Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Καψοκαβάδη

 

 

Αλέξανδρος Καψοκαβάδης:

 

«Η πεπατημένη, αργά ή γρήγορα, οδηγεί σε αδιέξοδα»

 

Μέλος δύο γνωστών συγκροτημάτων (Ματ σε 2 Υφέσεις, Polis Ensemble), βιρτουόζος της κλασικής κιθάρας και του πολίτικου λαούτου, ερμηνευτής, συνθέτης, ως και διδάκτωρ εθνομουσικολογίας. Εντυπωσιακές μουσικές σπουδές, μαθητείες πλάι σε σημαντικούς δασκάλους όπως Τσιαμούλης, Γράψας, Daly, συνεργασίες με ονόματα-κολοσσούς της ελληνικής μουσικής, και μια εκτενής δισκογραφική παρουσία (Το Πικρό, Φθινοπωρινό, Νυχτέρι, μεταξύ άλλων). Εδώ και καιρό ήθελα να του πάρω μια συνέντευξη αλλά δεν ήξερα από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω. Εν τέλει, εστιάσαμε στο Consensus, τον τελευταίο του δίσκο. Κυρίες και κύριοι, ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης!

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

 

Τι περιλαμβάνει το Consensus; Και ποιος θα λέγατε ότι είναι ο συνδετικός κρίκος των ορχηστρικών και των τραγουδιών, πέρα φυσικά από το γεγονός ότι συνιστούν δημιουργίες σας;

 

Το Consensus/ Συναίνεση είναι μια συλλογή από έργα «μουσικής δωματίου», με την έννοια της γραφής για λίγα μουσικά όργανα και φωνές. Το γεγονός που συνδέει όλες αυτές τις συνθέσεις στο μυαλό μου είναι ότι - στην πλειοψηφία τους - πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των σπουδών μου στο ωδειακό μάθημα της Σύνθεσης, αρκετά χρόνια νωρίτερα.

Μέσα από ποιες διαδικασίες και ποιους προβληματισμούς προέκυψε αυτός ο νέος σας δίσκος; Απαιτήθηκαν, όπως έχετε αναφέρει, περισσότερα από τρία χρόνια για να ηχογραφηθεί και να εκδοθεί!

 

Το πρόβλημα με τα μουσικά έργα που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των σπουδών των Ελλήνων συνθετών οι οποίοι αποφασίζουν να παραμείνουν στη χώρα μας είναι ότι - ελλείψει μουσικών ακαδημιών και, φυσικά, ορχηστρών οι οποίες λειτουργούν εντός των μουσικών ακαδημιών - σε μεγάλο βαθμό μένουν στα χαρτιά ή στους σκληρούς δίσκους των υπολογιστών. Υπάρχουν και δικά μου έργα για ορχήστρα τα οποία δεν έχω την οικονομική δυνατότητα να τα ακούσω παιγμένα από φυσικά όργανα. Οι συνθέσεις μου, ωστόσο, μικρότερης έκτασης και λιτής ενορχήστρωσης θα ήταν κρίμα να παραμείνουν όπως οι παραπάνω. Τρία χρόνια χρειάστηκαν για να βρεθούν τα χρήματα, οι φίλοι μουσικοί και οι κατάλληλες συνθήκες ώστε αυτά να ηχογραφηθούν. Κάποια από αυτά, αν και σχεδιάστηκαν αρχικά για μια υποτιθέμενη ορχήστρα παλιάς μουσικής ή ένα τσέμπαλο, προσαρμόστηκαν σε όργανα από τις λόγιες παραδόσεις της ανατολικής Μεσογείου, όπως το κανονάκι, ή το λαύτα. Ορισμένα άλλα, αποφάσισα να τα εκτελέσω μόνος μου, αναλαμβάνοντας πολλαπλούς ρόλους με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Και ποιοι υπήρξαν οι βασικοί σας συνοδοιπόροι σε αυτό το δισκογραφικό πρότζεκτ;

 

Βασικός συνοδοιπόρος υπήρξε ο ηχολήπτης και μουσικός παραγωγός Άρης Ντεληθέος· μόνιμος συνεργάτης μου από το 2006. Στίχους έγραψε ο Σταύρος Δάλκος (επίσης συνδημιουργός μου από τα μετεφηβικά μου χρόνια), ενώ ο εξαιρετικός ψάλτης και παιδικός φίλος, Μάνος Σύριος, προσάρμοσε τα ηχήματα στο Βυζαντινό του οποίου ηγήθηκε ερμηνευτικά. Έπαιξαν οι Στέφανος Δορμπαράκης, Λευτέρης Ανδριώτης, Χρυσή Τζάβλα, Δέσποινα Σπανού, Αλέξανδρος Χαραλάμπους, Γιάννης Ζαρίας, Μιχάλης Καταχανάς, Θεολόγος Μιχελλής, Θεόδωρος Κουέλης, Σάκης Λάιος και Νίκος Σαμαράς. Εξαιρετική μνεία οφείλω στους τραγουδιστές του άλμπουμ οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν. Αναφέρομαι στον Χρυσόστομο Καλογριδάκη, τη Βασούλα Δελλή, τη συνθέτιδα Φένια Χρήστου, την Αυγερινή Γάτση και τη Ρούλα Τσέρνου. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί πως η ηχογράφηση των συγκεκριμένων έργων και οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι φίλοι που μου χάρισαν το ταλέντο τους αποτέλεσαν ένα έξοχο μάθημα σύνθεσης. Το σημαντικότερο ίσως: Παίζονται, άραγε, όσα γράφουμε στο χαρτί ή στα επαγγελματικά προγράμματα επεξεργασίας παρτιτούρας;

 

Σε ποια στοιχεία δίνετε τη μεγαλύτερη έμφαση, τεχνικά και ηχητικά, όταν δισκογραφείτε; Πότε, δηλαδή, κρίνετε ικανοποιητικό ένα τελικό ηχογραφημένο αποτέλεσμα;

 

Θα βάλω τις προσωπικές μου προτεραιότητες με τη σειρά: Σύνθεση, ενορχήστρωση, εκτέλεση-ερμηνεία και στο τέλος όσα αφορούν τον ήχο. Βεβαίως, στην εν λόγω περίπτωση, η δουλειά του ηχολήπτη είναι πολύ πιο σύνθετη από την ηχογράφηση και τη μίξη.

 

Οι συνθέσεις σας στο Consensus προκύπτουν από ένα χρονικό βάθος 15ετίας. Κοιτώντας πίσω, ποιοι θα λέγατε ότι είναι οι βασικοί σταθμοί της συνθετικής σας εξέλιξης;

 

Ξεκίνησα να γράφω μουσική στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Αρχικά ένα δύο τραγούδια και κάποιες μελωδίες για τις ανάγκες του συγκροτήματος Ματ σε Δύο Υφέσεις. Από το 2002 μέχρι το 2011, τα εννέα χρόνια που το σχήμα δραστηριοποιήθηκε δισκογραφικά, έγραψα μόλις δεκατρία κομμάτια. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι δεν θεωρούσα δικά μου και τα υπόλοιπα τριάντα πέντε, τα οποία ανήκουν πνευματικά στα άλλα μέλη. Ξέρεις, τότε λειτουργούσαμε ως «λαϊκοί» συνθέτες, εφόσον δεν χρησιμοποιούσαμε καν παρτιτούρα. Καμιά φορά, σημειώναμε τα ακόρντα σε ένα Α4 κι έπειτα τα ενορχηστρώναμε παρέα.

