Ο Μαμαγκάκης για τον Μαμαγκάκη (Ερωτόκριτος Μπαλάντα - Ερωτόκριτος Μελόδραμα - Ο Άγιος Ερωτόκριτος)

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ - ΜΠΑΛΑΝΤΑ

Είναι το πρώτο μου έργο που κυκλοφόρησε σε δίσκο και είχε λαϊκή απήχηση. Δεν βασίζεται στο επαναληπτικό μοτίβο των 5/8, που έχει γεννήσει η αέναη εκφορά του δεκαπεντασύλλαβου του Ερωτόκριτου και που παίζεται και τραγουδιέται από τους παραδοσιακούς μουσικούς της Κρήτης. (Είναι αμιγώς παραδοσιακό και δεν ανήκει σε επώνυμο δημιουργό). Εγώ δανείστηκα μόνο το άρωμά του, δεν το έχω μεταχειριστεί ούτε μια φορά αυτούσια, αντίθετα έχω επινοήσει ένα πλήθος από νέα μοντέλα (παραλλαγές) πάνω στους δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Σ' αυτή την εκδοχή που την θεωρώ και την πιο επιτυχή το έργο έχει ανανεωθεί εκ βάθρων. Στο αρχικό και πολύ σπουδαίο λιμπρέτο του Παναγιώτη Μουλλά μουσικές και μορφολογικές ανάγκες μ' έκαναν να προσθέσω πολλά νέα κομμάτια. Ο Γ. Σεφέρης στα «Ημερολόγια του ‘64» ονομάζει όαση μια Τετάρτη που άκουσε στο σπίτι του Δοξιάδη τον Ερωτόκριτο μου αυτό,  για τρεις φωνές και πέντε όργανα και σε ένα μπιλιέτο που μου ‘στειλε μου λέει «Μαμαγκάκη, το έργο σου είναι γραμμένο με γνώση και με τρόπο». Ο πολύ μεγάλος φιλόλογος, καθηγητής Στυλιανός Αλεξίου στον πρόλογό του για τον Ερωτόκριτο αναφέρει τη μπαλάντα για τρεις φωνές και πέντε όργανα καθώς και την όπερα Ερωτόκριτος - Αρετούσα το 1985 σαν τα μοναδικά μουσικά επιτεύγματα γύρω από τον Ερωτόκριτο στους τέσσερις αιώνες ζωής του έργου.

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ - ΜΕΛΟΔΡΑΜΑ

Είναι παραγγελία του δήμαρχου Μανόλη Καρέλλη (1983), έχει σαν αφετηρία την μπαλάντα Ερωτόκριτος για τρεις φωνές και πέντε όργανα. Παίχτηκε το ’85 στο Ηράκλειο, στη Σητεία (δήμαρχος Νίκος Πετράκης) και στη Ρωμαϊκή Αγορά (Αθήνα, Πολιτιστική πρωτεύουσα).Την θεωρώ ένα πραγματικό μελόδραμα, έχει υποστεί εννιά γραφές και ένα μέρος παίχτηκε την 1/4/2005 στην Εθνική Σκηνή της Ορλεάνης. Αμέσως μετά ξαναεπεξεργάστηκα και ηχογράφησα τη τελική μορφή αυτή που υπάρχει στα 2 αυτά cd. Ο πολύ μεγάλος φιλόλογος, καθηγητής Στυλιανός Αλεξίου στον πρόλογό του για τον Ερωτόκριτο αναφέρει τη μπαλάντα για τρεις φωνές και πέντε όργανα καθώς και την όπερα αυτή (version 1985) σαν τα μοναδικά μουσικά επιτεύγματα γύρω από τον Ερωτόκριτο στους τέσσερις αιώνες ζωής του έργου. Δεν θέλω να επιχειρήσω μια ενδελεχή ανάλυση του έργου (δεν είναι άλλωστε η δουλειά μου αυτή), όμως ύστερα από πενήντα χρόνια θητείας στο αριστούργημα αυτό του Β. Κορνάρου τολμώ να πω ότι για την δική μου μουσικολογική κατάρτιση γύρω από το ελληνικό μελόδραμα ίσως είναι ένα από τα πρώτα έργα που λειτούργησε και επενέργησε (σαν όπερα)  συνειδητά στον τόπο μας.

Ο ΑΓΙΟΣ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Βασίζεται στο ποίημα «Νέος Ερωτόκριτος» του Παντελή Πρεβελάκη έργο κατ’ εξοχήν αντιστασιακό. Έργο που γράφτηκε στην διάρκεια της επταετίας και είναι σαφώς καρπός του όψιμου αντιστασιακού μένους του ποιητή. Εδώ παρατίθεται σε διασκευή δική μου (αποσπάσματα).Από μουσικής απόψεως είναι μια προσπάθεια μελοποίησης του δεκαπεντασύλλαβου (του βασανιστικού δεκαπεντασύλλαβου) με πάρα πολλούς και διάφορους τρόπους, πράγμα αφάνταστα δύσκολο γιατί το κρητικίζον άρωμα που διαπνέει το ποίημα καθιστά δύσκολη την εύρεση νέων αυτόνομων μελωδικών σχημάτων. Έχοντας στον νου μου το έργο και επεξεργάζοντάς το εδώ και μια συναπτή τριακονταετία με το χέρι στην καρδιά λέω ότι είναι μια εξ' υπαρχής συνθεμένη μουσική με πάμπολλα νέα μελωδικά και αρμονικά στοιχεία. Γράφοντας αυτό το σημείωμα βρίσκομαι στην αποπεράτωση του έργου αυτού και απλά πληροφοριακά πρέπει να πω ότι ποτέ άλλοτε δεν συνάντησα τόσες δυσκολίες…

Νίκος Μαμαγκάκης