Η άλλη μετάφραση του «Μικρόκοσμου»

Για το απίθανο τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου ο λόγος, σε ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ που μετέφρασε μαεστρικά ο Γιάννης Ρίτσος. Στο πληροφοριακό σημείωμα του δίσκου "Πολιτικά Τραγούδια" διαβάζουμε σχετικά: "Απόσπασμα από ένα επικό ποίημα για τη ζωή του Ινδού επαναστάτη Μπενερτζή με τίτλο: "Γιατί σκοτώθηκε ο Μπενερτζή;". Και στην απέναντι πλευρά του εσώφυλλου ο Θάνος Μικρούτσικος εξηγεί έτσι τη φιλοσοφία του περί πολιτικού τραγουδιού στην οποία υπάγεται ο "Μικρόκοσμος":

"Ο τίτλος 'πολιτικά τραγούδια' ορίζει μια συγκεκριμένη αντίληψη. Το πολιτικό τραγούδι ξεπερνά το επίπεδο των διαπιστώσεων ή της διαμαρτυρίας. Δεν εντοπίζει μόνο τις κοινωνικές αντιθέσεις αλλά ανιχνεύει τις αιτίες που τις γεννούν και δείχνει τις προοπτικές για τη συντριβή τους. Μιλάει συγκεκριμένα".

Μικρόκοσμος

Ποίηση: Ναζίμ Χικμέτ

Απόδοση στίχων στα Ελληνικά: Γιάννης Ρίτσος

Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη

Και να τι θέλω τώρα να σας πω

μες στις Ινδίες μέσα στην πόλη της Καλκούτας

φράξαν το δρόμο σ’ έναν άνθρωπο

αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο κει που εβάδιζε

Να, το λοιπόν, γιατί δεν καταδέχουμαι

να υψώσω το κεφάλι στ’ αστροφώτιστα διαστήματα

Θα πείτε τ’ άστρα είναι μακριά

κι η γη μας τόσο δα μικρή

Ε, το λοιπόν, ό,τι και να είναι τ’ άστρα

εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω

Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό

πιο επιβλητικό πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο

είναι ένας άνθρωπος που τον ’μποδίζουν να βαδίζει

είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε

Ανακαλύψα, που λέτε, ότι υπάρχει κι άλλη μετάφραση - του Στέλιου Μαγιόπουλου από τις εκδόσεις Στοχαστής - και συγκινήθηκα όσο να πεις γιατί είναι ίδια τα νοήματα όσο κι αν οι λέξεις αλλάζουν, όσο κι αν δεν έγιναν κι αυτές τραγούδι. Για την ιστορία, λοιπόν, ιδού ο "Μικρόκοσμος" αλλιώς:

Κι εγώ

σας πληροφορώ εσάς πως:

στην Καλκούτα των Ινδιών

σταθήκανε μπροστά στο δρόμο

κάποιου ανθρώπου.

Έναν άνθρωπο που περπατούσε

τον βάλανε στα σίδερα.

Κι εγώ δεν καταδέχομαι

να σηκώσω το κεφάλι μου

ψηλά στο φωτεινό κενό.

Τάχα αλάργα είνε τ’ αστέρια

τάχα η γης είνε μικρή

σα πέρα λειβάδια

δε μου καίγεται καρφί.

Και πρέπει να ξέρετε πως για μένα

το πιο εκπληκτικό

το πιο δυνατό

το πιο μυστηριώδικο και μεγάλο είναι

Ο   Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Σ

όπου σταθήκανε στο δρόμο του

και τον βάλανε στα σίδερα.

Πηγή: Ναζίμ Χικμέτ, Γιατι αυτοχτόνησε ο Μπενερτζή; μετάφραση: Στέλιος Μαγιόπουλος, Εκδόσεις Στοχαστής, 1971.

Κι ένα βιογραφικό σημείωμα του Μαγιόπουλου που αλιεύσαμε από τον Ριζοσπάστη:

Ο Στέλιος Μαγιόπουλος, εκτός από εξαίρετος συγγραφέας, υπήρξε και ο σημαντικότερος μεταφραστής του συνόλου του έργου του κορυφαίου Τούρκου κομμουνιστή ποιητή, Ναζίμ Χικμέτ. Γεννήθηκε στη Νεάπολη (Νες Σεχίρ) της Μ. Ασίας. Ηρθε στην Ελλάδα το 1924 και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Αγωνίστηκε στην Εθνική Αντίσταση, φυλακίστηκε από τους Γερμανούς και στη συνέχεια υπέστη αρκετές διώξεις. Το μεταφραστικό του έργο εκτείνεται σε 13 πολυσέλιδους τόμους και περιλαμβάνει, εκτός από τον Χικμέτ, έργα του - συγκρατούμενου με τον Χικμέτ - συγγραφέα Αρχάν Κεμάλ, του Ασίζ Νεσίν κ.ά. Επίσης, μετέφρασε στα τουρκικά τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή.

https://www.rizospastis.gr/story.do?id=1350890