Συνέντευξη με τον Άρη Χατζηστεφάνου

Άρης Χατζηστεφάνου: «Πάντα υπήρχαν οικονομικά συμφέροντα που ήθελαν να ενισχύσουν τον φασισμό»

Μια συνέντευξη με τον γνωστό δημοσιογράφο για το ντοκιμαντέρ «Φασισμός Α.Ε.».



τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου
(Δημοσιεύτηκε στο ToPeriodiko.gr στις 29 Απριλίου 2014)

Μετά το ‘Debtocracy’ και το ‘Catastroica’, ο Άρης Χατζηστεφάνου επιστρέφει με ένα νέο ντοκιμαντέρ για το φασιστικό φαινόμενο και την ιστορική του διασύνδεσή του με κυρίαρχα οικονομικά συμφέροντα. Οι Last Drive, το συγκρότημα-σταθμός του ελληνικού ροκ, υπογράφουν τη μουσική, κι εμείς βρήκαμε έτσι έναν τουλάχιστον λόγο για να κουβεντιάσουμε με τον εμπνευστή του «Φασισμός Α.Ε.».

- «Φασισμός Α.Ε.». Τι πραγματεύεται, εν συντομία, το νέο σας ντοκιμαντέρ;

Κατά κάποιο τρόπο αποτελεί και μια συνέχεια των δύο προηγούμενων ντοκιμαντέρ, διότι ιστορικά έχουμε δει ότι μια τέτοιου είδους κρίση μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο φασισμό, όταν δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Η δική μας οπτική συνδέει το φασισμό με συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα που πάντα ήθελαν να τον ενισχύσουν· είτε πρόκειται για μεγάλους βιομήχανους του ’20 και του ’30 στην Ιταλία και στη Γερμανία που χρησιμοποίησαν τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ, είτε πρόκειται ακόμα και για την ελληνική ιστορία. Αυτήν την πιάνουμε από την περίοδο της Κατοχής για να περάσουμε στον Εμφύλιο, να δούμε τους συνεργάτες των ναζί, τους μαυραγορίτες, τους ταγματασφαλίτες, και το πώς αυτοί περνάνε και κυριαρχούν στο ελληνικό κράτος. Τους ξαναβλέπουμε να επανεμφανίζονται όταν τους έχει ανάγκη το οικονομικό σύστημα, π.χ. στη δικτατορία. Και βλέπουμε και σήμερα τον φασισμό να σηκώνει κεφάλι στη μεγάλη κρίση. Έχει λοιπόν και ιστορικά στοιχεία το ντοκιμαντέρ, αλλά θέλουμε να δούμε και ποιες είναι σήμερα αυτές οι δυνάμεις που μπορεί να θέλουν να παίξουν ακόμα και το χαρτί του φασισμού.

- Αυτό το σκέλος της ανάλυσης του φασιστικού φαινομένου, δηλαδή η σύνδεσή του με οικονομικές δυνάμεις και συμφέροντα, λείπει από τη σημερινή συζήτηση;

Ναι, λείπει, και πρέπει να ξαναθυμίσουμε στον κόσμο κάποια πολύ βασικά πράγματα από την ιστορία της ναζιστικής Γερμανίας ή της φασιστικής Ιταλίας, τα οποία δεν τα μαθαίνουμε στα σχολεία και χωρίς αυτά δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι πραγματικά είναι ο φασισμός. Να πω μόνο ότι ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι μυστικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έκαναν κατά κάποιο τρόπο μια «μαρξιστική» ανάλυση για να καταλάβουν το φασισμό, με την έννοια ότι έδιναν μεγάλο βάρος στους οικονομικούς παράγοντες. Δεν θέλω μ’ αυτό να πω ότι μόνο με την οικονομία μπορείς να καταλάβεις το φασισμό· είναι ένα πολυεπίπεδο φαινόμενο με πάρα πολλούς παράγοντες που παίζουν ρόλο. Εμείς όμως εστιάζουμε στην οικονομία γιατί πιστεύουμε ότι αυτή η διάσταση δεν έχει αναδειχθεί το τελευταίο διάστημα.

