Ο Θανάσης Μωραΐτης για δύο δίσκους του Γιώργου Παπασιδέρη

 

Ο Γιώργος Παπασιδέρης τραγουδά σπάνια δημοτικά τραγούδια (Ελληνικά και Αρβανίτικα) –Αυθεντικές ηχογραφήσεις 1930-1940 από σπάνιους δίσκους 78 στροφών

&

Ο Γιώργος Παπασιδέρης τραγουδά Αμανέδες και Ρεμπέτικα –Αυθεντικές ηχογραφήσεις 1930-1940 από σπάνιους δίσκους 78 στροφών

 

Έρευνα, σχόλια, κείμενα, επιμέλεια παραγωγής: Θανάσης Μωραΐτης

Έκδοση: FM Records, 1996

Θυμάμαι την εληά στo δεξί του μάγουλο, την παχιά προφορά του, λόγω αρβανίτικης καταγωγής, στα σύμφωνα λι, νι και σι, και το βελούδο της φωνής του. Ανάμεσα σε τραγoυδίστριες, δύο ή τρεις, ανάλογα με την ποσότητα βλακώδους πονηριάς του ιδιοκτήτη του μαγαζιού, που είχε μετατραπεί, για τις ανάγκες του πανηγυριού, σε οικογενειακό κέντρο. Όταν τραγούδαγε, σα να τραγούδαγε το στόμα του σε ξένο κορμί. Καμιά σύσπαση στo πρόσωπό του, καμιά ‘εκφραστική’ κίνηση, κανένα μέλος του σώματός του δεν συμμετείχε στo χρώμα που έστελνε η φωνή του. «Σιγά μην απασχολούσαν τέτοιες σκέψεις τους Βαγαίους, τότε και τώρα, αυτά είναι για τους διανοούμενους», απάντησε με σιγουριά ο κυρ-Βαγγέλης, όταν τον ρώτησα για τον Παπασιδέρη. «Σημασία είχε ότι, στο πανηγύρι, θα τραγούδαγε ο Παπασιδέρης από την Κούλουρη.

Ο Γεώργιος Παπασιδέρης (ή Παπασίδερης, όπως τον λένε οι συντοπίτες του) γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1902 στη Σαλαμίνα (Κούλουρη). Ήταν ο τρίτος από τα εννέα παιδιά της οικογένειας του Χρήστου και της Αικατερίνης Παπασιδέρη ή Παπαϊσιδώρου (της οποίας έμοιαζε πάρα πολύ). Ήταν Αρβανίτης, όπως όλοι σχεδόν οι Κουλουριώτες. Ο πατέρας του είχε το κέντρο «Πιπεριές», στα Αλώνια, στην Κούλουρη. Το κέντρο δούλευε μόνο κάθε καλοκαίρι. Πέρασαν πολλοί καλλιτέχνες από ’κεί: ο Μήτσος Αραπάκης, ο Δημήτρης Ατραίδης, ο Ρούκουνας κ.ά . Τις υπόλοιπες εποχές του χρόνου ασχολιόντουσαν, για κάποιο μεροκάματο, με μεταφορές δομικών υλικών με τα κάρα τους, καραγωγείς.

Στα 14 χρόνια του ο Γιώργος Παπασιδέρης δούλεψε μούτσος στo καΐκι του Γιώργη Μάθεση, για ένα χρόνο. Μετά, καραγωγεύς. Φυσικά, θα τραγουδούσε, όπως όλοι. Το ιδιαίτερο που είχε η φωνή του, το πρόσεξε ο γείτονάς του, ο Σιδέρης Ανδριανός, γνωστός μας για το ωραίο παίξιμό του στo λαούτο. Έφτασε μια μόνο συνάντηση με κάποιον εκπρόσωπο της δισκογραφικής εταιρείας «COLUMBIA», και να, ο Παπασιδέρης ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι, έναν αμανέ

