Δοκιμασία - μελοποίηση Ελλήνων ποιητών

Δελτίο τύπου

Με τον τίτλο «Κακή φωτιά» κυκλοφόρησε το νέο ψηφιακό άλμπουμ του ερμηνευτή Θανάση Χουλιαρά που περιλαμβάνει έντεκα ποιήματα σημαντικών Ελλήνων ποιητών σε μελοποίηση του συνθέτη και τραγουδοποιού Θοδωρή Καρέλλα και τη συμμετοχή του Μίλτου Πασχαλίδη και αποτελεί το πρώτο μέρος μιας ολοκληρωμένης συνθετικής εργασίας του Θοδωρή Καρέλλα, με γενικό τίτλο «Δοκιμασία».Πρόκειται για μια προσπάθεια νέας ανάγνωσης των μεγάλων ποιητών μέσα από την μελοποιητική εφευρετικότητα, την τόλμη αλλά και τον σεβασμό των συντελεστών του άλμπουμ.

Ο Θανάσης Χουλιαράς μέσα από το άλμπουμ αυτό, αποδεικνύει ότι ενώ ανήκει στην κατηγορία των ερμηνευτών που βαδίζει πάνω στο βαθύ ίχνος των μεγάλων μας τραγουδιστών, καταφέρνει να προσθέτει διαρκώς νέα ερμηνευτικά στοιχεία, αποτέλεσμα της πολυσχιδούς καλλιτεχνικής του δραστηριότητας. Τον γνωρίσαμε ως τραγουδιστή του συγκροτήματος «KollektivA», μέσα από μουσικοθεατρικές παραστάσεις και musical αλλά και από την πρώτη του προσωπική δισκογραφική δουλειά «Δεν έχει θαύματα εδώ».

Ο συνθέτης Θοδωρής Καρέλλας γράφει: «Μέχρι στιγμής, οποιαδήποτε κι αν ήταν η αναζήτησή μου, λίγο έως πολύ, η ποίηση με έχει λυτρώσει. Και πολλές είναι οι φορές που με πηγαίνει πολύ «μακριά». Κι επειδή αυτό το «μακριά» δεν είναι μονάχα προσωπική υπόθεση - δεν θα έπρεπε - αυτός είναι και ο λόγος που καταθέτω αυτά τα τραγούδια. Βρες τα μηνύματα, ψάξε την ποίηση, ζήσε ποιητικά».

Οι ενορχηστρώσεις των τραγουδιών, άλλοτε επιβλητικά πληθωρικές και άλλοτε απέριττα απογυμνωμένες, είναι του Δημήτρη Ανδρονιάδη, ενώ στο άλμπουμ ξεχωρίζει και η συμμετοχή του αγαπημένου τραγουδοποιού και τραγουδιστή Μίλτου Πασχαλίδη στο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου».

Γιώργος Β. Μονεμβασίτης: "Μίκης Θεοδωράκης - Τραγουδώντας στη σκηνή"

Μίκης Θεοδωράκης - Τραγουδώντας στη σκηνή

του Γιώργου Β. Μονεμβασίτη

(Εισήγηση στο Διεθνές Συνέδριο "Μίκης Θεοδωράκης, Χανιά, 29-31 Ιουλίου 2005)

Από τη στιγμή που γεννήθηκε το Θέατρο αποζήτησε τη συνδρομή των άλλων δυο παραστατικών τεχνών, της Όρχησης, του Χορού δηλαδή, και της Μουσικής∙ κυρίως της μουσικής. Σύντομα η μουσική έγινε απαραίτητη. Κάλλιστα λοιπόν μπορούμε να ισχυριστούμε σήμερα ότι Θέατρο χωρίς Μουσική μοιάζει με σαλάτα χωρίς αλάτι και χωρίς λάδι. Στην πρόκληση της θεατρικής μουσικής δεν ήταν δυνατόν να μην ανταποκριθεί ο Μίκης Θεοδωράκης.

Με αριθμούς η ανταπόκριση αυτή μεταφράζεται σε σαράντα εννέα ξεχωριστές προτάσεις θεατρικής μουσικής. Μέσα στον ανεκτίμητο μουσικό χείμαρρο που μας χάρισε ο Μίκης η μουσική την οποία συνέθεσε για το θέατρο κατέχει θέση ξεχωριστή. Και η ενασχόλησή του αυτή, καθώς εύκολα μπορεί να αντιληφθεί ο ιχνηλάτης του έργου του, δεν είναι μονοδιάστατη, ούτε ευκαιριακή, μα πολυδιάστατη και διηνεκής. Αν προσεγγίσουμε προσεκτικά αυτό το ιδιαίτερο τμήμα του έργου του θα διαπιστώσουμε ότι ασχολήθηκε συνολικά, ως συνθέτης βεβαίως, με πέντε διαφορετικά είδη θεάτρου. Η προσπάθεια ομαδοποίησής τους απέδωσε τις ακόλουθες ιδιαίτερες κατηγορίες:

1. Μουσική για το αρχαίο θέατρο (τραγωδία και κωμωδία)

2. Μουσική για κλασικό και νεότερο θέατρο

3. Μουσική για μουσικοθεατρικές παραστάσεις (επιθεωρήσεις)

4. Μουσική για ραδιοφωνικό θέατρο

5. Μουσική για το δικό του Μουσικό Θέατρο.

Καταμετρώντας και αποτιμώντας την προσφορά του κατά κατηγορία διαπιστώνουμε ότι έχει υπηρετήσει το θέατρο όχι μόνο με αξιοσύνη αλλά και με αφοσίωση. Έτσι στον κατάλογο των έργων του μετρήσαμε μουσικές για έντεκα παραστάσεις του αρχαίου θεάτρου - που γίνονται δεκατρείς αν εκλάβουμε (όπως πρέπει) την «Ορέστεια» ως τριλογία - μουσικές για δεκαοκτώ παραστάσεις κλασικού και νεότερου θεάτρου - στις οποίες πρέπει να προσθέσουμε και πέντε προσπάθειες οι οποίες παρέμειναν στο επίπεδο του σχεδιασμού - μουσικές για δυο επιθεωρήσεις, μουσικές για δέκα παραγωγές ραδιοφωνικού θεάτρου και τέλος μουσική για ένα δικό του μουσικοθεατρικό έργο. Σύνολο, οι σαράντα εννέα ξεχωριστές προτάσεις θεατρικής μουσικής που προμνημονεύσαμε. Και δεν έχουμε συμπεριλάβει σε αυτές τα πέντε λυρικά δράματα (όπερες δηλαδή) που έχει υπογράψει μέχρι σήμερα, μια και η κα Χολστ σας μίλησε πριν λίγο για αυτά∙ και αυτά κι αν είναι θέατρο!

Ας εξετάσουμε όμως ξεχωριστά τις πέντε αυτές ιδιαίτερες ομάδες-κατηγορίες, αφού πρώτα αναφέρουμε μιαν ιδιομορφία της θεατρικής μουσικής. Προορισμένη, παλιότερα τουλάχιστον, να ερμηνεύεται η μουσική αυτή επί σκηνής, δεν επέτρεπε στο δημιουργό να χρησιμοποιήσει παρά ένα λιτό οργανικό σύνολο. Αξιοποιώντας τις γνώσεις και την ευρηματικότητά του ο Μίκης μεγαλούργησε και στον τομέα αυτό. Οι ενορχηστρώσεις της θεατρικής μουσικής του αποτελούν συχνά πρότυπα.

Το πρώτο αρχαίο δράμα στο οποίο εκλήθη ο Μίκης Θεοδωράκης να συνθέσει μουσική ήταν η τραγωδία του Ευριπίδη «Φοίνισσες». Ήταν Δεκέμβρης του 1959. Βρισκόταν τότε στο Παρίσι, είχε αναδειχθεί σε λόγιο μουσουργό με εξαιρετικές προοπτικές εξέλιξης, δεν κουβαλούσε όμως ακόμη, επίσημα τουλάχιστον, τη δόξα και την ευθύνη του ελληνικού τραγουδιού. Ο εμβληματικός «Επιτάφιος» ήταν ήδη έτοιμος, άγνωστος ωστόσο, καθόσον αδισκογράφητος. Το αίτημα για σύνθεση μουσικής για τις «Φοίνισσες» προερχόταν από το Εθνικό Θέατρο και τον Αλέξη Μινωτή, σκηνοθέτη του έργου που επρόκειτο να παρουσιαστεί το επόμενο καλοκαίρι (1960) στην Επίδαυρο. Ο Μίκης άρχισε να εργάζεται για το έργο με οδηγό τη μετάφραση του Γεράσιμου Σπαταλά στις 27 Δεκεμβρίου. Ολοκλήρωσε την καταγραφή της έμπνευσής του, αλλά και την επεξεργασία της, στις 28 Μαΐου 1960. Η μουσική συναπαρτιζόταν από έντεκα ξεχωριστά μέρη από τα οποία τέσσερα ήσαν χορικά. Η παρτιτούρα όριζε για την ερμηνεία μεσόφωνο, χορωδία - ο χορός δηλαδή - δυο βιολοντσέλα, κόντρα μπάσο, δυο φλάουτα, όμποε, δυο κόρνα, δυο τρομπόνια, δυο τρομπέτες, κλαρινέτο σε Sib, πιάνο και κρουστά. Η πρώτη παράσταση του έργου πραγματοποιήθηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 19 Ιουνίου 1960. Όπως διαπίστωσαν οι παρευρισκόμενοι, η μουσική του Μίκη ήταν πραγματικά σπουδαία. Απολύτως ταιριαστή προς το μύθο αλλά και προς το ήθος της τραγωδίας. Για την ιστορία αναφέρουμε - και όχι για να προκαλέσουμε συγκρίσεις με το σήμερα - ότι πρωταγωνιστές της παράστασης ήταν η Κατίνα Παξινού, η 'Αννα Συνοδινού, ο Αλέξης Μινωτής και ο Θάνος Κωτσόπουλος.

