Νίκος Τουλιάτος: "Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον;" (21)

Μερικές φορές καταφέρνουμε να κάνουμε πράγματα που ονειρευόμαστε και μας γεμίζουν την ψυχή και που τελικά πολλοί λίγοι μπορούν να κατανοήσουν. Είναι απίστευτη η ικανότητα αυτοκαταστροφής που έχουμε σε αυτή τη χώρα. Είναι απίστευτο πόσο μικροί γινόμαστε μερικές φορές. Πώς βάζουμε σε προτεραιότητα τις μικροψυχίες, τους ανταγωνισμούς, τις κακίες, τα κουτσομπολιά. Μόλις κάνουμε κάτι καλό φροντίζουμε μετά να το καταστρέφουμε. Κάνουμε ένα βήμα μπροστά και αμέσως μετά δέκα πίσω. Δεν είχαμε ποτέ την λογική της επένδυσης στο μέλλον, αλλά μόνο τα άμεσα οφέλη. Είμαστε σαν κουλτούρα λαός της αρπαχτής σε όλα τα επίπεδα. Η πολιτιστική πολιτική και του κράτους αλλά και των περισσότερων Δήμων είναι ανύπαρκτη. Όλα λειτουργούν σαν μικρομάγαζα χωρίς κριτήρια και χωρίς αισθητική. Δεν υπάρχει πολιτική με στόχο την ανάπτυξη του πολιτιστικού επιπέδου και του καλλιτεχνικού κριτηρίου του κοινού αλλά η λογική του μαζικού πολιτισμού του ευτελούς του εύκολου για να έχουνε άμεσα ψηφοθηρικά οφέλη και γιατί όχι και κέρδη, ή έστω μικρή χασούρα.

Η λογική πολλών Δήμων να νοικιάζουν τα θέατρα σε μεγάλα γραφεία – παραγωγούς άσχετα με το τι θα παρουσιάσουν τι αποδεικνύει;

Ποιοι δημοτικοί σύμβουλοι ή συμβούλια πνευματικών, πολιτιστικών κέντρων έχουν οποιαδήποτε σχέση με την τέχνη, ή την αισθητική, ή έστω έχουν τα απαραίτητα κριτήρια να καταλαβαίνουν τη διαφορά του σημαντικού από το φτηνό. Οι περισσότεροι λειτουργούν με αυτά που γνωρίζουν αφενός και με γνώμονα τις μικροκομματικές κόντρες και τα πολιτικά οφέλη, αδιαφορώντας για το καλλιτεχνικό, πολιτιστικό αποτέλεσμα και τις επιπτώσεις του στη διαμόρφωση του γούστου και της αισθητικής των ακροατών, θεατών. Και βέβαια εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις ανθρώπων που έχουν άποψη και που τις περισσότερες φορές δεν πείθουν κανέναν, οι περισσότεροι γνωρίζουν μόνο αυτά που προβάλλουν συνεχώς οι εταιρείες μέσω των ραδιοφώνων και κυρίως της τηλεόρασης. Γιατί δυστυχώς για όλους μας εκεί διαμορφώνεται ή μαζική καλλιτεχνική, πολιτιστική κακογουστιά και που διαμορφώνει το κοινό άσχετα από ποια θέση κατέχει αυτό στα πολιτιστικά, πολιτικά, συνδικαλιστικά πράγματα κλπ.

Έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές την ανικανότητα κατανόησης καλλιτεχνικών γεγονότων, και προτάσεων, από υπεύθυνους σε οποιαδήποτε θέση και εάν βρίσκονται αυτοί. Δεν πιστεύω ότι απλά δεν θέλουν, αντίθετα πιστεύω πια ότι δεν γνωρίζουν, δεν έχουν κανένα επίπεδο. Σε αυτή τη χώρα έχουμε μετατραπεί σε σκυλάδες οι περισσότεροι. Αυτό είναι το επίπεδο. Πώς να επικοινωνήσεις λοιπόν, πώς να προτείνεις διαφορετικά πράγματα όταν έχεις απέναντι σου ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν καν τι τους λες.