 

Αυτός που άλλαξε τη μουσική μου μοίρα ήταν ο Νίκος Μαμαγκάκης. Μένοντας δίπλα του ως συνεργάτης, από το 2008 ώς και το 2013, μυήθηκα στο πάθος της μουσικής δημιουργίας από τη σκοπιά ενός λόγιου μουσουργού, ο οποίος μου συνήθιζε, στα έργα του, να προγραμματίζει τα πάντα με λιγότερη ή περισσότερη ακρίβεια. Από τον Μαμαγκάκη και μετά, άρχισα να θεωρώ τον εαυτό μου συνθέτη. Τότε ήταν που ξεκίνησα και τα μαθήματα στο ωδείο...

 

Ο πειραματισμός είναι μια βασική συνιστώσα του Consensus. Πώς τον αντιλαμβάνεστε εσείς ως έννοια και ως μουσική πράξη;

 

Ο πειραματισμός ανοίγει νέους δρόμους, εφόσον πετύχει… Έχω την αίσθηση ότι η «πεπατημένη οδός», αν και συχνά παρέχει μια κάποια ασφάλεια σε δημιουργό και κοινό, αργά ή γρήγορα οδηγεί σε αδιέξοδα. Προσωπικά ψάχνω, σε όλη μου τη ζωή, πράγματα που θα με εμπνεύσουν. Όταν τα βρίσκω προσπαθώ να τα μιμηθώ κι όχι να τα επανεκτελέσω. Κάπως έτσι συνέβη με διάφορα κομμάτια του άλμπουμ. Το πιο χαρακτηριστικό, νομίζω, είναι η Γλυκομηλιά στον Άδη.

 

Εντυπωσιάστηκα πραγματικά ακούγοντας το λαούτο, τη λύρα και το κανονάκι να συναντούν τον …Μπαχ στα τέσσερα πρώτα μέρη του δίσκου, στην Αγγλική Σουίτα σας. Πόσο «εύκολη» ή «δύσκολη» είναι μια τέτοια συνύπαρξη παράδοσης και δυτικής μουσικής;

 

Η επαφή μου με τα όργανα και τις μουσικές παραδόσεις της ανατολικής Μεσογείου με όπλισε με αυτοπεποίθηση σχετικά με τη χρήση τους στους μουσικούς μου πειραματισμούς. Ερχόμενος σε στενή επαφή με το πολιτισμικώς διαφορετικό, δεν φοβάσαι να το υιοθετήσεις, να το εντάξεις - αν θες - στο πολιτισμικώς οικείο. Είναι παγίδα να αντιμετωπίζεις τα μουσικά προϊόντα ως αυγά που κινδυνεύουν να σπάσουν, αν τυχόν τα μετακινήσεις. Για εμάς - βάζω στην εξίσωση και τον Στέφανο (σ.σ.: Δορμπαράκη) και τον Λευτέρη (σ.σ: Ανδριώτη) που έπαιξαν κανονάκι και λύρα αντίστοιχα - η απόπειρα να παίξουμε κάτι που κατάγεται από τον Μπαχ δεν εμπεριείχε κίνδυνο, ούτε συνιστούσε ρίσκο. Τα αντίθετο μάλλον. Πόσο φτωχή θα ακουγόταν η δική μου Αγγλική Σουίτα παιγμένη σε ένα τσέμπαλο, όπου όλοι θα την συνέκριναν, εκούσια ή ακούσια, με αυτές του τιτάνα… Έτσι, με πιο εναλλακτικό ήχο, το εγχείρημα απέκτησε, θαρρώ, μια ιδιαιτερότητα.

Υπάρχει στην Ελλάδα κοινό για να ανταποκριθεί στις μουσικές σας αναζητήσεις; Υπάρχει εξοικείωση με μια φόρμα που ξεφεύγει από το τραγούδι;

 

Κι έναν να καταφέρω να συγκινήσω, μου αρκεί. Και μισού ανθρώπου να πετύχω να ομορφύνω μια στιγμή, μου φτάνει.

 

Στα αγγλικά Consensus σημαίνει συναίνεση, αλλά και επικρατούσα άποψη. Τι εννοείτε με τον τίτλο;

 

Εννοώ αυτό ακριβώς. Συναίνεση με τη σημασία της αποδοχής των όρων μιας άγραφης συμφωνίας...

 

Ελπίζω ότι θα έχουμε σύντομα την ευκαιρία να συζητήσουμε την πολύπλευρη δραστηριότητά σας και πέραν του Consensus, και βεβαίως την παρουσία σας στο Polis Ensemble. Μέχρι τότε, πείτε μου παρακαλώ τι θα συναντήσει ο ακροατής στον «Ήχο Ελληνικό», τον νέο δίσκο που κυκλοφόρησε το πραγματικά ιδιαίτερο αυτό μουσικό σχήμα;

 

Ο Ήχος ελληνικός είναι ένα πολύπλευρο έργο, για την πραγμάτωση του οποίου εργάστηκαν αρκετοί άνθρωποι με επαγγελματισμό και αυταπάρνηση. Και με αγάπη, φυσικά... Το βιβλίο-CD αυτό αξίζει να διαβαστεί και να ακουστεί. Στη συνέχεια θα αποτιμηθεί. Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στην ερευνητική και καλλιτεχνική αξία του. Ένα μουσικό σχήμα με έξι μουσικούς αποπειράται να ισορροπήσει μεταξύ πολλών και διαφορετικών μουσικών στυλ, καθένα από τα οποία προβάλλει μια ελληνικότητα, αποφεύγοντας να χρησιμοποιήσει όρους εθνικισμού ή πατριδολαγνείας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πόνημα αυτό δεν πρέπει να αντιμετωπισθεί ως ανθολογία ή ως οδηγός ελληνικών μουσικών σπουδών. Αν το δει κανείς καθαρά καλλιτεχνικά, ο Ήχος ελληνικός είναι η προσπάθεια ορισμένων ανθρώπων να εκφραστούν μουσικά, τιμώντας παράλληλα κάποιους μουσουργούς, τα ονόματα και τα πορτραίτα των οποίων πλανώνται πάνω από τα κεφάλια των πρώτων, καθ’ όλη τη διάρκεια του μουσικού τους βίου.

Markus Stockhausen, Vangelis Katsoulis & Arild Andersen: Across Mountains - out now

ACROSS MOUNTAINS – out now

04.02.2022

Today Markus Stockhausen, Vangelis Katsoulis and Arild Andersen release their new album ACROSS MOUNTAINS (o-tone music/Edel Kultur).

Greek pianist Vangelis Katsoulis, German trumpeter Markus Stockhausen and Norwegian bassist Arild Andersen have known each other since 1996, when they met at a concert in Athens. ACROSS MOUNTAINS was born during a time when traveling and concerts were impossible. The musicians decided to use their time and creativity for a joint online recording project and thus embarked on a free journey of discovery. Vangelis and Markus started as a duo, soon joined by Arild. Sound tracks were sent back and forth, ideas were thrown at each other like balls. In this way, six pieces were created between August 2020 and May 2021.

This music is a document of a special time, because under normal circumstances the music would never have been created this way, had they had the opportunity to record live together. Yes, it might not have come into being at all, since the musicians live far away from each other.