Η καθομολογημένη επιτυχία της μουσικής προοιώνιζε λαμπρή συνέχεια στη συνεργασία του Μίκη με το Εθνικό Θέατρο και τον Αλέξη Μινωτή. Ήταν κάτι που ο ίδιος μάλιστα ο ηθοποιός-σκηνοθέτης του Εθνικού διακαώς επιθυμούσε. Δυστυχώς όμως η αρμονική αυτή συνεργασία διεκόπη βιαίως. Ξέρετε γιατί; Μα πως ήταν δυνατόν εκείνη την εποχή, αρχές της δεκαετίας του 1960, να συνεργάζεται ένας κομμουνιστής με το Εθνικό (λέγε με και Βασιλικό) Θέατρο, όταν μάλιστα ακόμη και τα παιδιά πηγαίναμε στο κατηχητικό για να πάρουμε πιστοποιητικό νομιμοφρασύνης; Το Εθνικό Θέατρο ωστόσο δεν απέκλεισε εντελώς τον Μίκη Θεοδωράκη από τις παραγωγές του. Μάλλον για άλλοθι και με βαριά καρδιά οι υπεύθυνοι του ανέθεσαν κάποιες ακόμη μουσικές, όχι όμως για τις μεγάλες παραγωγές. Γεννήθηκε έτσι μουσική για τον «Αίαντα» του Σοφοκλή (1961), τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη (1965). Μετά τη μουσική για τη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη, το 1966 για το ανεξάρτητο θέατρο, η επόμενη προσπάθεια έγινε το 1977 με τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου, ξανά με το Εθνικό - επίσημη ονομασία πλέον - Θέατρο. Ακολούθησαν «Ιππής» του Αριστοφάνη, το 1979, η τριλογία της «Ορέστειας» του Αισχύλου, το 1986 με 1988, η «Εκάβη' του Ευριπίδη το 1987, η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή το 1990, ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, το 1992 και τέλος ο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, το 1996.

Μουσική για το κλασικό και το νεότερο θέατρο άρχισε να συνθέτει ο Μίκης Θεοδωράκης νωρίς-νωρίς, το 1945. Επρόκειτο για το έργο Θεατρική Τραγωδία του Βασίλη Ρώτα. Η προσπάθεια όμως, λόγω και των γεγονότων, έμεινε ημιτελής. Τα γεγονότα της εποχής, όσα επακολούθησαν αλλά και η αφοσίωση του συνθέτη στις μουσικές του σπουδές στο Παρίσι, ανέστειλαν τη διάθεση για περεταίρω ενασχόληση με το θέμα. Μέχρι το 1962 όμως. Τότε με υποκινητή πάλι τον, έστω και δευτερογενή, λόγο του Βασίλη Ρώτα ο Μίκης κατέθεσε την πρώτη ολοκληρωμένη του μουσική για το νεότερο θέατρο και - ποιος αμφιβάλει - θριάμβευσε. Το έργο: «Ένας όμηρος» του Ιρλανδού Μπρένταν Μπίαν - ο Βασίλης Ρώτας είχε κάνει τη μετάφραση. Τα περισσότερα από τα 16 θαυμάσια τραγούδια του έργου έφυγαν πάραυτα από τη σκηνή και έγινα τραγούδια της πολιτικής παρέας: «Ήταν 18 Νοέμβρη», «Το γελαστό παιδί», «'Ανοιξε λίγο το παράθυρο», «Τον Σεπτέμβριο θυμάμαι», «Είμαι 'Αγγλος νιος και τυχερός», «Θα σου στείλω μάνα», ποιο να μην αναφέρει κανείς... Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά στις 12 Απρίλη του 1962 στο Κυκλικό Θέατρο της Αθήνας με την Ντόρα Γιαννακοπούλου να τραγουδά επί σκηνής συνοδευόμενη, στην κλασική κιθάρα, από τον Δημήτρη Φάμπα. Ξανά για την ιστορία μνημονεύουμε τους ηθοποιούς που μετείχαν στην παράσταση: Κώστας Μπάκας, Νέλλη Αγγελίδου, Μαρίκα Κοτοπούλη, Χρήστος Πάρλας, Τασώ Καβαδδία.

Αυτή τη δεύτερη κατηγορία των σκηνικών μουσικών του Μίκη Θεοδωράκη μπορούμε να τη χωρίσουμε σε δυο υποκατηγορίες. Ελληνικό και διεθνές θέατρο. Η Διάκριση αυτή είναι χρήσιμη και για την αισθητική προσέγγιση του θέματος, αφού δείχνει τη γνώση, την ευαισθησία και την προσαρμοστικότητα του συνθέτη. Τι εννοούμε; Θα το αντιληφθείτε αμέσως μόλις αναφέρουμε το πρώτο αμιγώς ελληνικό θεατρικό έργο για το οποίο συνέθεσε μουσική και τη συγκρίνετε με αυτήν που συνέθεσε για το έργο που μόλις αναφέραμε, το «Ένας Όμηρος». Ο «Όμηρος» έδωσε μουσική σαφώς δυτικότροπη, με μπαλάντες και ηχοχρώματα που προσδιορίζουν την εντοπιότητα και προσδιορίζονται από αυτή - Ιρλανδία γαρ. Το ελληνικό έργο απέφερε μουσική γνήσια ελληνική με πλεονάζοντα τα χαρακτηριστικά του λαϊκού μουσικού μας πολιτισμού. Α!!! Συγγνώμη. Λησμονήσαμε να σας πούμε ποιο ήταν αυτό το έργο. Οι περισσότεροι το έχετε ασφαλώς καταλάβει. Ήταν βεβαίως «Η γειτονιά των αγγέλων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Πρεμιέρα στο Θέατρο Κοτοπούλη - σημερινό REX - στις 4 Οκτωβρίου 1963. Σκηνοθέτης ο συγγραφέας, πρωταγωνιστές οι Νίκος Κούρκουλος, Τζένη Καρέζη, Αλίκη Ζωγράφου, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος. Πρωταγωνιστούσαν επίσης τα τέσσερα τραγούδια και οι πολύχρωμες μουσικές που συνέθεσε για την παράσταση ο Μίκης μας. Τραγούδια που σύντομα τα τραγούδησε όλη η Αθήνα, όλη η Ελλάδα, όλος ο Ελληνισμός: «Από το παράθυρό σου», «Το ψωμί είναι στο τραπέζι», «Δόξα το θεό», «Στρώσε το στρώμα σου για δυο». Με το μπουζούκι του Γιώργου Ζαμπέτα να υφαίνει μουσικές της ψυχής.

Η μετέπειτα ενασχόληση του Μίκη Θεοδωράκη με αυτά τα είδη του θεάτρου, είχε τη γνωστή πορεία και κατάληξη. Αναστολή, τα χρόνια της Χούντας, θριαμβική επάνοδος, τον καιρό της μεταπολίτευσης, ύφεση μετά το 1980, μια και τότε ο συνθέτης αποφάσισε να ασχοληθεί μεθοδικότερα με το λόγιο έργο του. Τελευταία και πλέον πρόσφατη θεατρική του μουσική είναι εκείνη για τον σαιξπηρικό «Μάκβεθ» που παρουσιάστηκε το 1994 στο Θέατρο Καρέζη από τον Γιώργο Κιμούλη και την Καρυοφιλλιά Καραμπέτη.