Η τέχνη για να είναι ελεύθερη για να υπάρχει για να αναπτύσσεται για να μπορεί να παρουσιάζεται και να γίνεται κτήμα των πολλών χρειάζεται κρατική ενίσχυση. Αρκεί το κράτος να έχει πολιτική ανάλογη και ανθρώπους με ευαισθησία. Ο πολιτισμός και η τέχνη είναι προσφορά στους πολίτες από το Κράτος, τους Δήμους τις Νομαρχίες και όποιους άλλους δημόσιους φορείς με συγκεκριμένους πολιτιστικούς καλλιτεχνικούς στόχους. Τα θέατρα των Δήμων δεν είναι μαγαζιά της νύχτας. Αλλιώς τα αποτελέσματα της “περίφημης ιδιωτικής πρωτοβουλίας” είναι τα κάθε είδους FAME STORY είναι συναυλίες μαζικού μόνο ενδιαφέροντος. Όλο και περισσότερο χαμηλώνει το επίπεδο των προσφερομένων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων από τους Δήμους σε όλη την Ελλάδα. Γιατί ο κάθε ιδιώτης – εταιρεία παρουσιάζει ότι θα του φέρει σίγουρα κέρδη, δεν ενδιαφέρεται για προβολή του πολιτισμού. Τρανό παράδειγμα της ανύπαρκτης πολιτιστικής πολιτικής είναι ότι ζούμε τα τελευταία 2 χρόνια και έχουμε κάνει εθνικό στόχο κάτι σαν εθνική παλιγγενεσία την Eurovision. ΕΛΕΟΣ ΠΙΑ.

Σε επίπεδο Δήμων έχω εισπράξει πολλές φορές πολλή χυδαιότητα, κουτσομπολιά, υποτίμηση για πράγματα που έχω προτείνει ή έχω οργανώσει κυρίως στα φεστιβάλ κρουστών. Έχω ζήσει μικροκομματικές κόντρες, ψέματα που μοιράζονται στον κόσμο με περισσή άνεση, έλλειψη οραμάτων, βλακεία, εκμετάλλευση, διασυρμούς, σαχλαμάρες έλλειψη σεβασμού από ανεγκέφαλους, φοβισμένους, πολιτικάντηδες που διαχειρίζονται υποτίθεται τα κοινά, και έχουν την ευθύνη για την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Απαράδεκτες συμπεριφορές που αποδεικνύουν περίτρανα πόσο μικροί είναι κάποιοι άνθρωποι και πόσο ασεβείς είναι πάνω από όλα στον ίδιο τους τον εαυτό.

Το αστείο είναι που νόμιζαν ότι μπορούσαν να με αγγίξουν με τέτοιες συμπεριφορές. Πόσο γελασμένοι υπήρξαν. Όταν όλοι αυτοί κάποτε θα είναι σπίτι τους εγώ θα συνεχίσω να είμαι παρών είτε τους αρέσει είτε όχι. Οι μικρότητες, οι κακίες κλπ επιστρέφουν πάντα σε αυτούς που τις έχουν και τις ασκούν. Και ας καταλάβουν μια και καλή ότι ο κόσμος τελικά θυμάται αυτούς που έχουν άποψη που δημιουργούν κάνοντας και λάθη και όχι τους όποιους μικρόψυχους υποταγμένους σε μικροκομματικά συμφέροντα και που μπορεί να εξυπηρετούν εφήμερες καταστάσεις αλλά στο τέλος πάνε εκεί που είναι ταγμένοι, στο απόλυτο τίποτα.

Εγώ θα συνεχίσω να τους κοιτάω καταπρόσωπο αυτοί δεν μπορούν, γιαυτό κρύβονται πίσω από ίντριγκες και συνομωσίες.