In the course of the compositions and recordings there were always communication and synchronization problems, but the musicians took their time and made valuable experiences – and they had fun. It was precisely the unusual recording process that led to surprisingly idiosyncratic musical results. Thus, the title “Across Mountains” indicates on the one hand the hurdles that had to be overcome in this creative process, but at the same time also the spatial distance that was bridged: from Athens to Erftstadt (near Cologne) to Oslo. The music took long distances in space and time, but it felt very close. This music is a testimony to a long-lasting musical bond.

ACROSS MOUNTAINS is available on all streaming platforms. Enjoy listening!

Μαρίκα Παπαγκίκα - Το ηλεκτρικό κορίτσι

Δελτίο Τύπου

ΜΑΡΙΚΑ ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ - ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

του Νίκου Σταματιάδη

Από την Κερασία Σαμαρά και το Takis Barberis Group

ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΣΙΤΣΑΝΗ

Τρίκαλα

Σάββατο 5 & Κυριακή 6 Μαρτίου 2022

Η πολυτάραχη ζωή της πρωθιέρειας του Mικρασιατικού τραγουδιού Μαρίκας Παπαγκίκα

Η Κερασία Σαμαρά και το Takis Barberis Group, σε μια απροσδόκητη επί σκηνής συνάντηση, ανιχνεύουν σπαράγματα μνήμης από την πρωθιέρεια του μικρασιατικού τραγουδιού, τη μυθική ΜΑΡΙΚΑ ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ και αποδίδουν τα τραγούδια της.

Κως, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Αμερική

Η εν πολλοίς μυστηριώδης και ανεξερεύνητου βίου Μαρίκα Παπαγκίκα, η εμβληματική τραγουδίστρια του καφέ αμάν, ξεδιπλώνει, σε πρώτο πρόσωπο, άγνωστες πτυχές της πολυτάραχης ζωής της, που ξεκινά στην Κω, το 1890. Περνά στη Σμύρνη το 1912, κατόπιν στην Αλεξάνδρεια, στην Αθήνα και τέλος μεγαλουργεί, οργώνοντας την Αμερική και διαδίδοντας τα ακούσματα της ελληνικής καταγωγής της.

Καφωδείο MARIKA’S

Γίνεται ξακουστή όχι μόνο στον ελληνικό κύκλο, αλλά στους μετανάστες των μεσογειακών λαών που είχαν φθάσει τότε στην Αμερική. Μαζί με τον άντρα της, τον μοναδικό τσεμπαλίστα Κώστα Παπαγκίκα, υπηρετούν όλα τα είδη της μουσικής, προεξέχοντος του μικρασιατικού τραγουδιού. Ανοίγουν το δικό τους μουσικό κέντρο, το MARIKA ’S, όπου και μεσουρανούν, δισκογραφώντας παράλληλα στις μεγαλύτερες δισκογραφικές εταιρείες της εποχής. Το κραχ του ’29 καθώς και άλλες, άγνωστες παράμετροι την αναγκάζουν να κλείσει το καφωδείο MARIKA’S και να αποσυρθεί σταδιακά. Ακολουθούν παρακμή, μαρασμός και σιωπή, που την οδηγούν στο τέλος της, στο Staten Island, το 1943.

«Η Μαρίκα ήταν μία απ’ τις περίφημες, μια από τις πιο ωραίες βυζαντινές τραγουδίστριες στα ρεμπέτικα, στα τζιβαέρια, στα σμυρναίικα και στα δημοτικά», είχε πει για την ερμηνεύτρια ο ‘‘πατέρας’’ των Ελλήνων λαϊκών δημιουργών και τραγουδιστών της Αμερικής, Γιώργος Κατσαρός. (Από το αρχείο Π. Κουνάδη)

Η Μαρίκα Παπαγκίκα παρέμεινε η διασημότερη και πλέον αγαπημένη τραγουδίστρια των Ελλήνων της Αμερικής.

Η παράσταση

Έκπληξη αποτελεί η επιλογή του Takis Barberis Group για τη μουσική απόδοση της τεράστιας γκάμας των τραγουδιών, που ακούγονται στην παράσταση. Η jazz μπάντα θα εκτελέσει ζωντανά, με τον δικό της τρόπο, μικρασιατικά, δημοτικά, ελαφρά και κλασικά τραγούδια, σφραγίζοντας το ύφος της παράστασης, η οποία χαρακτηρίζεται από διαρκή συνομιλία ανάμεσα στην ηθοποιό-ηρωίδα και τους μουσικούς, μέσω της αφήγησης και των τραγουδιών.

Το κείμενο, που προέκυψε μετά από ενδελεχή έρευνα αλλά και από στοιχεία μυθοπλασίας, ανήκει στον Νίκο Σταματιάδη. Η μουσική επεξεργασία είναι του Τάκη Μπαρμπέρη και η σκηνοθεσία της Κερασίας Σαμαρά. Η Τόνια Αβδελοπούλου σχεδιάζει το σκηνικό περιβάλλον, καθώς και τα κοστούμια, ενώ ο Γιώργος Μπούχρας είναι υπεύθυνος του φωτιστικού σχεδιασμού. Ο ψηφιακός σχεδιασμός και η επεξεργασία είναι του Χρήστου Μωραΐτη (Εκδόσεις Μωραΐτης) και οι φωτογραφίες του σκηνοθέτη Νίκου Βουτενιώτη. Η παραγωγή είναι της εταιρείας ΘΕΣΙΣ, www.thesisproduction.gr.

Η παράσταση «ΜΑΡΙΚΑ ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ - ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΟΡΙΤΣΙ» θα παρουσιαστεί στο ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΣΙΤΣΑΝΗ, στα Τρίκαλα, στις 5 και 6 Μαρτίου 2022, με ελεύθερη είσοδο.

Η παράσταση υποστηρίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Ταυτότητα της παράστασης

ΜΑΡΙΚΑ ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ-ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΟΡΙΤΣΙ

ΚΕΙΜΕΝΟ: Νίκος Σταματιάδης

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Κερασία Σαμαρά

ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ: Κερασία Σαμαρά - Takis Barberis Group (Μένιος Γούναρης (keyb), Τάκης Μπαρμπέρης (guitar), Χρήστος Κεχρής (bass), Γιώργος Μπαρμπέρης (drums))

ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Τάκης Μπαρμπέρης

ΣΚΗΝΙΚΑ-ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Τόνια Αβδελοπούλου

ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Χρήστος Μωραΐτης

ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: Τώνια Αποστόλου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Νίκος Βουτενιώτης

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: Δέσποινα Ερρίκου – Ράνια Παπαδοπούλου

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΕΣΙΣ, www.thesisproduction.gr

Διάρκεια παράστασης: 85 λεπτά

Παραστάσεις: Σάββατο 5 & Κυριακή 6 Μαρτίου 2022

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

Χώρος: ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΣΙΤΣΑΝΗ

Βενιζέλου και Καρδίτσης 1, ΤΚ 42100 Τρίκαλα

Τηλ: 2431077977

Η άλλη οπτική (15)

 

Μανώλης Γιάνναρος

http://mgiannaros.blogspot.com/

Έκπτωτος άγγελος, λεπρός.

Με συντροφιά μόνο τις τροχιές των πουλιών.

Άλλα θα τον χαιρετήσουνε κι άλλα θα περιμένουν να τον φάνε.

Όμως, σκέφτηκε, το χέρι μου μπορεί ακόμα να χαιδεψει το χώμα.

Και κρατήθηκε στη ζωή όπως κρατιούνται τα παιδιά από μια αγκαλιά μπαλόνια με ήλιο.

Και γιατρεύτηκε, όπως πετάνε τα παιδιά.

Μέλια Πουρή

Νίκος Μπαλής: Δρόμος

 

Δελτίο τύπου

Το δισκογραφικό του ντεμπούτο κάνει ο συνθέτης Νίκος Μπαλής με το άλμπουμ «Δρόμος – Ανατολικά της Δύσης» που κυκλοφορεί από τον Μετρονόμο. Οκτώ τραγούδια σε ποίηση Μενέλαου Λουντέμη (2), Διονύση Καρατζά (3) και στίχους Μαρίας Κοσσυφίδου, Μάρθας Βασκαντήρα και Γιάννη Σιδέρη που ερμηνεύουν ο Θανάσης Χουλιαράς, η Μαρία Ρούτση και η Δάφνη Ζουρνατζή. Συμμετέχουν ο Λάκης Χαλκιάς και ο Δημήτρης Υφαντής, ερμηνεύοντας το κομμάτι «Γεννήθηκα να τραγουδώ», σε ποίηση Διονύση Καρατζά, που είναι αφιερωμένο στην διαδρομή του Λάκη Χαλκιά.

Οκτώ τραγούδια, διαφορετικού ύφους, που με την ενορχηστρωτική φροντίδα του συνθέτη, συνυπάρχουν αρμονικά το κλαρίνο με την ηλεκτρική κιθάρα, το πιάνο με το κανονάκι, το μπλουζ ηχόχρωμα με το λαϊκό τραγούδι.

«Ο 'Δρόμος' είναι για έμενα μια σειρά από διαφορετικές διαδρομές ανθρώπων αλλά και εμπειριών που συνάντησα στην πορεία της μουσικής ζωής μου.»

Νίκος Μπαλής

Γιώργος Σταυριανός - "Η αλήθεια της νύχτας" (8)

ΞΕΤΥΛΙΓΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΟΥΒΑΡΙ...

Μαλλιά μες στον αέρα που ανέμιζαν. Ήμασταν τρεις ν’ ανηφορίζουμε το μονοπάτι μέσα στις άγριες καστανιές του φθινόπωρου. Ο ήλιος κόντευε να δύσει, κι ένας ουρανός σπαρμένος πυρρόξανθες ανταύγειες κατηφόριζε μέχρι τον ορίζοντα.

Πρόσωπα διάφανα, μάτια που αιχμαλώτιζαν τον καιρό. Και μόνο σαν άρχιζε πια να σκοτεινιάζει, συνειδητοποιήσαμε πόσο πολύ είχαμε απομακρυνθεί.

«Ε σταματήστε, έχουμε άλλο τόσο δρόμο για την επιστροφή. Δεν πρέπει να μας βρει η νύχτα».

Η πρωτοβουλία του περιπάτου ανήκε είν’ αλήθεια στην Κοκό, μια απ’ τις σπάνιες φορές που μια ιδέα της έγινε αμέσως αποδεκτή. «Δεν πρέπει με τίποτα να χάσουμε το υπέροχο αυτό απόγευμα».

«Και τι προτείνεις;»

«Ένα περίπατο στο δάσος της Τρουβίλ. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω, πως δεν υπάρχει τίποτα συναρπαστικότερο αυτή την εποχή».

Ο Υβ την κοίταξε και δείχνοντας εκστασιασμένος αναφώνησε. «Ας μη χάνουμε καιρό λοιπόν. Σηκωθείτε. Ε λοιπόν Κοκό» πρόσθεσε με σημασία, «είναι κάποιες φορές που με εκπλήσσεις».

Την χτύπησε φιλικά στους ώμους, και η Κοκό αρπάζοντας την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει σε μια πρωτοβουλία τόσο έξω από τα καθιερωμένα, ανέλαβε γεμάτη έξαψη το γενικό πρόσταγμα. Όμως δεν ανταποκρίθηκαν όλοι στο κάλεσμα. Η Μαριλίζ προφασίστηκε κούραση, ο Ντενί μια συνάντηση που δεν μπορούσε ν’ αποφύγει, ο Ζακ συμφωνώντας σχεδόν πάντα με την αδερφή του αρνήθηκε ευγενικά, τον Ζαν-Κλωντ τον περίμενε τη Ανίκ...

Στο τέλος βρισκόμασταν τρεις ν’ ανηφορίζουμε για τα υψώματα. Στο τιμόνι ο Υβ, που δεν έπαψε να κάνει σε όλους πειράγματα, επιδεικνύοντας την καλή του διάθεση.

«Λοιπόν Κοκό, σοβαρά βρίσκω πως η ιδέα σου ήταν καταπληκτική».

Ακούγοντάς τον να επιμένει για τρίτη συνεχόμενη φορά σ’ αυτή τη διαπίστωση, δυσκολευόμουν πραγματικά να κατανοήσω τον πραγματικό στόχο αυτής της φιλικής επίθεσης.

«Μη βλέπεις που δεν το προτείνω συχνότερα» η Κοκό είχε ήδη περάσει στην άμυνα, «απλά αντιλαμβάνομαι πως δεν υπάρχει πάντα η διάθεση για κάτι τέτοιο» αποφάνθηκε με σεμνότητα, και σχεδόν αμέσως, «Όχι, όχι, μην πάρεις το δρόμο αυτό. Μη σε ξεγελά η πινακίδα. Είναι η κατεύθυνση που παίρνουν οι περισσότεροι. Στρίψε εδώ δεξιά και θα δεις πού θα βγούμε».

«Μα Κοκό, με εκπλήσσεις όλο και περισσότερο» έκανε ενθουσιασμένος ο Υβ, «θα ’λεγε κανείς πως έρχεσαι συχνά για περίπατο...», και κλεφτοκοιτάζοντάς την πονηρά… «ή μήπως κάνω λάθος;»

Όμως η Κοκό δεν απάντησε. Σκόπιμα, σκέφτηκα, η παμπόνηρη. Χαμογέλασε αινιγματικά, και με ύφος συγκαταβατικό άφησε να της ξεφύγει ένα «Κάνουμε ό,τι μπορούμε Υβ», αφήνοντας έτσι ένα πέπλο μυστηρίου να πλανάται στην ατμόσφαιρα.

Δεν μπορώ να πω ότι συμμετείχα στη συζήτηση κατά την διάρκεια της διαδρομής. Κι όμως, έμελλε εκείνο τον περίπατο να τον θυμάμαι για πάντα. Κάποια στιγμή αφήσαμε το αυτοκίνητο σε μιαν άκρη, και κατεβήκαμε.

Τον ρόλο του οδηγού ανέλαβε η Κοκό. Έχοντας πάρει τα εύσημα με γενναιοδωρία, θεώρησε χρέος της να αποδείξει ότι τα άξιζε. Προπορευόταν οδηγώντας μας και σχολιάζοντας κάθε λίγο και λιγάκι την διαδρομή, χαλί μαγικό απίστευτων χρωματικών συνδυασμών...

