Η χαμένη στροφή από το "Να κλαις" του Δημήτρη Λάγιου

Δεν θα μπορούσα να βρω καλύτερο βίντεο για τούτο το τραγούδι στο YouTube από αυτό το δίχως εικόνες μαύρο πράγμα. Διότι το "Να κλαις" του Δημήτρη Λάγιου είναι το προσωπικό μου "απαγορευμένο" τραγούδι. Απαγορευμένο σημαίνει: εκείνο το ελληνικό τραγούδι που δεν μπορώ να ακούσω (εννοώ την ακρόαση ως απολύτως σωματική πράξη) χωρίς να αισθανθώ ένα μεγάλο, πραγματικά ανυπόφορο βάρος.

Για κάποιο λόγο η θλίψη του έχει λάβει μέσα μου μυθικές διαστάσεις - ίσως γιατί προέρχεται από τον τελευταίο δίσκο του Λάγιου που ηχογραφήθηκε ενώ αυτός πέθαινε, ίσως γιατί είναι κομμάτι αυτού του δίσκου που συνολικά είναι ένας κόμπος στο στομάχι, ίσως γιατί ο στίχος είναι αδιαπραγμάτευτα και σκληρά κατάμαυρος, ίσως γιατί ο Κατσιμίχας είναι εδώ ένας απόλυτα συγκλονιστικός - μέσα στην ήττα και στο ψιθύρισμά του - ερμηνευτής, ίσως γιατί το γύρισμα με τη Γιαννάτου λίγο πριν το τέλος του τραγουδιού αποτελειώνει ό,τι έχει μείνει όρθιο μέχρι τότε, ίσως γιατί η μετα-αποκαλυπτική ενορχήστρωση του Νίκου Κούρου ξυπνά κόσμους του παρελθόντος χαμένους κάπου μεταξύ λήθης και ονείρου.

Μην πάει ο νους σας στο μελό - τούτο το τραγούδι δεν συγκινεί. Η θλίψη του είναι αποδιοργανωτική, σε παγώνει όπως π.χ. μια στιγμή μεγάλου φόβου ή μεγάλης συνειδητοποίησης. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, δεν κλαις με το "Να κλαις". Είναι τέτοια η υπαρξιακή αγωνία που περικλείει, τέτοιας κλίμακας το παράπονό του, που οποιαδήποτε συγκίνηση φαντάζει κατώτερή του. Το βάρος που παράγει αφοπλίζει, δεν κινητοποιεί.

Τέλος πάντων, αναζήτησα πρόσφατα το τραγούδι αυτό στο YouTube και ανακάλυψα κάτι εντελώς απρόσμενο: μια ολόκληρη "χαμένη" στροφή.

Ναι, είναι αλήθεια. Σε αυτή την εκδοχή με την Ηλέκτρα Βάργκα στην ερμηνεία και τον Χρύσανθο Αλησάφη στο πιάνο (το βίντεο από το αρχείο της ΕΡΤ), ακούμε την ακόλουθη στροφή:

Σε τρελό ρυθμό χτυπά η καρδιά μου
κι όλα κρύα, εσένα δείχνουν
μα οι γροθιές σαν ντεσιμπέλ μου ρίχνουν
δώδεκα χιλιάδες βατ στ' αυτιά μου

Πρόκειται για στίχους που αφαιρέθηκαν από την ηχογραφημένη εκδοχή του τραγουδιού (σημειώστε επίσης ότι στους τίτλους τέλους της εκπομπής το τραγούδι αναφέρεται ως "Να κλαις πάνω στη σάρκα μου" αντί για "Να κλαις" όπως καταγράφηκε στον δίσκο). Η συγκεκριμένη ζωντανή ερμηνεία προέρχεται από την εκπομπή "Οι νότες και τα λόγια" της ΕΡΤ 1 με τη Μαλβίνα Κάραλη και με καλεσμένο τον Δημήτρη Λάγιο το 1990, πριν την ηχογράφηση της "Ερωτικής Πρόβας". Είναι άγνωστο γιατί αφαιρέθηκε η συγκεκριμένη στροφή. Τεχνικά όχι μόνο είναι άρτια, αλλά και με τη χρήση ξένων λέξεων υπενθυμίζει την πρωτοποριακή γραφή ενός π.χ. Τριπολίτη. Νοηματικά, είναι απολύτως μέσα στο πνεύμα του τραγουδιού, παράγοντας παράλληλα μια παράδοξη αντίθεση μεταξύ κίνησης ("σε τρελό ρυθμό", "γροθιές") και ψυχρότητας ("όλα κρύα"). Οι "χαμένοι" στίχοι του "Να κλαις" είναι τόσο στέρεα ενταγμένοι σ' αυτό στην πρώτη ερμηνεία τους ώστε να είναι άδικο να μένουν απ' έξω.

ηρ.οικ.

***

Ιδού, λοιπόν η συνολική εκδοχή του οριακού αυτού τραγουδιού.

Να κλαις

Στίχοι - Μουσική: Δημήτρης Λάγιος

Ερμηνεία: Ηλέκτρα Βάργκα (1990), Χάρης Κατσιμίχας (1991)

Πώς να βγω από ένα κύκλο μαύρο
που ’χει τη ζωή μου χρωματίσει;
Στο βυθό με παίρνει και στη δύση
δε μ’ αφήνει την τροχιά μου να ’βρω.

Να κλαις πάνω στη σάρκα μου
και να ρωτάς τα μάτια μου
γιατί τα λάθη είναι πολλά
κι ο πόνος κλαίει σιωπηλά.
να ρωτάς.

Αχ, κι αυτή η νύχτα πώς με σφίγγει,
μπαίνω στο παιχνίδι της με ρίσκο.
Σε καλώ να ’ρθείς, μα δε σε βρίσκω
κι η κραυγή μου σπάει το λαρύγγι.

Να κλαις πάνω στη σάρκα μου
και να ρωτάς τα μάτια μου
γιατί τα λάθη είναι πολλά
κι ο πόνος κλαίει σιωπηλά
να ρωτάς.

Σε τρελό ρυθμό χτυπά η καρδιά μου
κι όλα κρύα, εσένα δείχνουν
μα οι γροθιές σαν ντεσιμπέλ μου ρίχνουν
δώδεκα χιλιάδες βατ στ' αυτιά μου

Να κλαις πάνω στη σάρκα μου
και να ρωτάς τα μάτια μου
γιατί τα λάθη είναι πολλά
κι ο πόνος κλαίει σιωπηλά
να ρωτάς.

Πώς να βγω απ’ αυτή την αγωνία;
Μοιάζει να με κυνηγάνε τρένα.
Σκόρπια χρόνια, γυαλιά σπασμένα
βαφτισμένα στην παρανομία.

Να κλαις πάνω στη σάρκα μου
και να ρωτάς τα μάτια μου
γιατί τα λάθη είναι πολλά
κι ο πόνος κλαίει σιωπηλά
να ρωτάς.