Η μουσική και ιδιαίτερα το τραγούδι είναι η μαζικότερη των τεχνών. Αποτελεί το αμεσότερο μέσον επιρροής του κοινού είτε θετικά είτε αρνητικά. Αυτός είναι ο λόγος που χρησιμοποιείται τόσο χυδαία, και βιάζεται με τέτοιο βάρβαρο τρόπο από εταιρείες, δήθεν συνθέτες, δήθεν τραγουδιστές, ένα τεράστιο κύκλωμα αποπροσανατολισμού, και βλακείας. Ένα ολόκληρο star system προώθησης των σκουπιδιών που έχει στόχο (εκτός από τα τεράστια κέρδη) κυρίως το μυαλό και την ψυχή ενός διαμορφούμενου κοινού στην ύπνωση και ανοχή απέναντι σε ένα σύστημα πολιτικό - κοινωνικό ανελέητο και απάνθρωπο που χρειάζεται εκτονωμένους και όχι σκεφτόμενους ανθρώπους, άρα "επικίνδυνους" και που λειτουργεί σαν συγκοινωνούντα δοχεία με δισκογραφικές εταιρείες, ΜΜΕ, διαφήμιση, μόδα, lifestyle κ.α.

Υπάρχει βέβαια και η άλλη πλευρά. Υπάρχει και η μουσική τέχνη και το τραγούδι που αντιστέκονται αλλά όσο περνάει ο χρόνος περνάνε όλο και περισσότερο στο περιθώριο. Δεν είναι σε θέση σήμερα να επηρεάσει, να διαμορφώσει κοινωνική συνείδηση να αλλάξει τα δεδομένα. Γιαυτό είναι και φοβάμαι ότι θα παραμείνει στο περιθώριο γιατί ακριβώς μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Το μέλλον της μουσικής μπορεί να είναι αισιόδοξο όσο αισιόδοξος μπορεί να είναι ο κόσμος για το μέλλον του, όσο σκεφτόμαστε όσο ανησυχούμε, όσο ελπίζουμε και όσο αντιστεκόμαστε. Γιαυτό οι διαφορετικές εκδοχές, οι διαφορετικές καλλιτεχνικές απόπειρες δεν βρίσκουν πια έδαφος, ή έστω όλο και περισσότερο δυσκολεύονται να βρουν έδαφος.

Ότι δεν είναι της κοινής αποδοχής (και πως γίνονται άραγε κοινής αποδοχής) αντιμετωπίζονται με αδιαφορία, με ειρωνείες, με υποτίμηση και βέβαια με κριτήριο πόσα λεφτά θα μπούμε μέσα, πόσοι θα το δουν κλπ. Όλοι έχουν σαν στόχο την ικανοποίηση του μαζικού κοινού γούστου (ακριβώς γιατί έτσι νομίζουν ότι θα έχουν πολιτικά οφέλη) και όχι την ανάπτυξη του καλλιτεχνικού, πολιτιστικού, αισθητικού γούστου του κόσμου. Και βέβαια οι περίφημοι δήθεν <χορηγοί> που αντί να στηρίζουν τις καινούργιες ιδέες και να προσπαθούν να συνδέσουν το όνομα τους με καλλιτεχνικά γεγονότα που δεν είναι σήμερα στην επικαιρότητα αλλά έτσι θα τα βοηθήσουν να βρουν τον χώρο τους, απλώς διαφημίζονται μέσα από επώνυμα εμπορικά σχήματα και καλλιτέχνες. Αυτό δεν είναι χορηγία είναι απλώς διαφήμιση.

Για χρόνια ακούμε μεγάλα λόγια για προώθηση του ανθρώπινου ικανότατου δυναμικού της Ελλάδας. Για παρουσίαση στο εξωτερικό της τέχνης που παράγεται στην χώρα. Για την υποστήριξη των καλλιτεχνών γιατί η Ελλάδα μπορεί να έχει διεθνή προσφορά. Συμφωνώ απόλυτα με αυτές τις θέσεις των υπευθύνων πολιτικών ιδιαίτερα των 2 μεγάλων κομμάτων που κυβερνάνε αυτή τη χώρα. Tι έχει γίνει άραγε που να αποδεικνύει στην πράξη όλη αυτή τη φιλολογία. Αν πω τίποτα θα είμαι άδικος. Έχουν προωθηθεί με οικονομικές ενισχύσεις, με επιχορηγήσεις, με διαφήμιση, με συνέπεια τα σκουπίδια κάθε είδους. Αλλά για να καλύπτουνε και την υποχρέωση που έχουν απέναντι στην τέχνη με ουσιαστική αδιαφορία, αποσπασματικά, και χωρίς την ανάλογη προβολή δίνουν καμιά φορά και κάποια ψίχουλα, χωρίς βέβαια την ανάλογη προβολή.