Ήταν σα να ανακαλύπταμε ένα κόσμο που ήταν δίπλα μας κι όμως παρέμενε άγνωστος κι ανεξερεύνητος γεμίζοντάς μας με μια πρωτόγνωρη πληρότητα, που έμοιαζε με ευτυχία..., που δεν ήταν όμως... Ήταν κάτι περισσότερο από ευτυχία. Ήταν ίσως το επόμενο βήμα, μια συναισθηματική εξίσωση με στρογγυλοποιημένους τους αριθμούς, όπου κανένας δεκαδικός δεν είχε θέση.

Ναι, η Κοκό, κι αυτό ήταν το αστείο και το περίεργο στην όλη κατάσταση, προπορευόταν, κι όποιες κι αν ήταν η λογική που της το επέβαλε, ήταν απ’ τις ελάχιστες φορές που σεβάστηκε τον περίγυρό της. Παρενέβαινε μόνο εκεί που ήταν απολύτως αναγκαίο, αφήνοντας απ’ έξω κάθε σχόλιο που θα παρενοχλούσε, κάθε περιττή φλυαρία. Είχε υποταχτεί σ’ ένα πλαίσιο πέρα και έξω απ’ τις συνήθειές της, κι αυτό τι παράξενο, φαινόταν να μην την ενοχλεί καθόλου. Έμοιαζε γοητευμένη κιόλας, έχοντας την βεβαιότητα ότι όχι μόνο συμμετείχε, αλλά ήταν και η αιτία όλης αυτής της υπέροχης εμπειρίας που βιώναμε.

Ένα αεράκι ζεστό και υγρό μαζί είχε σηκωθεί, έτσι καθώς περπατούσαμε εδώ και αρκετή ώρα, με γρήγορο ρυθμό στην αρχή, πιο αργό στη συνέχεια. Προσαρμοζόμασταν στους ρυθμούς της φύσης αβίαστα. Ώσπου ήρθε η ερώτηση που με ξάφνιασε, και το περίεργο ήταν πως αυτή βγήκε από τα χείλη του πάντοτε νηφάλιου, διακριτικού, και σχετικά αποστασιοποιημένου Υβ.

«Λοιπόν, φίλε μου, θα μας μιλήσεις για την Ολυμπία;»

Σταμάτησα απροετοίμαστος και τον κοίταξα. Η Κοκό βρισκόταν εκείνη τη στιγμή σε απόσταση ασφαλείας για να μπορούσε ν’ ακούσει την ερώτηση.

«Λοιπόν, δεν μου απάντησες. Υποθέτω πως πρέπει να ’ταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία...»

Η ένταση της φωνής του είχε χαμηλώσει, μη αφήνοντας περιθώρια στους όποιους λαθρακουστές, στην προκειμένη περίπτωση δεν υπήρχε άλλος από την Κοκό, που όμως άξιζε για πολλούς σκέφτηκα όχι χωρίς να μειδιάσω, ενώ αναρωτιόμουνα κάτω από ποιες συνθήκες ο Υβ είχε αυτή την ενημέρωση. Γνωρίζοντάς τον όπως τον γνώριζα, είχα την βεβαιότητα πως θ’ άφηνε να διαρρεύσει μόνο ό,τι αυτός ήθελε. Όμως, η ερώτηση από μέρους του είχε τεθεί και σίγουρα όχι αστόχαστα.

«Η Ολυμπία» άρχισα να λέω, «είναι ένας κύκλος...»

«Ένας κύκλος...» συνέχιζε ο Υβ, κι ήταν σα ν’ άκουγα την επιστροφή της ίδιας μου της φωνής.

«Ένα κύκλος» συνέχισα, «που όμως όσο κι αν ψάξεις...»

«Όσο κι αν ψάξεις... ;»

«Δεν εντοπίζεις κέντρο πουθενά...»

Δεν απάντησε. Αργότερα αναλογίστηκα πόσο εξωπραγματικές και δυσνόητες ήταν οι εκτιμήσεις μου για τον συγκεκριμένο τόπο, αλλά και πόσο αόριστες και αινιγματικές οι απαντήσεις μου.

Εκείνη τη στιγμή ο αέρας δυνάμωσε, μια τούφα από καστανόξανθα μαλλιά αναποδογύρισε, τιτιβίσματα πουλιών και θόρυβοι δάσους που είναι αδύνατον να εντοπίσεις με ακρίβεια από πού προέρχονται. Ακολούθησε μια παύση, χνάρια βημάτων στο νοτισμένο χώμα, ανεπαίσθητα θροίσματα φύλλων, εφήμερα περάσματα αποκαμωμένων ηλιαχτίδων...

Σαν ένας πίνακας του Κορό, σκέφτηκα. Το βλέμμα μου αναρριχήθηκε στα πανύψηλα δέντρα που έκρυβαν τον ουρανό. Φως που κυνηγούσε την σκιά, αστραφτερά διαμάντια που χάνονταν κάθε τόσο κι έπεφταν παιχνιδίζοντας πάνω στα πρόσωπά μας.

Η Κοκό μας υποδείκνυε ένα ξέφωτο στην άκρη του μονοπατιού, όμως εμείς δεν το ακολουθήσαμε. Προτιμήσαμε ένα άλλο μονοπάτι που οδηγούσε σ’ ένα ύψωμα, απ’ όπου θα μπορούσαμε να απολαύσουμε τη θέα της πεδιάδας.

«Τουλάχιστον, έτσι νόμιζα, πως ήταν ένας κύκλος, και πως δεν υπήρχε κέντρο αναφοράς...» συνέχισα σχεδόν ψιθυριστά.

Σιωπή που δεν διακοπτόταν παρά από το τρίξιμο που έκαναν κάποια ξερόκλαδα κάτω από τα ολοένα και πιο νωχελικά μας βήματα... Ένα παράξενο κι απόκοσμο φως που έλουζε την ώρα εκείνη τον κόσμο, τον έκανε να φαίνεται πιο εύθραυστο και πιο ευάλωτο, αλλά και πιο αληθινό.

«Ώσπου ανακαλύψαμε τον Ερμή» πρόσθεσα, χωρίς καμιά αυξομείωση στην ένταση της φωνής.

«Και τότε;»

Πολύ αργότερα, η υποψία μιας αγωνίας ανάμεικτης με ένα παιδιάστικο ενθουσιασμό που νόμισα πως είχα εντοπίσει στη φωνή του, μου φάνηκε πέρα για πέρα αληθινή.

«Ώρες ατέλειωτες εκστασιασμού και μέθης, χαράς ανείπωτης, που σιγά σιγά μετασχηματίστηκε σε μια πληρότητα σχεδόν απόλυτη... Συναίσθημα πρωτόγνωρο, μαγεία που σε διαποτίζει πέρα για πέρα... Γλώσσα μυστηριακή που έχει να κάνει με άγνωστους για ’μάς συνδυασμούς, μια τελειότητα που δεν έχει τίποτα το ανθρώπινο, ένας πανάκριβος μηχανισμός αρμονίας...»

Ο αέρας που δυνάμωσε απότομα μου πήρε την τελευταία λέξη. «Ένας... ανεξήγητος μηχανισμός αρμονίας. Υποψιάζεσαι ένα κέντρο που συντονίζει όλη αυτή την απίστευτη συνωμοσία των στοιχείων και των συγκυριών που συγκροτούν την ισορροπία... Το άγνωστο χέρι που καθοδηγεί το σκοπό, που οργανώνει την πρόνοια και ...»