- Πώς εξηγείτε την εκλογική έκρηξη της Χρυσής Αυγής;

Δεν θα μπορούσε ένα τέτοιο κόμμα να έχει ανέβει χωρίς την έμπρακτη στήριξη του κρατικού μηχανισμού, των δικαστών που άφησαν όλα τα εγκλήματα χωρίς ουσιαστική τιμωρία, και των μέσων ενημέρωσης που έσπερναν το έδαφος εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Αυτό δεν πρέπει βέβαια να μας οδηγεί σε μια μηχανιστική αντίληψη που λέει ότι κάποιοι κάθονται σε ένα τραπέζι, συνεδριάζουν, αποφασίζουν να ενισχύσουν τη Χρυσή Αυγή, και το κάνουν. Υπάρχουν και πάρα πολλές άλλες συνθήκες, και πρωτίστως το ότι έχει αποτύχει η Αριστερά στο ρόλο της. Έχει αποτύχει να προσφέρει ένα όραμα στον κόσμο, καθώς και συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματά του. Αν τα συνδυάσεις όλα αυτά, με κυρίαρχο το ρόλο του κράτους, των οικονομικών συμφερόντων και των ΜΜΕ, μπορεί σε περιόδους κρίσης να δημιουργηθεί πολύ εύκολα ένα τέτοιο μόρφωμα. Και από κάποια στιγμή και μετά αυτό μπορεί να είναι και ανεξέλεγκτο, δεν σημαίνει ότι παραμένει ένα εργαλείο που μπορούν να το ελέγχουν συνεχώς. Αυτό συνέβη και στη Γερμανία του ’30· ξέφυγε από τον έλεγχο αυτών που το δημιούργησαν.

- Σημερινές διασυνδέσεις υπάρχουν ανάμεσα στα οικονομικά συμφέροντα και στη χρηματοδότηση φασιστικών μορφωμάτων;

Δεν μπαίνουμε σε ένα τέτοιου είδους ρεπορτάζ, να προσπαθήσουμε να κάνουμε μια αποκάλυψη πολύ συγκεκριμένη. Κάνουμε μία πολιτική ανάλυση, η οποία μας οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα, όπως π.χ. ότι έχουμε μια ταύτιση απόψεων, δηλώσεων και επιδιώξεων ανάμεσα στη Χρυσή Αυγή και σ’ αυτό που θα αποκαλούσαμε οικονομική ελίτ. Το γεγονός ότι η Χρυσή Αυγή έχει κάνει 140 ερωτήσεις στη Βουλή υπέρ των εφοπλιστών, το ότι στήριξε ιδιωτικοποιήσεις, συγκεκριμένες τράπεζες και συγκεκριμένους επιχειρηματίες, το ότι στρέφεται εναντίον συνδικάτων και προσπαθεί να τα διαλύσει και να τα αντικαταστήσει από κάτι άλλο πιο ελέγξιμο, δείχνει ότι κάποιοι τους χρειάζονται. Αν προσθέσουμε σ’ αυτό ότι ένα κόμμα του 0,2% δεν μπορεί ξαφνικά να διαχειριστεί μια τέτοια επιτυχία αν δεν έχει τεράστια κεφάλαια από πίσω του - είναι προφανές ότι υπάρχει μια χρηματοδότηση πέρα από τις χορηγίες των υποστηρικτών - νομίζω ότι αυτό δημιουργεί πολλά ερωτηματικά. Εμείς θέτουμε τα ερωτήματα και δίνουμε και κάποιες απαντήσεις μέσω της πολιτικής ανάλυσης.

