Σε όσα ενδιαφέροντα έχουν γραφτεί για τον Νίκο Αντύπα με αφορμή την απώλειά του να προσθέσω το εξής: η συνθετική δουλειά του τη δεκαετία του '90 (Δι' Ευχών, Έϊ, Σαν ηφαίστειο που ξυπνά) είναι ό,τι πιο κοντινό διαθέτουμε ως σημείο λήξης του έντεχνου τραγουδιού και διαδοχής του από κάτι άλλο. Δεν έχω όρο για το "άλλο", αλλά είναι άλλο. Είναι άλλο καταρχήν στιχουργικά, με τη Νικολακοπούλου να έχει πλέον διαρρήξει κάθε σχέση με το παρελθόν, κάθε νοηματική συνοχή, και να παίζει με τις λέξεις ως ηχητικές μάλλον παρά ως νοηματικές μονάδες ("μυρωδιά καταλύτη μόνο εσύ μ' αγαπάς", "υπόψη μου δεν τα 'λαβα του κόσμου τα χλωμά κατάλαβα" κλπ.). Και είναι και άλλο ηχητικά, με πολύ συνθεσάιζερ, με πολύ βάθος και αντήχηση, με έναν ήχο ψηφιακό που έχει αποχαιρετήσει τα φυσικά όργανα συγγενεύοντας μόνο ίσως με έναν Σπανουδάκη αν πρέπει σώνει και καλά να σκεφτούμε κάτι προηγούμενο, αλλά πολλαπλασιασμένο επί δέκα. Αυτός ο συνδυασμός στίχου και ήχου παρήγαγε κάτι πραγματικά καινούργιο, μια ρήξη, ένα rupture, ένα turning point, που θρυμματίζει την οποιαδήποτε συνέχεια με ό,τι μπορεί να νοηθεί ως έντεχνο τραγούδι μέχρι τότε.
Ας σκεφτούμε μόνο ότι πριν το «Δι’ Ευχών», η Αλεξίου βγάζει το «Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια» του Μικρούτσικου - ίδια ερμηνεύτρια, ίδια στιχουργός, αλλά τόσο μα τόσο διαφορετικό αποτέλεσμα. Η «Αντίστροφη μέτρηση» και τα «Κύματα» απέχουν από το «Δι’ Ευχών» μόλις δύο χρόνια, χρονολογικά, αλλά υφολογικά απέχουν τουλάχιστον μια δεκαετία, και βάλε. Ίδια ακριβώς περίπτωση και η Πρωτοψάλτη – τέσσερα χρόνια πριν το «Ηφαίστειο» του 1997 βγάζει τον δίσκο «Ανθρώπων έργα» με Κραουνάκη και Νικολακοπούλου. Ακούστε την ομώνυμη τραγουδάρα «Ανθρώπων έργα» ή τα γνωστά «Λαϊκά» και θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι όχι τέσσερα αλλά ούτε δεκατέσσερα χρόνια δεν φτάνουν για να γεφυρώσουν την απόστασή τους από τους κινητήρες, τους καταλύτες και τα διθέσια του διδύμου Αντύπα - Νικολακοπούλου.
Μιλάμε για τεράστια επίδραση! Και προσοχή: δεν είναι κάτι που έρχεται «εκτός», από κάποιον outsider, από κάτι τελείως απ’ έξω, π.χ. από έναν τραγουδοποιό. Μιλάμε για μια αλλαγή που συμβαίνει στην κεντρική σκηνή, σε δύο από τις κορυφαίες γυναικείες φωνές. Και βεβαίως μια παρόμοια αλλαγή συνέβη και με την Ελευθερία Αρβανιτάκη και το «Μένω εκτός» όπου εκεί ο Αντύπας δρα όχι ως συνθέτης αλλά ως ενορχηστρωτής, με την ίδια επιδραστικότητα. Απλώς στην περίπτωση της Αρβανιτάκη ακολούθησαν και τα «Τραγούδια για τους μήνες» του Παπαδημητρίου για να θυμίζουν την προηγούμενη κατάσταση – η Αλεξίου και η Πρωτοψάλτη δεν επανήλθαν ποτέ στα παλιά.
Θα τολμούσα να πω ότι το δίδυμο Νίκος Αντύπας - Λίνα Νικολακοπούλου είναι για το ελληνικό τραγούδι ό,τι ο Κώστας Σημίτης για την ελληνική πολιτική ζωή. Και όπως είναι λάθος να ταυτίζουμε την Ελλάδα της Αλλαγής με την Ελλάδα του Εκσυγχρονισμού μόνο και μόνο επειδή είναι η ίδια χώρα, ή το ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου με το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη επειδή είναι το ίδιο κόμμα, άλλο τόσο λάθος είναι να ταυτίζουμε το τραγούδι της περιόδου της Μεταπολίτευσης ή το τραγούδι της περιόδου της Αλλαγής με το τραγούδι της περιόδου του Εκσυγχρονισμού μόνο και μόνο επειδή συνεχίσαμε να το αποκαλούμε «έντεχνο». Αλλά φοβάμαι ότι τις περαιτέρω κοινωνιολογικές διασυνδέσεις αυτού του σχήματος θα πρέπει να τις κάνει ο ιστορικός του ελληνικού τραγουδιού του μέλλοντος.
Ηρακλής Οικονόμου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου