Συνέντευξη με τον Κυριάκο Ρόκο

Κυριάκος Ρόκος:

«Μοναδική διέξοδος η αντίσταση μέσα απ’ την τέχνη»

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

Με 37 ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό από το 1972 μέχρι σήμερα, αμέτρητες διακρίσεις, και πλούσιο διδακτικό έργο, θεωρείται δικαίως ως μία τεράστια μορφή της ελληνικής γλυπτικής. Η έκθεση έργων του "Εξαιρετικό Παρθένο Πικρό Χαμόγελο - ψυχρής έκθλιψης" που φιλοξενείται στην αίθουσα τέχνης "Έκφραση" (Βαλαωρίτου 9α, Αθήνα) μέχρι τις 7 Ιανουαρίου μάς έδωσε την αφορμή. Ο κύριος Κυριάκος Ρόκος!

Σας είδα πριν που αντιδράσατε αρνητικά όταν έκανα αναφορά σε σας ως τον μεγαλύτερο εν ζωή Έλληνα γλύπτη.

Ευχαριστώ πολύ για την εντύπωση που έχετε για μένα. Μακάρι να ήταν έτσι. Έχω όμως μπροστά μου πολλούς ζώντες κορυφαίους Έλληνες γλύπτες όλων των  ηλικιών και πάμπολλους άλλους που έφυγαν χωρίς οι εξουσίες μας να το έχουν πάρει χαμπάρι. Ο καθένας τους άφησε και αφήνει το σημάδι του σε πείσμα εκείνων των εξουσιών πού σφυρίζουν αδιάφορα μέχρι τη στιγμή που θα έχουν την ανάγκη να εισπράξουν κι αυτοί κάτι απ’ τη δόξα τους. Έστω και μια φωτογραφία δίπλα-δίπλα.

Ναι, υπάρχουν ακόμα μπροστά μου γλύπτες που δεν το δηλώνουν απλά αλλά και είναι, και αυτούς τους τιμώ και τους σέβομαι. Ποιόν να πρωτοθυμηθώ… τον Γιώργο Γεωργιάδη, τον Παρμακέλη, τον Μουστάκα, τον Βασιλόπουλο, τον Γερολυμάτο, την Καρύμπακα, τον Παπαγιάννη, τον Χουλιαρά, τον Φανακίδη, τον Γιώργο Λάμπρου, τον Πραξιτέλη Τζανουλίνο, την Κοροβέση, την Παπατζανάκη, την Σαραντοπούλου, τον Πατσόγλου, τον Γεωργιλάκη, τον Δημήτρη Σκαλκώτο, τον Λισγάρα, τον Βασίλι, τον Λ. Χαλέπα, τον Αραπάκη, την Φλώρου, τον Αλτίν, τον Δικέφαλο, τον Δαραδήμο, τον Άγγελο Βλάσση, και τόσους άλλους που τούτη τη στιγμή δε μου έρχονται στο κεφάλι ή που δεν έχω γνωρίσει ακόμα…

(Κυριάκος Ρόκος, "Εξαιρετικά Παρθένο Πικρό Χαμόγελο")

Νέα έκθεση έργων σας λοιπόν. Τι βρίσκουμε εκεί;

Ύστερα από 7 χρόνια παρουσιάζω και πάλι τη σοδειά μου. Είναι γλυπτικές καταγραφές της τελευταίας επταετίας, που ξεκίνησε μαζί μ’ έναν αλλιώτικο τρόπο ζωής και που ολοένα περισσότερο σκληρός γίνονταν και γίνεται, για τους πιο πολλούς.

«Εξαιρετικό παρθένο πικρό χαμόγελο». Εξηγήστε μου τον τίτλο της έκθεσης, παρακαλώ.

Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και μάλιστα «ψυχρής έκθλιψης» είναι εγγύηση ποιότητας. Το εξαιρετικό παρθένο πικρό χαμόγελο δεν είναι, πάλι, μια εγγύηση ποιότητας ανθρώπου που ξέρει και όμως υπομένει ακόμα και το «ψυχρό ξεζούμισμά» του…

Ποια είναι η προβληματική των έργων σας και πόσο έχει αλλάξει αυτή μέσα στο χρόνο?