έχω πολλά παράπονα στο στήθος μου γραμμένα

πότε θα ’ρθεί αυτή η στιγμή να στά ’πω ένα-ένα

και μπαίνει στην οικογένεια που η μοίρα του είχε ορίσει, των καλλιτεχνών. Από τότε, το 1928, έως το 1977 που ‘τον βίον αυτού μετήλαξε’, ηχογράφησε 1850 τραγούδια. Αμανέδες έως το 1935, δημοτικά (τα περισσότερα) και ύστερα ρεμπέτικα (του Τούντα, του Αχιλλέα Μπαρούση –μάλλον πρόκειται για τον Δημήτρη Μπαρούς ή Λορέντζο, του Περιστέρη, του Ψυριώτη, του Σέμση ή Σαλονικιού, του Σκαρβέλη) καθώς και κάποια Σμυρνέικα («Αγαπώ μιαν Αρμενίτσα») κτλ. Το 1930 παντρεύτηκε την Αφροδίτη Ισιδώρου Τσεβά, τη Βήτα του (γεννήθηκε και ζει στη Σαλαμίνα, στα Αλώνια). Έκαναν ένα αγόρι, τον Xρήστo Παπαϊσιδώρου. Ήταν γιατρός. Παντρεύτηκε την Αθηνά και έκαναν δύο αγόρια (20 χρονών τώρα). Πέθανε το 1992.

Το 1940, ο Γιώργος Παπασιδέρης, συμμετέχoντας –μ’ αυτό που μπορούσε καλύτερα να κάνει– στην αγωνία της εποχής, έγραψε τα τραγούδια: «Μες στης Κλεισούρας τα βουνά», «Μέρα και νύχτα με το ντουφέκι». Κατά τη διάρκεια της κατοχής τραγουδούσε και τα: «Με δόξα να γυρίσετε», «Νά ’μουν πουλί να πέταγα ψηλά στην Αλβανία», «Και σεις βουνά της Κορυτσάς», που ηχογράφησε το 1947. Το 1940-1 όμως, ηχογράφησε δύο τραγούδια που έγραψε μαζί με τον Δημήτρη Σέμση ή Σαλονικιό και έως τώρα ήταν άγνωστα, και με πολύ χαρά τα παρουσιάζουμε στο CD Ο Γιώργος Παπασιδέρης τραγουδά αμανέδες και ρεμπέτικα. Τα τραγούδια αναφέρονται στον Μουσολίνι και είναι τα: «Μας φέρθηκες μπαμπέσικα», «Το κόλπο σου δεν έπιασε».

Συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους μουσικούς που γνωρίζουμε τώρα, γιατί υπήρξαν κορυφαίοι: Νίκος Καρακώστας, Απόστολος Σταμέλλος, Κώστας Γιαούζος, Νίκος Ρέλλιας, Γιώργος Ανεστόπουλος, Τάσος Χαλκιάς, Χαράλαμπος Μαργέλλης, Βάιος Μαλλιάρας, Παναγιώτης Κοκοντίνης, Βασίλης Σαλέας, Γιάννης Βασιλόπουλος από κλαρίνα. Δημήτρης Σέμσης ή Σαλονικιός, Ανέστος Αρβανιτάκης, Αλέκος Αραπάκης, Γιώργoς Κόρος από βιολιά. Αλέκος Γκαραβέλης, Μανώλης Φυστιξής (τσίμπαλο) και φυσικά Σιδέρης Ανδριανός από λαούτα.

Στην παρούσα έκδοση, έχουμε την ευκαιρία, να ακούσουμε τον Παπασιδέρη, σε χαμένες έως τώρα ηχογραφήσεις, που έκανε από το 1930-40. 17 αμανέδες που αποδίδει με μοναδικό τρόπο, Δημοτικά τραγούδια στα ελληνικά, αλλά και έξι τραγούδια στην αρβανίτικη γλώσσα, σπάνιο ντοκουμέντο καθώς και μια σύνθεση του συνεργάτη του Παναγιώτη Κοκοντίνη (κλαρίνο), που γράφτηκε την ημέρα του θανάτου του Γιώργου Παπασιδέρη και μας χαρίστηκε πολύ ευγενικά από τον συνθέτη του, με σκοπό να μπει κι αυτή στην παρούσα έκδοση.

Πλάκα, Απρίλιος 1996

Θανάσης Μωραΐτης