Στην κατηγορία μουσικό θέατρο-επιθεώρηση η εμπλοκή του Μίκη Θεοδωράκη είναι σχετικά μικρή, πολύ, ωστόσο, σημαντική. Δύο παραστάσεις απήλαυσαν τη μουσική του εύνοια. Η πρώτη ήταν η «Όμορφη Πόλη». Εννέα Ιουνίου 1962 η επιθεώρηση, σε κείμενα Μποστ αλλά και Μίκη και σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη πρωτοπαρουσιάζεται στο Θέατρο Παρκ της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Τα δώδεκα τραγούδια της παράστασης σε στίχους Μποστ, Δημήτρη Χριστοδούλου, Ερρίκου Θαλασσινού και 'Ακου Δασκαλόπουλου ερμήνευσαν επί σκηνής ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Ντόρα Γιαννακοπούλου, ο Γιάννης Βογιατζής, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Μαρινέλλα. Τραγούδια γνήσια λαϊκά όπως τα «Σερενάτα», «Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά», «Όταν με δείτε να μιλώ», «Της ξενιτιάς» - γνωστότερο ίσως ως «Φεγγάρι μάγια μου 'κανες». Το εξαιρετικά ενδιαφέρον στην περίπτωση αυτή είναι ότι λίγα μέτρα μακρύτερα, πάντοτε στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, στο Θέατρο Μετροπόλιταν, πέντε μέρες αργότερα δόθηκε η πρεμιέρα μιας άλλης επιθεώρησης αντίστοιχου ήθους, εμβέλειας και επιρροής, όπως αποδείχθηκε, τη μουσική της οποίας είχε υπογράψει ο Μάνος Χατζιδάκις. Ήταν βεβαίως η «Οδός Ονείρων». Την επόμενη όμως χρονιά οι δυο ακρογωνιαίοι λίθοι του οικοδομήματος του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού από αντίπαλοι, βρέθηκαν συνεργάτες. Το Θέατρο Παρκ φιλοξένησε τους καρπούς της συνεργασίας τους που ονομάστηκε «Μαγική Πόλη». Η λαμπρή πρεμιέρα δόθηκε στις 20 Ιουνίου 1963 και τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Λεωνίδας Τριβιζάς. Η παράσταση αυτή σηματοδότησε το τέλος της προσφοράς του Μίκη στην επιθεώρηση. Συνέθεσε για αυτήν τρία εξαίσια νέα λαϊκά τραγούδια: Τα «Βάρκα στο γιαλό» και «Το φεγγάρι κάνει βόλτα» σε δικούς του στίχους και το «Τι να την κάνω τη χαρά» σε στίχους Νότη Περγιάλη.

Η επόμενη και λιγότερο γνωστή κατηγορία θεατρικής μουσικής του Μίκη είναι εκείνη που αφορά το ραδιοφωνικό θέατρο. Ναι! Το ραδιοφωνικό θέατρο που προσέδιδε μιαν άλλη μαγεία στο ραδιόφωνο, χαμένη σήμερα, αν όχι και ξεχασμένη. Ομολογούμε ότι παραμένουμε αθεράπευτα νοσταλγοί εκείνου του μέσου και εκείνης της εποχής. Μουσική του Μίκη Θεοδωράκη για ραδιοφωνικά σκηνοθετημένο θεατρικό έργο πρωτακούστηκε από το Πρώτο Πρόγραμμα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, του ΕΙΡ όπως ονομαζόταν, στις 17 Οκτωβρίου 1953. Το έργο ήταν η «Κάρμεν» του Προσπέρ Μεριμέ, αυτό από το οποίο γεννήθηκε και η ομώνυμη ξακουστή όπερα του Ζορζ Μπιζέ. Τη ραδιοσκηνοθεσία είχε υπογράψει ο Μήτσος Λυγίζος και τη θεατρική προσαρμογή του έργου ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Στίχοι του Καμπανέλλη για την περίπτωση ευτύχησαν να γίνουν πανέμορφο τραγούδι το οποίο κόσμησε δέκα χρόνια αργότερα την παράσταση «Μαγική Πόλη». Το όνομα του τραγουδιού: «Μαργαρίτα Μαγιοπούλα». Η εξαιρετικά επιτυχημένη ραδιοφωνική συνεργασία του συνθέτη ανταμείφθηκε με την άμεση συνέχεια. Μέχρι το 1955 ο Μίκης χάρισε το θείο χάρισμά του σε εννέα ακόμη ραδιοσκηνοθετημένα θεατρικά έργα, ελληνικά τα περισσότερα, συνεργαζόμενος με σημαντικές πνευματικές προσωπικότητες όπως ο Νίκος Γκάτσος, ο Νότης Περγιάλης, ο Ντίμης Αποστολόπουλος, ο Μιχάλης Κατσαρός. Τούτος ο τελευταίος, ο ποιητής της ανατροπής, υπέγραψε την τελευταία ραδιοφωνική παρουσία του Μίκη σε θεατρικό έργο, ως μεταφραστής του έργου «Το τραγούδι του Νάλα», το οποίο προέρχεται από το έπος «Μαχαμπαράτα». Οι σπουδές στο Παρίσι εμπόδισαν το συνθέτη να συνεχίσει την καρποφόρα ραδιοφωνική δραστηριότητά του. Όταν επέστρεψε οι συνθήκες είχαν αλλάξει και η δημιουργική του προσοχή επικεντρώθηκε αλλού. Οι όμορφες μουσικές τις οποίες συνέθεσε για τα δέκα έργα του ραδιοφωνικού θεάτρου, έχουν εν πολλοίς λησμονηθεί, μια και παραμένουν ανέκδοτες, δεν έχουν όμως χαθεί. Παραμένουν φυλαγμένες στα ανήλιαγα σωθικά του Ραδιομεγάρου της Αγίας Παρασκευής. Φυλαγμένες πολύ καλά μάλιστα, μήπως βρεθεί κάποιο βέβηλο χέρι που θα θελήσει να τις αγγίξει, να τις χαϊδέψει, να τις ακούσει, να τις χαρεί, να τις δημοσιοποιήσει.

Και φτάσαμε στην τελευταία κατηγορία, στην τελευταία ομάδα της θεατρικής του μουσικής. Ουσιαστικά δεν είναι ομάδα αλλά αποτελείται από ένα και μοναδικό έργο∙ τι έργο όμως! Έργο πραγματικά εμπνευσμένο - και όχι μόνον μουσικά - για το οποίο ο Μίκης έχει τη συνολική ευθύνη δημιουργίας. Ο ίδιος εμπνεύστηκε τον μύθο του, ο ίδιος έγραψε το ποιητικό του κείμενο, ο ίδιος έγραψε τους στίχους των τραγουδιών του - πλην ενός - ο ίδιος, προφανώς, συνέθεσε τη μουσική του και έπλασε τα τραγούδια του. Εφάρμοσε δηλαδή στην εντέλεια τις προδιαγραφές του μεγάλου οράματος του Ρίχαρντ Βάγκνερ για ένα συνολικό, ολοκληρωμένο έργο τέχνης, ένα Gesamtkunstwerk, όπως το ονόμαζε ο ρομαντικός Γερμανός μουσουργός, στα πρότυπα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Πρόκειται βεβαίως για το συγκλονιστικό «Τραγούδι του νεκρού αδελφού», που δεύτερο όμοιο του στην νεότερη ελληνική ιστορία δεν υπάρχει. Με το έργο αυτό ο Μίκης αναδεικνύεται σε έναν αδιαμφισβήτητο σύγχρονο Έλληνα τραγωδό. Τούτο το έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε στις 15 Οκτωβρίου 1962 στο Θέατρο Καλουτά σκηνοθετημένο από τον Πέλο Κατσέλη είναι ακριβώς μια Σύγχρονη Λαϊκή Τραγωδία. Ο Μίκης Θεοδωράκης σε ένα κορύφωμα έμπνευσης, ευαισθησίας και τόλμης συμπλέκει το ήθος της αρχαίας τραγωδίας, τους μύθους και τα σύμβολα της νεοελληνικής ιστορίας και τα δομικά στοιχεία του δημοτικού και λαϊκού τραγουδιού. Τα τραγούδια που γεννήθηκαν για αυτό και τραγουδήθηκαν από τον μεγάλο Γρηγόρη Μπιθικώτση, τραγούδια δοξαστικά του λαϊκού ελληνικού πολιτισμού, έμελλε να σφραγίσουν την ευαισθησία του Έλληνα. Τραγούδια όπως τα «Απρίλης», «Το όνειρο», «Κοιμήσου αγγελούδι μου» - αυτό μόνο ήταν σε στίχους του Κώστα Βίρβου -, «Η αλυσίδα», «Ένα δειλινό» «Προδομένη αγάπη», «Τον Παύλο και τον Νικολιό», «Στα περβόλια», «Δοξαστικό». Ελπίζω να μην ξέχασα κανένα γιατί δεν πρέπει, δεν μπορεί, δεν επιτρέπεται να ξεχαστεί κάποιο τους.