Εκείνη τη στιγμή η Κοκό θριαμβευτικά μας ανακοίνωνε πως είχαμε φτάσει επιτέλους στο ποθούμενο σημείο, πως δεν είχαμε παρά να πλησιάσουμε, για να θαυμάσουμε τη θέα που είχε κάτι το μοναδικό.

Σε λίγο και πριν μας προλάβει η νύχτα, παίρναμε τον δρόμο της επιστροφής. Η Κοκό συνέχιζε να παραμένει σιωπηλή, αποφεύγοντας να σχολιάζει κάθε τόσο όπως συνήθιζε να κάνει. Όμως ήταν πάλι εκείνη που προπορευόταν, λες και δεν ήθελε ν’ αφήσει τα σκήπτρα του αρχηγού που τόσο επάξια είχε κατακτήσει.

Κοίταξα τον Υβ. Με τα χέρια στις τσέπες περπατούσε δίπλα μου καρφώνοντας κατά διαστήματα το βλέμμα του κυριολεκτικά πάνω μου, λες και περίμενε την συνέχιση της εξομολόγησής μου. Όμως σιωπούσε. Κι αυτό που περίμενε δεν άργησε να συμβεί.

«Αυτή η τελειότητα μοιάζει να σε ακυρώνει, στο τέλος όμως σε κάνει και επαναστατείς...»

Ξαφνιάστηκε, σα ν’ άκουσε κάτι που δεν περίμενε.

«Υπάρχει αυτή η πρόκληση, αυτή η εκ των προτέρων χαμένη παρτίδα... Μου είναι δύσκολο να στο περιγράψω αυτό το συναίσθημα... Αυτό το κύμα οργής στην μάταιη αναμέτρηση, στην αποδοχή μιας μοίρας που επιβάλλει περιορισμούς και όρια, που πρέπει όμως ν’ αποδεχτούμε...»

«Ναι, καταλαβαίνω τι υπαινίσσεσαι...»

Ο Υβ έμοιαζε ονειροπόλος αλλά και ιδιαίτερα προβληματισμένος.

«Δεν υπάρχει υπαινιγμός, μόνο διαπίστωση».

«Μια διαπίστωση ως προς τι;»

Ένας διάλογος που δεν θα οδηγούσε πουθενά, και που όμως έπρεπε να γίνει. Κατάλαβα πως έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια εκ μέρους μου.

«Είναι όπως οι κρίκοι μιας αλυσίδας, ο καθένας τους ξεχωριστά δεν αποτελεί παρά ένα κρίκο, όλοι μαζί όμως συνθέτουν ένα συγκεκριμένο εργαλείο που παρέχει λύσεις, είτε από μόνο του, είτε σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων εργαλείων και ενεργειών...»

Ο συνομιλητής μου ξανάγινε σοβαρός. Δεν απάντησε αμέσως, άφησε να κυλήσουν μερικά δευτερόλεπτα. Τα πρώτα σκοτάδια κατέβαιναν από τον ουρανό φορτωμένα μυστήριο και μυρωδιές. Η Κοκό είχε απομακρυνθεί αρκετά κι έμοιαζε χαμένη στον κόσμο της.

Θυμήθηκα την σκηνή της Ολυμπίας. Εκεί στην άκρη της καθάριας παραλίας. Η άμμος ήταν ακόμα ζεστή, αν και η νύχτα είχε ταξιδέψει μέχρι τη μέση του ουρανού. Κι ύστερα οι γάμοι... Οι γάμοι οι ξαφνικοί του Σύλβιο και της γης... Το αφηνιασμένο άλογο που αφήνει τους σπασμούς της αγωνίας του στην άμμο, ο παφλασμός των κυμάτων, κι ύστερα...

«Θυμάμαι πώς έτρεξε...»

«Ποιος;»

«Ο Σύλβιο» απάντησα εξουθενωμένα.

«Κι ο... Αλμερίκ; Πώς αντέδρασε ο Αλμερίκ;»

Τον κεραυνό πρέπει να τον περίμενα, γι’ αυτό κι είχα εφοδιαστεί με αλεξικέραυνο. Δεν με αιφνιδίασε. Μόνο διαπίστωνα… Ότι ο Υβ κατά ένα περίεργο τρόπο ήταν καλά ενημερωμένος. Αλήθεια, μέχρι τίνος σημείου ήξερε; Και μέχρι πού περίμενε να φτάσω;

Περισσότερο κι απ’ όσα ήξερε, υποψιαζόταν ακόμη περισσότερα, κι όπως ήταν δεινός παρατηρητής, δεν κατέγραφε απλά τα φαινόμενα, πράγμα άλλωστε φυσιολογικό να συμβαίνει. Φρόντιζε να τα κατατάσσει και να τα αναλύει στη συνέχεια, προσπαθώντας να εισχωρήσει σε αυτό που ο ίδιος ονόμαζε «βαθύτερη αίσθηση των πραγμάτων».

Στην ερώτηση που μου είχε ευθέως υποβάλει δεν απάντησα. Το βλέμμα μου βούτηξε στα πρώτα τρεμάμενα σκοτάδια που κατέβαιναν από τον ουρανό. Η ερημική παραλία κοντά στην Ολυμπία ξεδιπλώθηκε μπροστά μου. Ρήγματα χρόνου απ’ όπου ξεπηδούσαν οι πρώτες του σύμπαντος ορμές, η υπεροψία της νιότης... Το άγουρο φρούτο που απαιτεί την γεύση, που θαρρεί πως την έχει κατακτήσει, με το χρώμα που φρόντισε να πάρει πρόωρα...

Ναι, η Ολυμπία δεν ήρθε παρά σαν αμφισβήτηση στην αλαζονεία και τις επιπλοκές ενός ξιπασμένου προβληματισμού.

Αποφάσισα να μην αναφερθώ περισσότερο στην εμπειρία αυτή. Υπήρχε ο κίνδυνος να παρερμηνευτώ, κι ύστερα ανακάλυπτα πως δεν ήμουν ακόμα σε θέση να συνεχίσω. Είναι ευκολότερο να περιγράφεις φαινόμενα, και απείρως δυσκολότερο να τα αναλύεις ξετυλίγοντας το κουβάρι.

«Αλμερίκ, δεν είναι εκπληκτικό όνομα; Μοιάζει εξωπραγματικό» ήταν το μόνο που βρήκα να πω.

«Αλμερίκ, ο μεγαλύτερος αδερφός του Αλμπέν ντε Λιζιέρ» μονολόγησε ο Υβ, και το αινιγματικό του μειδίαμα μ’ έκανε να καταλάβω στα σίγουρα πια πως ήξερε πολύ περισσότερα απ’ όσο τον είχα ικανό να ξέρει.

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Ο Γιώργος Ε. Παπαδάκης για τον δίσκο "Οι περιπέτειες ενός προσκυνητή"

Ένας λυπημένος Πάρις με χριστιανικό σεξαπίλ

 

Δεκατρία καινούργια τραγούδια στα οποία, και πάλι, είναι εμφανέστερη από την καλλιτεχνική αξία, μια αγαθή πρόθεση και μια, θα έλεγα, φροντισμένη ανυποκρισία στην έκφραση του δημιουργού τους.

Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ας υπενθυμίσουμε, είναι κατά κάποιο τρόπο «ανακάλυψη» της Δήμητρας Γαλάνη, η οποία τον παρουσίασε στο πρόγραμμα του νυκτερινού κέντρου «Χάραμα» το 1993. Η σταδιοδρομία του από το 1989 που ήρθε από τη Λευκωσία στην Αθήνα, διέγραψε μια μάλλον ασυνήθιστη ανοδική τροχιά. Μικρά άλματα από το επιτυχές στο επιτυχέστερο.

Πρώτα σπουδές στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Εμφανίστηκε μάλιστα και δυο φορές στην Επίδαυρο ως ηθοποιός (το καλοκαίρι του 1993 στο έργο «Σάμια» του Μένανδρου και το 1996 στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη). Στα 23 του εγκαταλείπει το θέατρο υπέρ του τραγουδιού. Οι δύο πρώτοι δίσκοι του (Β movies εδώ που τα λέμε) είχαν μεγάλη εμπορική επιτυχία.

Τι ήταν όμως αυτό που «πέτυχε» διά μιας και τόσο γρήγορα; Η καλλιτεχνική αξία των τραγουδιών που έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία; Η τεχνική - δεξιοτεχνική δεινότης; Ανεπιφύλακτα όχι. Κατά τη γνώμη μου ήταν το, καταλλήλως προωθούμενο, πλήρωμα (συμπλήρωμα) ενός κενού που υπήρχε στην αγορά. Ενα κενό στις απαιτήσεις του αποδοτικότερου (για τους εμπόρους της μουσικής) τάργκετ γκρουπ, το οποίο αποτελείται από ανέμελους νεαρούς και νεαρές (κυρίως) καταναλωτές που για πολλούς λόγους αναζητούν και κατασκευάζουν φωνητικά και οπτικά ινδάλματα για ένα χρονικό διάστημα μέχρι να τους απορροφήσει ο κανονικός και αδυσώπητος κοινωνικός τους ρόλος.

Τι ήταν λοιπόν αυτό που δεν υπήρχε μέχρι τότε και που το κατέθεσε θριαμβευτικά ο Αλκίνοος Ιωαννίδης; Ήταν, κατά τη γνώμη μου, ένας φωνητικός χαρακτήρας που καλλιεργούσε, υπονοούσε ή και υπέβαλε την εικόνα ενός νεαρού, ευειδούς και ευαίσθητου άνδρα (από την Ιλιάδα του Ομήρου θα διαλέγαμε τον Πάρι), ο οποίος περιβάλλεται από μια αύρα, ή ένα πέπλο, θλίψης και αποπνέει έναν εφηβικό γλυκό πόνο που του προκαλεί η σκληρή πραγματικότητα την οποία δοκιμάζει διστακτικά, σαν τρυφερή παρθένος που πριν λουσθεί στον ποταμό, βάζει πρώτα το δαχτυλάκι του ποδιού της στο νερό και ανατριχιάζει. Ενας λυπημένος Πάρις ανάμεσα σε τραχείς, άξεστους και πολυμήχανους Οδυσσείς μαζί με ένα, θα το ονόμαζα, χριστιανικό σεξαπίλ. Τι άλλο θέλουν οι νεαρές μαθήτριες που βρίσκονται στα πρόθυρα, στις θύρες, ή και στα ενδότερα των ερωτικών τους δραστηριοτήτων; Και τι περιμένετε να κάνουν οι έμποροι της μουσικής; Οι νέοι αυτοί αγοράζουν τους περισσότερους δίσκους.

Ωστόσο ο Αλκίνοος, εκτός από σύμβολο, τυχαίνει να είναι και ο πιο καλός, κατά τη γνώμη μου, εκπρόσωπος των τραγουδοποιών του είδους του και της γενιάς του. Ο πιο καλός διότι φαίνεται να είναι ο πιο καλλιεργημένος γενικότερα ως άνθρωπος και όχι μόνο ως μουσικός. Διότι, απλώς, ό,τι κι αν κάνει ένας καλλιεργημένος άνθρωπος, θα το κάνει μάλλον καλύτερα από ένα ξύλο απελέκητο. Αυτό ακριβώς είναι που κάνει τον Αλκίνοο να ξεχωρίζει από τους άλλους «επιτυχημένους» των δίσκων των συναυλιών, των κέντρων και των... άκρων.

 

Βέβαια, όπως είναι γνωστό, από την επιστήμη και την τέχνη, όλα τα μεγέθη είναι σχετικά. Με αυτή τη σχετικότητα, υπ' όψιν, δεν θα διαφωνήσω με όσους δηλώνουν εντυπωσιασμένοι από τον καινούργιο δίσκο του Αλκίνοου. Εξωτερικώς, είναι πράγματι κάτι ξεχωριστό, μέσα στο πέλαγος της ευτέλειας που επικρατεί στο χώρο του τραγουδιού. Ευπρεπείς μελωδίες, φροντίδα ενορχηστρωτική που ερανίζεται πότε από το αναγεννησιακό, πότε από το ρομαντικό πότε από το «μοντέρνο» τυπικό και πνεύμα. Στιχοπλοκή που ερωτοτροπεί με τον ποιητικό λόγο και άλλοτε άλλα πρότυπα υπαινίσσεται. Περιεχόμενο που έχει την πρόθεση να μη μείνει στην επιφάνεια του υγρού τέλματος, αλλά να το αναδεύσει κάπως με το μικρό, έστω, πνευματικό κοχλιάριο που διαθέτει. Ολα αυτά είναι καλά και ευγενή.

Δεν λείπουν όμως και τα άλλα, που είναι κατ' εξοχήν αντικείμενο της κριτικής, η οποία, στην πιο καλή των περιπτώσεων, μπορεί και να φανεί χρήσιμη στο δημιουργό που θα καταδεχτεί να γυρίζει να την κοιτάξει. Έτσι λοιπόν, μέσα σε όλες τις χάρες της, η νέα αυτή εργασία διαθέτει και τα ψεγάδια της, σχετικώς πάντα, εχόντων των πραγμάτων. Δεν λείπουν π.χ. από τη στιχουργική τα τετριμμένα και τα στερεότυπα. Αφαιρέσεις, παρομοιώσεις, αντιθέσεις, σχήματα και άλλα «καλολογικά στοιχεία» όπως π.χ. «Τα λόγια γίνονται σκουριά» ή «Πνίγω τα λόγια στο ποτήρι» «Μοιράζονται το ίδιο αστέρι, η Πούλια κι ο Αυγερινός», τα οποία αδίκως μεν, αλλά μοιραίως, μοιάζουν να έχουν ξανακουστεί σε διάφορα παλιά ελαφρολαϊκοέντεχνα της Βίκης Μοσχολιού ή του Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Δεν λείπουν ακόμη μουσικά στερεότυπα από τα διάφορα είδη μουσικής που αποτελούν τη δεξαμενή από όπου αντλεί την έμπνευσή του ο συνθέτης. Δεν καταλαβαίνω μάλιστα γιατί αυτό (η μεταποίηση δηλαδή τύπων και στιλ της κλασικής, τζαζ, ροκ, κ.λπ. μουσικής) θεωρείται οιονεί πλεονέκτημα, όταν δεν αποδεικνύει το λόγο, την αιτία για την οποία καταφεύγει εκεί ένας δημιουργός που υποτίθεται πως δεν του λείπει το ταλέντο, η έμπνευση και η δύναμη, ώστε να μη χρησιμοποιεί τα οικεία κοινά κεκτημένα ως σωσίβια.

