Συνέντευξη με τον Παντελή Σπύρου

Παντελής Σπύρου:

«Η μουσική είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται όπως εμείς»

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

Δεν θεωρεί τον εαυτό του μουσικό, αλλά ο δίσκος «Δαίμων Εαυτός» που κυκλοφόρησε πέρυσι έχει τραγούδια σε μουσικές που φέρουν την υπογραφή του. Και η σύντομη συζήτηση που ακολουθεί ας είναι η αφορμή για να γνωρίσουμε το έργο άλλης μιας ενδιαφέρουσας περίπτωσης δημιουργού που μας έρχεται από τη Θεσσαλονίκη. Ο κύριος Παντελής Σπύρου!

Τα εφτά τραγούδια του δίσκου «Δαίμων Εαυτός» έρχονται ως επιστέγασμα μιας επαγγελματικής ενασχόλησής με τη μουσική, ή παραμένετε ερασιτέχνης και …αστοιχείωτος, όπως συνηθίζει να λέει ο συνάδελφός σας Αργύρης Μπακιρτζής;

Η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό το «δημιούργημα» είναι μια επισφράγιση εκτόνωσης συναισθημάτων, παρά μουσικών προσδοκιών. Έτσι λοιπόν, ποτέ δεν ήμουν και δεν νομίζω να υπάρξω επαγγελματίας μουσικός, μιας και δεν με θεωρώ μουσικό. Δεν βλέπω κανέναν ως συνάδελφο αλλά ως συνοδοιπόρο, και ο κύριος Μπακιρτζής είναι όντως ένας από τους πολλούς που εκτιμώ για το μουσικό του έργο!

Ο δίσκος έχει μια έντονη μεταφυσική διάσταση, με πολλές αναφορές σε …θεούς και δαίμονες. Έχετε έντονες μεταφυσικές ανησυχίες, κύριε Σπύρου; Και ποιες είναι αυτές;

Δεν θα την έλεγα μεταφυσική, αλλά μια βαθύτερη εσωτερική αναζήτηση και προσπάθεια σκιαγράφησης της ανθρώπινης ζωής και κατά προσέγγιση της ψυχής. Όσο για τους Θεούς και τους Δαίμονες, μιλάμε καταρχάς για το ίδιο «πρόσωπο», άπλα αλλάζει η λέξη. Η ετοιμολογία νομίζω είναι η ίδια και εμείς δίνουμε μορφή χρησιμότητα και υπόσταση σε αυτό. «Πέρασα Θεούς και Δαίμονες…» λέει ο λαός! Και ο λαός είναι σοφότερος του σοφού.

Είναι αρκετά εμφανής η συγγένειά των δημιουργιών σας με το κρητικό «νέο-παραδοσιακό» ύφος. Πώς προέκυψε αυτό; Και πόσο σας απασχολεί το ζήτημα της υπέρβασης ενός κατεστημένου ύφους;

Δεν νομίζω ότι με απασχολεί το τι πρέπει να παίξω / συνθέσω ή αν πρέπει να «πατήσω» σε κάποιο μουσικό μονοπάτι. Φυσικά και όλο αυτό δεν γίνεται επιτηδευμένα. Δεν έχω καμία ρίζα από την Κρήτη, αλλά είναι ένα ξεχωριστώ κεφάλαιο στην παράδοση και κατά συνέπεια στην μουσική μας κληρονομιά.

Χαρακτηρίζετε τη δουλειά σας ως «συνοθύλευμα παραδοσιακής μουσικής με σύγχρονους ήχους». Πώς αντιλαμβάνεστε την παράδοση και το «παραδοσιακό»;

Η παράδοση - και κατ’ επέκταση η παραδοσιακή μουσική - είναι μπολιασμένη μέσα μας, μηδενός εξαιρουμένου, και ο καθένας απλά το αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο, πιστεύω. Ο όρος «συνονθύλευμα παραδοσιακής μουσικής με συγχρόνους ήχους» είναι μια προσπάθεια προσέγγισης της παραδοσιακής μουσικής με όλα αυτά τα νεότερα ηχοχρώματα και ιδέες που μπορούν να εισχωρήσουν στην παράδοση αλλά χωρίς να αλλοιώσουν τα χαρακτηριστικά της. Εξάλλου η μουσική είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται και αυτός όπως και εμείς!

Ορμητήριό σας η Θεσσαλονίκη. Τελικά τι συμβαίνει με την πόλη αυτή και βγάζει τόση πολλή μουσική; Μέχρι και …Σχολή της Θεσσαλονίκης εντοπίζουν κάποιοι στο «έντεχνο» τραγούδι.

Η Θεσσαλονίκη μας είναι όντως μια πόλη μαγική! Ο κόσμος κρατάει πολύ έντονα το συναίσθημα της συνύπαρξης και ίσως όλο αυτό να μας οδηγεί να εκτονώνουμε συναισθήματα, χαράς, λύπης, ενθουσιασμού και ίσως απογοήτευσης! Υπάρχει όντως πολύ μουσικότητα στην πόλη καθώς και πολύ αξιόλογα σχήματα, τραγουδοποιοί και μουσικοί - γενικώς η πόλη εμπνέει! Κάθε σημείο στην Ελλάδα έχει νομίζω κάποια χαρακτηριστικά που περνάνε άθελα τους μέσα από την μουσική δημιουργία. Έτσι και η Θεσσαλονίκη, προφανώς, έχει αυτό το χαρακτηριστικό.