Δεν άκουσα ποτέ στα κανάλια όχι στα ιδιωτικά (έτσι κι αλλιώς δεν τους αφορά αλλά δεν τα έχω και σε καμία ιδιαίτερη υπόληψη) επαναλαμβάνω ότι πάντα εξαιρώ τις φωτεινές διαφορετικότητες, δεν άκουσα ποτέ όμως ούτε στα κρατικά κανάλια για την συμμετοχή Ελλήνων μουσικών ή σχημάτων πχ του χώρου της τζαζ σε διεθνή φεστιβάλ, για συνεργασίες με μεγάλα παγκόσμια ονόματα, για καλλιτέχνες που παρουσιάζουν την δουλειά τους σε όλο τον κόσμο προβάλλοντας και εκπροσωπώντας την Ελλάδα με τον καλύτερο τρόπο. Ούτε καν γνωρίζουν ότι υπάρχουν. Γιατί το Υπουργείο Πολιτισμού δεν γνωρίζει καν τι υπάρχει στον καλλιτεχνικό χώρο στην Ελλάδα. Είναι σαν να μη γνωρίζει το υπουργείο ανάπτυξης ποιες βιομηχανικές μονάδες, πόσες και ποιες βιοτεχνίες υπάρχουν κλπ. Ούτε καν μορφωτικούς ακόλουθους δεν έχουμε στις πρεσβείες. Τόσο πολύ μας ενδιαφέρει.

Εγώ πχ έxω εκπροσωπήσει τη χώρα σε διάφορα φεστιβάλ στο εξωτερικό προφανώς έχω λειτουργήσει σαν πρέσβης της Ελλάδας με την τέχνη μου και όχι μόνο όταν προβάλλω τον Ελληνικό πολιτισμό στο SΟWETO ή στην ΡΩΜΗ ή στο ΜΑΡΟΚΟ ή στην ΤΟΥΡΚΙΑ ή στην ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ κλπ με σεμινάρια, μαθήματα, με συναυλίες, με την επαφή μου και την γνωριμία στα νέα παιδιά των αποδήμων της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, ή όταν συνεργάζομαι με ντόπιους μουσικούς, ή με νέα παιδιά από τις χώρες που επισκέπτομαι που συμμετέχουν στις συναυλίες μου. κ.α. αυτό εξάλλου σημαίνει μέσα από την μουσική ειρηνική συνύπαρξη και δημιουργική επαφή των λαών, ποιος τα γνωρίζει αυτά; Πως στηρίζονται αυτά; όταν πληρώνω από την τσέπη μου όλα τα έξοδα της αποστολής και εισπράττω τα χρήματα (ψίχουλα στην ουσία) μετά από 4 – 5 μήνες ή ακόμη και 1 χρόνο; Και όλα αυτά από την προσπάθεια κάποιων ανθρώπων με μεράκι που τιμούν την θέση τους και όχι σαν συνέπεια μιας σταθερής πολιτιστικής πολιτικής. Πού προβάλλονται αυτά και άλλα πολλά που κάνουν δεκάδες άλλοι καλλιτέχνες από όλες τις μορφές τέχνης που εκπροσωπούν τη χώρα με ποιότητα και ουσία και όχι με πανηγύρια χαμηλής υποστάθμης και πολιτικών ισορροπιών τύπου EUROVISION. Αναρωτιέμαι όταν ακούω υπουργούς, δημοσιογράφους, κ.α. να μιλάνε με τέτοιο δέος για την ανάπτυξη του τουρισμού από τέτοιου είδους πανηγύρια, για νίκη του πολιτισμού στην Ευρώπη με αφορμή εκείνη την πρωτιά της Eurovision του 2005, για την μεγάλη αγάπη στην Ελλάδα των συντελεστών τέτοιων <διαγωνισμών>. Μου δίνουν την εντύπωση όλοι αυτοί ή ότι ζουν εκτός πραγματικότητας ή ότι πολύ έξυπνα εξυπηρετούν κομματικά και πολιτικά συμφέροντα. Πατάνε στην επί της ουσίας ανάγκη αυτού του καταπιεσμένου και δυστυχισμένου λαού να ξεφύγει από την καθημερινή μιζέρια και να εκτονωθεί. Τι γελοίες υπερβολές είναι όλη αυτή η εκτόνωση με τις σημαίες που έχουν καταντήσει κουρελόπανα, τις κόρνες, τα ουρλιαχτά, τα κλάματα, εκδηλώσεις ακραίες, εθνική παλιγγενεσία. Άκρατος χουλιγκανισμός. Που είσαι Μακρυγιάννη να απολαύσεις τους νεοέλληνες. Και βέβαια όλοι αυτοί που σε κάθε τέτοιου τύπου διακρίσεις μυρίζουν άκριτα εκεί που κατουράνε οι νικητές, θα τους έθαβαν ευχαρίστως και θα τους έπιναν το αίμα με μεγάλη ικανοποίηση εάν είχαν χάσει. Όλοι εμείς οι διαφορετικοί ή μη μαζικοί κατά τη γνώμη τους, δεν αγαπάμε την Ελλάδα; δεν είμαστε σοβαροί; δεν δουλεύουμε με επαγγελματισμό; Γιαυτό δεν μας στηρίζουν; Δεν είμαστε ικανοί;