Πέρα από αυτά πρέπει να επισημάνουμε και την έντονη θεατρικότητα η οποία ενυπάρχει και στο πιο απλό τραγούδι του συνθέτη. Επομένως ολοκληρωτικά θεατρικός είναι ο μουσικός Μίκης Θεοδωράκης. Μια αστείρευτη πηγή θεατρικής μουσικής. Βεβαίως «ουκ εν τω πολλώ το ευ». Στην περίπτωση του Μ.Θ., όμως, όσον αφορά τη σκηνική μουσική, υπάρχει και το πολύ και το καλό. Το πρώτο, το πολύ, το οποίο είναι αντικειμενικό το αποδείξαμε, το είπαμε με τον αδιάψευστο κανόνα των αριθμών. Το δεύτερο, το καλό δηλαδή, το οποίο είναι υποκειμενικό, μετατρέπεται σε αντικειμενικό από την αντοχή την οποία έχουν επιδείξει οι περισσότερες από αυτές τις μουσικές στο χρόνο. Αδιάψευστος δηλαδή ο κριτής και σε αυτή την περίπτωση.

Πριν ολοκληρώσουμε, ιδού μερικές φράσεις του τις οποίες ερανιστήκαμε από κείμενο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ριζοσπάστης στις 4 Σεπτεμβρίου 1980 και στις οποίες συνοψίζεται η φιλοσοφία με την οποία προσέγγισε τη σκηνική μουσική. «Η πιο πετυχημένη μουσική, είτε στο θέατρο, είτε στο αρχαίο δράμα ή στον κινηματογράφο, είναι εκείνη που αφομοιώνεται τόσο πολύ με το έργο ώστε να μη γίνεται καν αισθητή. Υπάρχουν βέβαια ορισμένες σκηνές, όπως είναι τα χορικά, όπου η μουσική βγαίνει σε πρώτο πλάνο∙ εκεί δεν γίνεται διαφορετικά. Ωστόσο γενικά η μουσική θα πρέπει να υπογραμμίζει το λόγο και όχι να φλυαρεί από μόνη της, γιατί τότε αποπροσανατολίζει».

Αν αναλογιστούμε τέλος και το μέγεθος και την ποιότητα της θεατρικής-σκηνικής μουσικής την οποία συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης θα καταλήξουμε στο αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα ότι η μουσική αυτή και μόνη της θα ήταν αρκετή να αναδείξει και να καταξιώσει τον οποιονδήποτε συνθέτη. Ο Μίκης Θεοδωράκης όμως μας δώρισε τόσα ακόμη δυσμέτρητα όσο και πολύτιμα της τέχνης των ήχων...

Συνέντευξη της Τάνιας Τσανακλίδου στη Λιάνα Μαλανδρενιώτη

Τάνια Τσανακλίδου:

"Κατοικώ στον κόσμο του Μάνου"

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ, 5 Σεπτεμβρίου 2016).

Η Τάνια Τσανακλίδου είναι η ερμηνεύτρια της καρδιάς. Συγκινητική και ευσυγκίνητη ταυτόχρονα είναι ίσως η μόνη που μεταφέρει το κάθε τραγούδι στον κόσμο σαν να είναι δικό της προσωπικό βίωμα, αυτό και κατέθεσε λίγο καιρό πριν στις δύο sold out παραστάσεις της στη Μικρή Επίδαυρο, στις οποίες η τέχνη του τραγουδιού συνάντησε αυτήν του θεάτρου. Το ίδιο θα κάνει και τώρα, στη μία και μοναδική συναυλία της στο Ηρώδειο, μαζί με μία ομάδα εξαίρετων μουσικών (Τάκης Φαραζής, Παναγιώτης Τσεβάς, Τάσος Μισυρλής, Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, Γιάννης Παπαζαχαριάκης). Άλλωστε, στα προσεχή σχέδια της η Τάνια Τσανακλίδου έχει την ερμηνεία της στο θεατρικό μονόλογο «Ο Κατάδεσμος», από το ομότιτλο βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη, που θα σκηνοθετήσει ο Αντώνης Μποσκοΐτης και θα μας κρατήσει συντροφιά το χειμώνα.

Πιστεύετε ότι ισχύει αυτό που λένε ότι οι ηθοποιοί λειτουργούν ως οι καλύτεροι τραγουδιστές;

Είναι θέμα γούστου. Προσωπικά γοητεύομαι από τον τρόπο που οι ηθοποιοί τραγουδούν, κυρίως γιατί δίνουν βαρύτητα στο λόγο και δεν ναρκισσεύονται με τη φωνή τους.

Η παράσταση αυτή, αποτελούμενη εξ ολοκλήρου από θεατρικά τραγούδια, ποιες μνήμες «ξύπνησε» στην ερμηνεύτρια Τάνια Τσανακλίδου;

Αγαπώ το θέατρο και τη μουσική από παιδί. Πρωτομπήκα σ’ αυτόν το μαγικό κόσμο το καλοκαίρι του 1963 όταν έπαιξα στην παράσταση «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Πιραντέλο με το θίασο Μυράτ-Ζουμπουλάκη. Πιστεύω ότι αυτή μου η εμπειρία υπήρξε καθοριστική για τις μετέπειτα επιλογές μου. Μπήκα στον κόσμο της μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι και ουδέποτε θέλησα να δραπετεύσω. Εκεί κατοικώ έως και σήμερα που μιλάμε. Υπάρχουν κι άλλα τραγούδια της παράστασης που θα παρακολουθήσετε, όπως τα τραγούδια του «Μορμόλη» που έχουν για μένα βαρύ φορτίο μνήμης και συγκίνησης.

Με ποια τραγούδια θα αναμετρηθείτε για πρώτη φορά στην παράσταση;

Παραπάνω από τα μισά τα τραγουδώ για πρώτη φορά. Είναι τα τραγούδια από τους «Όρνιθες» του Μάνου, η «Μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων», το «Χάθηκα μέσα στη ζωή μου» της Ελένης Καραΐνδρου, το «Απ’ τα κουμπάκια ανάμεσα» του Νίκου Κυπουργού και πολλά άλλα.

Χαρακτηριστικό σας όλα αυτά τα χρόνια είναι ο χώρος που αφήνετε στους μουσικούς σας. Υπάρχει κάποια «συνταγή» για τη χημεία μεταξύ του ερμηνευτή και των μουσικών συνοδών του κάθε φορά;

Δουλεύω συνήθως με μια ομάδα μουσικών που θαυμάζω και εκτιμώ. Νιώθω ευγνωμοσύνη που μου «χαρίζονται» και είναι χαρά μου να τους παραχωρώ το χώρο μου με όλη μου την καρδιά.

Αναρωτιέμαι αν την ώρα που ερμηνεύετε ένα τραγούδι γνωρίζετε τον τρόπο με τον οποίο θα κάνετε το κοινό μέτοχο στα πάθη. Όχι μόνο του καλλιτέχνη πάθη, αλλά και πάθη μιας ολόκληρης κοινωνίας. Σύμφωνα με το ρηθέν «η τέχνη είναι θεραπευτική» νομίζετε ότι αυτό συμβαίνει και με τη δική σας;

Νομίζω, μετράει η ειλικρινής στάση μου απέναντι τους και απέναντι στην τέχνη μου. Δεν βγαίνω στη σκηνή για να κάνω την ωραία ή την σπουδαία. Έχω βυθιστεί μέσα στη ρίζα της ύπαρξης μου, όπου συναντάει κανείς το πανανθρώπινο και του επιτρέπω να πάρει τα ηνία της αφήγησης. Το «εγώ» από ένα σημείο και μετά οφείλει να κάνει στην άκρη. Τότε μόνο η τέχνη μπορεί να θεραπεύει.

Ο Γιώργης Χριστοδούλου για τον δίσκο "Δέκα και μία νύχτες" της Αρλέτας

Ο Γιώργης Χριστοδούλου για το «Δέκα και μία νύχτες» της Αρλέτας

Από τις έντεκα νύχτες ήμουν στις δέκα - υποχρέωσα τη γιαγιά μου και τον παππού μου να με πηγαίνουνε κάθε βράδυ. Δεν είχε όλες τις βραδιές πολύ κόσμο, γιατί ήταν δέκα συνεχόμενες. Αλλά ήταν όλες μαγικές.

Θυμάμαι ότι η αφίσα στον δρόμο ήταν αυτή που έχει μέσα το πρόγραμμα - η φωτογραφία της Αρλέτας με ένα κολάζ. Στο πάνω μέρος της αφίσας είχε έναν ήλιο, ένα αυτοκόλλητο που έλεγε «Πυρηνική ενέργεια; Όχι ευχαριστώ». Και ήταν το πρώτο live που θυμάμαι στη ζωή μου που είχε διπλή αφίσα. Δηλαδή, η Αρλέτα είχε φτιάξει μια αφίσα που έδειχνε εκείνη και άλλη μία που έλεγε «Αρλέτα - Δέκα νύχτες» και είχε με μεγάλα γράμματα μόνο τους μουσικούς. Αυτό τότε, τον χειμώνα του 1987-88, κανείς δεν το έκανε. Η Αρλέτα είχε φτιάξει μια διπλή αφίσα και η δεύτερη αφίσα ήταν αφιερωμένη μόνο στους μουσικούς της.

