόν λοιπόν τον μουσικό κάλεσα για να δοκιμασθώ. Την ώρα της συναυλίας αισθάνθηκα το μέγεθος που δεν είχα, την δειλία στον ήχο, στέρεψα από ιδέες αλλά ανταποκρίθηκα, κατάλαβα, και βέβαια προχώρησα. Υπάρχει στο cd μου με τίτλο DUΟS ένα κομμάτι με τον SOMMER από αυτήν τη συναυλία.

Το αστείο είναι ότι μετά από χρόνια που γίναμε φίλοι μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήδη με γνώριζε και ήθελε να παίξει μαζί μου. Ήμουν ήδη γνωστός σαν αυτοσχεδιαστής στην Γερμανία.

Νίκος Τουλιάτος

Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον; Αθήνα: Εκδόσεις Δρόμων, 2006.