Απ’ την πρώτη μου ατομική έκθεση το 1972 μ’ ακολουθούν και με προσδιορίζουν οι εμμονές μου. Mια αέναη προσπάθεια βουτιάς μέσα μας μπας και νοιώσουμε το μεγαλείο της ζωής που με χίλιους δυο τρόπους κάποιοι «γνωστοί άγνωστοι» φροντίζουν να μας βάζουν εμπόδια... Αυτό το βραχάκι στην άκρη της Μεσογείου υπήρξε πάντα ο σπουδαίος μεζές των νεογέννητων «πολιτισμένων» αρπακτικών. Φυσικό είναι κάθε φορά να εφευρίσκουν τρόπους αυτοδιάλυσης του. Φυσικό είναι κι εμείς ν’ αντιδράμε όλοι μαζί και ο καθένας με το όπλο του, για μια πραγματικά καλύτερη ζωή για όλους. Στην προβληματική μου σε τίποτε δεν έχω αλλάξει όσο υπάρχουν υπονομευτές των ονείρων μας.

Τι συνθέτει την πολύ μεγάλη, τη διαχρονική τέχνη;

Η στάση ζωής, ο έρωτας, η πολλή δουλειά και η συνέπεια λόγων και έργων είναι, για μένα, τα στοιχεία που συνθέτουν τη μεγάλη τέχνη. Αλλά στον καιρό μας, όλα μπορούν και να κατασκευαστούν με μεγάλη ευκολία, στολίζοντάς τα με υπέροχες θεωρίες. Βέβαια, εκείνο που μένει δεν είναι το κατασκεύασμα, αλλά η θεωρία, δηλαδή λόγια του αέρα αφού δεν υπάρχει η στέρεα βάση.

Πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο σας ως καλλιτέχνη, κοινωνικά; Αυτοαποκαλείστε «πολεμικός ανταποκριτής». Τι σημαίνει αυτό;

Χρέος μου είναι να είμαι δίπλα σ’ αυτούς που παλεύουν για καλύτερη ζωή. Ο εικαστικός δεν έχει το προνόμιο να μπορεί να προκαλεί με το έργο του αγωνιστική διάθεση, όπως η μουσική ή η ποίηση. Αυτοαποκαλούμαι «πολεμικός ανταποκριτής» γιατί καταγράφω όσα βιώνω με τους πολλούς, σε μια εμπόλεμη Ελλάδα. Όπως αυτοαποκαλούμαι και «λαϊκός μάστορας» γιατί κανείς δεν μπορεί να μου επιβάλει τι και πώς πρέπει να αισθάνομαι.

(Κυριάκος Ρόκος, "Ευκάλυπτο Χαμόγελο")

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να είναι ευτυχισμένος μέσα σε μια κοινωνία που δυστυχεί;

Αν είναι ανώμαλος ναι... Αν συμπάσχει, βρίσκει τρόπο να γίνεται δημιουργός προσφέροντας κουράγιο κι ελπίδα μέσα απ’ την τέχνη του. Αλλά τι σημαίνει ευτυχία και πώς αυτή μετριέται όταν ο καλλιτέχνης με πολύ κόπο και πόνο είναι ανάγκη να βιώνει την καθημερινή πραγματικότητα για να γίνεται πιστευτός;

Φίλοι σας μού έχουν εκμυστηρευθεί τη μανία με την οποία αφιερώνεστε στη γλυπτική απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ. Τελικά, τέχνη είναι η έμπνευση της στιγμής, ή ατέλειωτες εργατοώρες και τριβή;

Μ’ αρέσει να επαναλαμβάνω ότι «ο γλύπτης είναι πρώτα εργάτης και ύστερα καλλιτέχνης». Αυτές οι ατέλειωτες εργατοώρες είναι που του χαρίζουν το θείο δώρο της στιγμής. Πολλοί το λένε «έμπνευση» αλλά στα χαμένα την προσμένεις σαν δεν κατέχεις τα εργαλεία σου και δεν υπολογίζεις τον κόπο σου.

Τα παιδιά σας ακολουθούν κι αυτά με επιτυχία τον δρόμο των εικαστικών τεχνών. Τι θα λέγατε σ’ έναν νέο άνθρωπο που θα ήθελε να εμπλακεί με αυτό τον χώρο, σήμερα;

Θα του έλεγα να κάνει αυτό που του λέει η καρδιά του, αφού πρώτα του μιλούσα για τις δυσκολίες που θα συναντούσε. Στα σίγουρα όμως δεν θα άκουγε τα λόγια μου σαν ήταν πραγματικά ερωτευμένος και αποφασισμένος.

Και ποιος είναι ο επόμενος σταθμός της καριέρας σας; Τι απομένει να κάνετε που δεν το έχετε κάνει;

Μακάρι  να ’ξερα. Καθημερινά συμβαίνουν τόσα πολλά μέσα μας και έξω μας! Μοναδική  διέξοδος η αντίσταση μέσα απ’ την τέχνη.

(Κυριάκος Ρόκος, "Μεταφορέας Αναμνήσεων")