 

Επίσης, συναυλίες σε θέατρο δε γίνονταν εκείνη την εποχή· η Αρλέτα, όμως, γράφει στο πρόγραμμα: «Πάντα ονειρευόμουνα να τραγουδώ σ’ ένα θέατρο». Κάποια αποσπάσματα από το Περοκέ υπάρχουν στο YouTube από την εκπομπή της Ρηνιώς Παπανικόλα, όμως δε βγαίνει όλη η τρέλα που υπήρχε στο live. Όλο αυτό ξέφευγε κάποια στιγμή, θυμάμαι ότι υπήρχε μια τρομερή ελευθερία. Ήταν στημένο ωραία, ήταν μαγικό, γιατί η Αρλέτα ήταν στα καλύτερά της φωνητικά, σε τρομερή φόρμα, έλεγε τραγούδια πολύ δύσκολα. Και όλο το σχήμα είχε μια τζαζ χροιά.

Του Βαλεντίν του είχε δώσει τόσο πολύ χώρο η Αρλέτα που θυμάμαι μια βραδιά - όπου είχε ξεφύγει τελείως το πράγμα με τους αυτοσχεδιασμούς - να είναι με πλάτη στη σκηνή πάνω στα σανίδια, με τα πόδια ψηλά, και να παίζει βιολί ανάποδα. Θυμάμαι, επίσης, ένα βράδυ που ανέβηκε πάνω στη σκηνή κάποιος από το θέατρο και είπε ότι είχε πάρει τηλέφωνο στο θέατρο κάποια κυρία να ζητήσει τον γυναικολόγο της επειδή γεννούσε: «Ο κύριος τάδε να πάρει τηλέφωνο, έρχεται στον κόσμο μια καινούργια ζωή». Και συνεχίζει ο υπεύθυνος του θεάτρου: «Αν είναι κοριτσάκι θα το βγάλουμε Αρλέτα». Και ψιθυρίζει η Αρλέτα, αυτοσαρκαζόμενη, στο μικρόφωνο: «Αχ το καημένο».

 

Γιώργης Χριστοδούλου

Πηγή: Συνέντευξη στον Ηρακλή Οικονόμου, 2019.

Ο Θάνος Μικρούτσικος απαγγέλλει Πωλ Ελυάρ

 

Με αφορμή τον ένα χρόνο από το «φευγιό» του Θάνου Μικρούτσικου η ομάδα «Συλλογική Μνήμη» δίνει στη δημοσιότητα βίντεο στο οποίο απαγγέλλει ποίηση του κομμουνιστή Γάλλου ποιητή Πωλ Ελυάρ για τις ανάγκες ντοκιμαντέρ, που η δημιουργία του βρίσκεται σε εξέλιξη, με τίτλο «Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας».

Ο Θ. Μικρούτσικος απαγγέλλει στίχους από τα ποιήματα «Προσεύχονται οι χήρες και οι μανάδες» και «Στις Ελληνίδες αδερφές μου» πλαισιωμένους από ένα ορχηστρικό κομμάτι που συνέθεσε για να ντύσει τους στίχους αυτούς...

Ο Πωλ Ελυάρ επισκέφθηκε τον Γράμμο και το Βίτσι μαζί με γαλλική αντιπροσωπεία, τον Ιούνη του 1949 και έγραψε ποιήματα συγκλονισμένος από τον αγώνα του ΔΣΕ και ιδιαίτερα των μαχητριών του.

***

«Ήταν καλοκαίρι του 2019, όταν σε ένα ταξίδι για τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ συζητούσαμε για το ποιος θα μπορούσε να "ντύσει" τα ποιήματα του Πωλ Ελυάρ που έχουμε διαλέξει για το ντοκιμαντέρ με την αφήγησή του. Τότε ο Αλέξανδρος έριξε την ιδέα του Θάνου Μικρούτσικου. Διστακτικά στην αρχή, ήρθαμε σε επικοινωνία μαζί του και αυτός μας είπε αμέσως ότι με χαρά του θα μας βοηθούσε. Μάλιστα, πήρε την πρωτοβουλία να μας γράψει και ένα ορχηστρικό κομμάτι (εμείς ντρεπόμασταν και να του ζητήσουμε κάτι τέτοιο, φυσικά!), λέγοντάς μας "σας έγραψα και ένα κομμάτι, ακούστε το και άμα δεν σας κάνει, μην το βάλετε". Μέσα σε λίγο καιρό μας φιλοξένησε στο σπίτι του, όπου κάναμε την ηχογράφηση (ένας καμεραμάν -ο Αλέξανδρος- και δύο ηχολήπτες, ο Νίκος και ο Ανδρέας). Λίγους μήνες μετά, ο Θάνος Μικρούτσικος έφυγε. Λυπούμαστε που δεν πρόλαβε να δει το ντοκιμαντέρ, παρόλα αυτά ελπίζουμε ότι θα το δουν οι δικοί του άνθρωποι και ότι θα σταθεί αντάξιο των προσδοκιών του. Θάνο, σε ευχαριστούμε για όλα...».

***

«O "Καινούργιος Ουρανός" είναι ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ σε εξέλιξη το οποίο έχει θέσει ως στόχο του να εξερευνήσει μια σημαντική περίοδο, αυτή μεταξύ 1945 και 1949, μέσα από τη σκέψη γυναικών οι οποίες αγωνίστηκαν με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Πρόκειται για έρευνα ιστορικών γεγονότων που αποτυπώνονται στον κινηματογραφικό φακό μέσω της προφορικής ιστορίας.

Η καταγραφή των εμπειριών των πρωταγωνιστριών μέσα από τη "ζωντανή" αφήγηση μπροστά στην κάμερα θεωρούμε ότι είναι μια υπόθεση που μας αφορά όλους, καθώς αναδεικνύονται άγνωστες πληροφορίες γύρω από τη σύγχρονη ιστορία του τόπου μας. Για την καταγραφή αυτή δεν έχουμε στηριχθεί σε χρηματοδοτήσεις επίσημων φορέων, αντιθέτως πρόκειται για μια καθαρά αυτοχρηματοδοτούμενη μέχρι στιγμής παραγωγή. Στις μέρες μας θεωρούμε ότι τέτοιου είδους ντοκιμαντέρ ανοίγουν την πόρτα του διαλόγου μεταξύ του χθες και του σήμερα, του παρόντος και του μέλλοντος. Προσεγγίζοντας τα ιστορικά γεγονότα από τον πυρήνα τους (εν προκειμένω τις ίδιες της μαχήτριες του ΔΣΕ), θεωρούμε ότι λειτουργούμε υποστηρικτικά στη μελέτη τους, καθώς και ότι η πληροφορία δίνεται στο κοινό σε πιο προσβάσιμη μορφή».

Συλλαλητήριο του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου στο Υπουργείο Πολιτισμού

Το συνεχιζόμενο lockdown στο χώρο του Πολιτισμού θα έχει ανεπανόρθωτες συνέπειες για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου. Εξίσου μεγάλες θα είναι οι συνέπειες και στο χώρο της Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης, που αν συνεχίσει να παραμένει κλειστός, θα υπάρχουν  επιπτώσεις για  χιλιάδες σπουδαστές. Τα διαδικτυακά μαθήματα έχει  αποδειχθεί στην πράξη, ότι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το δια ζώσης μάθημα. Αν υπολογίσουμε ότι και η προηγούμενη χρονιά κύλησε με αυτό τον προβληματικό τρόπο διδασκαλίας, καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό γίνεται το ζήτημα.

Ήδη μεγάλος αριθμός από τους μικρότερους σε ηλικία σπουδαστές έχουν εγκαταλείψει τις σπουδές τους με πιθανότερο ενδεχόμενο να μην ξαναξεκινήσουν οι περισσότεροι απ’ αυτούς.  Εκτός από την αρνητική εμπειρία της τηλεκπαίδευσης, σοβαρή αιτία της διαρροής σπουδαστών αποτελεί και η δύσκολη οικονομική κατάσταση  που βιώνουν οι οικογένειές τους.  Γι’ αυτό οι ευθύνες του Κράτους διαχρονικά και όλων των Κυβερνήσεων που το διαχειρίστηκαν, είναι μεγάλες, για την έλλειψη Δημόσιας και Δωρεάν Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης στη Χώρα μας.

Θεωρούμε απαράδεκτη τη στάση της Κυβέρνησης και του ΥΠΠΟ που εδώ και μήνες μπροστά σε αυτά τα τόσο σημαντικά ζητήματα, το μόνο που κάνει είναι να πετά την ευθύνη στην Επιτροπή των Επιδημιολόγων. Άραγε οι Επιδημιολόγοι έχουν δώσει άδεια να κυκλοφορούν τα ΜΜΜ με 130 επιβάτες στριμωγμένους σε 70 τετραγωνικά; Ή μήπως έχουν προτείνει να μην υπάρχει συχνός έλεγχος στους μεγάλους χώρους εργασίας, που μπροστά στον κίνδυνο να μη βγουν οι παραγγελίες και τα κέρδη των μεγαλοεργοδοτών, έχουν μετατραπεί σε εστίες μαζικής μόλυνσης;

Τέρμα πια στη κοροϊδία.