ΟΧΙ ΒΕΒΑΙΑ. ΑΠΛΩΣ ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΜΕ. ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕ ΜΑΖΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΗΦΟΘΗΡΙΚΕΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑΤΙ ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΕΑΝ ΠΡΟΒΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΡΟΠΟ ΘΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΟΥΜΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΘΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝ. ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΤΥΛΙΓΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΣΗΜΑΙΕΣ ΣΤΑ ΚΑΘΕ EURO ΚΑΙ ΣΤΑ ΚΑΘΕ EUROVISION ΘΑ ΚΑΤΑΠΙΝΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΑΜΑΣΗΤΑ ΤΑ ΣΚΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΧΗΜΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ. ΓΙΑΥΤΟ. ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΠΟΤΕ ΑΝΘΡΩΠΟΙ.

Άνθρωποι καλλιτέχνες σαν την Σαβίνα Γιαννάτου ή τον Τερζόπουλο, ή την Κονιόρδου, ή τον Παπαιωάννου ή την Καραίνδρου ή την Δόμνα Σαμίου ή τον Χαλκιά, κ.α. γίνονται πρέσβεις τις ειρήνης και της συνύπαρξης των λαών. Μουσικοί σαν τον Γιώργο Φακανά, τον Γιώτη Κιουρτσόγλου, τον Γιώργο Τρανταλίδη, τον Δημήτρη Βασιλάκη, τον Γιάννη Φλώρο, τον Λευτέρη Χριστοφή, τον Τάκη Μπαρμπέρη, τον Σπύρο Παναγιωτόπουλο, τον Βαγγέλη Κατσούλη, τον Σταμάτη Μάζαρη, τον Αντρέα Γεωργίου και άλλους πάρα πολλούς, με τις συνεργασίες τους με σημαντικούς ξένους μουσικούς και την μουσική τους, προβάλλουν το σύγχρονο Ελληνικό πνεύμα στο εξωτερικό προβάλλουν την σημερινή Ελλάδα.

