Ο Θάνος Μικρούτσικος για το "Ευριπίδης IV"

 

Η δουλειά μου εκτείνεται από τον χώρο του απλού τραγουδιού μέχρι και την ηλεκτρονική μουσική. Γράφω τραγούδια απλά, μερικές φορές μάλιστα κατάλληλα για να τραγουδηθούν από πολύ κόσμο. Περνώ μέσα από τη θεατρική μουσική, ασχολούμαι με χώρους συνθετότερης μουσικής με βάση το τραγούδι, με μουσική δωματίου, μέχρι και ηλεκτρονική μουσική. Υπάρχει δηλαδή εδώ - και αυτό δεν είναι άξιο λογικό πού λέω, αλλά οπωσδήποτε είναι ένα αντικειμενικό στοιχείο - ένα ευρύ φάσμα μουσικής δραστηριότητας. Ορισμένοι από τούς δίσκους μου είναι τραγούδια ή κύκλοι τραγουδιών. Χωρίς να υποτιμώ καθόλου αυτή μου τη δουλειά (είναι γνωστό πια, ότι δεν συμφωνώ και το έχω πει επανειλημμένα, με τον διαχωρισμό σοβαρός και ελαφριάς μουσικής), πιστεύω ότι στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε να κάνουμε με μια σειρά από καλά τραγούδια. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Εκείνο πού έχει σημασία για μένα και τη δουλειά μου είναι εργασίες πού πρόθεσή τους (για το αποτέλεσμα είμαι ό πλέον αναρμόδιος να μιλήσω) είναι ένα βήμα παραπέρα. Ο στόχος τους είναι κάτι το καινούργιο. Και φυσικά πιστεύω πώς οι στόχοι τού «Ευριπίδη IV» εκ προθέσεως είναι τέτοιοι. Ο «Ευριπίδης IV» αποτελεί μια συνέχεια, ένα τέλος και μια καινούργια αρχή για τη μουσική μου.

 

Πριν συνεχίσω για τον «Ευριπίδη IV» θα κάνω μια παρένθεση. Συνηθίζουν κριτικοί πού γράφουν - ειδικά σε μερικά νεολαιίστικα περιοδικά πού ασχολούνται με τη μουσική - να ταυτίζουν την εξέλιξη τού συνθέτη με την δισκογραφική του πορεία. Και αυτό μπορεί να είναι σωστό όσον αφορά π.χ. συνθέτες ή γκρουπ πού εκδίδουν όλα τα έργα τους ή για συνθέτες πού γράφουν μόνο τραγούδια. Για μουσικούς όμως πού κινούνται σε ένα μεγαλύτερο φάσμα μουσικής η ταύτιση αυτή είναι λαθεμένη.

 

Για να πάρω μόνο τον εαυτό μου σαν παράδειγμα θα σάς πω ότι έχω γράψει 42 έργα ποικίλης μουσικής και έχουν εκδοθεί 8 δίσκοι. Και βέβαια, σε μια αγορά μικρή όπως είναι η ελληνική θα ήταν αστείο να είχα εκδώσει 30 δίσκους μου μέχρι τώρα. Έτσι, μια και γράφω όπως σάς είπα, σε αρκετά είδη μουσικής, η όποια μου εξέλιξη δεν μπορεί να φανεί μόνο από τη δισκογραφική μου παρουσία αλλά και από έργα μου πού παίζονται ή πού ακούγονται από το ραδιόφωνο ή από θεατρικές μου δουλειές.

 

Το λέω αυτό γιατί όταν π.χ. γράφω απλά τραγούδια, το ζητούμενο είναι για παράδειγμα η στρογγυλή μελωδία. Όταν γράφω ένα συνθετότερο έργο μπορεί το ζητούμενο να είναι το σπάσιμο της μελωδίας. Και βέβαια, η εξέλιξη μου σαν συνθέτη προσδιορίζεται απ’ όλη μου την εργασία, αλλά οπωσδήποτε τη νέα φόρμα την κυνηγώ και την αναζητώ σε συνθετότερες δουλειές. Με αυτή την έννοια, ό «Ευριπίδης IV» αποτελεί μια συνέχεια της μουσικής μου, αποτελεί το κλείσιμο μιας πρώτης περιόδου και την αρχή, πιστεύω, για μια νέα εξέλιξη μου.

 

Για μένα ό «Ευριπίδης IV» είναι μια καμπή στη μουσική αλλά και δισκογραφική μου παρουσία.

 

Τί είναι με λίγα λόγια, ό «Ευριπίδης IV». Κατ’ αρχήν είναι η τέταρτη εργασία μου σε κείμενα Ευριπίδη. Η πρώτη ήταν η μουσική για τις «Τρωαδίτισσες» του Γ. Μιχαηλίδη με το Ανοιχτό Θέατρο στο Λυκαβηττό το 1977.

 

Η δεύτερη ήταν η μουσική για τον «Ίωνα» πού ανέβασε το Εθνικό στην Επίδαυρο πέρσι και η τρίτη μουσική μου για τον «Ορέστη», παράσταση τού Λ.Π.Θ. στον Λυκαβηττό και στο Βουκουρέστι πέρσι.

 

Στον «Ευριπίδη IV» χρησιμοποίησα στοιχεία της μουσικής μου από τον «Ίωνα» και τον «Ορέστη» αλλά σε μια νέα επεξεργασία. Στο έργο αυτό δεν επιχειρώ μια μελοποίηση τού Ευριπίδειου λόγου. Χρησιμοποιώ αποσπάσματα από τις δύο τραγωδίες, αλλά σπάζοντας τον οποιονδήποτε μύθο. Πολλές φορές μπλέκονται στίχοι από τις δύο τελευταίες τραγωδίες, άλλοτε τεμαχίζονται για να απομείνει στο τέλος μία πρόταση, φράση ή και λέξη που επαναλαμβάνεται επίμονα.

 

Το βασικό πού μ' ενδιαφέρει εδώ δεν είναι μια όπερα πάνω σε κείμενα τού Ευριπίδη. Προσπαθώ να κάνω μια μουσική ανάγνωση της τραγικής δομής Μύησις - πάθος - κάθαρση μέσα από μια σύγχρονη οπτική. Ακόμα και στο λόγο που παρεμβάλλεται δύο φορές μέσω τού αφηγητή, υπάρχει μια χρονική ασυνέχεια. Προσπαθώ πολύ σύντομα να τοποθετήσω την ίδια χρονική στιγμή την αφήγηση της καταγωγής της Ηλέκτρας, την διαπίστωση της τραγικής στιγμής και την πρόταση για λύση-κάθαρση και με μια αφηγήτρια πού δεν περιορίζεται στο ν’ αφηγηθεί αλλά να παίξει τον ρόλο της Ηλέκτρας. Ένα ρόλο που δεν τον βλέπω απαλλαγμένο από ψυχοπαθητικές προεκτάσεις, αρκετά λεπτής ισορροπίας όμως. Από ’δω και η διαφοροποίηση της αφήγησης.

 

Έτσι λοιπόν συμπερασματικά η εργασία μου στον Ευριπίδη δεν είναι η μελοποίηση με την παραδοσιακή ερμηνεία της λέξης. Ενδιαφέρομαι για μία μουσική ανάγνωση της τραγικής δομής. Δεν μ’ ενδιαφέρει ό μύθος. Δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Περισσότερο ενδιαφέρομαι για τα ηχητικά συμβάντα και λιγότερο για τις έννοιες των λέξεων και των φράσεων.

 ...

Θάνος Μικρούτσικος

Πηγή: Ποπ-Ροκ, τεύχος 34, Δεκέμβριος 1980