Ζητάμε από την ηγεσία του ΥΠΠΟ:

• Να ανοίξει άμεσα τα Ωδεία και τις Μουσικές Σχολές εφαρμόζοντας τα αυστηρά και ασφαλή Υγειονομικά Πρωτόκολλα που είχε αποφασίσει για  την προηγούμενη χρονιά.
• Να προχωρήσει σε αυστηρούς ελέγχους σε κάθε χώρο Εκπαίδευσης για τη δυνατότητα εφαρμογής των υγειονομικών μέτρων, αλλά και για την τήρησή τους.
• Άμεσα να εκπονήσει συγκεκριμένο σχέδιο, για να καλυφθούν τα εκπαιδευτικά κενά της χρονιάς.

Συγχρόνως πρέπει η Κυβέρνηση και κυρίως το Υπουργείο Παιδείας που έχει την ευθύνη, να προχωρήσει άμεσα τη συζήτηση και τις διαδικασίες  για τη δημιουργία  συστήματος  Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης  Δημόσιου και Δωρεάν, που θα ξεκινά από τα πρώτα παιδικά χρόνια, για τις μορφές της Τέχνης που αυτό είναι αναγκαίο  και θα καταλήγει στην Πανεπιστημιακή βαθμίδα. Άμεσα πρέπει να προχωρήσει η διαδικασία αντιστοίχισης των υπαρχόντων τίτλων σπουδών με αυτούς των Πανεπιστημίων, μέσα από επιτροπές των Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, με κριτήρια που τα ίδια θα διαμορφώσουν.

Καμιά αναμονή, διεκδικούμε αυτά που έχουμε ανάγκη.

Καλούμε συναδέλφους που εργάζονται και ως εκπαιδευτικοί, τους σπουδαστές και τους γονείς τους να οργανώσουν συζητήσεις σε κάθε Ωδείο, να συνταχθούν με τις διεκδικήσεις του Σωματείου μας, να οργανώσουμε τη δράση μας.

Πρώτο βήμα η συμμετοχή στο Συλλαλητήριο την Τρίτη 6 Απρίλη στις 11.00 π.μ. στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος

Για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι

 

Είμαστε παρόντες με τα τραγούδια και τους αγώνες μας. Ενώνουμε τις φωνές μας μ'ένα λαό που αγωνίζεται, ενισχύουμε το Ταμείο Αλληλεγγύης του Συλλόγου. Παρακολουθείστε ολόκληρη την μεγάλη μας συναυλία, όπως προβλήθηκε την Κυριακή 13 Δεκεμβρίου μέσω του estage.gr.

H βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε από την ΕΡΤ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τηρώντας όλα τα απαιτούμενα μέτρα ασφάλειας.

Συμμετέχουν οι ερμηνευτές:

Αντωνοπούλου Ρίτα, Γλυκερία, Δεληβοριάς Φοίβος, Δρογώσης Στάθης, Ζουγανέλη Ελεωνόρα, Θηβαίος Χρήστος, Θωμαϊδης Κώστας, Ίκαρη Βιολέτα, Κανά Μελίνα, Κότσιρας Γιάννης, Λέκκας Βασίλης, Λιδάκης Μανώλης, Μακεδόνας Κώστας, Μανόνα Ελεονόρα, Μητσιάς Μανώλης, Μουζουράκης Πάνος, Μουτσάτσου Αναστασία Μπάμπαλη Ανδριάννα, Μπάσης Δημήτρης, Μπούσαλης Πάνος Μποφίλιου Νατάσσα, Νέγκα Γιώτα, Νταλάρας Γιώργος, Σάττι Μαρίνα, Τριανταφυλλίδης Κώστας, Τσακνής Διονύσης, Πασχαλίδης Μίλτος, Περίδης Ορφέας, Πορτοκάλογλου Νίκος, Φάμελλος Μανώλης, Φαραντούρη Μαρία

Συμμετέχουν οι μουσικοί:

Ανδρουλιδάκης Μανόλης, Αθανασιάς Τάσος, Βαλαρούτσος Απόστολος, Βήχος Θανάσης, Βοργιάς Ρήγας, Γουάστορ Αχιλλέας, Δρακόπουλος Καλλίστρατος, Δράκος Μάξιμος, Ζάκκας Ηρακλής, Ζέρβας Άρης, Κατσίκας Γιώργος, Κατσίκης Νίκος, Μαχαίρας Βαγγέλης, Μάτσικας Γιώργος, Μιχάλης Χρήστος, Μπαρμπαγάλας Δημήτρης, Μπενέκας Ορέστης, Μυλωνάς Γιώργος, Νεοφυτίδης Νεοκλής, Ντούτσουλης Μίμης, Παπαδόπουλος Θύμιος, Παπαζαχαριάκης Γιάννης, Παχής Γιώργος, Πελέκας Μάκης, Περτσινίδης Χρήστος, Ραψανιώτης Βασίλης, Σινάνης Γιάννης, Σίντος Δημήτρης, Συντρίδης Γρηγόρης, Τράπαλης Ανδρέας, Φωτιάδης Κωνσταντίνος, Χατζηιορδάνου Ντίνος

Επιμέλεια ορχήστρας: Παπαζαχαριάκης Γιάννης

Ηχοληψία : Ζαχόπουλος Αντώνης, Λάκκας Ηλίας

Φωτισμοί : Παπαδόπουλος Δημήτρης

Ευχαριστούμε θερμά τους δεκάδες τραγουδιστές, μουσικούς και τεχνικούς για τη συμμετοχή και συμβολή τους.

Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος

Χαρίλαος Τρουβάς: Η ανάσα σου

στίχοι: Γιώργος Ιωάννου

μουσική: Χαρίλαος Τρουβάς

τραγούδι: Ιουλία Καραπατάκη - Θοδωρής Τσάγγαρης

μπουζούκι: Ζαχαρίας Γερασκλής

κιθάρα: Άγης Παπαπαναγιώτου

σφύριγμα: Τάσος Ζαφειρίου

Η άλλη οπτική (12)

Μανώλης Γιάνναρος

http://mgiannaros.blogspot.com/

Κι όταν τόλμησε να ανοίξει το στόμα της, γκρεμίστηκε ήδη ο πρώτος φθόγγος.

Τόσα βράδια περίμενε κι έπειτα όλα έγιναν λάθος: δεν έχει κύματα εκεί,

και τα βράχια ακονισμένα σου έσκιζαν τα πέλματα και όλα της τα λόγια

ακούγονταν λες και τα διάβαζε απο οθόνη, λες και μιλούσε ξένος.

(Ίσως νά 'ταν κι αυτός ο ξένος που κάνει την αλήθεια να φαίνεται ψέμα,

για να την φυλάξει από όσους δεν διανοούνται την ομορφιά της.)

Μέλια Πουρή

"Παλιγγενεσία - Η Επανάσταση στη Ρούμελη το 1821" του Δημήτρη Μαραμή

 

"Διάκος"

Ποίηση: Κώστας Καρυωτάκης

Μουσική: Δημήτρης Μαραμής

Ερμηνεία: Κώστας Μακεδόνας

Συμμετέχει το φωνητικό σύνολο 8tetto

Παρουσιάστηκε το κεντρικό δρώμενο με το οποίο η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας θα εορτάσει την επέτειο των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης.

Πρόκειται για το Σύγχρονο Λαϊκό Ορατόριο με τίτλο: «Παλιγγενεσία – Η Επανάσταση στη Ρούμελη το 1821» του συνθέτη Δημήτρη Μαραμή, με ερμηνευτή τον Κώστα Μακεδόνα, στο ρόλο του αφηγητή τον Γρηγόρη Βαλτινό και ως «χορό» του μουσικού δράματος το φωνητικό σύνολο «8tetto».

Επί σκηνής εξελίσσεται ένα σύγχρονο μουσικό δράμα, όπου ο τραγουδιστής ως ο αοιδός (τραγούδι), ο ηθοποιός (αφήγηση), οκτώ φωνές σαν «χορός» αρχαίας τραγωδίας, μεταφέρουν το οικουμενικό πάθος για την ελευθερία και το κοινό αίσθημα ενός ολόκληρου λαού, ερμηνεύοντας μελοποιημένα εμβληματικά ποιητικά έργα, εμπνευσμένα από την Επανάσταση.