Δεν είναι εύκολο να αναφερθώ σε όλα τα ονόματα από όλους τους χώρους οι ίδιοι γνωρίζουν. Εγώ απλώς θέλω να τονίσω ότι τέτοιοι δημιουργοί κάνουν τους λαούς του πλανήτη να αγαπούν την Ελλάδα και να θέλουν να την επισκεφθούν, ακόμα και όταν τους ληστεύουν οι περισσότεροι Έλληνες επαγγελματίες του τουρισμού, αυτοί ανεβάζουν τη Ελλάδα ψηλά και όχι τα σκουπίδια κάθε είδους.

Κάποτε η Ελλάδα έγινε γνωστή από τον Θεοδωράκη, τον Χατζιδάκι, τον Ελύτη, τον Σεφέρη, τον Ρίτσο, τον Καφάβη, την Κάλλας, τον Τσαρούχη κλπ τώρα από το ποδόσφαιρο από τα σκουπίδια της Eurovision.

Ποιος υποδέχτηκε τον Ελύτη ή τον Σεφέρη όταν γύρισε με το Νόμπελ, ποιος υποδέχτηκε τον Ρίτσο όταν γύρισε με το βραβείο Λένιν, ποιος υποδέχτηκε την Παξινού μετά το Όσκαρ, και τόσα άλλα.

Αυτό σημαίνει στην πράξη, ανάπτυξη οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική, καλλιτεχνική. Αλλά εάν ήταν διαφορετικά θα ήταν πραγματικά περίεργο. Σε εποχές τέτοιας κοινωνικής, οικονομικής κρίσης δεν είναι λογικό να επιπλέουν οι φελλοί κάθε είδους; Κάποτε τον νέο που δεν διάβαζε ποίηση τον δείχνανε με το δάχτυλο, τώρα συμβαίνει το ίδιο με όποιον διαβάζει ποίηση. Ας σκεφτούμε σοβαρότερα τι έχουμε φτιάξει ή τι ανεχόμαστε μέσα σε αυτή την παρανοϊκή, παρακμιακή, σουρεαλιστική πραγματικότητα που ζούμε με σκυμμένο το κεφάλι.

Δεν είδα ποτέ τον πρωθυπουργό να δεξιώνεται καλλιτέχνες σαν τους παραπάνω που αναφέρω, δεν είδα ποτέ να πηγαίνουν υπουργοί να τους προϋπαντήσουν στο αεροδρόμιο, δεν είδα να προβάλλει κανένα κανάλι επί ένα χρόνο όλη μέρα μια θεατρική παράσταση που παίζεται σε όλο τον κόσμο, ή μια συμμετοχή Ελληνικού σχήματος σε κάποια μεγάλα φεστιβάλ κλπ. Όλοι αυτοί πολιτικοί, δημοσιογράφοι, κουτσομπόλες, καναλάρχες, <καλλιτέχνες> και άλλοι παπαγάλοι κάθε είδους εάν θέλουν να είναι υπεύθυνοι και συνεπείς με τα λόγια τους και να αποδείξουν την ειλικρίνεια των πραγματικών προθέσεων τους, τότε ας υποστηρίξουν τα σκουπίδια (κανένα πρόβλημα) αλλά τουλάχιστον όλους αυτούς τους συνεπείς, χαμηλών τόνων, και υψηλής ποιότητας δημιουργούς μην τους προσβάλλουν με την στάση, και τα λόγια τους όταν αναγάγουν τόσο κραυγαλέα την προβολή των σκουπιδιών σε εθνικό ζήτημα.

Τα σκυλάδικα τραγούδια, και το χειρότερο η σκυλάδικη νοοτροπία, έχει βγει από τους κάδους της Συγγρού, της παραλίας, της Ιεράς οδού, της Πειραιώς και έχει γίνει επίσημη κρατική αντίληψη για την τέχνη και τον πολιτισμό. Όχι σήμερα αλλά τα τελευταία 25 χρόνια. Στήνεται αργά αλλά σταθερά το σκηνικό της πνευματικής μας υποτέλειας. Γιατί έτσι τους βολεύει.

Νίκος Τουλιάτος

Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον; Αθήνα: Εκδόσεις Δρόμων, 2006.