- Μιλήσατε για αποτυχία της Αριστεράς στο ρόλο της. Πού οφείλεται αυτή;

Καταρχήν στο σεχταρισμό της. Ασκώντας κριτική στην Αριστερά συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου, και πολύ κόσμο που αγαπώ και θαυμάζω. Υπάρχει ένας σεχταρισμός, και μια Αριστερά «του καναπέ» που είναι πολύ καλή στην ανάλυση και στην πρόβλεψη της κρίσης - έκανε εξαιρετική δουλειά. Όμως, όταν έπρεπε να δοθεί μια ριζοσπαστική απάντηση, εκεί ή έκαναν πίσω, ή δεν μπορούσαν να κάτσουν σ’ ένα τραπέζι και να συμφωνήσουν στα απολύτως στοιχειώδη κοινά σημεία δράσης. Μετά, μια Αριστερά που θέλει να παρέμβει προς όφελος του λαού, κατεβαίνει και στο λαό, κάτι που έκανε και η Χρυσή Αυγή - ψευδεπίγραφα βέβαια - μοιράζοντας τρόφιμα και κατεβαίνοντας στους δρόμους. Προφανώς και ήταν ένα σόου όλο αυτό, αλλά η Αριστερά δεν έκανε ούτε καν αυτό, ούτε το σόου. Ήταν πολύ εύκολο να λέμε «α, αυτοί οι φασίστες οι κάτοικοι στον Άγιο Παντελεήμονα…» αλλά έπρεπε να είσαι και κάτω στο δρόμο για να δεις ποια είναι τα προβλήματα και γιατί καταφέρνει να κερδίζει κόσμο η Χρυσή Αυγή, κάτι το οποίο δεν το κάναμε.

- Οι Last Drive υπογράφουν τη μουσική του ντοκιμαντέρ. Πώς κι έτσι;

Ακολουθούμε ένα μοντέλο που είχαμε και στα δύο προηγούμενα ντοκιμαντέρ. Υπάρχει πάντα η μουσική «καρδιά» που είναι ο Ερμής Γεωργιάδης και, παράλληλα, αγαπημένα συγκροτήματα παίρνουν σχεδόν μόνοι τους την πρωτοβουλία να μας δώσουν μουσική. Είχαμε τον Γιάννη Αγγελάκα στο Debtocracy, τον B.D. Foxmore στο Catastroika, και τους Last Drive τώρα στο Φασισμός Α.Ε. Είμαστε πολύ χαρούμενοι και περήφανοι που οι Last Drive μας δίνουν τη δουλειά τους γι’ αυτό το ντοκιμαντέρ.

- Ευρύτερα, πιστεύετε ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σαν βήμα αντίστασης προς το φασισμό;

Η τέχνη μπορεί να δείξει τι υπάρχει από κάτω, μες στην κοινωνία, που πολλές φορές να μην είμαστε σε θέση να το αντιληφθούμε. Υπό αυτή την έννοια έχει τρομερή δύναμη. Δεν δημιουργεί εξελίξεις η τέχνη, αλλά είναι απαραίτητη γιατί τις αναδεικνύει και τους δίνει άλλο νόημα. Και βέβαια ο αντι-φασισμός έχει βγάλει τρομερά τραγούδια, όπως αυτά που ακούσαμε και στη συναυλία Rock Against Fascism στο Gagarin.

- Πώς βλέπετε τον δικό σας κοινωνικό ρόλο ως ντοκιμαντερίστας;

Όχι ως κάτι το ιδιαίτερο. Απλώς, έχουν γίνει πολύ δύσκολες οι συνθήκες για τη δημοσιογραφία, σχεδόν ημι-δικτατορικές - κατρακυλήσαμε 50 θέσεις στην κατάταξη της ελευθεροτυπίας παγκοσμίως. Έτσι, πράγματα που παλαιότερα θα ήταν αυτονόητο ότι θα έκανε ένας δημοσιογράφος πλέον θεωρούνται «δύσκολα», «εναλλακτικά», κλπ. Τη δουλειά μας κάνουμε, τίποτε διαφορετικό.