Η δομή της σύνθεσης θα διανθίζεται από κείμενα στην πρωτότυπη μελοποίηση του συνθέτη, όπως: ο «Θούριος» του Ρήγα, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονύσιου Σολωμού, ποιημάτων των Ανδρέα Κάλβου, Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, Ιωάννη Πολέμη, Κώστα Καρυωτάκη αλλά και Δημοτικής Ποίησης.

Μεταξύ των μερών μελοποιημένου λόγου θα παρεμβαίνει με κινηματογραφικό τρόπο, ροή κινούμενων γραφικών (graphicmotion), τα οποία θα συμπληρώνουν το μουσικό δρώμενο ως ένα επιγραμματικού χαρακτήρα ιστορικό ντοκιμαντέρ των σημαντικότερων γεγονότων της Επανάστασης στη Ρούμελη.

Το μουσικό δρώμενο θα έχει δύο βασικούς άξονες όσον αφορά τις ιστορικές αναφορές: τις μεγάλες προσωπικότητες και τα σημαντικότερα γεγονότα από την Επανάσταση στη Ρούμελη από το 1821 έως το 1829, αλλά και τις μεγάλες προσωπικότητες της Στερεάς Ελλάδας στο χώρο των τεχνών, των γραμμάτων και της επιστήμης του αναγεννημένου έθνους μέσα στα 200 χρόνια που μεσολάβησαν από το 1821 έως και σήμερα.

Το έργο εικαστικά, και με τη χρήση των νέων ψηφιακών μέσων, τοποθετείται σε έναν σύγχρονο χωροχρόνο, χωρίς συγκεκριμένη αναφορά εκτός από την ιστορική καταγραφή των γεγονότων, καθώς το πλαίσιο θα είναι πάντα το αίσθημα, η ιδέα, ο λόγος και η μουσική.

Το δρώμενο θα παρουσιαστεί σε ανοιχτούς χώρους την περίοδο από τον Ιούλιο έως και το Σεπτέμβριο του 2021.

Δηλώσεις συντελεστών

Δημήτρης Μαραμής: «Η ιδιοσυγκρασία του σύγχρονου Έλληνα είναι περισσότερο κοντά στην ιδιοσυγκρασία του Έλληνα της περιόδου του 1821, παρά της περιόδου της αρχαιότητας, των ελληνιστικών χρόνων, των ρωμαϊκών χρόνων ή του Βυζαντίου. Συνεπώς η βαθιά ιστορική γνώση του θαύματος της ελληνικής επανάστασης, με τον υπερβατικό αγώνα από τη μία πλευρά, αλλά και με τις σκοτεινές παθογένειες από την άλλη, αποτελεί το σοβαρότερο βοήθημα για την αυτογνωσία του Έλληνα που ζει στο σήμερα κι επιθυμεί να πορευτεί σε παρόν και μέλλον με αυτοπεποίθηση, θάρρος και χωρίς συμπλέγματα και ψευδαισθήσεις».

Γρηγόρης Βαλτινός: «Έχει μεγάλη σημασία, αυτούς τους δύσκολους και πονηρούς καιρούς, να σκύψουμε με σεβασμό, με ψυχραιμία, πάνω στην ιστορία της πατρίδας μας,. Να διορθώσουμε λάθη του παρελθόντος και να δημιουργήσουμε μια πολύ καλή προϋπόθεση για τη συνέχειά μας, για το μέλλον. Τέτοια έργα σαν και αυτό, συμβάλλον προς αυτή την κατεύθυνση».

Κώστας Μακεδόνας: «Η Τέχνη οφείλει να θυμάται και να τιμά όλους εκείνους τους Ήρωες και τις Ηρωίδες, που -εντός και εκτός Ελλάδας- βοήθησαν και πάλεψαν να βγει η χώρα μας από το σκοτάδι, να ταξιδέψει ξανά προς το φως και να αναπνεύσει επιτέλους, όπως έγραψε ο Σολωμός: «στον όμορφο και ατάραχο Ελευθεριάς αέρα». Τιμή και ευγνωμοσύνη σε όλους όσοι έζησαν την αναγνώριση των προσπαθειών τους όσο ζούσαν, αλλά και σε αυτούς που δυστυχώς αναγνωρίστηκαν εκ των υστέρων. Ευχαριστώ ιδιαιτέρως το συνθέτη Δημήτρη Μαραμή και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Είναι τιμή νου να συμμετάσχω στο συγκεκριμένο έργο, αλλά και να συνεργαστώ ξανά με τον αγαπημένο μου φίλο, εξαιρετικό ηθοποιό και σκηνοθέτη Γρηγόρη Βαλτινό».

"Πρόσφυγας ύπνος" - Το αφιερωμένο στον Κυριάκο Ρόκο ποίημα του Μάνου Ελευθερίου

 

(σχέδιο Κυριάκου Ρόκου)

ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ ΥΠΝΟΣ

 

Στον Κυριάκο Ρόκο

 

 

Άρρωστα χρήματα στο τραπέζι δίπλα στα φάρμακα.

Το παράθυρο βλέπει στον τοίχο του φωταγωγού.

Πίσω απ’ τον τοίχο μια αόρατη γυναίκα

ονειρεύεται το παιδί της μεγάλο πιανίστα.

 

Πρόσφυγας ύπνος.

 

Όλα θα κλείσουν με την επίσκεψη του γιατρού.

 

***

 

Ακούς: Δώσαμε χρήματα.

Ακούς: Χρεωθήκαμε, ξεπουληθήκαμε.

Ακούς: Μας κυνηγούν.

 

Η μνήμη ένα ποτάμι θηρία που αστράφτει

κατηφορίζοντας τα μεγάλα βουνά των ανθρώπων.

 

 

Μάνος Ελευθερίου

Για "Το καλοκαίρι του άχυρου" του Δημήτρη Βεριώνη

 

Δημήτρης Βεριώνης

“Το καλοκαίρι του άχυρου”

(Ιστορίες του καλοκαιριού και της μνήμης)

Μετρονόμος

Ακριβοθώρητος στη δισκογραφία ο τραγουδοποιός Δημήτρης Βεριώνης και σίγουρα δεν ευθύνεται ο ίδιος για αυτό. Η διάλυση των εταιρειών που υποστήριζαν το καλό ελληνικό τραγούδι και η αναγκαστική επιλογή των καλλιτεχνών να πραγματοποιήσουν το ονειρό τους με «ίδια μέσα» είναι οι πιο πιθανοί λόγοι που ο ταλαντούχος Δημήτρης Βεριώνης δεν μας έχει καταθέσει αρκετό από το αξιόλογο μουσικό υλικό του. Μας αποζημιώνει όμως με την παρούσα «χορταστική» έκδοση: ένα διπλό CD - βιβλίο με 24 ιστορίες του καλοκαιριού και της μνήμης και με γενικό τίτλο «Το καλοκαίρι του άχυρου». Εδώ ο τραγουδοποιός δίνει τον καλύτερο εαυτό του γράφοντας στίχους και μουσική για 18 τραγούδια, τα οποία ερμηνεύει ο ίδιος (μόνο σε ένα από αυτά συμμετέχει η Τέτη Κασιώνη) και επιπλέον μας γνωρίζει και κάποιες συνθετικές του ιδέες με 6 οργανικά θέματα. Τα τελευταία πιστεύω πως δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο δίσκο και προσωπικά για μένα είναι έκπληξη. Τα χαρακτηρίζει συνθετική πρωτοτυπία, υψηλού επιπέδου ενορχήστρωση, ο ήχος τους είναι ελκυστικός και οπωσδήποτε τοποθετούν τον Βεριώνη σε αξιολογη θέση στη λίστα των ελληνών συνθετών οργανικής μουσικής. Οι στίχοι των τραγουδιών, τρυφεροί, νοσταλγικοί, ευαίσθητοι, με ωραίες εικόνες αλλά και κοινωνικές αναφορές παρασύρουν στη δίκη τους ατμόσφαιρα τις μουσικές εμπνεύσεις του τραγουδοποιού. Το διπλό αυτό άλμπουμ που συνοδεύεται από 40σέλιδο έγχρωμο βιβλίο όπου υπάρχουν συνοπτικά ως διήγηση οι μικρές ιστορίες των τραγουδιών, αποτελεί ως περιεχόμενο αλλά και ως εμφάνιση υπόδειγμα σεβασμού προς τον ακροατή. Καλή σας ακρόαση.

Λιάνα Μαλανδρενιώτη

Η ΕΠΟΧΗ, 28 Ιουνίου 2016.

Συνέντευξη της Καλλιόπης Βέττα στη Λιάνα Μαλανδρενιώτη

Καλλιόπη Βέττα:

"Η ανάγκη μου να ερμηνεύσω Μίκη Θεοδωράκη είναι διαχρονική"

Τη συνέντευξη πήρε η Λιάνα Μαλανδρενιώτη.

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ, 7 Μαρτίου 2016).