Άσχετη ίσως απορία: Συνδέεται άραγε ο τίτλος του δίσκου «Οι περιπέτειες ενός προσκυνητή» με το ομώνυμο χριστιανικό σύγγραμμα που κυκλοφορεί κατά μετάφρασιν του Μητροπολίτου Κορίνθου Παντελεήμονος Καρανικόλα; (Εκδόσεις Αστήρ - Παπαδημητρίου). Το μόνο σχετικό είναι η δήλωση του Αλκίνοου ότι ο δίσκος του είναι θρησκευτικός.

 

Γιώργος Ε. Παπαδάκης

Εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», 9 Ιουλίου 2003.

"Έθος και ήθος της μουσικής μας", του Μιχάλη Μπουρμπούλη

Το ακόλουθο κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» την Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 1999, σελ. 50, στο πλαίσιο αφιερώματος της Γιώτας Συκκά στα «Πρόσωπα και πράγματα στο ελληνικό τραγούδι». Το αναδημοσιεύουμε εδώ με την άδεια του συγγραφέα, θεωρώντας το κρίσιμο για να κατανοήσουμε τόσο την οπτική του Μπουρμπούλη για το ελληνικό τραγούδι, όσο και τον ρόλο του τραγουδιού στη διαμόρφωση εθνικής και λαϊκής ταυτότητας στη νεότερη Ελλάδα.

Έθος και ήθος της μουσικής μας

του Μιχάλη Μπουρμπούλη

Η είσοδος του 20ου αιώνα βρίσκει την Ελλάδα να «αναγιγνώσκει» το μουσικό της είναι σε δύο παραμέτρους: την επτανησιακή έντεχνη μουσική και τη μουσική της παράδοσης. Στη μουσική της παράδοσης πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν και εκείνη της Εκκλησίας. Την ορθόδοξη, που λανθασμένα ονομάστηκε «βυζαντινή». Έτσι, γεννήθηκε η ανάγκη για εθνική μουσική. Παράδειγμα, ο Καλομοίρης. Η περαιτέρω εδραίωση, με τον βενιζελισμό, της αστικής ιδεολογίας ανοίγει τις πόρτες στα μουσικά ρεύματα εξ Εσπερίας. Το γεγονός παρασύρει και την έννοια «τραγούδι», που και αυτό υπηρετεί ωσάν ισχνή παραφυάδα αυτό το έθνος.

Αστικός και Λαϊκός είναι δύο ποταμοί που βγάζουν στην ίδια θάλασσα. Μια σύζευξη από τον Σκαλκώτα και τον Κωνσταντινίδη των δύο ποταμών επιτυγχάνεται, αλλά δεν μετουσιώνεται σε αυτούσιο εθνικό είδος. Η μικρασιατική περιπέτεια φέρνει στην Ελλάδα την ικμάδα μιας γονιμοποιού ουσίας και το Λαϊκό μετατρέπεται σε Άσμα Λαού. Ο μεσοπόλεμος εντείνει, με τον Μεταξά, την ανάγκη για αυτοέκφραση, Το «ελαφρύ» και «λαϊκό» είναι σε παράταξη αντίμαχη και έτσι προχωρούν τα πράγματα έως την εμφάνιση των Θεοδωράκη-Χατζιδάκι. Η εποχή δρα συγκρητικά και η έντονη παρουσία τους εκ των πραγμάτων ωθεί τα πράγματα σε μια αυτοτέλεια του είδους.

Οι Έλληνες έχουν πλέον δικό τους μουσικό πρόσωπο, τη δική τους φωνή, το ελλαδικό τραγούδι: Τούτο έχει «την χάριν» να ενώνει όλες τις κοινωνικές παραμέτρους εν τ’ αυτώ, δηλαδή τη μουσική μέθεξη. Κάτι που δεν κατόρθωσαν οι άλλες μορφές τέχνης: Λογοτεχνία, εικαστικές τέχνες. Αυτές κράτησαν την απόσταση «ασφαλείας» από το σύνολο του λαού, χαροπαλεύοντας για να υπάρξουν… όχι όμως και να διδάξουν.

Μουσικά «μεγάλα» γεγονότα δεν μπορούσαν στον αιώνα μας να υπάρξουν στην υπό διαμόρφωση Ελλάδα: Παρέμεινε, όμως, η ανώνυμη μαγιά για να εμπλουτίσει την προσωπική δημιουργία (ας δούμε Σκαλκώτα, Κωνσταντινίδη και το συμφωνικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη).

Συγκροτημένη σχολή «σοβαρής» μουσικής δεν μπορούμε να πούμε ότι ως έθνος καταφέραμε να έχουμε. Έχουμε όμως στιβαρή λαϊκή μουσική, που θα είναι δύσκολο να της αρνηθούμε το υψηλό, ενιαίο έθος και ήθος. Και αυτό είναι φυσικό! Και κοσμογόνο. Από κει και πέρα, η ωσμωτική συνάφεια σοβαρού και δημοποιημένου μας δίνουν το «Άξιον Εστί» των Ελύτη-Θεοδωράκη, που κατά τη γνώμη μου αποτελεί την πληρέστερη μουσική δημιουργία της ταυτότητας του ελληνισμού τον 20ο αιώνα.

Παπαδόπουλος, Γιοκαρίνης, Ζιώγαλας, Μηλιώκας στη "Σφίγγα"

Οι Λάκης Παπαδόπουλος, Γιάννης Γιοκαρίνης, Νίκος Ζιώγαλας και Γιάννης Μηλιώκας επιστρέφουν στη μουσική σκηνή Σφίγγα

Σάββατο 19 και 26 Φεβρουαρίου, και 5 και 12 Μαρτίου

Οι 4 θρύλοι της Ροκ, οι Γιάννης Γιοκαρίνης, Νίκος Ζιώγαλας, Γιάννης Μηλιώκας και Λάκης Παπαδόπουλος συνεχίζοντας τις επιτυχημένες εμφανίσεις τους φιλοξενούνται στη μουσική σκηνή Σφίγγα για 4 μοναδικές παραστάσεις! Τα Σάββατα 19 και 26 Φεβρουαρίου και 5 και 12 Μαρτίου!

Μαζί με τα πιο ξέφρενα τραγούδια τους, το μοναδικό τους χιούμορ, την τρελή εφηβεία τους, τζαμάρουν, σαμποτάρουν και γκρουβάρουν με μία ροκ ιστορία που εξελίσσεται με μια ιδιαίτερη σκυταλοδρομία τραγουδιών των νεανικών μας πάρτυ μέχρι σήμερα, κάνοντας μικρούς και μεγάλους να χορεύουν, να τραγουδούν και να ροκάρουν.

Μουσική σκηνή Σφίγγα

Ακαδημίας και Ζωοδόχου Πηγής

(είσοδος στον πεζόδρομο Κιάφας 13)

Τηλέφωνο κρατήσεων: 6987844845, 2114096149

sfigamusic@gmail.com

Ώρα έναρξης: 22.30

Είσοδος σε τραπέζι: 15 ευρώ

Είσοδος σε τραπέζι με μπύρα ή κρασί: 23 ευρώ