Τέλος, μια κουβέντα για την ταμπέλα «έντεχνο τραγούδι»: δεν συμφωνώ καθόλου με τον ορό και νομίζω ότι είναι η ανικανότητα κάποιων στην προσπάθεια τους να προσδιορίσουν το απροσδιόριστο.

Η συνάντηση με τους υπόλοιπους βασικούς συντελεστές του δίσκου πώς έγινε; Βοήθησε η παρέα, η τριβή με τους μουσικούς, στη διαμόρφωση του τελικού ηχητικού αποτελέσματος; Είναι καλύτερο τελικά το «μαζί»;

Θα έλεγα επιβάλλεται το «μαζί»! Η συνάντηση με όλα τα υπόλοιπα παιδιά ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία! Με τους περισσότερους είχαμε και έχουμε φιλική - μουσική  επικοινωνία πριν από την ολοκλήρωση του δίσκου. Φυσικά και είναι καλύτερα όταν εμπλέκονται περισσότεροι άνθρωποι σε ένα έργο, ό,τι κι αν συνεπάγεται η λέξη «έργο».

Και μπορεί να ήταν δικές μου εσωτερικές αναζητήσεις όλο αυτό που έγινε, άλλα όλοι έβαλαν το δικό τους κομμάτι ψυχής ώστε να υλοποιηθεί και να πάρει «σάρκα και οστά» ο «Δαίμων Εαυτός». Γι’ αυτό και νοιώθω την υποχρέωση και τη χαρά να παρουσιάσω όλους τους συντελεστές του δίσκου. Ερμηνεύουν ο Κώστας Τζαναμπέτης, η Αλεξάνδρα Νταλαρίζου και η Ιωάννα Δογλαρίδου. Τους στίχους υπογράφουν η Γιάννα Σιαρίδου, ο Μάριος Παυλίδης, η Πελαγία Κουκίδου, κι εγώ. Στην ορχήστρα συναντάμε τον Τόλη Νήρα (κιθάρες – λαούτο), τον Δημήτρη Βασιλειάδη (κανονάκι), και τον Αλέξη Δαλαμήτρα (μπάσο). Φιλική συμμετοχή ο Γιώργος Γεωργόπουλος. Τον ήχο επιμελήθηκαν ο Δημήτρης Δαλαμήτρας και ο Ζήσης Σαπνάρας, ενώ το εξώφυλλο και το ένθετο ο Νίκος Γκάρας. Και τα τραγούδια «εικονογράφησε» ο Άγγελος Παπουτσής.

«Κραυγή θα βγάλω δυνατή τον πόλεμο ν’ αρχίσω» γράφετε στο τραγούδι «Χωρίς λιμάνι». Τι σας ενοχλεί σήμερα; Τι θα θέλατε να ξεφορτωθείτε «πολεμώντας»;

…«30 χρόνια έψαχνα να βρω ένα λιμάνι». Γενικότερα, το «Χωρίς Λιμάνι» είναι ένα τραγούδι με σθένος και λυρικότητα και, μάλιστα, το πρώτο που ηχογραφήθηκε για τον δίσκο με την υπέροχη ερμηνεία του Κώστα Τζαναμπέτη και σε συνάρτηση με την εικαστική παρέμβαση του Άγγελου Παπουτσή στον ένθετο του δίσκου.

Δεν είναι τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο από την εικόνα που κοιτάμε πίσω μας όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν και κάνουμε ίσως μια αναπόληση των αναμνήσεων, των λανθασμένων επιλογών ίσως, της διαδικασίας της ωρίμανσης. Και εδώ νομίζω κολλάει απίστευτα το «Πέρασα Θεούς και Δαίμονες…»  που είπαμε παραπάνω, και η γαλήνη που θα επέλθει μετά από αυτή την μάχη, και η αναμονή της επόμενης με τον Δαίμονα Εαυτό!

Τελικά, τι είναι αυτός ο δαίμονας εαυτός, και πώς τιθασεύεται κύριε Σπύρου; Στη δική σας περίπτωση, η ενασχόληση με τη μουσική βοήθησε να λύσετε τη διαμάχη μαζί του, ή τα έκανε χειρότερα τα πράγματα;

Ο Δαίμων Εαυτός είναι το εσωτερικό μας κομμάτι, το εγώ μας, είναι αυτή η θεότητα που κατοικεί μέσα μας και άλλοτε ως μάνα θα μας βοηθήσει να κάνουμε ένα βήμα μπροστά και άλλες φορές ως δαίμονας θα μας δώσει μια σπρωξιά και θα μας κάνει δυο βήματα πίσω.

Είναι η τελική μάχη του εαυτού μας με το εγώ. Νομίζω πως μπόρεσα ή έστω έφτασα κοντά ώστε να την αποδομήσω και να την εκφράσω μέσω μουσικής και στίχου. Δεν νομίζω να έχω τιθασεύσει τον Δαίμονα Εαυτό, ίσως είναι πολύ δύσκολο αυτό. Αλλά μπόρεσα να τον αποδομήσω και να τον κοιτάξω στα μάτια!