Ήταν αναμενόμενο πως μια κάποια στιγμή, μετά από τόσα χρόνια συνεργασίας, η Καλλιόπη Βέττα θα μας οδηγούσε μέσα από έναν προσωπικό της δίσκο, στους δρόμους της μελωδίας και της ποίησης που χάραξε ο Μίκης Θεοδωράκης. Επίλεκτη του συνθέτη, έχει συνδέσει την καριέρα της με ερμηνείες που της έχει εμπιστευτεί και επάξια βρίσκεται στη λίστα με τις μεγάλες Μαρία Φαραντούρη, Νένα Βενετσάνου, Δήμητρα Γαλάνη, Μαργαρίτα Ζορμπαλά, Μαρία Δημητριάδη. Eνώ η δισκογραφία με έργα του συνθέτη μοιάζει να έχει κορεστεί, αυτός ο δίσκος φέρνει το καινούργιο μέσα από την ιδιαίτερη ερμηνευτική προσέγγιση της Καλλιόπης Βέττα και λειτουργεί σαν βάλσαμο στις δυσκολίες των ημερών. Η συζήτησή μας για την «Εποχή» αφορά τους «Δρόμους του Μίκη» αλλά και πώς τους περπάτησε...

 

Ποια ανάγκη σας οδήγησε στους Δρόμους του Μίκη;

Η ανάγκη μου να ερμηνεύσω Μ. Θεοδωράκη δεν είναι συγκυριακή αλλά διαχρονική. Μου είναι δρόμοι γνώριμοι από την πιο τρυφερή ηλικία και μου έχουν χαρίσει μεγάλη συγκίνηση. Είναι όμως και μια πρόκληση και αναμέτρηση με τον εαυτό μου. Συνεργάζομαι πολλά χρόνια με τον Μίκη Θεοδωράκη όπως και με την ορχήστρα που φέρει τ’ όνομά του και ένοιωσα την ανάγκη αυτή η εμπειρία που αποκόμισα αλλά και ο τρόπος που ερμηνεύω (ή προσεγγίζω) τα τραγούδια του να καταγραφεί σ’ ένα СD.

Από το 1996 που γνωρίσατε και συνεργαστήκατε με τον Μίκη ποιόν θεωρείτε πιο σημαντικό σταθμό της συνεργασίας σας;

Υπάρχουν μερικοί, όχι ένας σταθμός. Δεν θα ξεχάσω τα καλά του λόγια την πρώτη φορά που μ’ άκουσε. Τα κρατάω σαν κάτι πολύτιμο. Ήμουν στην αρχή της πορείας μου ως ερμηνεύτρια και είχαν βαρύνουσα σημασία για μένα. Επίσης δεν θα ξεχάσω τη συγκίνηση που ένοιωσα ερμηνεύοντας τα τραγούδια από το μπαλέτο Ζορμπάς συνοδεύοντας το Γιώργο Νταλάρα, με τη συμφωνική ορχήστρα και χορωδία του Μόντρεαλ του Καναδά υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Sarl Ditois στη Νοτρ Νταμ (1999) και με τη συμφωνική ορχήστρα της Ν. Υόρκης στη Σαρατόγκα (2001). Επίσης, η συνεργασία που είχαμε στην παράσταση «Μίκης Θεοδωράκης, μια ζωή Ελλάδα» το 2004 στο θέατρο «Παρκ» και το 2005-6 στο θέατρο «Βέμπο». Ακόμη «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», η μουσικοθεατρική παράσταση που έγραψε ο ίδιος και με κάλεσε να συμμετέχω ερμηνεύοντας «Τα Λυρικά» που πρόσθεσε στις παραστάσεις στο «Μπάντμιντον» (2015). Αξέχαστες, επίσης, θα μου μείνουν οι συναυλίες με τη Λαϊκή ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης στην Ελλάδα αλλά και η περιοδεία σε Αυστραλία, Κύπρο, Κωνσταντινούπολη κ.α. Ιδιαίτερο για μένα το αφιέρωμα στο Ηρώδειο για τα 100 χρόνια γέννησης του Γ. Ρίτσου.

 

Δίσκοι με επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μ. Θεοδωράκη έχουν κυκλοφορήσει ουκ ολίγοι μέσα στα χρόνια. Ποια πιστεύετε είναι η ιδιαιτερότητα της δικής σας εργασίας;

Στο CD υπάρχουν 11 επανεκτελέσεις τραγουδιών και 2 καινούρια τραγούδια. «Μπροστά στη μαύρη Λεωφόρο» σε μουσική και στοίχους του Μίκη Θεοδωράκη, ενώ «Της Ρωμιοσύνης Μελωδέ» είναι ο επίλογος του CD, αφιερωμένο στον Μίκη σε στίχους του Στάθη Τζωρτζόπουλου και μουσική του Γιάννη Κ. Ιωάννου που έκανε και τις εμπνευσμένες ενορχηστρώσεις. Γνώστης πολύ καλός της μουσικής του Μίκη έκανε, θεωρώ, τη διαφορά στον τρόπο που «έντυσε» τους ήχους των τραγουδιών. Άλλαξε πράγματα πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του Μίκη και σε πολλά τραγούδια ανέτρεξε στην πρώτη μορφή που είχαν από τον ίδιο τον συνθέτη. Ο Μίκης άκουγε αυτά που γράφαμε και έκανε τις ανάλογες παρατηρήσεις.

Στις ιδιαιτερότητες του CD είναι ότι δεν διαλέξαμε τα προφανή τραγούδια. Υπάρχουν κάποια που δεν είναι τόσο γνωστά. Όσο για το δικό μου τρόπο προσέγγισης, άφησα να με οδηγήσει το συναίσθημα, ο στίχος και η εμπειρία όλων αυτών των χρόνων που ερμηνεύω Θεοδωράκη, ακολουθώντας βέβαια και τις συμβουλές του. Όσο για το βιβλίο, περιέχει ένα πλούσιο υλικό μαζί με τα σημειώματα του Μίκη, δικό μου αλλά και του Γιάννη Ιωάννου που αναφέρει όλες τις λεπτομέρειες αυτής της έκδοσης καθώς και τους στίχους των τραγουδιών.

Στο CD περιέχει κι ένα ανέκδοτο τραγούδι του Μ. Θεοδωράκη. Για κάποιον που δεν έχει προμηθευτεί ήδη το βιβλίο-CD σας, πείτε μας πώς έφτασε στα χέρια σας;

Όπως σας είπα ήδη, ο Γιάννης ήθελε ν’ ακούσει πολλά τραγούδια πώς τα συνέλαβε ο Μίκης στην πρώτη τους μορφή, πολλά μόνο μ’ ένα πιάνο. Σ’ αυτές τις πρόχειρες ηχογραφήσεις ανακάλυψε και αυτό το ανέκδοτο τραγούδι που το έγραψε σε νεαρή ηλικία. Μάλιστα, όπως μας είπε, πήρε στοιχεία από την εισαγωγή του τραγουδιού, που είναι εκπληκτική, και τα πρόσθεσε στην όπερα «Αντιγόνη».

Εν μέσω μιας ασύλληπτης κρίσης της ελληνικής δισκογραφίας, πώς προέκυψε να εκδώσετε βιβλίο-CD και όχι απλά CD;

Το υλικό που είχαμε δεν χώραγε σ’ ένα απλό ένθετο ενός CD. Έτσι προέκυψε η ιδέα του βιβλίου που θα συνόδευε το CD. Παρά την κρίση στη δισκογραφία και τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, εμείς δεν κάναμε έκπτωση σε τίποτα. Ούτε στο βιβλίο, ούτε στην ποιότητα του ήχου, των μουσικών, του στούντιο κ.λπ. Νοιώθω όμορφα για το αποτέλεσμα και που μπορεί κάποιος να βρει την έκδοση αυτή όχι μόνο στα δισκοπωλεία –που έχουν μείνει ελάχιστα– αλλά και στα βιβλιοπωλεία σ’ όλη την Ελλάδα απ’ τις εκδόσεις Εύμαρος. Και εδώ νοιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω τον «105,5 Στο Κόκκινο» για τη στήριξη και τον Κ. Αρβανίτη που το πίστεψε.

Και τώρα ποιο καλλιτεχνικό απωθημένο σας μένει να εκπληρώσετε;

Έχω πολλά όνειρα. Είναι άλλωστε η κινητήρια δύναμη που πυροδοτείται από την ανάγκη έκφρασης και συνομιλίας με το κοινό.

Σε ποιο βαθμό στάθηκε σύμμαχος στη συνεργασία σας με τον Μίκη η ενασχόλησή σας με την πολιτική;

Εκτός απ’ τον συνθέτη και ποιητή, σέβομαι τον αγωνιστή Θεοδωράκη, το στοχαστή. Οι αριστερές του ιδέες ήταν κοινός τόπος και το να ακούς τις διηγήσεις του για ιστορικά γεγονότα που έζησε είναι απέραντη ευχαρίστηση και μεγάλη ευλογία (ή τύχη).